تبیان، دستیار زندگی

این مسأله‌ای است كه در موسیقی سنتی و اصیل ما هم گفته می‌شود و حتی عارف قزوینی معتقد بود كه خواننده باید آهنگ كارش را بسازد. و حتی شعرش را هم بگوید.

همینطور است. در بین خوانندگان بین‌المللی، آنهایی كه جایگاه ویژه دارند، اكثراً كسانی هستند كه مؤلف هستند و خواننده حداقل آهنگساز آلبوم خودش است و اصولاً یك ساز هم می‌زند مثل التون جان، جرج مایكل، كریس مارتین ، برایان آدامز ، اریك كلاپتون. در نهایت همین‌ها هستند كه می‌مانند و اكثراً بالای بیست تا سی سال در صنعت موسیقی ماندگارند.

اما آنها كه مؤلف نیستند، معمولاً در كوتاه مدت خیلی موفق‌تر هم می‌شوند ولی دوامی ندارند. آنها اوایل با Producerها و آهنگسازان و تنظیم‌كننده‌های خوب كار می‌كنند و كار موفق می‌شود و اما كافی است یك جایی به سراشیبی موفقیت بیافتند، آن وقت تنظیم‌كننده و آهنگساز خوب نمی‌آید بهترین كارش را به او بدهد، او كارش را می‌دهد به كسی كه الان روی بورس است و خود به خود این آدم‌ها فید می‌شوند.

 الان همه دوست دارند بهترین كارشان را بدهند به ریحانا، انریكه، بیانسه اما كافی است آنها یك ذره پایین‌تر بیایند و یك خواننده دیگر سوپراستار آن لحظه باشد. همه كارهای بهتر را می‌دهند به او اینها افت می‌كنند چون خودشان نمی‌توانند خودشان را بالا نگه دارند

تو كه آن موقع به این چیزها فكر نمی‌كردی؟

نه. من دوست داشتم از لحاظ فرم، آهنگسازی و فرم تنظیم یک کاری در موسیقی ایرانی انجام بدهم که تا حالا انجام نشده بود و به هر کس هم که می‌گفتم می‌گفت امکان ندارد. سبک غربی هیچ روزی در ایران جواب نخواهد داد. هیچ وقت یادم نمی‌رود یکی از تهیه‌کنندگان موفق آن موقع به من گفت: «مردم کرشمه ویولن دوست دارند و همیشه هم همین بوده.
باید ایرانی بخوانی و هیچ وقت هم نمی‌توانی ذائقه مردم را عوض کنی.» و این برای من یک چالش بود و من دوست داشتم به همه اینها ثابت کنم که اصلاً چنین چیزی نیست. چون نوع خوبش نبوده، مردم تا حالا گوش نداده‌اند. من هیچ وقت ندیده بودم که موسیقی جدی غربی تا آن موقع کار شده و مورد استقبال قرار گرفته باشد. برای من خیلی عجیب بود که چرا تا حالا کسی این کار را نکرده.

کاری که کسانی مثل کورش یغمایی کرده‌اند چطور؟ آیا این هم در آن مقوله که می‌گویی نمی‌گنجد؟

بله اما تفاوت کورش یغمایی این بود که ایشان ملودی‌های را خیلی غربی نکرده بود. هارمونی مدل، تنظیم‌ها و آکوردهای کارهایش خیلی نزدیک بود به استانداردهای روز آن موقع دنیا مثل کارهای رولینگ استون و بیتلز. ایده‌های از همه آنها گرفته بودند و معلوم بود که موسیقی روز دنیا را می‌شناسند و می‌دانند که دارد چه اتفاقی می‌افتد ولی ملودی‌هایی که کورش یغمایی اجرا کرده بود، هنوز حس شرقی هم داشت و موفق هم بود. کاری که من دوست داشتم این بوده که دوست داشتم کل قضیه غربی باشد حتی ملودی‌ها.

 البته به این سبک نمی‌شود غربی گفت و شاید بهتر است بگوییم بین‌المللی. این موسیقی پاپ، موسیقی‌ای است که همه جای دنیا آن را درک می‌کنند. ژاپنی‌ها دارند، کره‌ای‌ها دارند، هندی‌ها دارند، ترک‌ها دارند، ایتالیایی‌ها دارند و ... همه دارند و مربوط به همه جا هست.

و هویت آن به جایی وصل نیست.

بله. هویت آن به جایی وصل نیست و فقط کلام است که نشان‌دهنده هویت این قضیه است. نمی‌شود گفت که این خوب است یا بد اما من دوست داشتم این کار را بکنم چون احساس می‌کردم نوع موسیقی پاپ ایرانی را داریم و به شخصه علاقه ای به انجام نداشتم. دوست داشتم سبکی را که دوست داشتم همه‌گیر کنم.

