تبیان، دستیار زندگی

منبع: سخنان استاد بروجردی 
سایت http://emamraoof.ir



  ره‌آورد حركتهای صحیح :

خطبه 124 فراز 11 « الرّائح الى اللَّه كالظّمآن یرد الماء»

كسی كه با سرعت و نشاط (با جهاد خود ) به سوی خدا رود همچون تشنه كامی كه به آب می‌رسد.

ره‌آورد حركتهای صحیح و انجام عملكرد خالصانه ، راحتی و به آرامش رسیدن است .

 همان طور كه فرد تشنه وقتی به آب می‌رسد رفع عطش می‌كند و به انبساط خاطر و خوشی و سرور نائل می‌گردد فردی هم كه خالصانه در میدان بندگی قدم برمی‌دارد به آسودگی باطنی می‌رسد.

پیامد فرار از جنگ :

خطبه 124فراز 9: «ُ إِنَّ فِی الْفِرَارِ مَوْجِدَةَ اللَّهِ وَ الذُّلَّ اللَّازِمَ وَ الْعَارَ الْبَاقِی‏»

در فرار از جنگ ، خشم وغضب الهی و ذلت همیشگی و ننگ جاویدان قرار دارد .

در مسئله مبارزه و جنگ باید هم جنگ بادشمن خارجی را مد نظر قرار داد و هم جنگ و مبارزه با دشمن داخلی و هوای نفس را كه در هر دو صورت ، جهالت و یدك كشیدن عناوین نازیبا و بی‌قیمت بر انسان بار می‌شود .

اگر در هنگامه مبارزه با دشمن خارجی ، ‌فرار و سستی صورت گیرد باعث از بین رفتن مرزهای كشور و شكست لشكر و سقوط تمدنهایی درخشان اسلامی و ضربات جبران ناپذیر بر پیكر اسلام خواهد شد و به دنبال آن علاوه بر خشم الهی ذلت و خواری مردم آن سرزمین را در پی خواهد داشت چنانچه مردم كوفه به دلیل عدم همراهی با امام بعد از هزار و اندی سال هنوز به بی‌وفایی مشهورند و اما در مبارزه با نفس اگر مسامحه صورت گیرد و محراب مبارزه با شیطان درون ترك شود رذائل و معاصی در وجود انسان نهادینه می‌شود وقدرت بر ترك آن به دلیل آن ذلت نفسی كه دچارش می‌شود و عدم اعانت الهی رو به كاهش می‌رود .

پیامد افراط و تفریط و تفرقه:

خطبه 127 فراز 5 « وَ سَیَهْلِكُ فِیَّ صِنْفَانِ مُحِبٌّ مُفْرِطٌ یَذْهَبُ بِهِ الْحُبُّ إِلَى غَیْرِ الْحَقِّ وَ مُبْغِضٌ مُفْرِطٌ یَذْهَبُ بِهِ الْبُغْضُ إِلَى غَیْرِ الْحَقِّ وَ خَیْرُ النَّاسِ فِیَّ حَالًا النَّمَطُ الْأَوْسَطُ فَالْزَمُوهُ وَ الْزَمُوا السَّوَادَ الْأَعْظَمَ فَإِنَّ یَدَ اللَّهِ [عَلَى‏] مَعَ الْجَمَاعَةِ وَ إِیَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّیْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْب‏»

به زودی دو گروه درباره من هلاك می‌شوند : دوست افراطی كه محبتش او را به غیر حق می‌كشاند و دشمن افراطی كه از سردشمنی قدم در غیر طریق حق می‌نهد بهترین مردم درباره من گروه میانه رو هستند از آنها جدا نشوید و همیشه همراه جمعیتهای بزرگ (اكثریت طرفدار حق) باشید كه دست خدا با جمعیت است و از جدایی بپرهیزید (جدایی از توده‌های عظیم و مومن ) زیرا افراد تنها و جدا، ‌نصیب شیطانند همانگونه كه گوسفند تك رو ، ‌طعمه گرگ است .

