تغذیه بر IQ کودکان موثر است

اگر می‌خواهید فرزندی با IQ بالا داشته باشید به تغذیه‌ی او در سال‌های ابتدایی زندگی‌اش توجه خاصی معطوف کنید.

به عقیده‌ی گروه پژوهشی دانشگاه آدلاید استرالیا، تغذیه‌ی خوب، IQ کودکان را بالا می‌برد و تغذیه‌ی نامناسب کاملاً برعکس عمل کرده و بهره‌ی هوشی بچه ها را پایین می‌آورد.

این گفته نتیجه‌ی بررسی نوع تغذیه‌ی بیش از 7000 کودک است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد IQ بچه‌هایی که از شیر مادر تغذیه کرده و از 15 تا 24 ماهگی نیز تغذیه‌ی باکیفیتی داشته‌اند یعنی میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کرده‌اند به طور متوسط در سن 8 سالگی 2 نمره بالاتر بوده است.

برعکس IQ کودکانی که در دو سال اول زندگی‌شان به طور مرتب بیسکوییت، شکلات، چیپس و در حالت کلی هله‌هوله و نوشیدنی‌های شیرین مصرف کرده‌اند در سن 8 سالگی 2 نمره افت کرده است.

نتایج این پژوهش همچنین نشان داده است که مصرف غذاهای خانگی برای رشد بهره‌ی هوشی بچه‌ها بهتر از مصرف غذاهای آماده و حاضری است.

سرپرست تیم تحقیقاتی این پژوهش می‌گوید: «درست است که اختلاف بهره‌ی هوشی یا همان IQ چندان زیاد نیست اما این پژوهش نخستین پژوهشی است که نشان می‌دهد تغذیه‌ی کودکان 6 تا 24 ماه می‌تواند روی بهره‌ی هوشی آن‌ها در 8 سالگی تأثیر بگذارد. برای همین والدین باید دقت کافی را روی تغذیه‌ی فرزندانشان داشته باشند زیرا غذایی که ما در دهان آن‌ها می‌گذاریم تأثیر طولانی مدتی روی مغز آن‌ها می‌گذارد.»

پس هله‌هوله‌ها و نوشابه را از دم دست بچه‌هایتان جمع کنید. به هر ترفندی که شده آن‌ها را با میوه و سبزیجات مفید آشتی دهید.

در امتحانات، چی بخوریم، چی نخوریم؟

راهنمای تغذیه دانش‌آموزان

دكتر كوروش جعفریان، متخصص تغذیه و استادیار دانشگاه علوم پزشكی تهران با عنوان اینکه هنگام امتحانات استرس دانش‌آموزان به شدت افزایش می‌یابد و به همین دلیل اختلالاتی در ترشح بعضی هورمون‌ها از جمله آدرنالین و كورتیزول ایجاد می‌شود گفت: «این هورمون‌ها که هورمون استرس نامیده می‌شوند، به بدن کمک می‌کنند تا انرژی بیشتری برای مقابله با شرایط جدید پیدا کند.»

چای و قهوه؛ کاهش تمرکز

او در ادامه با انتقاد از باور غلط افراد در استفاده از چای و قهوه برای بیدار ماندن در هنگام امتحانات گفت: «مواد كافئین دار مانند قهوه و چای و حتی برخی کاکائوها در كوتاه مدت سبب بیداری و تمركز حواس می‌شوند، اما خواص آن در مدت چند دقیقه برعكس شده و باعث برهم خوردن تمركز و حتی كاهش یادگیری و در نتیجه افزایش استرس و اضطراب در فرد می‌شود.»

آب‌میوه صنعتی؛ استرس

دكتر جعفریان در ادامه، آب‌میوه‌های صنعتی را نیز به دلیل داشتن شكر و مواد افزودنی ، نامناسب ارزیابی كرده و گفت: «آب‌میوه‌های صنعتی و نوشیدنی‌های شیرین به این دلیل كه انرژی زیادی را یك جا تخلیه و آزاد می‌كنند، استرس‌زا هستند.»

آب و لبنیات؛ تسكین‌بخش

مصرف آب و لبنیات تسكین بخش هستند و می‌توانند در کاهش استرس دانش آموزان موثر باشند. دکتر جعفریان تاكید كرد: «افراد بهتر است در موقع امتحان و استرس، از غذاهای سبك و غذاهایی كه انرژی‌شان به مرور آزاد می‌شود، استفاده كنند. غلات و موادی حاوی كربوهیدرات‌های پیچیده كه بیشتر در نان سنگك و بربری یافت می‌شود و مقدار فیبر آنها بالاست، سبب كاهش استرس در افراد می‌شود.»

صبحانه‌ را حذف نکنید

این متخصص تغذیه با تاكید بر مصرف تمام وعده‌های غذایی به ویژه صبحانه در ایام امتحانات اضافه کرد: «در ایام امتحانات نباید وعده‌های غذایی را حذف كرد، به خصوص صبحانه كه در كنترل استرس نقشی اساسی دارد، زیرا در هنگام صبح، میزان ترشح كورتیزول به بیشترین حد خود می رسد و صبحانه سبب كنترل استرس می‌شود.»

چرب و شور ممنوع!

او در ادامه توصیه کرد دانش‌آموزان از خوردن غذاهای چرب و شور در این ایام خودداری کنند، زیرا غذاهای چرب و شور دیرتر هضم می‌شوند و در شرایط استرس‌زا مانند ایام امتحانات، با ایجاد اختلال در کارکرد دستگاه گوارش سبب مسمومیت و حالت تهوع در فرد می‌شود.

دكتر جعفریان همچنین با انتقاد از گرایش دانش‌آموزان و دانشجویان در فصل امتحانات به فست‌فودها و غذاهای آماده كه استرس‌زا هستند، گفت: «والدین باید سعی كنند ساندویچ‌های خانگی و سالم را به همراه آب‌میوه‌های طبیعی برای دانش آموزان تهیه كنند.»

گردو، پسته و فندق

این متخصص تغذیه مغزهای گیاهی یا آجیل را منابع خوبی برای دریافت انرژی و كاهش استرس عنوان كرد و گفت: «مغزهای گیاهی منابع خوبی از فیبر و اسیدهای چرب ضروری، از جمله امگا 6 و 3 و بسیاری املاح دیگر هستند و چربی آنها بی‌ضرر محسوب می‌شود و حتی در صورت مصرف معقول (یك مُشت در روز)، باعث از بین رفتن و کاهش چربی‌های مضر بدن نیز می‌شوند.»

او با اشاره به دانش آموزانی كه در ایام امتحانات پُرخوری می کنند و اشتهایی مضاعف پیدا می‌كنند، گفت: «استرس بحثی روحی و روانی است كه افراد در قبال آن دو نوع واكنش تهاجمی یا افسردگی نشان می‌دهند و در حالت تهاجمی افراد برای آرام کردن خود، به كارهای زیادی از جمله خوردن زیاد غذا روی می‌آورند.»

