با او همنشینى نکن

کسی که با خدا باشد خداوند همیشه او را نگهدار است

ابوهاشم جعفرى مى گوید : حضرت رضا (علیه السلام) به من فرمود : چرا تو را نزد عبدالرحمن بن یعقوب مى بینم ؟ ابوهاشم گفت : او دایى من است . حضرت فرمود : او درباره خدا سخن ناهموار و غیر قابل قبولى مى گوید ، « سخنى که با آیات قرآن و معارف اهل بیت ناهماهنگ است » . خدا را به صورت اشیاء و اوصاف آن وصف مى کند . بنابراین یا با او همنشین باش و ما را واگذار ، یا با ما بنشین و او را رها کن .عرضه داشتم : او هرچه مى خواهد بگوید ، چه زیانى به من دارد . وقتى من آنچه را او مى گوید نگویم چیزى بر عهده من نیست .حضرت فرمود : آیا بیم ندارى از این که عذابى بر او فرود آید و هر دوى شما را بگیرد ؟ آیا داستان کسى که خود از یاران موسى (علیه السلام) بود و پدرش از یاران فرعون را نشنیده اى ؟ هنگامى که لشکر فرعون کنار دریا به موسى و یارانش رسید ، آن پسر از موسى جدا شد که پدرش را نصیحت کند و به موسى و یارانش ملحق نماید ، پدرش به راه باطل خود دنبال فرعونیان مى رفت و این جوان با او درباره آیینش ستیزه مى کرد ، تا هر دو به کنارى از دریا رسیدند و با هم غرق شدند ، خبر به موسى رسید ، فرمود : او در رحمت خداست ولى چون عذاب نازل شود از کسى که نزدیک گنهکار است دفاعى نشود !

اهل بیت و وفاى به عهد

داستان نزول آیه قرآن درباره اهل بیت پیامبر(ص) به روایت شیعه و سنی

در شان نزول آیه شریفه ( یُوفُونَ بِالنَّذْرِ ) شیعه و سنى روایت کرده اند که درباره امیرالمومنین و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام)نازل شده است .داستان نزول آیه به این سبب است که حضرت حسن و حسین بیمار شدند ، رسول خدا و جمعى از چهره هاى برجسته از آن دو بزرگوار عیادت کردند . پیامبر هنگام عیادت به امیرالمومنین(علیه السلام)فرمود : اگر به خاطر بهبود دو فرزندت نذرى را بر عهده مى گرفتى در شفاى آنان بى اثر نبود . آن حضرت و فاطمه زهرا (علیهما السلام)نذر کردند که اگر خداى مهربان آن دو را شفا دهد سه روز روزه بگیرند ، فضه خادمه هم به دنبال آن دو بزرگوار متعهد سه روز روزه گرفتن شد .حسن و حسین پس از آن نذر شفا یافتند در حالى که خاندان طهارت پس از شروع روزه جهت افطار چیزى نداشتند ، امیرالمومنین(علیه السلام) سه پیمانه جو از بازار قرض گرفت که در برابرش پارچه اى پشمین براى قرض دهنده ببافد ، جو را به خانه آورد ، حضرت زهرا (علیها السلام) آن را آسیاب کرد و نان پخت و على (علیه السلام) پس از نماز مغرب نان را جهت افطار بر سر سفره گذاشت که ناگهان مسکینى به آنان مراجعه کرد و درخواست کمک نمود ، همه اهل خانه نان خود را به او بخشیدند و با آب افطار کردند ; شب دوم هم یتیمى طلب غذا کرد باز همه خانواده نان خود را به او دادند ، و شب سوم اسیرى دق الباب کرد و این بار هم همه خانواده سهم خود را به او بخشیدند و جز با آب افطار نکردند .روز چهارم در حالى که نذرشان را ادا کرده بودند ، على (علیه السلام)همراه دو فرزندش نزد پیامبر آمدند ، چون پیامبر در حسن و حسین از شدت گرسنگى ضعف و ناتوانى دید گریست . در این وقت جبرئیل با سوره ( هل اتى ) به حضرت نازل شد .

