نکاتی در سخنوری

سپیده سخن

آنچه پیش رو دارید نکته هایی است درباره سخنوری و مجموعه ای است، متنوع و خواندنی که به زیور قلم آراسته شده و در نشریه شمیم یاس و نشریه مبلغان در چند شماره چاپ گردیده است. در این 200 نکته می توانید عنوانهای زیر را ببینید.

تعریف سخنرانی، اهداف سخنرانی، عوامل مؤثر در سخنرانی، اصول سخنرانی، نکات پیش از سخنرانی، نکات آغاز سخنرانی، نکات هنگام سخنرانی، مواد سخنرانی، نکات پایان سخنرانی، نکات پس از سخنرانی، شرایط سخن، شرایط سخنران، شرایط سخنرانی، آفات سخنرانی، آداب سخنرانی؛

نویسنده کوشیده که نکته ها را به صورت کوتاه بازگو نماید و تلاش شده هر نکته ای را با مثال و نمونه همراه نمایند تا جنبه کاربردی داشته باشد.

پنج. نکات پیش از سخنرانی

44. هر یک ساعت سخنرانی ممکن است چندین ساعت مطالعه لازم داشته باشد. پس تا می توانید، مطالعه پیش از سخنرانی را فراموش نکنید، هرچند سخنور ورزیده ای باشید.

45. در آغاز راه، شایسته است که مطالب سخنرانی خود را پیش از اجرا، در خانه و یا محل دیگری تمرین کنید. این تمرین را یا می توانید در حضور جمع، یا به صورت فردی انجام دهید و یا می توانید آن را روی نوار، ضبط نمایید و به آن گوش دهید و سپس نواقص آن را برطرف کنید تا به مرور زمان، سخنوری موفق شوید.

46. سخنور باید از نظر ظاهر، مرتب و تمیز باشد. از این رو، بایسته است که پیش از حضور در جلسه سخنرانی، سر و وضع، چهره، یقه، عمامه و لباس خود را در آینه ای ببینید و پس از اطمینان، به سخنوری بپردازید؛ زیرا گاهی ممکن است موهای سر، شانه نکرده، یا یقه لباس، ورآمده و یا لکه ای جوهر، یا چربی، روی لباس شما ریخته شده باشد.

47. پیش از سخنرانی، به خود تلقین کنید که حامل پیامی هستید و باید آن را بگویید و همه منتظر دریافت پیام شما هستند. از این رو، ترس و اضطراب کمتری به شما روی خواهد آورد و یا حتی هیچ گونه ترس و اضطرابی به دل شما راه نخواهد یافت.

48. پیش از سخنرانی، درباره آن بیندیشید که چگونه آن را آغاز کنید، چگونه آن را ادامه دهید و چگونه آن را به پایان برید و به طور کلی، چگونه آن را بیان نمایید.

به طور مثال، آیا سخنرانی خود را با آیه ای از قرآن یا حدیثی ازمعصومان علیهم السلام و یا چند بیت شعر آغاز کنید؟ و آیا این آیه یا حدیث و یا شعر، می تواند کدام آیه یا حدیث و یا شعر باشد؟

49. برای سخنرانی خود، طرح مناسب و چارچوب کلی داشته باشید و پیش از سخنرانی، آن را برای خود ترسیم کنید تا در هنگام سخنرانی، مطالب را فراموش ننمایید.

50. برای پاسخگویی به پرسشهای احتمالی شنوندگان، قبلا خود را آماده کنید. این پرسشها را می توانید خودتان با تفکر در موضوع یا با مشورت با صاحب نظران در آن موضوع یا با مراجعه به کتابها و منابع نوشته شده در آن موضوع و یا حتی با کمک گرفتن از خود شنوندگان بیابید.

51. قبل از سخنرانی دقت نمایید که اگر نکته ای مبهم و تاریک در محتوای سخنرانی شما وجود دارد، آن را روشن و یا حذف کنید.

52. پیش از سخنرانی استراحت نمایید و از خوردن غذا به حد اشباع بپرهیزید تا با شکمی پر و انباشته از غذا سخنرانی نکنید. همچنین از خوردن چیزهایی مانند «نوشابه » و... خودداری ورزید.

53. شایسته است که چند دقیقه ای پیش از وقت، به محل سخنرانی خود بروید و از آنجا دیدن کنید تا از کیفیت و کمیت محل سخنرانی و شنوندگان خویش مطلع شوید.