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایان افزود: «این افراد به علت فرار از استرس، شروع به پُرخوری و بدخوری می‌كنند كه این خود سبب تشدید و افزایش استرس در فرد شده و حتی وی را در معرض چاقی و اضافه وزن قرار می‌دهد.»

آیا کودک شما چاق است؟

معمولا پدر و مادرها از لاغری و بی اشتهایی کودک خود شاکی هستند و آنها را برای بهبود این وضعیت، به نزد پزشک می برند. اما کمتر دیده شده که پدر و مادری، نگران چاقی کودک خود باشند.

این را باید بدانیم، همان طور که برای لاغری کودک خود نگران می شویم، باید برای افزایش وزن او نیز نگران باشیم و به دنبال راه چاره ای بگردیم.

اغلب اوقات کودکان چاق، دوران سرزندگی و شادابی کودکی را از دست می دهند. این چند کیلوگرم وزن اضافی، نه تنها موجب ایجاد مشکلاتی در سلامت جسمی آنها می شود (مانند افزایش خطر ابتلا به بیماری هایی از قبیل دیابت نوع 2، بیماری قلبی ، کلسترول بالا ، فشار خون بالا ، سکته مغزی، التهاب مفاصل و برخی از انواع سرطان ها)، بلکه اعتماد به نفس و سلامت روحی – روانی آنها را نیز ممکن است دچار اختلال کند.

معمولا کودکان چاق وقتی بزرگ می شوند، به بالغین چاق تبدیل می شوند.

چگونه متوجه شوید که کودکتان چاق است؟

BMI ی کودکان با توجه به سن آن ها توسط مرکز پیشگیری و کنترل بیماری ها تنظیم شده است. برای کسب اطلاع در این زمینه روی مطالب پایین کلیک کنید.

صدک BMI برای سن در پسران 2 تا 20 ساله

صدک BMI برای سن در دختران 2 تا 20 ساله

کودکی که BMI ی او بالای صدک 95 باشد، چاق در نظر گرفته می شود. علاوه بر این کودکی که BMI ی او بین 85 تا 95 باشد، در معرض خطر چاقی قرار دارد.

هم مداخله و هم پیشگیری هر دو باید از خانه شروع شود. موارد زیر را در نظر داشته باشید:

* نقش یک الگو را برای او بازی کنید.

اگر می خواهید که کودک شما در عادات غذایی و فعالیت بدنی خودش تغییراتی ایجاد کند، شما هم باید همان طور عمل نمایید.

* غذای کمتری برای او بکشید.

کودکان به پُرس های غذایی هم اندازه با بزرگسالان نیاز ندارند. از بشقاب ها و کاسه های کوچک تری برای آن ها استفاده نمایید تا سهم آن ها زیاد به نظر آید. کودکان را مجبور نکنید که نقش تمییزکننده بشقاب را بازی کنند!

* تنقلات و شیرینی ها را دور از دید قرار دهید.

دیدن خوراکی های خوشمزه در هر طرف خانه فقط باعث تحریک اشتهای کودک می شود.

* وعده های غذایی مانند ناهار و شام را فقط در آشپزخانه یا اتاق ناهارخوری میل نمایید.

از روی بی حوصلگی و بی توجهی، در اتاق نشیمن یا اتاق خواب غذا نخورید تا این امر به صورت عادت در نیاید.

* هنگامی که برای وعده های غذایی و میان وعده ها برنامه ریزی می کنید، گروه های غذایی را مد نظر داشته باشید.

بیشترین توجه تان به میوه ها، سبزی ها و غلات سبوس دار باشد. اصلا خوراکی های چرب و شیرین را به منزل نیاورید.(می دانید که چه اتفاقی می افتد؟!)

نوشابه های گازدار از گروه های غذایی اصلی نیستند. پس سعی کنید انتخاب نوشیدنی خود را به آب، شیر و آبمیوه های طبیعی محدود نمایید.

* کودک خود را به انجام فعالیت های بدنی تشویق نمایید.

از هر مقدار فعالیت بدنی و ورزشی که کودک شما انجام می دهد و از آن لذت می برد، حمایت کنید و او را تشویق نمایید.

پس نتیجه می گیریم که زمان دیدن تلویزیون و بازی با کامپیوتر را باید کم کنید تا زمان لازم برای انجام فعالیت های بدنی وجود داشته باشد.

* به دنبال کمک باشید.

پزشک متخصص اطفال و یک کارشناس تغذیه می توانند به طور خاص نیازهای کودک شما را ارزیابی کنند و توصیه های مفیدی را در این زمینه برای شما و کودک تان داشته باشند.

مطلب پایانی

همان طور که دیدید شما یک نقش حیاتی در شکل گیری سلامت کودک تان در آینده دارید.

اکنون می دانید که در منزل تان چه باید بکنید تا با بزرگ شدن کودکتان، از بروز بیماری در او جلوگیری نمایید. پس شروع کنید.

تغذیه دختران در دوران بلوغ

متاسفانه بسیاری از دختران در سنین بلوغ به رژیم‌های لاغری شدید و سخت و غیرعلمی روی می‌آورند و خود را از مصرف گروه‌های مختلف غذایی محروم می‌کنند.

دوران بلوغ یکی از مهم ترین دوره‌های زندگی است، چرا که در این دوران جهش رشدی اتفاق می‌افتد. رشد نوجوانان، به خصوص دختران در این دوران تسریع می شود و در نتیجه نیاز به مواد مغذی در آنها افزایش پیدا می‌کند و در صورتی که از طریق یک برنامه غذایی متعادل، متناسب و متنوع به این نیاز پاسخ داده نشود، امکان رسیدن به رشد مطلوب به دست نخواهد آمد و دختران بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرند.

دختران برای رشد مناسب خود در این دوران احتیاج به مواد مغذی مانند اسیدهای آمینه ضروری، مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، روی و ویتامین‌های A ، D و گروه B به‌ خصوص اسید فولیک ، ویتامین B12 و B1 ، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3) و پیریدوکسین (B6) دارند.

متاسفانه در این دوران پراهمیت که باید دختران از کلیه گروه‌های غذایی دارای مواد حیاتی و مغذی مصرف کنند، اقدام به گرفتن رژیم‌های لاغری نامناسب می‌کنند.

دخترانی که با پیروی از رژیم‌های تک خوری و مصرف خیلی کم مواد غذایی لازم روزانه سعی در حفظ تناسب اندام خود دارند، از سفره غذایی که حاوی غذاهای سنتی مغذی و تلفیق شده با گروه‌های متعدد غذایی هستند، جدا شده و به غذاهای خارج از خانه یا فست‌فودها که در ظاهر خوشمزه و اشتها برانگیز، ولی فاقد مواد مغذی هستند، روی می‌آورند و با عدم مصرف سبزی‌های تازه یا پخته، شیر و لبنیات و منابع پروتئینی غنی از اسیدهای آمینه ضروی به روند رشد خود صدمه می زنند و رشدی را که از نظر افزایش قد و ساختار اساسی بافت‌های عضلانی و استخوانی و حتی سیستم دفاعی بدن‌شان باید صورت بگیرد، در معرض صدمات جبران ناپذیر قرار می‌دهند.