او از اولیاء خدا بود

انسان می تواند مصداق عاش سعیدا و مات سعیدا در زندگی باشد

در حادثه اى عجیب در راه تبلیغ دین که شرحش مفصل است با مردى باربر و به اصطلاح گذشتگان « حمال » آشنا شدم که به خاطر حالات معنوى و چهره ملکوتى و اخلاق انسانى اش به او دلبستگى پیدا کردم تا جایى که اگر زمینه برایم فراهم بود هفته اى یک بار در منزلش که در حجره اى در یکى از مساجد قدیمى تهران بود به دست بوسش مى رفتم . او انسانى بود که در طول دوستى و آشنایى ام با او به این نتیجه رسیدم که بار امانتى که آسمان ها و زمین و کوه ها از حملش امتناع کردند او به درستى و سلامت آن بار امانت را بر دوش تکلیف حمل کرده بود .رابطه معنوى من با او تا زمان مرگش برقرار بود ، از کسانى بود که وقتى خبر درگذشتش را شنیدم بسیار بر من سنگین آمد . او علاقه عجیبى به اهل بیت (علیهم السلام)بخصوص حضرت سید الشهداء (علیه السلام)داشت ، و با دعا و قرآن انسى شگفت داشت ، تا جایى که هر سه روز یکبار قرآن را از ابتدا تا انتها با توجه و حال قرائت مى کرد .وقتى در جلسات کمیل شرکت مى کرد ، بودن او را غنیمت و برکت مى دانستم و برایم روشن بود که حال تضرّع و زارى و گریه شدید او عامل جلب رحمت خدا نسبت به آن مجلس است .او در حالى که بیش از نود سال از عمرش گذشته بود با نشاطى فوق العاده براى باربرى بیرون مى رفت و بار مردم را با مزدى عادلانه جابه جا مى کرد !با پول باربرى در کمال قناعت زندگى خود را اداره مى نمود و مازاد آن را به مردى کاسب که داراى چهار فرزند بود و درآمدش با هزینه اش مساوى نبود مى پرداخت و مى گفت : این مرد کاسب هم خودش محترم است و هم همسرش از خانواده اى معتبر است و من طاقت ندارم که این مرد براى مخارج زندگى اش شرمنده همسر و فرزندانش شود !اگر باز هم مازادى از مال دنیا نصیبش مى شد در راه خدا انفاق مى کرد و به این عمل راضى و خوشنود بود .مجموعه اثاث و وسایل زندگى اش در حدى بود که انسان با دیدن آن به یاد مسیح و زاهدان واقعى دنیا مى افتاد .از صدایى خوش برخوردار بود ، تا جایى که مردم از شنیدن اذان و دعا و مناجات و قرآن خواندنش لذت مى بردند ، و هرگاه در جلسات حضور نداشت احساس مى کردند گوهرى قیمتى را گم کرده اند . او مصداق حقیقى « عاش سعیداً و مات سعیداً » بود .از طرفى با غرق بودن در معنویت و حسنات اخلاقى مى زیست و از طرف دیگر امور دنیاى خود را با باربرى اداره مى کرد و سربار کسى نبود و با این همه مازاد مال به دست آمده را در راه خدا هزینه مى کرد .او در تمام دوران زندگى اش با این که از سواد چندانى برخوردار نبود ولى با کسب معلوماتى که از طریق مجالس مذهبى و نشست و برخاست با عالمان داشت، سعى کرد در اخلاق ورفتار ومنش وکردار شیعه حقیقى امیرمومنان (علیه السلام)باشد .

تا ز نور معرفت در دل صفا را ننگرى *** جلوه آیینه گیتى نما را ننگرى

مُلک دل جاى کدورت نیست جاى دلبر است *** گر سرا تاریک شد صاحب سرا را ننگرى

روى جانان در دل روشن تجلى مى کند *** بى چنین آیینه روى آشنا را ننگرى

تا نباشد پرتو عشق حقیقى رهبرت *** گر چراغ عقل باشى پیش پا را ننگرى

در مقام عشق بى نور است عقل دوربین *** چون کشد خورشید سر نور سها را ننگرى

نرم هم چون دانه کى گردد نهاد سخت تو *** تا فشار سخت این نه آسیا را ننگرى

آخر از ترک هوا واصل به دریا شد جناب *** چون تو پابست هوایى جز هوا را ننگرى

انسان مرکب است

رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند

استاد اخلاق ما در درس اخلاقش که در پاره اى از مجلات دینى هم چاپ شده است مى فرمود :انسان از روح که جنبه ملکوتى دارد و جسم که جهت ناسوتى و حیوانى دارد ترکیب شده است ، از نظر روحى برتر از ملائکه و معنون به عنوان خلیفه الله ، مظهر اسما و صفات حق ، برتر از همه موجودات ، امین الله و روح است ، و از نظر جسمى هم معنون به عنوان ظلوم ، جهول ، کفّار ، عجول ، هلوع و جزوع است .این دو عنصر مادى و معنوى با هم ترکیب شده اند و کیفیت چنین ترکیبى را هیچ کس جز حق یا کسانى که عملشان شهودى است نمى داند .ترکیب این دو ضدّ ، شاهکار خلقت است ، با این ترکیب انسان میل به استکمال دارد و مى تواند به جایى برسد که به جز خدا نداند و نبیند .

