تبیان، دستیار زندگی

بعضی از علوم هستند كه برای بعضی دیگر از علوم جنبه مقدمه‌ای دارند به این معنی كه برای فهم آن یا علم دیگر باید این مقدمه را طی كرد تا بتوان آن علم را طی كرد، از جمله علوم مقدمی علوم قرآن است كه برای درك و فهم قرآن مجید آموختن آن ضروری و لازم است.

پس بنابراین علوم قرآن عبارت است از مجموعه علومی كه برای فهمیدن و شناخت هرچه بیشتر و دقیق تر قرآن ،آموختن آن لازم است. لذا برای هر مفسر و محقق قرآنی شناخت این علوم لازم است، ما دربحث‌های آینده به بعضی از علوم قرآن اشاره می‌كنیم.

برخی از این علوم قرآن عبارتند از:تاریخ قرآن، وحی و نزول قرآن، اعجاز قرآن، محکم و متشابه،عدم تحریف قرآن، تدوین قرآن، نص قرآن، ، اسامی و اوصاف قرآن، آیات و سوره‌ها، فهم و تفسیر قرآن،‌ قرائات، ترجمه قرآن، تلاوت قرآن و ... .

در قرآن بعضی از آیات تكرار شده‌اند، ابتدا آیاتی كه تكرار شده‌اند را بر می‌شمریم، سپس به حكمت این تكرار اشاره می‌نماییم.

آیات مكرر:

1. «فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ»؛ این آیه مباركه «31» مرتبه در سوره «الرحمن» تكرار شده است.

2.«وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِینَ»؛ این آیه مباركه «10» مرتبه در سوره «مرسلات» آمده است.

3. «فَاَلْقی عَصاهُ فَإِذا هِیَ ثُعْبانٌ مُبِینٌ»؛ این آیه مباركه هم در سوره اعراف آیه«107» و هم در سوره شعراء آیه«32» آمده است.

4. «وَ نَزَعَ یَدَهُ فَإِذا هِیَ بَیْضاءُ لِلنَّاظِرِینَ»؛ این آیه مباركه هم در سوره اعراف آیه «108» و هم در سوره شعراء آیه «33» آمده است.

5. «وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ»؛ این آیه شریفه هم در آیه «3» و هم در آیه «5» سوره «كافرون» تكرار شده است.

6. «كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ»؛ این آیه شریفه، در آیات «2 و 3» سوره «تكاثر» آمده است.

7. «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً»؛ آیه مباركه درسوره «شرح» آیات «5 و 6» تكرار شده است.

«وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ إِلاَّ عَلی أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَكَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ فَمَنِ ابْتَغی وَراءَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ العادُونَ وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ»

8. این آیات شریفه، بین سوره‌های «مؤمنون» آیات «5 الی 8» و سوره «معارج» آیات «29 الی 32» مشابه می‌باشد.

9. «وَ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلَواتِهِمْ یُحافِظُونَ»؛ این آیه شریفه بین سوره «مؤمنون» آیه «9» و آیه «34» سوره «معارج‌» مشابه می‌باشد.

10. «یا بَنِی إِسْرائِیلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْكُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُكُمْ عَلَی الْعالَمِینَ وَ اتَّقُوا یَوْماً لا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئاً وَ لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَهٌ وَ لا یُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ»؛ این آیات مباركه، بین آیات «47 و 48» با آیات «122 و 123» سوره «بقره» مشابه می‌باشد.

11. «الم» این آیه شریفه «6» مرتبه در كل قرآن تكرارشده است.

سوره‌های: بقره، آل عمران، سجده، لقمان، روم، عنكبوت.

12. «فَسَجَدَ الْمَلائِكَهُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ».

در این آیه شریفه در آیه«73» سوره «ص» و همچنین در آیه «30» سوره «حجر» آمده است.

13. «یُرِیدُ أَنْ یُخْرِجَكُمْ مِنْ أَرْضِكُمْ فَما ذا تَأْمُرُونَ قالُوا أَرْجِهْ وَ أَخاهُ وَ أَرْسِلْ فِی الْمَدائِنِ حاشِرِینَ یَأْتُوكَ بِكُلِّ ساحِرٍ عَلِیمٍ»

این آیه شریفه «110 و 111 و 112» سوره «اعراف» مشابه با آیات «35 و 36 و 37» سوره «شعراء» می‌باشند.

14. «كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ الْمَوْتِ»

این آیه شریفه درسوره‌های «عنكبوت» آیه «57» و «انبیاء» آیه «35» آمده است.

15. «وَ أُلْقِیَ السَّحَرَهُ ساجِدِینَ قالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعالَمِینَ رَبِّ مُوسی وَ هارُونَ»

آیات شریفه «120 و 121 و 122» سوره «اعراف» مشابه و مثل آیات «46 و 47 و 48» سوره «شعراء» می‌باشد.

