پیامد فتنه و آزمایشهای الهی :
خطبه 155فراز 15 «َ یَا عَلِیُّ إِنَّ الْقَوْمَ سَیُفْتَنُونَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ یَمُنُّونَ بِدِینِهِمْ عَلَى رَبِّهِمْ وَ یَتَمَنَّوْنَ رَحْمَتَهُ وَ یَأْمَنُونَ سَطْوَتَهُ وَ یَسْتَحِلُّونَ حَرَامَهُ بِالشُّبُهَاتِ الْكَاذِبَةِ وَ الْأَهْوَاءِ السَّاهِیَةِ فَیَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِیذِ وَ السُّحْتَ بِالْهَدِیَّةِ وَ الرِّبَا بِالْبَیْعِ قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَبِأَیِّ الْمَنَازِلِ أُنْزِلُهُمْ عِنْدَ ذَلِكَ أَ بِمَنْزِلَةِ رِدَّةٍ أَمْ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ فَقَالَ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَة»
پیامبر اكرم (ص) فرمود : ای علی، مردم بعد از من با ثروتشان آزمایش میشوند ، دیندار بودن را منتی بر خدا قرار میدهند و با اینكه مرتكب گناهان بزرگی میشود انتظار رحمت خدا را دارند و خود را از خشمش در امان میبینند، حرام خدا را حلال میشمارند و با شبهات دروغین و هوسهای غفلت زا را حلال میشمارند ، شراب را به نام نبیذ و رشوه را به نام هدیه و ربا را به اسم تجارت حلال میپندارند. عرض كردم ای رسول خدا در چنین شرایطی این افراد را كه دارای چنین صفاتی هستند در چه مرتبهای قرار دهم ؟
آیا كار آنها به منزله ارتداد و بازگشت از دین است یا به منزله فتنه و انحراف از احكام خدا؟ فرمودند به منزله فتنه بدان و با آنان همچون مسلمانان خطا كار رفتار كن .
حضرت به چندین وصف امتحان شوندگان و عوامل فتنه میپردازند :
1- به اموالشان امتحان میشوند . (اشاره به اینكه مال، عمدهترین وسیله امتحان آنهاست كه بهواسطهی آن از بندگی در محضر حق جدا میشوند.)
2- اینها گرفتار غرور متدین شدن هستند و بابت تدینشان برخدا منت میگذارند. معمولا منت گذاشتن به دلیل بزرگ شمردن كاری است پس این گروه اول متدین بودنشان به نظرشان عجیب و بزرگ آمده (درحالیكه صرفا به وظیفه خود عمل كردهاند) وسپس بابت آن منت گذاشتهاند آنهم بر خدایی كه غنی و بینیاز مطلق است .
3- با تمام آلودگیها خود را مشمول رحمت خدا و امان از عذاب میپندارند در حالیكه انسان مومن باید در خوف و رجا باشد یعنی همیشه به دلیل كم گذاشتن در محضر حق احساس خوف و ترس داشته باشد و از طرفی رحمت و كرم الهی را نصب العین قرار دهد و امیدوار به بخشش باشد .
هیچ گروهی نباید از نقشههای خدا غافل و خود را درامان ببیند زیرا انسانِ اهل عجب در قعر جهنم جای دارد .
4- كارهای حرام را كه مورد علاقه آنهاست زیر پوششهای فریبندهای قرار میدهند یا برای اینكه مردم را بفریبند و یا حتی وجدان خود را نیز فریب دهند به سراغ شراب میروند وقتی به آنها گفته شود شراب از محرمات مسلم است میگویند این همان نبیذی است كه پیامبر و اصحابش از آن مینوشیدند در حالیكه وقتی یاران بعد از ورود به مدینه و سردی هوا ناراحتی گوارشی پیدا كردند به آنها فرمود چند دانه خرما درون خمره آب بریز تا مشكل شما برطرف شود به این آب نه مضاف میشد و نه خرما در حدی بود كه مسكر شود. در واقع اینها شبهات دروغین را با هواهای نفسشان به هم میآمیزند و حرام خدا را شرعی و حلال جلوه میدهند .
5- همچنین نام رشوه را هدیه میگذارند.
6- در پوشش معاملات صوری به ربا خواری مشغول میشوند. بدیهی است در محیطهای مذهبی كه گناه آشكار ، مشكلات زیادی دارد گنهكاران ترجیح میدهند كه اعمال خود را در پوشش عناوین فریبندهای انجام دهند این همان است كه به نام فتنه و آزمون بزرگ از آن خبر دادهاند .[1]
[1] - پیام امام ج 6 آیة الله مكارم شیرازی