امام صادق (علیه السلام) و کاروان وحشت زده

هرکس با خدا معامله نماید خداوند حق او را ضایع نمی کند .

حضرت موسى بن جعفر (علیه السلام) مى فرماید : امام صادق (علیه السلام) همراه کاروانى در جاده اى میان بیابان حرکت مى کردند . به کاروان خبر رسید که دزدان در این مسیر کمین کرده اند . کاروانیان به لرزه افتادند . حضرت فرمود : چه خبر است ؟ گفتند : همراه ما اموالى است که مى ترسیم به غارت برود ، آیا شما حاضر هستید از ما تحویل بگیرید ، شاید دزدان بادیدن اموال در دست شما از آن بگذرند ؟ فرمود : چه مى دانید ، شاید غیر مرا قصد نکنند و جز من را اراده ننمایند ؟ شاید اموالتان را براى تلف شدن به من عرضه کنید ! گفتند : چه کنیم ، آیا این اموال را دفن کنیم ؟ فرمود : نه ، این باعث ضایع شدن آن است ، شاید بیگانه اى به آن دستبرد بزند و شاید پس از این جاى آن را پیدا نکنید . گفتند : پس چه کنیم ؟ فرمود : آنها را نزد کسى به امانت بگذارید که حفظش کند و از آن نگهدارى و جانبدارى نماید و بر آن بیفزاید و یک درهمش را از دنیا بزرگ تر کند ، سپس به شما برگرداند و بر شما بیش از آنچه به آن نیاز دارید کامل و تمام نماید !!گفتند : کیست ؟ فرمود : ربّ العالمین . گفتند : چگونه به او بسپاریم ؟ فرمود : به تهى دستان از مسلمانان صدقه دهید . گفتند : در این بیابان تهى دستان نزد ما نیستند . فرمود : 3 1 آن را نیت کنید تا خدا شر دزدان را از شما بگرداند . گفتند : نیت کردیم ، فرمود :فَاَنْتُم فِى امانِ اللهِ فَامْضَوْا .« پس شما در امان خدا هستید ، بنابراین راه خود را طى کنید » .هنگامى که کاروان حرکت کرد سر و کله دزدان پیدا شد . کاروانیان ترسیدند . حضرت فرمود : چرا مى ترسید ؟ شما در امان خدایید . دزدان سر رسیدند ، دست حضرت را بوسیدند و گفتند : دیشب رسول خدا را خواب دیدیم ، به ما فرمان داد خود را به شما معرفى کنیم ; اکنون در خدمت شما و کاروانیم تا شر دشمنان و دزدان را بگردانیم . فرمود : نیازى به شما نیست ، کسى که شر شما را از ما دفع کرد ، شر دشمنان و دیگر دزدان را از ما دفع مى کند . کاروان به سلامت به شهر رسید ; 3 1 مال خود را به تهى دستان دادند ، علاوه تجارتشان برکت کرد ، هر یک درهم آنان ده درهم شد . با تعجب گفتند : چه برکتى ؟! امام صادق (علیه السلام) فرمود :« اکنون که برکت در معامله با خدا را شناختید ، آن را ادامه دهید .

اگر مرگ را باور ندارى دیگر نخواب

بازگشت همه انسانها به سوی خداست

لقمان حکیم در موعظه اى که به فرزندش داشت ، فرمود : اى فرزندم ! اگر در مردن شک دارى خواب را از خود بردار که نمى توانى ، اگر در برانگیخته شدن در قیامت شک دارى ، بیدارى را از خود بردار که نمى توانى ، بنابراین اگر در خواب و بیدارى خود که دو واقعیت است اندیشه کنى مى فهمى که وجودت به اختیار دیگرى است ، همانا خواب به منزله مرگ ، و بیدارى بعد از خواب به منزله زنده شدن پس از مرگ است .

اقرار و اعتراف جوان گناهکار

چیره شدن بر هوای نفس انسان را به سر منزل مقصود می رساند .

منصور بن عمّار مى گوید : شبى از شب ها از خانه بیرون آمدم و از درب خانه اى عبور کردم ، صداى مناجات و راز و نیاز جوانى را شنیدم که اینگونه با پروردگارش راز و نیاز مى کرد :« پروردگارا ! هنگامى که تو را معصیت مى کردم به قصد مخالفت و نافرمانى نبود ، هواى نفس بر من چیره شد ، شیطان فریبم داد ، در نتیجه ستمکار بر خود شدم و خویش را در معرض خشم تو قرار دادم » .چون این سخنان را از او شنیدم سر بر شکاف در نهادم و این آیه را از قرآن خواندم :

( یا اَیُّهَا الَّذِینَ ءامَنُوا قُوا اَنْفُسَکُمْ وَاَهْلِیکُمْ نَاراً وَقودُهَا النّاسُ وَالحِجارَهُ عَلَیْهَا مَلاَئِکَهٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللهَ ما اَمَرَهُم وَیَفْعَلونَ مَا یُوْمَرونَ ).