لازم به ذكر است، در بعضی از آیات، نصف آیه با آیه دیگر مشابه هستند یا اینكه مشابه هستند ولی حروفی مانند: این، واو، فاد و ... اضافه شده است به‌طور كلی این تشابه، دلیل بر مشترك بودن تمام محتوای آیه نیست؛ چون هر آیه‌ای معنی و مفهوم خاص خودش را دارد.

علت تكرار آیات: تكرار آیات در قرآن انگیزه‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد از جمله:

1. تاكید:

یكی از حكمت‌های تكرار در قرآن می‌تواند به منظور تأكید باشد. مثلاً در سوره انشراح خداوند به پیامبرش بشارت می‌دهد كه همراه با سختی‌ها آسانی است. «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً»[1] یا در آیه بعدی تأكید می‌كند كه با هر سختی آسانی است. «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرا»[2]

2. تكرار به خاطر متعلقات:

یكی از حكمت‌های تكرار آیات در قرآن تناسب با متعلقات و موارد وموضوعات مختلف است. مثل تكرار آیات در سوره مرسلات و الرحمن و قمر.

3. تكرار برای تهدید:

یكی دیگر از رازهای تكرار كلمات در بعضی سور برای تهدید است مثل «أَوْلی لَكَ فَأَوْلی ثُمَّ أَوْلی لَكَ فَأَوْلی» كه برای تهدید نسبت به افراد بی‌ایمان است كه آیات الهی را تكذیب می‌كنند.

4. هدایت افكار:

بیدار ساختن افكار و وجدان‌ها ایجاب می‌كند كه از یك موضوع در موارد مختلف به‌طور مكرر سخن به میان آید، لذا بعضی از نكات اجتماعی و اخلاقی در موارد متعدد بیان می‌شود و این نوع تكرار بر اساس پایه بلاغت است و مقتضای حالت است.

5. هشدار: یكی از علل تكرارهای آیات جنبه هشداری دارد. مثل جریان شیطان كه با آن كه آن همه عبادت كرد ولی در اثر نافرمانی به چنان سرنوشتی دچار شد.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] . سوره انشراح، آیه5.

[2] . سوره انشراح، آیه 6

وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ

ومسلمان شدن یک تیم تحقیقاتی ژاپنی

تأثیر اعجاب انگیز انجیر و زیتون در بدن

تعداد کلمات زیتون در قرآن ...... چند تاست ؟؟؟(کارشناس:سعید)

هدایت انسان:
تلاوت و انس با قرآن كریم از سفارشهای مكرّر معصومان ـ علیهم السّلام ـ است و حفظ قرآن كریم به انس با آیات الهی میانجامد. زیرا حافظ قرآن كریم باید برای تثبیت محفوظات قرآنیاش روزی چند بار به قرائت قرآن كریم بپردازد. ائمه ـ علیهم السّلام ـ حافظان قرآن كریم را به تكرار آیات الهی فراخوانده اند و فرمودند: «همان گونه كه شتر بسته شده در یك نقطه ـ چنان چه مورد دیدار پیاپی صاحبش واقع نشود ـ جایگاهش را ترك میكند، محفوظات حافظ قرآن كریم نیز ـ اگر پیوسته مورد مراجعه و تكرار قرار نگیرند ـ از خاطر زدوده میشوند» بنابراین، حافظ ناگزیر است با قرآن كریم انس گیرد و این هنگام زمینه ی هدایت، سعادت و تعالی فراهم میآید. حضرت علی ـ علیه السّلام ـ میفرماید: «هیچ كس با قرآن هم نشین نمیشود مگر این كه از كنار آن با افزایش یا كاهش بر میخیزد: افزایش هدایت یا كاهش گمراهی.»(12)

بركات حفظ قرآن كریم:

حفظ قرآن كریم دارای آثار و بركات زیادی است كه درباره ی برخی از آن ها نكاتی قابل بیان است:

1. حافظ قرآن كریم از پاداش معنوی و اُخروی بسیار زیادی بهره مند میگردد كه عبارتند از:

الف. هم نشینی با فرشتگان: امام صادق ـ علیه السّلام ـ در این باره میفرماید: «حافظ قرآنی كه به آن عمل كند، با فرشتگان پیغامبر و نیك رفتار هم نشین میگردد.(2)»

ب. در شمار بزرگان امت جای گرفتن: امام صادق ـ علیه السّلام ـ میفرماید: «اَشراف و بزرگان امّت من، قاریان و حافظان و شب زندهدارانند.(3)»