1- خطر بیماری‌های تغذیه‌ای در سنین بلوغ چیست؟

بیشتر اینگونه جوانان، به خصوص دختران ، به کم خونی ، پوکی استخوان ، بی حوصلگی و افسردگی دچار می‌‌شوند و نه تنها سلامت و توانایی کار، فکر و اندیشه خود را کاهش می‌دهند، بلکه زمینه ابتلا به اغلب بیماری‌ها را در سنین میانسالی و سالمندی فراهم می‌کنند.

بسیاری از بیماری های خانم ها در سنین میانسالی مانند آرتروز ،فشار خون ، بیمارهای قلبی عروقی ، افزایش چربی خون ، دیابت و...، ریشه در تغذیه دوران نوجوانی و جوانی دارد. همچنین دخترانی که تمایل بیشتری به مصرف فست‌فودها به‌جای غذاهای سنتی دارند و به جای مصرف آب، دوغ و شیر، از نوشابه استفاده می کنند و تنقلات بی فایده ای مثل چیپس و پفک را جایگزین تنقلات سالمی مانند کشمش، نخودچی، بادام، پسته، گردو، کنجد، ذرت، انجیرخشک و خرما می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری‌ها هستند.

روی آوردن این افراد به مواد غذایی با ارزش، کمک شایانی به جهش رشد، افزایش قدرت دفاعی بدن و تامین انرژی لازم برای کار و فعالیت فکری آنها می‌کند.

2- حذف وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها، به خصوص صبحانه در دوران بلوغ، دختران را با چه مشکلاتی مواجه می‌سازد؟

وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها، به خصوص صبحانه و میان وعده نیمروز، تاثیر بسیار زیادی در ایجاد اشتها، تامین انرژی و مواد مغذی لازم برای فعالیت‌های جسمی ‌و آماده‌سازی مغز برای یادگیری و افزایش قدرت حافظه دارد، این در حالی است که متاسفانه اغلب جوانان به خصوص دختران صبحانه را حذف و مصرف تنقلات بی‌ارزش را جایگزین میان‌وعده می‌کنند، غافل از اینکه با این روش تغذیه، سلول ها و بافت های بدن خود را دچار گرسنگی‌های پنهان می کنند(از مواد مغذی حیاتی تهی می‌کنند).

3- کمبود خواب دختران و دیر خوابیدن آنها چه تاثیری در سلامت‌شان دارد؟

بررسی‌های متعدد حاکی از آن است اغلب دختران به علت دیر خوابیدن در شب، نمی توانند صبح به موقع بیدار شوند، لذا فرصت بهره‌ بردن از صبحانه، این وعده غذایی بسیار ارزشمند و سازنده را نخواهند داشت.

دیر خوابیدن عاملی منفی در بهبود سلامت است، زیرا از 8  شب تا 8 صبح، فعالیت هورمون رشد شروع شده و ترمیم و بازسازی سلول‌های از کار افتاده و بافت‌های فرسوده را با استفاده از 70 در صد انرژی حاصل از چربی‌های ذخیره ای عهده دار می‌شود. بنابراین با دیر خوابیدن این فرصت طلایی برای ترمیم بافت‌ها، سلول‌ها و آماده سازی مغز برای فعالیت و یادگیری از دست می‌رود.

4- دختران در دوران بلوغ به چه میزان مواد مغذی احتیاج دارند؟

در این گروه سنی نمی توان میزان مواد مغذی مورد نیاز را به طور دقیق مشخص کرد، زیرا از فردی به فرد دیگر متفاوت است، ولی به طور کلی برای تامین انرژی و انجام فعالیت‌ها، به ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین نیاز دارند و تامین ویتامین ‌هایی مانند تیامین (ویتامین B1)، ریبوفلاوین (ویتامین B2) و ویتامین B3 که در چرخه انرژی فعالیت دارند، ضروری است.

کافی است که در تغذیه روزانه خود، با توجه به قد و وزن و میزان فعالیت، از گروه نان و غلات معادل 30 گرم نان (یک کف دست نان بربری یا سنگک یا تافتون، و یا چهار کف دست نان لواش) 2 تا 5 قاشق غذاخوری سر صاف برنج، نصف لیوان ماکارونی پخته، یک عدد سیب زمینی متوسط، سه عدد بیسکوییت، یک سوم لیوان حبوبات پخته مثل عدسی یا لوبیا چیتی و سویا مصرف کنند. همچنین سبزی‌ها باید به صورت پخته و خام و با رعایت تنوع لازم به مقدار 300 تا 700 گرم در روز برای هر باید مصرف شوند. هر واحد سبزی معادل یک لیوان سبزیجات خام و نصف لیوان سبزی‌ها‌‌ی پخته است. لازم به یادآوری است که خیار، گوجه فرنگی، لوبیا سبز و نخود فرنگی نیز جزء سبزی‌ها محسوب می‌شوند.

گروه دیگری از مواد غذایی که در تغذیه افراد مهم هستند، شیر و فرآورده‌های آن مانند ماست، دوغ و کشک است که از این گروه 2 تا 3 واحد در روز باید مصرف شود. هر لیوان شیر معادل یک لیوان ماست، یک لیوان کشک و دو لیوان دوغ است.

گروه گوشت شامل مرغ، ماهی، گوشت قرمز ، تخم مرغ ، حبوبات، پنیر و آجیل است که 5 واحد از آن باید مصرف شود. هر واحد گوشت عبارت است از 30 گرم گوشت کم چرب، یک عدد تخم مرغ، 45 گرم پنیر، نصف لیوان حبوبات پخته و یا مغز‌ها و آجیل هاست که هم برای تامین پروتئین‌ها و هم برای تامین چربی‌ها لازم هستند.

5- مصرف چربی‌ها در دوران بلوغ تا چه اندازه ضرورت دارد؟

اصولا چربی‌ها به دو صورت در تغذیه روزانه وجود دارند: چربی‌های مرئی مثل روغن، سس، کره و خامه، و چربی‌های نامرئی که در مواد غذایی وجود دارند مثل گوشت.

مصرف چربی‌ها تا 30 درصد از کل انرژی روزانه، برای حفظ سلامت توصیه می‌شود. اگر چه روغن‌های مایع گیاهی برای حفظ سلامت مفیدتر از روغن‌های جامد و حیوانی هستند، ولی باید توجه داشت که هر روغن مایعی برای سرخ کردن مناسب نیست. روغن‌های مایعی که برای تهیه سالاد و پختن غذاها تهیه شده‌اند، نباید برای سرخ کردن به کار روند، چرا که نقطه دود آنها پایین است و در اثر حرارت ترکیبات سمی‌ در آنها ایجاد می‌شود.

در ضمن روغن‌های مایع را نبایستی در معرض نور آفتاب، روشنایی و یا در مکان‌های گرم نگهداری نمود و درب روغن باید کاملا بسته باشد.