بهترین افراد كسانی هستند كه نسبت به امام زمانشان اعتدال دارند و از هرگونه افراط و تفریط كه ریشه در جهل و نادانی دارد، دوری می‌كنند زیرا كه هر دو، راه غیر حق را می‌پیمایند . ره‌آورد افراط و تفریط ضعف و گمراهی است و ره‌آورد اعتدال ، توانمندی و قدرت خاص است و یدالله كه جلوه كامله‌اش دروجود امام متجلی است بر جمعهایی مسلط است كه در مسیر امام كه همانا صراط مستقیم و اعتدال می‌باشد ،‌حركت می‌كنند و جدا شدن از این مسیر، ‌انسان را سهم شیطان می‌كند همانند گوسفندی كه از گله جدا می‌شود وسهم گرگ می‌گردد .

پس ره‌آورد تفرقه، ضعف و عجز و جهل و غلبه شیطان است كه پستی‌ها و معصیت را با همه گستردگیش بر فرد غلبه می‌دهد و به محض خروج از جمع سالم و فضای نورانی ، شیطان دركمین قرار می‌گیرد و قلاده‌ای برگردن فرد می‌اندازد و او را جزو سواره نظام و پیاده‌نظام خود می‌كند و برای همیشه محرومیت از رحمت را شامل فرد می‌نماید .

  پیامد بی‌اعتنایی به كلام حق:

خطبه 124 فراز 15 «اللَّهُمَّ فَإِنْ رَدُّوا الْحَقَّ فَاقْصُصْ جَذْمَتَهُمْ وَ شَتِّتْ كَلِمَتَهُمْ وَ أَبْسِلْهُمْ بِخَطَایَاهُم‏»

خدایا اگر آنها حق را نپذیرند و دست از ظلم و كشتار و فساد برندارند ، جماعتشان را در هم بشكن و متفرق كن و اتحادشان را به پراكندگی مبدل ساز و به خاطر گناهانشان آنها را تسلیم هلاكت كن .

ره‌آورد عدم پذیرش حق و عدم توجه به آن دو امر است :

1-  انسان مورد نفرین ولی امرش قرار می‌گیرد كه به دنبال آن بركت و رحمت از زندگی دور می‌شود و به شكست و عذاب الهی دچار و زندگی او نابسامان می‌گردد ، گرچه همین نفرین اگر متوجه به دشمنان باشد باعث عزم و اراده قوی در دل دوستان خواهد شد .

2-  وقتی گروه و جمعی بدلیل تعصب و منفعت طلبی و غرض ورزی و جهالت، حق را نپذیرند و مورد نفرین امام قرار گیرند ، دچار تفرقه و اختلاف خواهد شد كه سبب اصلی و مهم شكست است زیرا اعتبار هر جمعی به عنایت و تفضل امام و رهبرش است و وجود امام، بركات مختلف را بر آن جمع ساری و جاری می كند و تفرقه و اختلافات آنان را به وحدت مبدل می‌سازد چنانچه دانه‌های مروارید بواسطه نخی به یكدیگر متصل شده و در یك جهت قرار می‌گیرند و هر زمان كه نخ پاره شود دانه‌ها متفرق و پراكنده می‌گردند .

و اگر این جماعت را به جماعت درونی تاویل كنیم هرگاه كه دست و چشم و زبان و گوش ... زیر نظر قلب فعالیت كنند با یكدیگر سازش و همراهی خواهند داشت و به طور مثال اگر دل الهی و ولایی شد ، زبان كه بخواهد در محضر حق ذاكر باشد دست و پا هم با او سازگاری خواهد داشت و دچار غفلت و تفرقه نخواهند بود و با یك قدرت الهی به سوی حق پرواز می‌كنند زیرا پراكندگی و نبود وحدت، ضعف و سستی می‌آورد (بطور مثال انسان نماز می‌خواند ولی به دلیل ضعف ،‌حركتش رو به بالا نخواهد بودو به اسفل السافلین تعلق خواهد داشت ).

ره‌آورد قرآن :

خطبه 133 فراز 4 « وَ عِزٌّ لَا تُهْزَمُ أَعْوَانُه‏»

قرآن قدرت وعزتی است كه هیچگاه یارانش شكست نمی‌خورند .

