تبیان، دستیار زندگی

مفهوم تعاون، و شرکت­­های تعاونی و تمایز آن از دیگر واژه‌های مشابه در این قسمت توضیح داده میشود

·  اشتغال زایی
·  آموزش رسمی و غیر رسمی
·  آموزش حرفه‌ای
·  هنرهای زیبا و ورزش
·  كمك مالی حقوقی و خدمات مشاوره‌ای
· برنامه های رفاه روستایی
· فعالیتهای مربوط به حفظ محیط زیست
·  تهیه آب آشامیدنی
· آموزش مصرف كنندگان
· احداث خانه
· ارتباطات (پراكاش، پیشین: 15)

در شركتهای تعاونی رنگ اقتصادی نمی‌تواند به رنگ اجتماعی غالب گردد زیرا در غیر این صورت دیگر تعاونی نیست بلكه بنگاه تجاری می‌باشد كه عده‌ای برای كسب سود به دنبال آن می‌باشند. از طرف دیگر تعاونی صرفا دارای اهداف اجتماعی نیز نمی‌باشد و از این جهت با موسسات خیریه و سایر فعالیتهای صرفا اجتماعی تفاوت دارد. این جملات را می‌توان با این عبارت كه تعاونی "نه برای سود نه برای صدقه بلكه برای خدمت" تشكیل شده قرین ساخت (لیدلاو، 1377: 92).
.

اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تعاونیها (منبع: حیدری)

ویژگیهای تعاونی مطلوب

الف) برای موفقیت تعاونیها مهمترین شرط رعایت اصول تعاون می‌باشد و شرط دیگر مشاركت اعضاء  چه در بعد اقتصادی و چه در سایر ابعاد نیز یكی از نكات مهم و كلیدی برای حفظ و موفقیت تعاونیها می‌باشد و این اصل باید در هنگام آموزش اعضا به آنها تفهیم شود كه در صورت عدم مشاركت آنها، تعاونیها نیز قادر به ارایه صحیح خدمات و ادامه حیات نخواهد بود.
ب) توجه به مدیریت درتعاونی (در سطح كلان و خرد).
ج) مشخص كردن حدود و فعالیتهای شركت
د) توجه به سایر عوامل موثر در موفقیت تعاونیها
عوامل دیگری كه در موفقیت تعاونیها نقش دارند عبارتند از:
·  ایجاد انگیزه اقتصادی جدید عضویت افراد.
·  ایجاد كمیته‌های برنامه ریزی جهت رفع مشكلات موجود تعاونیها و تعیین استراتژیهای توسعه در هر منطقه با مشاركت تمامی مدیران شركتها و همكاری متخصصان و دانشگاهیان.
·  تمرکز فعالیتهای تحقیقاتی آموزشی و ترویجی جهت افزایش عوامل تازه و استفاده بهینه از آنها بویژه از منابع آب موجود شكل گیرد (پیشین)
در كل می توان گفت قدرت یك تعاونی و توانایی آن در موفقیت، به اعضای آن، وحدت و اتفاق نظر فی‌مابین، شناخت آنها از نقش مردم در فعالیتهای گروهی، اطمینان به رهبران خود و هم چنین توانایی و آمادگی آنها به از خود گذشتگی و فداكاری بستگی دارد و مع الوصف ویژگیهای ذیل از شروط موفقیت شركتهای تعاونی محسوب می‌شوند.