6- انرژی مورد نیاز روزانه هر فرد از منابع کربوهیدرات‌های ساده و مرکب، چربی‌ها و پروتئین‌ها چه میزان باید باشد؟

بهتر است 45 تا 55 درصد انرژی مورد نیاز روزانه ی هر فرد از کربوهیدرات‌ها، 30 درصد از چربی‌ها و 15 تا 20 از پروتئین ها تامین شود و تنوع و تعادل لازم در برنامه ی غذایی هفتگی رعایت گردد.

7- مصرف لبنیات چه تاثیری در دوران بلوغ و پس از آن ایفا می‌کند؟

مصرف لبنیات نه تنها پروتئین‌های ارزشمند حیوانی را برای حفظ سلامت بدن تامین می کند، بلکه ویتامین‌های گروه B و کلسیم را که استحکام بخش استخوان ها و دندان‌هاست در بردارد، به شرط آنکه همراه با مصرف شیر و لبنیات و سایر منابع غذایی حاوی کلسیم، انجام فعالیت بدنی و ورزش مثل پیاده‌روی، بارفیکس، والیبال و بسکتبال را فراموش نکنید.

8- چه نوع مواد معدنی و ویتامینی برای رشد دختران در دوران بلوغ ضروری است؟

مهم ترین مواد معدنی مورد نیاز برای رشد دختران شامل آهن، کلسیم، روی و منیزیم هستند. ویتامین‌های A، گروه B و C ، اسید‌های چرب امگا 3 و امگا 6 نیز لازم و ضروری هستند.

9- تغذیه باید از چه دورانی مورد توجه قرار گیرد؟

توجه به تغذیه باید از دوران جنینی آغاز شود و در دوران نوزادی، کودکی، پیش دبستانی،دوران دبستان، پیش از بلوغ، دوران بلوغ، پیش از ازدواج، پس از ازدواج، پیش از بارداری، دوران بارداری و شیردهی مورد توجه قرار بگیرد، زیرا در غیر این‌صورت، زنان و دختران دچار آسیب‌های جدی می‌شوند.

حفظ تناسب اندام در شیردهی

از زمان های قدیم تا حال همواره بر تغذیه کودک با شیر مادر تاکید شده است، طوری که بر اساس دلایل تاریخی، علمی و پزشکی، فواید تداوم تغذیه با شیر مادر در سال دوم زندگی نیز ثابت شده است. در قرآن مجید بر تغذیه کودک با شیر مادر تا پایان 2 سالگی تاکید شده است.

اغلب خانم ها در دوران بارداری یا حتی قبل از آن، وقتی به شیردهی فکر می کنند، بلافاصله نگران به هم خوردن فرم سینه خود می شوند و حتی ترجیح می دهند از دادن شیر به کودک خود صرف نظر کنند، ولی در عوض اندامی زیبا داشته باشند. البته حفظ اندام زیبا از دوران های قدیم تا حال مورد توجه بوده و این احساس را هرگز نمی توان منکر شد، اما به خانم هایی که تصمیم به بچه دار شدن دارند توصیه می کنیم کمی عمیق تر و با احساس مادرانه بیشتری به این مساله نگاه کنند و بدانند که در بدو تولد پس از خدا، آغوش مادر تنها پناه امن کودک است. پس چرا کودک خود را از داشتن این احساس آرامش روحی و جسمی محروم کنیم.

با چاره اندیشی و استفاده از روش های صحیح مثل ورزش کردن و جلوگیری از اضافه وزن بیش از حد در طی بارداری، تا اندازه زیادی این مشکل به ظاهر لاینحل برطرف می شود.

طبیعی است که در طی دوران شیردهی اغلب خانم ها از خستگی و به هم خوردن خواب شب شکایت دارند، ولی اگر به فوایدی که این کار برای خود و فرزندشان دارد با دید بازتری نگاه کنند می توانند خیلی راحت و با صبر و آرامش بیشتری این دوران را سپری کنند. پس عاقلانه ترین کار این است که قبل از شروع این دوران برای ایجاد آمادگی بیشتر، مهارت هایی را بیاموزید تا هنگام برخورد با مشکلات گذرای دوران شیردهی دچار ترس و اضطراب نشوید.

مادری که به کودکش شیر می دهد، باید احساس مهم بودن کند و با این دیدگاه که این کار در این دوران از شخص دیگری بر نمی آید به اهمیت این موضوع پی ببرد، زیرا نشستن کنار کودک و به دست گرفتن شیشه شیر را هر فرد دیگری به غیر از مادر می تواند انجام دهد. رابطه ای که در این دوران بین مادر و کودک ایجاد می شود، رابطه ای عمیق خواهد بود که اثرات آن حتی تا بزرگسالی کودک به خوبی دیده می شود.

نوزادی که از شیر مادر تغذیه می کند، در برابر اغلب بیماری های ویروسی و باکتریایی مصونیت پیدا می کند؛ مثل اسهال، عفونت گوش و عفونت های دستگاه تنفسی(پنومونی و مننژیت)، چون شیرمادر نه تنها دربردارنده آنتی بیوتیک هایی است که از مادر منتقل شده، بلکه شامل آنتی بیوتیک هایی است که به صورت ترکیبی در شیر وجود دارند و از رشد صدها باکتری و ویروس جلوگیری می کند.

همچنین طبق بررسی های انجام شده، تغذیه کودک از شیر مادر، نه تنها مانع از عفونت گوش میانی(که در سنین قبل از دبستان نسبتاً شایع است) می شود، بلکه از بیماری های مزمن دیگر مثل دیابت و آلرژی پیش گیری می کند. کودکان شیر مادر خوار در سنین دبستان IQ (بهره هوشی) بیشتری نسبت به کودکان شیر خشک خوار دارند و به طور نسبی IQ آن ها 8 نمره بیشتر است و داشتن همین 8 امتیاز بالا برای IQ رقم قابل توجهی محسوب می شود.

شیردهی از لحاظ پزشکی فوایدی برای مادر دارد. طبق تحقیقات انجام شده، تولید طولانی مدت استروژن و هورمون های دیگر که در دوران شیردهی صورت می گیرد، باعث کاهش احتمال سرطان سینه و سرطان تخمدان(که معمولاً قبل از یائسگی صورت می گیرد) و کاهش پوکی استخوان و شکستگی سر استخوان ران(که در سنین بالا نسبتاً شایع است) می شود.

ولی در صورتی که خانمی تمایل به شیردهی طولانی مدت نداشته باشد و حفظ اندام برایش مهم تر باشد، شیردهی به مدت 3 ماه ترجیح داده می شود و در صورت عدم تمایل مادر به شیردهی(که آن هم با توجه به مزایای فوق بعید به نظر می رسد) حتی اگر 2 روز اول زایمان شیر دهد بهتر از این است که اصلا شیری به کودکش ندهد.

 و اما باز می پردازیم به خانم هایی که با شیردهی مخالف هستند، فقط و فقط از ترس این که اندام خود را نتوانند به حالت اولیه برگردانند. این خانم ها باید بدانند که پس از دوران شیردهی خیلی زودتر به وزن قبل از بارداری بر می گردند(البته در صورت تغذیه صحیح).