ج . ایمنی از عذاب الهی: امیرمؤمنان علی ـ علیه السّلام ـ در این زمینه میفرماید: «قرآن را تلاوت كنید و آن را به خاطر بسپارید، زیرا خداوند متعال دلی كه قرآن در آن باشد عذاب نمیكند.(4)»
حفظ قرآن مجید و انس با آن، انسان را در مسیر عمل به وحی و بهره جستن از معارف بلند آن قرار میدهد و در نتیجه او را از آتش دوزخ مصون میدارد. پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ میفرماید: «اگر قرآن در پوستی باشد، آتش بدان نخواهد رسید.(5)»

د. آبادی قلب: پیامبر گرامی اسلام میفرماید: «كسی كه در درونش چیزی (سوره یا آیهای) از قرآن نباشد، مانند خانه ی ویران است.(6)»
چنان كه خانه ی ویران نزد مردم ارزش ندارد، دل تهی از آیات الهی نیز نزد خداوند بیارزش است و از این روی پیامبر فرموده است: دلی كه از كلام وحی بیبهره باشد، مرده و چون خانه ی خراب و ویران است.

ه‍ . مشمول آمرزش الهی: رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «كسی كه قرآن را از حفظ بخواند و گمان كند خدای تعالی او را نمیآمرزد، ‌در شمار كسانی است كه آیات الهی را به تمسخر گرفتهاند.(7)»

و. پاداش مضاعف: امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «هر كس در فراگیری قرآن بكوشد و به سبب كمی حافظه آن را به سختی حفظ كند دو پاداش دارد. (پاداشی برای حفظ قرآن و پاداشی برای تحمل سختی آن»(8).

ز. پذیرفته شدن شفاعت. پیامبر عظیم الشأن اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «هر كه (آن قدر) قرآن بخواند تا حفظ شود، خداوند او را به بهشت داخل خواهد كرد و شفاعتش را درباره ی ده تن از اعضای خانوادهاش كه آتش بر آن ها واجب شده، میپذیرد.(9)»

ح. بالاترین درجات بهشت: پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «درجات بهشت به تعداد آیههای قرآن است چون صاحب قرآن داخل بهشت شود، به وی میگویند بخوان و بالا برو كه هر آیهای را درجهای است. پس برتر از درجه ی حافظ قرآن درجهای نیست.(10)»

ط. دریافت پاداش انبیاء: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «ای سلمان،... همانا بعد از انبیا بهترین بندگان نزد خداوند، عالمانند و سپس قاریان و حافظان قرآن. آنان همانند انبیا از دنیا میروند، همراه آنان از گورها برانگیخته میشوند، در كنار آنان از صراط میگذرند و پاداش همانند آنها (از خداوند) دریافت میكنند.(11)»

آرامش روحی:
یاد خدا تأثیر بسزایی در روان آدمی دارد و دل در پرتو آن آرام میگیرد. خداوند متعال میفرماید: أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ «آگاه باش كه دلها با یاد خدا آرام میگیرد.» یكی از نامهای قرآن، ذكر است. تلاوت و حفظ قرآن كریم نوعی ذكر خداوند است كه انسان در پرتو آن از هجوم بسیاری از فشارهای روانی و اضطرابات درونی مصون میماند.

نجات از تنهایی:
كتاب بهترین هم نشین تنهایی است و قرآن كریم زیباترین، دقیق ترین، عمیقترین و با نفوذترین كتاب شمرده میشود. امام سجاد ـ علیه السّلام ـ میفرماید: اگر همه ی مردم روی زمین از دنیا بروند، تا وقتی قرآن كریم با من است، از هیچ چیز وحشت ندارم.

فهم بهتر قرآن كریم:
مهمترین اثر حفظ قرآن كریم درك بهتر آن است. حافظ به سبب تسلّط بر همه ی آیات، ارتباط آنها را نیك در مییابد و در پرتو آن دركی بهتر و درستتر از قرآن كریم به دست میآورد.

تقویت حافظه:
یكی از امتیازات قرآن كریم آن است كه تلاوت و به خاطر سپردنش سبب تقویت روح و حافظه ی حافظ میشود. در روایات آمده است كه قرائت قرآن كریم به افزایش حافظه میانجامد.(13) از آن جا كه حفظ این كتاب آسمانی به تكرار پیوسته و قرائت زیاد آن وابسته است، میتوان گفت حفظ قرآن كریم حافظه را فزونی میبخشد.(14)

آرامش روحی:
یاد خدا تأثیر بسزایی در روان آدمی دارد و دل در پرتو آن آرام میگیرد. خداوند متعال میفرماید: أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ «آگاه باش كه دلها با یاد خدا آرام میگیرد.» یكی از نامهای قرآن، ذكر است. تلاوت و حفظ قرآن كریم نوعی ذكر خداوند است كه انسان در پرتو آن از هجوم بسیاری از فشارهای روانی و اضطرابات درونی مصون میماند.

