تبیان، دستیار زندگی

محمد علی دشتی متخلص به فایز از شاخص ترین دو بیتی سرایان ادب فارسی است که در حدود صد واندی سال پیش در منطقه ی دشتی بوشهر می زیسته است. کمتر کسی است که در جنوب و به ویژه بوشهر حداقل چند دوبیتی فایز را از حفظ نداشته باشد. به عقیده ی من علت این امر بر می گردد به  سادگی زبان وصمیمیتی که در دوبیتی های او  موج میزند. همین ویژگی است که باعث شده دوبیتی های او را پیر وجوان٬زن ومرد٬ باسواد وبیسواد از بر داشته باشند.  فایز خود از جنوب برخاسته از جایی که نه هوای مصفایی دارد و نه آب گوارایی تا با قصیده وغزل به توصیف و تمجید آن بپردازد ونه زندگی سخت و مشقت بار در چنین اقلیمی  و از همه مهمتر ظلم وجور خوانین برای مردم جنوب دل و دماغی برای خواندن چنین اشعاری می دهد. پس کدام قالب بهتر از دوبیتی می تواند به صورت مختصر ومفید حرف دل فایز را بیان کند که بر دل مردم خسته ی جنوب نیز بنشیند. دوبیتی های فایز بوی عشق می دهند بوی عشقی پاک وبی آلایش.گاه  به سادگی وبا صفای باطن ارادت و عشق خود به معشوق را بیان میکند.

سوار خنگ خوش رفتارم امشب
روانه جانب دلدارم امشب
چو سلطان حبش فایز ز شوقش
جهان زیر نگین پندارم امشب

بگو تا دلبر حورم بیایید
سفید و نازک و بورم بیاید
دمی که می رود تابوت فایز
بگو تا بر لب گورم بیاید

دو چشمت چون به چشمانم نگه کرد
لب لعل و رخت روزم سیه کرد
مکن عشوه دگر بر فایز زار
که ابروی کجت جانم تبه کرد

گذشت ایام گل ای بلبل زار
بکن چون من ز هجران ناله بسیار
گل تو سر زند هر ساله از نو
گل فایز نمی روید دگر بار

مه بالا نشین پایین نظر کن
به مسکینان کلامی مختصر کن
بتا فایز غریب این دیار است
محبت با غریبان بیشتر کن

دلم را جز تو کس دلبر نباشد
به جز شور توام در سر نباشد
دل فایز تو عمدا میکنی تنگ
که تا جای کس دیگر نباشد

بهار آمد زمین فیروزه گون شد
به عزم سیر دلدارم برون شد
به گل چیدن در آمد یار فایز
همه گل ها ز خجلت سرنگون شد

سر و زلف تو آشوب جهان شد
اسیر زلف تو پیر و جوان شد
هنوزم اول دنیاست ، فایز
که بر پا فتنه آخر زمان شد

شب آمد تا شب وصلم دهد یاد
دهد خاک وجودم جمله بر باد
یقین میسوخت فایز ز آتش دل
نمی کردش گر آب دیده امداد

سحر در خواب دیدم با دل زار
که سر بنهاده ام در دامن یار
نبودم راضی از این خواب فایز
که تا محشر شوم والله بیدار