پس چه کنیم تا اندام موزون خود را پس از پایان دوران شیردهی به دست آوریم؟

* ورزش و به خصوص شنا و پیاده روی، یکی از مواردی است که حتی قبل از بارداری(ترجیحا 6 ماه قبل یا بیشتر) باید به طور جدی شروع شود. در این صورت خانم ها مطمئن باشند اضافه وزنشان به حدی نمی رسد که برگرداندن فرم سینه به حالت قبل مشکل باشد.

* مورد دیگر بستن سینه بند است، چون اغلب دیده می شود که بعضی مادران به دختر خود توصیه می کنند مبادا سینه بند ببندی، چون شیرت زیاد نمی شود. این مورد هم صحت ندارد. اگر سینه بند خیلی سفت و محکم باشد، شیردهی را دچار اشکال می کند، ولی بستن سینه بند در حد معمول(نه خیلی شل و راحت) به حفظ شکل سینه کمک زیادی می کند.

* مورد مهم دیگر، این است که مادر هنگام شیردهی انتهای پستان خود را با دست بگیرد و مانع از کشش بیش از حد سینه توسط کودک شود.

* در پایان دوران شیردهی، مادر سینه را خیلی محکم و در تمامی مدت شبانه روز ببندد(توجه به این نکته خیلی اهمیت دارد).

* پس از پایان شیردهی، هنگام استحمام به طور متناوب از آب ولرم و سرد روی سینه ها استفاده کند.

* پس از پایان شیردهی و گرفتن کامل نوزاد از شیر، از کمپرس یخ در خارج از حمام استفاده کند که چند نوبت در روز می توان این کار را تکرار کرد، البته بستگی به تحمل فرد دارد.

* مورد دیگر که اخیرا بین خانم ها خیلی شایع شده، استفاده از ژل های فرم دهنده سینه است، ولی مطمئن باشند اثر این مواد فقط تا هنگام استفاده است و هرگز برای همیشه تاثیر ندارند.

* اما، نکته مهم و کلید طلایی، ورزشی است که شروع آن حتی قبل از بارداری توصیه می شود:

کف دو دست را طوری در هم قلاب کنید که فاصله ای بین آنها باشد، مثل اینکه بخواهید یک توپ پینگ پنگ را میان دو دست خود فشار دهید. ابتدا دست ها را مقابل صورت خود بگیرید و تا 10 بشمارید. سپس دست ها را به تدریج بالا بیاورید تا حدی که دست ها کاملا کشیده شده و بالای سر قرار گیرند. توجه کنید که هر چه دفعات تکرار این ورزش بیشتر باشد، بهتر نتیجه می گیرید.

چون این ورزش به سفت شدن عضلات نگه دارنده پستان کمک می کند، به همین دلیل شروع آن قبل از بارداری توصیه می شود. در دوران شیردهی اگر وقت کمی دارید، می توانید هنگامی که کنار کودک هستید یا هنگام طبخ غذا، این ورزش را انجام دهید. بهتر است از هر فرصتی استفاده کنید تا این کار به صورت عادت درآید. مطمئن باشید با تکرار این ورزش در دراز مدت به نتیجه مطلوب می رسید(حداقل از 100 شماره در روز شروع کنید تا به 500 شماره برسید).

باز هم تاکید می شود که ممکن است صد در صد فرم سینه به حالت اولیه بر نگردد، ولی طبق آمار معلوم شده، مادرانی که تمامی نکات فوق را با دقت و به طور کامل و مداوم تکرار کرده اند، در 80 تا 90 درصد موارد شکل سینه اشان به حالت اولیه باز گشته است.

چاره‌جویی برای کوتاهی قد

كوتاهی قد، علت شایعی برای مراجعه كودكان و نوجوانان به متخصصان غدد است، ولی هر فردی كه با شكایت از كوتاهی قد مراجعه می ‌كند، واقعا قد كوتاه نیست. مهم تر اینکه افزایش قد با روش‌هایی مانند استفاده از صندل‌ها یا كفش‌های مخصوص كه تبلیغ می‌ شود یا امواج لیزری و... امكان‌پذیر نیست. این روش‌ها غیرعلمی و بدون تأثیر هستند.

فرمول محاسبه تقریبی قد:

ژنتیك نقش مهمی در تعیین قد نهایی هر فرد دارد. بر اساس تحقیقات جمعی، فرمول زیر برای محاسبه تقریبی قد نهایی در هر فرد پیشنهاد شده است:

تشخیص علت کوتاهی قد:

پس از تشخیص قطعی علت كوتاهی قد، باید درمان متناسب با علت شروع شود؛ برای مثال، در كوتاهی قد ژنتیكی درمان با هورمون رشد مؤثر نیست.

كمبود هورمون رشد، تنها بر اساس آزمایش‌های هورمونی مشخص نمی شود و حتما سرعت رشد در دوران كودكی نیز باید بررسی شود، یعنی اگر در دوران كودكی، سرعت رشد قدی خوب بود، بر اساس یك آزمایش هورمونی نمی ‌توان كمبود هورمون رشد را تشخیص داد و درمان را شروع كرد. علت باید معلوم شود و قد كودك به طور دقیق بر اساس منحنی‌های استاندارد رشد سنجیده شود.

با یك رادیوگرافی ساده از استخوان‌های مچ دست(به طور معمول دست چپ)، سن استخوانی تعیین ‌شود که در واقع نشان‌دهنده سن بیولوژیک واقعی كودك است.

علل كوتاهی قد:

علل کوتاهی قد شامل موارد زیر است:

* کوتاهی قد ژنتیكی: که در این حالت، سرعت رشد كودك در سال طبیعی است و سن استخوانی نسبت به سن تقویمی عقب نیست.

* تأخیر سرشتی در رشد: کودکانی که از سن دو سالگی، كوتاهی قد دارند و سرعت رشد آنها در سال تقریبا طبیعی است، ولی سن استخوانی آنها عقب تر است. بلوغ در این کودکان با تأخیر است، ولی در نهایت، بیشتر این كودكان به حد ژنتیكی قد خود می‌ رسند.

* بیماری هایی مانند: سوء‌تغذیه، كمبود ویتامین D و کمبود كلسیم كه موجب نرمی استخوان می ‌شود، بیماری سلیاك(عدم تحمل گلوتن موجود در گندم)، كم‌خونی‌ها، بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش ، بیماری‌های كلیوی مزمن، نارسایی قلبی، بیماری‌های مزمن ریوی یا كبدی و كم‌كاری تیروئید.

* مصرف برخی داروها مانند داروهای كورتونی نیز می ‌تواند موجب اختلال در رشد شود.

* اختلالات رشد داخل رحمی نیز از علل دیگر كوتاهی قد كودكان هستند.

مراحل افزایش قد:

یادمان باشد همه ما در سه مرحله رشد می ‌کنیم:

1- در دو سال اول زندگی 30 تا 35 سانتی‌متر افزایش قد داریم. این رشد سریع با افزایش سن كاهش می‌ یابد.

2- از دو سالگی به بعد کودكان هر سال 5 تا 7 سانتی‌متر قد می ‌كشند. البته در نزدیكی سنین بلوغ سرعت رشد كمتر خواهد ‌شد.