هر كس در سایه قرآن قرار گیرد و به یاری آن برخیزد دارای قدرتی شكست ناپذیر می‌شود در واقع كسانیكه پیوستشان را روز به روز به قرآن افزایش داده و آنرا در زبان و فكر و عمل الگوی زندگیشان قرار می‌دهند به جُبن و بدزبانی و بی‌ثباتی و ناتوانی و شكست مبتلا نخواهند شد ،‌در بین مردم جایگاه خاص پیدا می كند و عزیز و محترم شمرده می‌شود و در اصول اعتقادی پایدار و ثابت قدم وشجاع و توانمند می‌ماند. پس كسانی‌كه دچار تلوّن می‌شوند و در مقابل دشمن خارجی و دشمن داخلی و دشمن درونی (نفس) نفوذ ناپذیر نیستند به دلیل بیگانگی با قرآن و عدم تمسك كامل به آن است .

ره‌آورد تقوی:

خطبه 130فراز 4 « وَ لَوْ أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ كَانَتَا عَلَى عَبْدٍ رَتْقاً ثُمَّ اتَّقَى اللَّهَ لَجَعَلَ لَهُ مِنْهُمَا مَخْرَجاً فَلَا یُؤْنِسَنَّكَ إِلَّا الْحَقُّ وَ لَا یُوحِشَنَّكَ إِلَّا الْبَاطِلُ فَلَوْ قَبِلْتَ دُنْیَاهُمْ لَأَحَبُّوكَ وَ لَوْ قَرَضْتَ مِنْهَا لَأَمَّنُوك‏»

اگر درهای آسمان و زمینها به روی بنده‌ای بسته شده باشد و او تقوای الهی را پیشه كند، ‌خداوند راهی از زمین و آسمان برای او خواهد گشود . ای ابوذر چیزی جز حق مایه آرامش تو نشود و چیزی غیر از باطل تو را به وحشت نیفكند . اگر تو دنیای آنها را پذیرفته بودی تو را دوست می‌داشتند و اگر سهمی از آن را به خود اختصاص می‌دادی به تو امان می‌دادند .

تقوی درمرحله اول پرهیز از مخالفت با خدای سبحان و انجام طاعت است و در مرحله بالاتر پرهیز از رؤیت و دیدن خود و حول وقوه خود است به عبارت دیگر اگر توفیق بر ترك معصیت را لطف حق نبینیم و به تلاشهای خود نسبت دهیم ، تقوای مراتب بالا را رعایت نكرده‌ایم . چنانچه امام صادق (ع) می‌فرمایند لا حول ولاقوه یعنی هیچ حائل و مانعی برای معصیت نیست مگر اینكه خدای سبحان آن مانع را ایجاد می‌كند تا براحتی انسانها مرتكب گناه نشوند چنانچه قوه‌ی بر طاعت و بندگی را هم خداوند عطا می‌كند .

حال امیرالمومنین (ع) می‌فرمایند كسی كه به این درجه متعالی برسد و تقوای الهی را رعایت كند ، از سختی‌ها و مشكلات خارج شده و از آسمان بارش رحمت و از زمین خروج بركات را شاهد خواهد بود البته سوالی پیش می‌آید كه آیا تمام متقیان كه در راس آنان حضرات معصومین قرار دارند، دچار گرفتاری و ظلم ظالمان نشدند؟

شارحین نهج البلاغه می‌فرمایند: انسان تا در دنیاست دچار گرفتاری هست و مشكلات او به طور كامل حل نمی‌شود ولی اگر متقی باشد دید او عوض می‌شود و از مشكل به طرف تسلیم و صبر و توكل و شكر و رضا و مشاهده باطن مشكلات خارج می‌شود چنانچه حضرت اباعبدالله علیه‌السلام در اوج مصیبت كربلا اللهم لك الحمد حمد الشاكرین را می‌خواند پس اولین ره‌آورد تقوی ، عدم توقف در مشكل و خروج وعبور از آن و رعایت مرز شریعت است كه این اوج كمال و ارتقا می‌باشد.

دومین ره‌آورد تقوا قرار گرفتن انسان در فضای وسیع و حركت از ضیق به سعه و خروج از تنگنای مشكلات به سوی فراخ بندگی است .

سومین ره‌آورد تقوا و عدم مخالفت با حق ، توفیقاتی همچون خروج از جهل به سوی علم و پیوست به سوی اولیای حق و قرار گرفتن در فضای معرفت و فضایل اخلاقی است .

