تبیان، دستیار زندگی

تاب زلفت سر به سر آلودهٔ خون من است

گرنخواهی ریخت خونم زلف را چندین متاب

گل چنان بی آب شد در عهد رخسارت که گر

خرمنی ازگل بسوزی قطره‌ای ندهد گلاب

خط تو نارسته می‌بنماید اندر زیر پوست

بر مثاب سبزهٔ نورسته اندر زیر آب

مست گشتم زان شراب آلوده لب های تنک

مست چون گشتم ندانم چون تنک بود آن شراب

گرم و سردی دید این دل کز خط رخسار تو

نیمه‌ای در سایه ماندو نیمه‌ای در آفتاب

چون شدی در تاب از من داد دشنامم رقیب

سگ زبان بیرون کند چون گرم گردد آفتاب

شب زمستی چشم تو شمشیر مژگان برکشید

خواست بر خسرو و زندگی در میان بگرفت خواب

تا گل از شرم رویت آب شود

یک زمان برفگن ز چهره نقاب

مثل خود در جهان کجا بینی

که در آیینه بنگری و در آب

آرزو میکند مرا با تو

گوشه خلوت و شراب و کباب

هر که دعوی کند ز خوبان صبر

نشنود کل مدع کذاب

زهی نموده از آن زلف و خال و عارض خواب

یکی سواد و دوم نقطه و سیم مکتوب

سواد و نقطه و مکتوب اوست بردل من

یکی بلاو دوم فتنه و سیم آشوب

بلا رفته و آشوب او بود ما را

یکی مراد و دوم مونس و سیم مطلوب

مراد و مونس و مطلوب هر سه از من شد

یکی جداو دوم غالب و سیم مغلوب

جدا و غالب و مغلوب هر سه باز آید

یکی غلام و دوم دولت و سیم مرکوب

غلام و دولت و مرکوب با سه چیز خوش است

یکی حضور و دوم شادی و سیم محبوب

حضور و شادی و محبوب من بود خسرو

یکی شراب و دوم ساقی و سیم رخ خوب

نرگس همه تن گل شد و در چشم تو افتاد

تا روشنی دیده بیابد زغبارت

ای قبلهٔ صاحب نظران روی چو ماهت

سر فتنهٔ خوبان جهان چشم سیاهت

هر گه که ز بازار روی جانب خانه

چون اشک روان گردم و گیرم سر راهت

نزدیک توام چون نگذارند رقیبان

دزدیده بیایم کنم از دور نگاهت

خسرو چکنی ناله و هردم چه کشی آه

آن سرو روان را چه غم از ناله و آهت

هست سر بردوش من باری و باری می کشم

تا مگر اندازمش در پای خوبان عاقبت

رای آن دادم که خونم را بریزند اهل حسن

شد موافق رای من با رای خوبان عاقبت

بارها گفتم که ندهم دل به خوبان لیک دل

گشت از جان بنده و مولای خوبان عاقبت

با چنان خونین لبی کاید همی زو بوی شیر

خون من می‌خور حلالست آن چو شیر مادرت

چشم من دور ار بگویم مردم چشم منی

زانکه هرساعت همی بینم برآب دیگرت

صد دوست بیش کشت منش نیز دوستم

آخر چه شد که این کرم از من دریغ داشت

کاغذ مگر نماند که آن ناخدای ترس

از نوک خامه یک رقم از من دریغ داشت

اندیشه نیست گر طلب جان کند زمن

اندیشهٔ من از دل نااستوار اوست

بادا بقای زلف و رخ و قامت و لبش

یک جان من که سوختهٔ هر چهار اوست

صفتی است آب حیوان ز دهان نو شخندت

اثری است جان شیرین ز لبان هم‌چو قندت

به کدام سرو بینم که ز تو صبور باشم

که دراز ماند دردل هوس قد بلندت

منم و هزار پیچش زخیال زلف در دل

به کجا روم که جانم دهد از خم کمندت؟

ز تودور چند سوزم بمیان آتش غم ؟

همه غیرتم زعودت همه رشکم از سپندت

ما را چه غم امروز که معشوقه به کام است

عالم به مراد دل و اقبال غلام است

صیدی که دل خلق جهان بود بدامش

المنته لله که امروز بدامست

ازطاق دو ابروی تو ای کعبهٔ مقصود

خلقی بگمانند که محراب کدامست

چشم تو اگر خون دلم ریخت عجب نیست

او را چه توان گفت که او مست مدامست

خسرو که سلامت نکند عیب مگیرش

عاشق که ترا دید چه پروای سلامست

نسیما آن گل شبگیر چون است؟

چسانش بینم و تدبیر چون است؟

دل من ماند در زلفش که داند

که آن دیوانه از زنجیر چونست؟

نگویی این چنین بهر دل من

که آن بالای هم‌چون تیر چون است؟

ز لب آید همی بوی شرابش

دهانش داد بوی شیر چون است؟

من ازوی نیم کشت غمزه گشتم

هنوزم تا به سر تدبیر چون است؟

اگر چشمش به کشتن کرد تقصیر

لبش در عذر آن تقصیر چون است؟

نپرسد هرگز آن مست جوانی

که حال توبهٔ آن پیر چونست؟

ز زلفش سوخت جان مردم آری

بگو آن دام مردم گیر چون است؟

ندارد چشمهٔ خورشید آبی

کزان چشمه تو بردی هر چه است

نباشد هیچ بوی نافه از مشک

ولی موی تو یک‌سر مشک نابست

چو بر شیرین لبت از رخ چکد خوی

تمامی آب آن شربت گلابست

مرا گریک سوا لی از لب تست

ز چشمت ده جواب ناصوابست

سخن گوید چو خسرو پیش چشمش

زبون غمزهٔ حاضر جوابست

81