3- سرانجام در دوره بلوغ یك جهش رشد قدی وجود دارد كه به طور متوسط در پسران 25 تا 30 سانتی‌متر و دختران 20 تا 25 سانتی‌متراست. حداكثر جهش رشد قدی در دختران پیش از شروع عادت ماهیانه و در پسران در مراحل انتهایی‌تر بلوغ است.

به‌ طور معمول در سنین 15 تا 17 سالگی در دختران و 16 تا 18 سالگی در پسران، صفحات رشد(صفحات غضروفی استخوان) بسته می ‌شوند و امكان افزایش قد، پس از آن وجود نخواهد داشت.

دکتر محسن خوش‌نیت- متخصص غدد

کاهش تغذیه با شیر مادر در ‌كشور

در حالی كه به عقیده كارشناسان و بر اساس اصول اعلام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، حدود 98 درصد مادران باید بتوانند نوزادان خود را تا 6 ماهگی فقط با شیر خودشان تغذیه كنند، آمارها نشان می‌دهد در میان همه كشورهایی كه تغذیه با شیر مادر در آنها كمتر از میزان مطلوب است، كشور ما بدترین‌ وضعیت را دارد.

اگر چه طی روزهای گذشته، دكتر كامران باقری لنكرانی، وزیر بهداشت از روند رو به بهبود تغذیه انحصاری با شیر مادر طی سال‌های گذشته خبر داد، اما نظر برخی كارشناسان این نیست. بسیاری از كارشناسان معتقدند تا 3-2 سال پیش حدود 50 درصد مادران، نوزادان خود را تا 6 ماهگی منحصرا با شیر خود تغذیه می‌كردند، اما این میزان طی سال‌های اخیر به‌ 22 درصد كاهش یافته است.

كاهش مداوم تغذیه با شیر مادر در كشور ما به عوامل مختلفی مربوط است:

«ضعف آموزش و عدم‌ حمایت از مادران در سیستم بهداشتی- درمانی از سوی گروه پزشكی و پرستاری چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی مهم‌ترین عامل مشهود در مراكز درمانی است.»

دكتر علیرضا مرندی، عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس و رئیس انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر با بیان این مطلب، می‌گوید: بر اساس اصول تغذیه با شیر مادر، شیر دادن به نوزادان باید حداكثر نیم ساعت پس از زایمان شروع شود، اما آمارها نشان می‌دهد كه در كشور ما این میزان تا 9 ساعت پس از زایمان به تاخیر می‌افتد كه این امر آثار نامطلوبی بر سلامت نوزادان و همچنین مسائل عاطفی آنها به‌دنبال دارد.

دكتر مرندی معتقد است آمارهای جدید كه در سال 88 اعلام خواهند شد، حتی از میزان 22 درصد اعلام شده فعلی نیز كمتر خواهند بود.

قانونی بدون ضمانت اجرایی‌

تغذیه انحصاری با شیر مادر مستلزم حضور دائمی مادر در كنار كودك است. در 6 ماه اول زندگی، فواصل شیردهی بسیار كوتاه است و حتی ممكن است زیر یك ساعت باشد. از سوی دیگر كارشناسان می‌گویند چون دوشیدن شیر مادر و نگهداری آن به‌علت میزان كم شیر و نیاز زیاد كودك، کمتر امكان دارد، افزایش مدت مرخصی زایمان به‌دلیل حضور بیشتر مادر در كنار فرزند می‌تواند نویدبخش افزایش مصرف شیر مادر باشد.

در سال 1374 ایران با تصویب ‌قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی به‌عنوان نخستین كشور در منطقه مدیترانه شرقی توانست در جهت تغذیه با شیر مادر قدم بردارد. اكنون نیز پس از گذشت حدود 13 سال و با اصلاح این قانون، مرخصی زایمان از 4 ماه به 6 ماه افزایش یافته است.

اما این قانون به چه صورت اجرا می‌شود؟

دكتر مرندی، در این خصوص می‌گوید: برآوردها حاكی از این است كه تعدا کمی از ادارات و سازمان ها این قانون را به‌طور كامل اجرا می‌كنند و در بیش از 50 درصد محیط‌های كاری این اتفاق نمی‌افتد.

رئیس انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر خاطرنشان می‌كند: اكثریت مادران شاغل كه فرزندانشان را در مهدكودك نگهداری می‌كنند، این امكان  را ندارند كه در ساعتی از روز بتوانند فرزندشان را با شیر خودشان تغذیه كنند، به همین علت  مصرف شیر خشك روزبه‌روز در كشور افزایش می‌یابد.

به گفته دكتر مرندی بسیاری از كارفرمایان هم به بهانه‌های مختلفی از جمله نداشتن قرارداد و یا پیمانی بودن كاركنان از اجرا کردن 6 ماه مرخصی پس از زایمان طفره می‌روند.

تبلیغات سست‌كننده!

اگرچه به عقیده كارشناسان، قانون افزایش مدت مرخصی زایمان به درستی جای خود را در ادارات دولتی و خصوصی باز نكرده است، ولی مسئله نگران‌كننده‌تر این است كه علاوه بر این نقض آشكار قانون، كارخانه‌های تولید شیر خشك نیز هر روز محصولات بیشتری را وارد بازار كرده و اعتماد به نفس مادران را برای ادامه روند شیردهی كاهش می‌دهند.

دكتر خلیل فریور، كارشناس اداره ترویج تغذیه با شیر مادر با اشاره به اینكه تا كنون مجموعه مدونی برای آموزش شیردهی به مادران باردار وجود نداشته است، به همشهری می‌گوید: حتی برای تغذیه ساعات اول نیز تا الان دستورالعملی نداشتیم، در حالی كه سازمان جهانی بهداشت اعلام كرده تغذیه در ساعات اول، تا 22 ‌درصد مرگ نوزاد را كاهش می‌دهد، ضمن اینكه رسانه‌ها نیز هیچ تلاشی برای بالا بردن سطح آگاهی مادران و اطرافیان آنها نمی‌كنند. به عقیده وی تمام این ضعف‌ها به علاوه ی تبلیغات شیر خشك كارخانه‌های تولید‌كننده كه هر روز بیشتر می‌شوند و حتی در داروخانه‌ها هم در معرض دید هستند، در كاهش تغذیه با شیر مادر نقش دارند.

برخی افراد، صحبت های كارشناسان، پزشكان و مراقبان بهداشتی را نیز بر افزایش این تبلیغات مؤثر می‌دانند.

دكتر فرید ایمان‌زاده فوق تخصص گوارش كودكان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در این باره به همشهری می‌گوید: «درست است كه میزان ناآگاهی مادران و تصور آنها مبنی بر اینكه اگر شیرشان كم شد باید به سراغ شیر خشك بروند، مصرف این محصولات بنجل را افزایش داده ولی همكاران ما هم به محض اینكه می‌بینند شیر مادر كم است، او را تشویق به استفاده از شیر خشك برای كودك می‌كنند، یا اگر مادر در اثر ابتلا به بیماری ناچار به استفاده از دارو باشد، او را از دادن شیر به كودك منع می‌كنند؛ ضمن اینكه معایب شیر خشك هم به درستی برای مادران توضیح داده نمی‌شود.»