  ره‌آورد بصیرت :

خطبه 4133 فراز 7 «وَ الْبَصِیرُ یَنْفُذُهَا بَصَرُهُ وَ یَعْلَمُ أَنَّ الْبَوَارَ وَرَاءَهَا فَالْبَصِیرُ مِنْهَا شَاخِصٌ وَ الْأَعْمَى إِلَیْهَا شَاخِصٌ وَ الْبَصِیرُ مِنْهَا یَتَزَوَّد»

شخص بصیر و روشن ضمیر دیدش نافذ است و از دنیا به ماورای آن عبور می‌كند و می‌داند كه سرای جاویدان آنطرف خط است، از این رو شخص بصیر و بینا ،‌آماده كوچ كردن از دنیاست ، حال آن كه كور دل چشمش را به دنیا دوخته و به سوی آن حركت می‌كند و برای آن زاد و توشه می اندوزد ولی انسان بصیر و بینا از دنیا ، زاد و توشه برمی‌گیرد و برای آخرت ذخیره می‌كند.

انسان بصیر تمام توجه خود را به منزلگاه جاودانی می‌دوزد و چشم بصیرت او از دیوار دنیا عبور كرده و به آبادانی محل اقامت ابدی خود می‌پردازد .

انسان بصیر می‌فهمد كه خالق حكیم، انسان را برای چند روز دنیا و خوردن وخوابیدن وعمركوتاهی كه آمیخته با ضعف و ناتوانی و مشكلات و مصائب و درد و رنجهاست ، نیافریده و لذا آماده كوچ كردن و جمع آوری زاد و توشه می‌شود تا زندگی ابدی خود را آباد سازند در حالیكه كوردل و غیر بصیر آنچه جمع آوری می كند و راحله و ثروت می‌اندوزد به جهت زیستن وعیش و نوش در دنیای فانی است .

پس عدم تعلق به دنیا و كسب توشه سفر آخرت مهمترین ره‌آورد انسان بصیر است

پیامد پیروی از رذائل اخلاقی:

خطبه 133 فراز 14 «ِ اصْطَلَحْتُمْ عَلَى الْغِلِّ فِیمَا بَیْنَكُمْ وَ نَبَتَ الْمَرْعَى عَلَى دِمَنِكُمْ وَ تَصَافَیْتُمْ عَلَى حُبِّ الْآمَالِ وَ تَعَادَیْتُمْ فِی كَسْبِ الْأَمْوَالِ لَقَدِ اسْتَهَامَ بِكُمُ الْخَبِیثُ وَ تَاهَ بِكُمُ الْغُرُور»

شما در بیان خود بر خیانت و حسد و كینه ورزی توافق كرده‌اید و گیاهان متعفن بر مزبله افكار شما روییده درمحبت و دلبستگی به آرزوها هماهنگ شده‌اید ولی در كسب اموال به دشمنی پرداخته‌اید شیطان شما را سرگردان ساخته و راه سعادت و نجات را گم كرده‌اید و این فریبكار شما را به هلاكت افكنده است .

انسان غیر متقی كه قرآن را سرلوحه زندگیش قرار نداده پیرو شیطان می‌شود و به چهار رذیله كینه و حسد ،‌ ریاكاری (ظاهرسازی) آرزوهای دورودراز و جنگ و ستیز برای كسب اموال ملتزم می‌گردد .

مومن سعی می‌كند كنیه را از سینه‌اش پاكسازی نماید چون اورا زنجیری امور پست می‌كند و مانع سلوك سالك می‌شود اگر كینه در سینه‌ها باقی بماند ، به سرعت به جوشش درآمده و از درون سینه خارج می‌شود و به اطرافیان بروز و نفوذ می كند. در این صورت است كه جامعه روی آسایش و آرامش را نخواهد دید و پیوسته نزاع و كشمكش و جنگ و تنش بر آن حاكم خواهد شد . حسد نیز باعث می‌شود فضای سبز و خرم زندگی تبدیل به امور منفور و نازیبا شود و اعمال ناصواب از اینگونه افكار آلوده نشات می‌گیرد و وجود آنان را جولانگاه صفات حیوانی قرار میدهد.

افراد پیرو رذائل و شیطان نفس در رسیدن به آرزوهای طول و دراز با هم ارتباط صمیمانه برقرار می‌كنند در حالیكه فرد پیرو قرآن دوستی مجالستش براساس حب الله و فی الله است و هر یك برای كسب منافع مادی دیگری را طعمه قرار نمی‌دهد و در مسیر عبودیت وقرب حق معین یكدیگر هستند .