تبیان، دستیار زندگی

محمد علی دشتی متخلص به فایز از شاخص ترین دو بیتی سرایان ادب فارسی است که در حدود صد واندی سال پیش در منطقه ی دشتی بوشهر می زیسته است. کمتر کسی است که در جنوب و به ویژه بوشهر حداقل چند دوبیتی فایز را از حفظ نداشته باشد. به عقیده ی من علت این امر بر می گردد به  سادگی زبان وصمیمیتی که در دوبیتی های او  موج میزند. همین ویژگی است که باعث شده دوبیتی های او را پیر وجوان٬زن ومرد٬ باسواد وبیسواد از بر داشته باشند.  فایز خود از جنوب برخاسته از جایی که نه هوای مصفایی دارد و نه آب گوارایی تا با قصیده وغزل به توصیف و تمجید آن بپردازد ونه زندگی سخت و مشقت بار در چنین اقلیمی  و از همه مهمتر ظلم وجور خوانین برای مردم جنوب دل و دماغی برای خواندن چنین اشعاری می دهد. پس کدام قالب بهتر از دوبیتی می تواند به صورت مختصر ومفید حرف دل فایز را بیان کند که بر دل مردم خسته ی جنوب نیز بنشیند. دوبیتی های فایز بوی عشق می دهند بوی عشقی پاک وبی آلایش.گاه  به سادگی وبا صفای باطن ارادت و عشق خود به معشوق را بیان میکند.

لب و دندان و چشم و زلف و رخسار
بر و دوش و قد و بالا و رفتار
به جنت حور اگر فایز چنین است
بر احوالت به محشر گریه کن زار

بخون ای دل! كه دشتستون صداشه
كمی «فایز» بخون، دردم دوا شه
ملائك نوحه خوانان حسینند
بخون! وا... خدا هم از خداشه

اگر دانی که فردامحشری نیست
سوال و پرسش و پیغمبری نیست
بتاز اسب جفا تا میتوانی
که فایز را سپاه و لشکری نیست

سحر دل ناله های زار میکرد
چنان که دیده را خونبار میکرد
شکایت های ایام جوانی
به فایز یک یه یک اظهار میکرد

بتی کز ناز پا بر دل گذاد
ستم باشد که پا بر گل گذارد
تمنایی که دارد یار فایز
به چشم ما قدم مشکل گذارد

به رخ جا داده ای زلف سیه ره
به کام عقرب افکندی تو مه را
که دیده عقرب جراره فایز ؟
زند پهلو به ماه چارده را

دلا امشب نه وقت قال و قیل است
نه هنگام حکایات طویل است
ببین فایز ! قوافل در قوافل
به هر جانب صدای الرحیل است

رخت تا در نظر می آرم ای دوست
خودم را زنده می پندارم ای دوست
ولی چون تو برفتی یار فایز
بگو این دل به کی بسپارم ای دوست

نسیم روح پرور دارد امشب
شمیم زلف دلبر دارد امشب
گمانم یار در راه است ، فایز
که این دل شور در سر دارد امشب