دكتر فریور نیز با اشاره به اینكه سیاست‌های اجباری و در اختیار قرار ندادن شیر خشك به مردم كمكی به آنها نمی‌كند، خاطر‌نشان می‌كند: "شیر خشك باید در بازار باشد، ولی با ارتقای سطح آگاهی، مردم خودشان باید انتخاب كنند كه محصولات مصنوعی برایشان كاربردی دارد یا نه، چون در غیر این صورت و با اجرای سیاست‌های اجباری، مسلما مردم به سمت واردات قاچاقی این اجناس كشیده‌ خواهند شد."

هرم غذایی مخصوص سالمندان

خانم یا آقای سالمند! اگر شما نگران این مسئله هستید که آیا تغذیه خوب و سالمی دارید، بیایید به هرم غذایی جدیدی که فقط مخصوص شما طراحی شده نظری بیندازید.

این هرم غذایی اصلاح شده به وسیله محققان دانشگاه محلی بوستون تنظیم و تهیه شده است. این هرم یک راهنمای غذایی است که مخصوص سالمندان 70 ساله و بالاتر از آن که سالم هستند و به صورت مستقل می توانند زندگی کنند می باشد.

چرا افراد سالمند به هرم غذایی خاص خودشان نیاز دارند؟

توضیح آن کاملا ساده است.

1- بدن سالمندان به کالری کمتری نیاز دارد، زیرابا افزایش سن، بافت عضلانی و ماهیچه ای کمتر می شود. فعالیت بدنی نیز کمتر از قبل می شود.

2- از طرفی همزمان با این تغییرات، افراد سالمند مانند سابق، به همان مقدار مواد مغذی و حتی در برخی موارد بیشتر از آن، نیاز پیدا می کنند.

به طور قطع سالمندان باید از غذاهایی استفاده نمایند که در عین حال که کالری کمی دارند، مواد مغذی آن ها بالا باشد. به عبارتی سالمندان از غذاهایی بیشترین بهره را می برند که دانسیته مواد مغذی آن بالا باشد.

* با این که مصرف مواد غذایی تازه همیشه ارجح تر است، ولی در نبود آنها می توان از میوه ها و سبزیجات فریز شده و کنسرو شده استفاده کرد.

* وجود یک ردیف لیوان آب در پایین هرم، یادآور نوشیدن مایعات فراوان است. کم آبی معمولا در سالمندان بیشتر اتفاق می افتد و می تواند منجر به عوارض خطرناکی مانند گیجی و آشفتگی در آنها شود. به خاطر داشته باشید که کافئین(در چای،قهوه و کولاها) موجب به هدر رفتن بیشتر آب بدن می شود.

* پرچم بالای هرم به ما یادآوری می کند که افراد سالمند به غذاها و مکمل های غنی شده با ویتامین D ، کلسیم و ویتامین B12 برای رفع نیازهایشان احتیاج دارند.

* فعالیت بدنی همان طور که در عکس نشان داده شده است باید برای افراد سالمند سبک تر و آسان تر در نظر گرفته شود؛ مانند پیاده روی ، باغبانی و ورزش های آئروبیک(شنا).

* نکته ای مهم:

از آن جایی که برخی سالمندان معمولا به کامپیوتر و اینترنت خیلی علاقه نشان نمی دهند یا توانایی کار با آن را ندارند، این وظیفه به عهده شماست تا توصیه های پزشکی و تغذیه ای مربوط به سالمندان را که در اینترنت مشاهده می کنید، به آنها بگویید یا نشان دهید.

به امید آن روزی که همه سالمندان زندگی سرشار از سلامتی و تندرستی داشته باشند.

تغذیه بچه‌ها در تعطیلات تابستان

گرچه این روزها، ایام تابستان و تعطیلی مدارس است، اما کودکان نباید عادات غذا خوردن سالم را تعطیل کنند.

در این روزها، کودکان پس از خسته ‌شدن از سایر کارها و بیکار شدن، ممکن است یکسره به سراغ یخچال بروند و فکر کنند که گرسنه هستند، اما در واقع تنها حوصله‌شان سر رفته است.

همچنین ممکن است بیشتر از سایر روزها، بستنی، کیک، چیپس و ... مصرف کنند که مصرف زیاد این مواد غذایی منجر به اضافه وزن خواهد شد.

باید مراقب باشید در بیرون از منزل هله هوله نخورند.

برای جلوگیری از اضافه وزن کودک خود در طول تابستان به این نکات توجه کنید:

*اطمینان حاصل کنید که بچه‌ها به اندازه کافی می ‌خوابند.

پژوهش‌ها نشان داده است که دیر خوابیدن هنگام شب‌ و بیدار ماندن در رختخواب از عوامل خطرساز شناخته‌شده برای افزایش وزن هستند. هنگامی که کودکان تا دیروقت بیدار می‌ مانند، تلویزیون تماشا می ‌کنند و هله هوله می‌ خورند، در معرض چاقی قرار می ‌گیرند.

به علاوه خواب کوتاه شبانه تولید لپتین(هورمونی که احساس سیری را به وجود می ‌آورد) را مهار می‌ کند. مقدار کم لپتین به معنای آن است که کودکان احساس گرسنگی بیشتری می‌ کنند و به سرعت به طرف غذاهای پرکربوهیدرات و پرکالری روی می ‌آورند.

*صبحانه ی کاملی به کودک خود بدهید.

هنگامی که کودکان از خواب برمی‌ خیزند، آنها را تشویق کنید که صبحانه سالمی بخورند که می تواند شامل شیر، عسل، تخم مرغ ، نان سبوس دار ، پنیر و گردو، آب‌میوه و سبزیجات(مثل پنیر با خیار و گوجه فرنگی) باشد.

*خوردن غذاهای آماده را تعطیل کنید.

به جای رفتن به پیتزافروشی ها و ساندویچی ها و خوردن فست فودها ، با تهیه ی غذایی سالم در خانه مانند ساندویچ گوشت یا مرغ و سالاد، به پارک یا مکان های تفریحی بروید.

* به مقدار کافی غذاهای پروتئین دار مصرف کنید.

مسئله مهم مصرف کافی پروتئین در هر رژیم غذایی است، زیرا باعث آزادسازی انسولین(هورمونی که از لوزالمعده آزاد می شود و تنظیم کننده ی قند خون است) به صورتی آهسته‌تر می ‌شود و میزان قند خون و انرژی شما را در سراسر روز ثابت نگه می دارد. منابع غذایی پروتئین شامل گوشت ها، تخم مرغ، لبنیات و حبوبات است.

* زیاد شیرینی و شکلات و کیک و ... نخورید.

والدین نباید بگذارند کودکان در طول تابستان، زیاد شیرینی بخورند، زیرا این مواد غذایی دارای انرژی بالایی هستند و در صورت مصرف بیش از حد، در بدن تبدیل به چربی شده و باعث افزایش وزن نابجا می شوند. 