نجات از تنهایی:
كتاب بهترین هم نشین تنهایی است و قرآن كریم زیباترین، دقیق ترین، عمیقترین و با نفوذترین كتاب شمرده میشود. امام سجاد ـ علیه السّلام ـ میفرماید: اگر همه ی مردم روی زمین از دنیا بروند، تا وقتی قرآن كریم با من است، از هیچ چیز وحشت ندارم.

فهم بهتر قرآن كریم:
مهمترین اثر حفظ قرآن كریم درك بهتر آن است. حافظ به سبب تسلّط بر همه ی آیات، ارتباط آنها را نیك در مییابد و در پرتو آن دركی بهتر و درستتر از قرآن كریم به دست میآورد.

تقویت حافظه:
یكی از امتیازات قرآن كریم آن است كه تلاوت و به خاطر سپردنش سبب تقویت روح و حافظه ی حافظ میشود. در روایات آمده است كه قرائت قرآن كریم به افزایش حافظه میانجامد.(13) از آن جا كه حفظ این كتاب آسمانی به تكرار پیوسته و قرائت زیاد آن وابسته است، میتوان گفت حفظ قرآن كریم حافظه را فزونی میبخشد.(14)

بسم الله النور
سلام علیکم

در قرآن و روایات اسلامی از چند چیز بعنوان "نور" یاد شده است :
1. از قرآن کریم بعنوان نور: در آیه 15 سوره مائده میخوانیم :
قَد جائَکُم مِنَ اللهِ نورٌ و کِتابٌ مُبین
از سوی خداوند نور و کتاب آشکاری برای شما آمد.

2.از ایمان بعنوان نور:در آیه 257 سوره بقره آمده است:
اللهُ وَلیّ الّذینَ امَنوا یُخرِجُهُم مِنَ الظُّلُمات الَی النُّور
خداوند ولی کسانی است که ایمان آورده اند.آنها را از ظلمتهای (شرک و کفر) بسوی نور(ایمان) رهبری می کند.

3.از هدایت الهی بعنوان نور:در آیه 122 سوره انعام می فرماید:
اَوَمَن کانَ مَیتاً فَاَحیَیناهُ وَ جَعَلنا لَهُ نوراً یَمشی بِه فی النّاس کَمَن مِثله فی الظُّلماتِ لَیسَ بِخارج مِنها
آیا کسی که مرده بوده است و ما او را زنده کردیم و نور هدایتی برای او قرار دادیم که در پرتو آن بتواند در میان مردم راه برود همانند کسی است که در تاریکی باشد و هرگز از آن خارج نگردد.

4.از آیین اسلام بعنوان نور:در آیه 32 سوره توبه چنین میخوانیم:
وَ یَأبی الله الا إن یُتِم نورِه وَ لو کَره الکافِرون
خداوند ابا دارد جز از اینکه نور (اسلام) را کامل کند هرچند کافران نخواهند.

5. از شخص رسول گرامی اسلام (صلوات الله علیه و آله) بعنوان نور :در آیه 46 سوره احزاب آمده است:
وَ داعِیاً الی الله بِإذنِه و سِراجاً مُنیراً
ما تو را دعوت کننده بسوی خدا به اذن و فرمان او قرار دادیم و چراغی نور بخش.

6.از معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) بعنوان نور: در زیارت جامعه میخوانیم:
و أنتُم نورُ الاَخیار وَ هُداةِ الاَبرار
شما نور خوبان و هدایت کننده نیکوکاران هستید.

7.از علم و دانش بعنوان نور :در حدیث مشهور منقول از رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) آمده:
العِلمُ نور یَقذِفهُ الله فی قَلب مَن یَشاء
علم نوری است که خداوند در قلب هرکسی که بخواهد می افکند.

و اما برای نور باطن مراتبی است:
* نور اسلام که با نور اخلاص است.
* نور ایمان که با نور صدق است.
*نور احسان که با نور یقین است.
این است منزلهای راه شریعت و مقامهای همه مؤمنان.

لیکن اهل حقیقت و جوانمردان طریقت را نور دیگر است و حال دیگر:
*نور فراست که با آن نور مکاشفت است.
*نور استقامت که با آن نور مشاهدت است.
*نور توحید که با آن نور قرب احدیت است.

برگرفته از تفاسیر المیزان ، نمونه و تفسیر ادبی عرفانی خواجه عبدالله انصاری و اصول کافی

موفق باشید و خدایی .

نظر دانشمندان برتر جهان در مورد قرآن

ترس از خدا در كنار مردمی بودن(كارشناس:سعید)