« اى اهل ایمان خود و خانواده خود را از آتش دوزخ حفظ کنید ، آتشى که آتش گیره اش مردم و سنگ هاست ، بر آن آتش فرشتگان سخت دل و سخت گیر گماشته شده اند ، از آنچه خدا به آنان فرمان مى دهد سرپیچى نمى کنند و آنچه را مامورند انجام مى دهند » .چون این آیه را تلاوت کردم ، صداى ناله آن جوان بلند شد و من از در آن خانه عبور کردم .فردا صبح که به در آن خانه گذر نمودم ، پیرزنى را آنجا دیدم که زارى و فغان مى کرد و مى گفت : فرزندى داشتم که شبها از خوف حق گریه مى کرد ، شب گذشته وقت مناجاتش کسى آمد و سر به در خانه نهاد و آیه اى از آیات عذاب حق را تلاوت کرد ، پس جوانم نعره زد و به اندازه اى گریه کرد تا آن که جان به جان آفرین داد .گفتم : مادر آن آیه را من خواندم و من سبب شدم که روح او به عالم بقا شتافت ، اجازه مى دهى او را غسل دهم ؟ گفت : آرى . چون قطیفه از رویش برداشتم دیدم پلاسى در گردن دارد ، چون پلاس را از گردنش گشودم دیدم با خط سبز بر سینه او نوشته شده : ما این عبد را به آب توبه غسل دادیم ! 

به غیر دوست نباید نمود راز ابراز *** که غیر ابروى او نیست قبله گاه نماز

ز عاشقان اگر آزرده دل بود معشوق *** چه سود ناله و فریاد و آه و سوز و گداز

چو دست ما به سر زلف آن صنم نرسد *** چگونه قصّه شب را کنیم دور و دراز

نبود کس بر من غیر شمع و پروانه *** شبى که با تو نمودم به عجز راز و نیاز

زبان شمع بریدم که بازگو نکند *** به پیش غیر تو چون جز تو نیست محرم راز

به گردن است مرا طوق بندگى و خوشم *** که هست خواجه ما مهربان و بنده نواز

بگفتمش چکنم زآتش فراق تو گفت *** اگر هواى وصالت بود بسوز و بساز

اسحاق و یعقوب و انبیای از ذریه ابراهیم و نماز

خداوند افراد لایق و شایسته را در مقام پیامبری قرار می دهد .

در زمینه امر حضرت حق به نماز ، به عباد شایسته اش حضرات اسحاق و یعقوب و سایر انبیاى از ذریّه ابراهیم در قرآن کریم مى خوانیم :( وَوَهَبْنَا لَهُ اِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ نَافِلَهً وَکُلاًّ جَعَلْنَا صَالِحِینَ * وَجَعَلْنَاهُمْ اَئِمَّهً یَهْدُونَ بِاَمْرِنَا وَاَوْحَیْنَا اِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْرَاتِ وَاِقَامَ الصَّلاَهِ وَاِیتَاءَ الزَّکَاهِ وَکَانُوا لَنَا عَابِدِینَ ).ما به ابراهیم ، اسحاق و فرزندزاده اش یعقوب را عطا کردیم و همه را صالح و شایسته و لایق مقام نبوّت قرار دادیم ، و آنان را به پیشوایى خلق برگزیدیم تا مردم را به امر ما هدایت کنند ، و هر کار نیکو از انواع عبادات و خیرات مخصوصاً اقامه نماز و اداى زکات را به آنان وحى کردیم ، و اینان براى ما بندگان سر به فرمان بودند .کتاب الهى در باره حضرت اسماعیل مى فرماید :

( وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ اِسْماعِیلَ اِنَّهُ کَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَکَانَ رَسُولاً نَّبِیّاً * وَکَانَ یَاْمُرُ اَهْلَهُ بِالصَّلاَهِ وَالزَّکَاهِ وَکَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِیّاً ) .اسماعیل را به یاد آر که داراى اوصاف پسندیده بود : وفادار به پیمان ، فرستاده حق ، خبردهنده از حقایق ، وامر کننده زن و فرزند به نماز و زکات ، و بنده اى بود که خداوند در تمام برنامه ها از او خشنود بود .