* کودک را به انجام ورزش و فعالیت بدنی تشویق کنید.

با این کار سوخت و ساز بدن بالا می رود و انرژی حاصل از مواد غذایی را می سوزاند، لذا از بروز چاقی جلوگیری می کند.

هشدار نسبت به مصرف كلسیم اضافی در سالمندان  

در سال‌های اخیر تلویزیون، روزنامه‌ها و همه رسانه‌های عمومی سعی در جا انداختن مصرف كلسیم و ویتامین D در برنامه غذایی سالمندان داشته‌اند، تا حدی كه همه جا برای نشان دادن یک خانم یا آقای سالمند سالم، یك لیوان شیر در دستش می ‌گذارند.

اما تحقیقی جدید نشان می ‌دهد سالمندانی كه مقدار زیادی كلسیم و ویتامین D مصرف می ‌كنند، در معرض آسیب‌های مغزی وسیع‌تری قرار دارند. كلسیم و ویتامین D اضافی قادر به ایجاد اختلالات رفتاری افسردگی و حتی سكته در سالمندان خواهند بود.

مارتا ای پاین(سرپرست تحقیق و یكی از استادان دانشگاه روانپزشكی و رفتارشناسی دانشگاه دوك در كارولینای شمالی) می ‌گوید: " وجود آسیب‌های مغزی در سالمندان چندان غیرمعمول نیست، اما چیزی كه حائز اهمیت است گستردگی این آسیب‌هاست كه ما در تحقیقات همه‌جانبه خود بر روی عملکرد مغز دریافته‌ایم كه مصرف زیاد كلسیم و ویتامین D باعث افزایش آسیب‌های مغزی در سالمندان خواهد شد."

وی با اشاره به اینكه آزمایش‌های اخیر اولین مطالعاتی است كه به بررسی رابطه بین مغز با تغذیه می ‌پردازد، می ‌گوید:" در ابتدای تحقیقات به درستی نمی‌ دانستیم که كدام یك از عوامل غذایی، قادر به آسیب مغزی خواهد بود، اما نهایتاً به این نتیجه رسیدیم كه ازدیاد مصرف ویتامین D و كلسیم ، ایجاد اختلال را افزایش می دهند."

تحقیقات گسترده در سال‌های اخیر همگی نشانگر آن است كه بیماری پوكی استخوان ، مشكلی جهانی است، تا جایی كه تمام سازمان‌ها و متولیان بهداشتی در سرتاسر جهان مصرف 1200میلی‌گرم كلسیم در روز و 800 تا 1000 واحد بین‌المللی ویتامین D را برای بزرگسالان بالای 50 سال توصیه می ‌كنند، البته باید متذکر شد که مصرف مکمل ها به خصوص در سنین بالا ، باید تحت نظز پزشک باشد، نه خودسرانه.

در همین راستا، بیشتر كارشناسان مصرف منابع طبیعی كلسیم را به جای مصرف مكمل پیشنهاد می ‌كنند. از بهترین منابع کلسیم: لبنیات مثل شیر، ماست، پنیر ، کشک و قره قوروت و نیز غذاهای دریایی به ویژه ماهی تن، کیلکا و ساردین است. نیاز افراد بالغ به کلسیم حداقل 1000 تا 1200 میلی گرم کلسیم در روز است. البته در زنان باردار ، شیرده ، یائسه و افراد مسن و بچه ها بیشتر بوده و 1500 تا 2000 میلی گرم در روز است. سایر منابع کلسیم شامل: سبزیجات برگ سبز مثل کلم پیچ ، اسفناج ، کرفس، جعفری و نیز شلغم ، هویج ، زیتون ، پرتقال ، انگور ، توت فرنگی ، خرمالو ، کشمش ، بادام ، پسته ، بادام زمینی ، گردو و حبوبات است.

ویتامین D كه فاكتوری مناسب برای جذب بیشتر كلسیم در بدن به شمار می ‌آید، به واسطه تابش آفتاب به سطح پوست، ساخته می ‌شود كه با افزایش سن این ساخت و ساز كاهش می ‌یابد. متخصصان ،مصرف منابع طبیعی آن را كه عبارتند از: جگر، ماهی‌های آب شور، محصولات لبنی(کره و خامه) و زرده تخم مرغ را توصیه می ‌كنند. روغن کبد ماهی غنی ترین منبع آن است.

دانشمندان دانشگاه كارولینا در تحقیقات اخیر خود به این نتیجه رسیده‌اند كه بین ضایعات مغزی گسترده و دریافت بالای محصولات لبنی پرچرب هم رابطه‌ای وجود دارد و این موضوع، آنها را در نتیجه‌گیری تأثیر كلسیم و ویتامین‌ها مصمم‌تر كرده است.

این گروه تحقیق با بررسی MRI مغزی 232 مرد و زن، در سنین 60 تا 86 سال دریافتند كه همه آنها دارای آسیب‌های مغزی با گستردگی‌های متفاوتی بودند و با بررسی سایر عوامل پزشكی و فشار خون این افراد به این نتیجه رسیدند كه افزایش مصرف كلسیم و جذب بیشتر آن از طریق دیواره رگ ها و ته‌نشین شدن آن(با حالتی مشابه آنچه در استخوان‌ها اتفاق می‌ افتد) باعث تنگ شدن دیواره عروق می شود و قدرت ارتجاعی آنها را كم می‌ كند و افزودن ویتامین D به این آزمایش این فرآیند را بدتر می‌ كند. در واقع ضایعات عروقی، چنانچه در مغز اتفاق بیفتد، قادر به گسترش آسیب‌های مغزی خواهد بود.

قرارگیری این تحقیقات در كنار بررسی‌هایی كه همگی مصرف كلسیم و ویتامین D را برای سالمندان مفید معرفی می ‌كنند، باعث كشمكش بین محققان این بررسی و متخصصان طرفدار مصرف مکمل كلسیم و ویتامین D در سالمندان شده است.

افراط در تغذیه سالم هم خوب نیست

متخصصان تأکید کردند همانطور كه خوردن بیش از حد تنقلات، بی ‌تردید سلامت كودكان را به خطر می‌اندازد، به همین نسبت افراط در تغذیه ی سالم نیز به سلامت اطفال آسیب وارد می‌ كند.

نتایج این تحقیقات حاكی از آن است كه مصرف بیش از حد فیبر خوراكی و مصرف بسیار كم چربی می ‌تواند سبب كمبود ویتامین‌ها شده و رشد اطفال زیر پنج سال را كاهش دهد. به این معنی كه كودكانی كه نان سبوس‌دار و مقادیر زیادی میوه و سبزی در وعده‌های غذایی مصرف می‌ كنند، بدون شك به سرعت سیر شده و دیگر اشتهایی برای خوردن سایر مواد غذایی ضروری مانند محصولات لبنی، گوشت، تخم‌مرغ و ماهی نخواهند داشت.

لازم به ذكر است كه این مواد غذایی نیز حاوی ریزمغذی‌های حیاتی برای رشد و نمو هستند.