پس بگذار یک نکته در همین مورد بگویم. من وقتی اولین بار کارت را شنیدم، سر آلبوم «ساعت 9» بود. گفتم اینکه اصلش آن طرف هست. چه چیز این آلبوم ایرانی است؟ فقط کلامش فارسی است و آن هم چندان خوب نیست. البته از آن بدم نیامد.

 خیلی تمیز و ژوست بود اما هیچ چیز ایرانی نداشت.می‌دانی قضیه چیست؟ این که می‌گویی اصلش هست درست نیست چون این موسیقی الان اصل ندارد. همین کار را که من خواندم ممکن است اروس رامازوتی خوانده باشد یا یک خواننده فرانسوی یا یک اسپانیایی یا یک آمریکایی. اصلش وجود ندارد. من اگر بلوز خوانده بودم باز هم نمی‌شد ایراد گرفت اما می‌شد بگویی که اصلش توی آمریکا هست و آن وقت این مثل این بود که یک آمریکایی بیاید موسیقی سنتی ایرانی بخواند. یا اینکه من بخواهم کانتری بخوانم که مال آمریکا و تا حدودی کاناداست. چیزی که من خواندم اینقدر مربوط به یک جغرافیای مشخص نبود.

ژانری که کار کردم در واقع موسیقی بین‌المللی روز است ، چه جایی که به سمت راک رفته و چه جایی که به سمت پاپ رفته، هیچ مشخصه‌ای از هیچ کشور خاص ندارد. ایمیل‌هایی داشتم که ایرانی‌های خارج کشور می‌گفتند دوستان خارجی‌مان وقتی کار تو را گوش دادند باورشان نمی‌شد که این یک ایرانی است. آنها می‌گفتند که مگر در ایران اصلاً چنین موسیقی‌ای را شنیده‌اید که بخواهند درستش کنند؟ به نظر من این اتفاق خوبی است.

 من در خیلی جاها گفتم که بر فرض مثال موسیقی من هویت ندارد، به نظر شما اینکه ایران خودرو بیاید کل قطعات سمند را تولید کند باارزش‌تر است یا مخلوطی از بنز ، فراری ، تویوتا و ... را با همان استاندارد بسازد ؟ در کشوری که صنعتش در حد آلمان نیست این اتفاق خوب است اما اگر  BMW بیاید کپی لامبورگینی بزند برایش زشت است.

 وقتی تفاوت سطح موسیقی ایرانی و دنیا اینقدر فاحش است، این کاری که من کردم، حتی اگر بگویند هویت ندارد ، با ارزش است . چون یک خارجی اگر آن را بدون کلامش بشنود، نمی‌تواند حدس بزند که در ایران تولید شده است یا کانادا و این یعنی رعایت استاندارد روز دنیا.

در کره هم غریب است.

نه. غریب نیست. الان K-POP ممکن است دنیا را بگیرد مثل صنعت اتومبیل‌سازی‌شان. آنچه آنها می‌خوانند درست مثل آن چیزی است که در کشورهای غربی اجرا می‌شود و فقط کلامش فرق می‌کند، یا در ژاپن و چین. کسی که می‌خواهد وارد مارکت موسیقی دنیا شود باید خودش را وارد آن ژانر کند. شما نمی‌توانید صرفاً موسیقی کشور خودتان را انجام بدهید و وارد مارکت موسیقی بین‌المللی شوید. من دیدم دوست ندارم موسیقی پاپ ایرانی بخوانم و همین که انجام دادم را دوست دارم. در ضمن همه انگلیسی‌شان خوب نیست. کلام خیلی مهم است.

می‌توانی همان‌هایی که اجرا کردند را اینجا با کلام فارسی دوباره اجرا کنی.

آنکه دیگر ارزش هنری ندارد.  آن وقت نقش من چیست؟  سارق هنری؟

آیا این را یک مؤلفه مثبت می‌دانی؟

من نه این را مثبت می‌دانم و نه منفی، می‌گویم همین است. این خصوصیت من و هزاران خواننده‌ای است که در دنیا دارند کار انجام می‌هند.

آیا التون جان هم اینطوری است و می‌تواند اهل هرجا باشد؟

در مورد انگلیس و آمریکا نمی‌توانید این حرف را بزنید چون آنها دارند زبان خودشان را میخوانند و این جریانات از کشورهای آنها شروع شده است. من در مورد کشورهای دیگری مثل ایتالیا، اسپانیا و فرانسه می‌گویم. موزیسین‌های موفق آنها دارند همین کار را می‌کنند.