1)      آگاهی، شناخت و احساس نیاز در میان اعضاء/اشخاص ذینفع در خدمات تعاونی، به منظور بهبود وضعیت اقتصادی آنان
2)      دانش كافی از اصول تعاون و درك صحیح و اساسی روشهای اداره شركت تعاونی، توسط اعضا و رهبران
3)      رهبران حلی صدیق و درستكار و متحد و منسجم كه از دانش و بینش لازم در خصوص اصول تعاون برخوردارند.
4)      كاركنان شایسته و كار آمد كه با دستمزدی مناسب و كافی، امور روزانه شركت تعاونی را اداره نمایند.
5)      زمینه توانمندی كافی در حوزه فعالیت تعاونی جهت بقا و استمرار فعالیتهای بازرگانی و ایجاد انگیزه‌های اقتصادی برای اعضا.
6)      موجودیت و دسترسی به بازار كار و ساختار بازاری
7)      رسمیت یافتن اصول تعاون در قانونگذاری تعاون همانگونه كه توسط اتحادیه بین المللی تعاون تعریف شده است و به تعاونیها اجازه می‌دهد بعنوان سازمانهای اقتصادی تعاونی به صورت مستقل، دموكراتیك و با هدایت اعضا عمل نمایند (پراكاش، پیشین: 39).
8)      بایستی بستری فراهم گردد اعضا رفاه و ارتقای زیستی و معیشتی خود را در گرو اتحاد و همدلی ببیند و فكر كنند كه به هم وابسته اند و بدون همدیگر راه به جایی نمی‌برند.
9)      ازدیاد اعضای در بین بعضی تعاونیهای منجر به هرج و مرج می‌شود و ماهیت تقریبا دولتی به آن می‌دهد لذا بایستی بستری فراهم بشود تا جلوی این امر گرفته شود.

تعاونیها برای اداره دموكراتیك موسسات و تاكید بر اصل وحدت و همبستگی و كمك متقابل، از آموزش استفاده می‌كند. آموزش را باید به طور مداوم در تعاونیها به كاربرد و آنرا ضامن موفقیت هر تعاونی دانست و اساسا تعاون بدون آموزش را از صفحه میز خود حذف كرد و مطمئن بود كه تعاون بدون آموزش هیچ گاه موفق نخواهد بود (Unesco, 1995:31). تعاونیها در عین حال كه به نیازها و خواسته‌های اعضا می پردازند برای توسعه پایدار جوامع خود فعالیت می كنند در واقع این اصل بیانگر آن است كه تعاونیها سازمانهایی هستند كه در درجه اول به خاطر استفاده اعضاء خود بوجود آمده‌اند، معمولا با جوامع خود از نزدیك پیوند  دارند و دارای مسئولیت خاص می‌باشندكه توسعه پایدار جوامع خود را از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی تامین می‌كنند. آنها مسئولند جامعه خود را از لحاظ زیست محیطی حفظ كنند. با این مسایل اعضا حق دارند كه تصمیم بگیرند تعاونی در چه حد و به كدام طریق خاص باید به جامعه خودیاری رساند. باید یاد آور شد كه پیامدهای مفید نهضت تعاون در توسعه اقتصادی كشورهای جهان و نقش غالب و توانایی آن در توزیع عادلانه، گسترش عدالت اجتماعی و مشاركت‌ آحاد مردم در سرنوشت اجتماعی و اقتصادی خویش و گروههای ضعیف جامعه و بطور كلی توجه به ابعاد توسعه پایدار است. لذا جنبه‌های زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فن آوری مورد توجه تعاونیها است.

تخریب محیط زیست دیگر هزینه قابل قبول برای رشد اقتصادی به نظر نمی آید و از این رو محیط شناسان به تخریب محیط زیست (افزایش گرمای زمین، فرسایش خاك، آلودگی آب به مواد شیمیایی و . . .) هشدار می‌دهند واین عوامل را نتیجه توسعه ناپایدار ذكر می‌كنند. اما توجه به تعاونیها و گسترش آنها می‌تواند به سلامت محیط زیست نیز منجر شود، زیرا یكی از خصوصیات برجسته تعاونیها در این است هم دارای بعد اقتصادی و اجتماعی به صورت توامان است، بدین معنی كه صرفا به فكر پیشرفت اقتصادی و بالا رفتن در آمد بدون توجه سایر ابعاد محیطی مردم نیست بلكه بعنوان یك نهاد مردمی طبیعتا به افراد و جوامع آنها توجه دارند و این خصوصیت تعاونی باعث می‌شود كه آنها از بنگاه‌های خصوصی كه غالبا در فكر انباشت سرمایه می‌باشند جدا شوند.از این رو در كشور ما نیز تعاونیها با رعایت دقیق اصول تعاون به مردم و جامعه كمك كنند و شرایط لازم برای توسعه پایدار را فراهم سازند (صفری شالی، 1379: 20-16).