54. پیش از سخنرانی، تاحدی که می توانید، از شرایط فرهنگی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شنوندگان خود آگاه شوید و سخنرانی خود را باتوجه به آن شرایط ایراد نمایید.

به طور نمونه، اگر مخاطبان شما دارای شرایط اقتصادی ومالی خوبی نیستند، از آنان - برای امور خیریه و مانند آن - کمکهای مالی و... درخواست نکنید.

55. در صورت لزوم، پیش از سخنرانی، نقشه، لوحه، فیلم، اسلاید، اورهد و مانند آن را آماده کنید تا زمان سخنرانی شما با انجام دادن این گونه کارها تلف نشود.

56. در صورتی که پیش از سخنرانی شما شخص دیگری نیز سخنرانی می نماید، سعی کنید، چند دقیقه زودتر از موعد مقرر خودتان، در محل سخنرانی حاضر شوید تا از موضوع و محتوای سخنان او و به ویژه مثلا مرثیه ای که در پایان سخنرانی اش می خواند، آگاه شوید. با این کار، هم به این سخنران احترام گذاشته اید، و هم از تکرار موضوع و مرثیه برای شنوندگان خود دوری جسته اید

57. برای آرامش بیشتر در سخنرانی، پیش از سخن گفتن، چند نفس عمیق بکشید.

58. پیش از سخنرانی، صدای بلندگو را آزمایش و تنظیم نمایید و فاصله مناسب خود با آن را در نظر بگیرید و تلاش کنید تا صدای نابهنجار و یا سوت دلخراش از آن تولید نشود، مثلا دهان خود را به میکروفون نچسبانید.

59. در صورت امکان، از بانیان و برگزارکنندگان مجلس سخنرانی خود بخواهید که هنگام سخنرانی شما از دادن آب، چای، خرما، حلوا، شیرینی و مانند آن، به شرکت کنندگان خودداری ورزند تا تمرکز حواس شما و آنان از بین نرود و کنترل مجلس نیز به هم نخورد.

نکته از این مجموعه را از نظر گذراندید: در بخش اول این مقاله 13 نکته گذشت که مربوط به «تعریف سخنرانی» و «اهداف سخنرانی» بود. در بخش دوم 24 نکته درباره «عوامل مؤثر در سخنرانی» را دیدیم. در قسمت سوم  6 نکته درباره «اصول سخنرانی» و 22 نکته درباره «نکات پیش از سخنرانی» ذکر شد

شش. نکات آغاز سخنرانی

60. سخنرانی خود را با نام و حمد خدا و درود و سلام بر پیامبر محبوب خدا صلی الله علیه و آله و خاندان ایشان و به ویژه امام زمان علیهم السلام و نفرین بر دشمنان آنان آغاز کنید.

مثلا چنین بگویید: «بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، ثم الصلوة و السلام علی سیدنا و نبینا ابی القاسم محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و لعنة الله علی اعدآئهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین».

61. می توانید پس از یادکرد نام و ستایش خدا و درود بر پیامبر صلی الله علیه وآله و خاندان او علیهم السلام، آیه و یا حدیث و یا شعری را که با محتوای سخن شما ارتباط و تناسب دارد، در آغاز سخنرانی خود بخوانید.

مثلا اگر موضوع و محتوای سخنتان درباره «دعا» است، می توانید این آیه را بخوانید: «و قال ربکم ادعونی استجب لکم...؛ پروردگارتان گفت: شما بخوانید مرا، من هم اجابت می کنم شما را.»

62. شایسته است که در آغاز سخنرانی تان، موضوع و طرح و چارچوب بحث و سخن خود را برای شنوندگان بیان کنید.

مثلا چنین بگویید: «بحث امروز ما درباره اخلاص است که عنوانهای آن عبارتند از: تعریف اخلاص، ارزش و اهمیت اخلاص، آثار و فوایداخلاص، اقسام اخلاص، مراحل اخلاص، ویژگیهای مخلصان و....»

63. گاهی با خواندن یک یا چند بیت زیبای شعر، در آغاز سخنرانی تان، می توانید جذابیت خاصی به سخنرانی خود بدهید.

مثلا اگر در مجلسی برای «جانبازان» و «خانواده» های آنان سخن می گویید، می توانید زبان حال آنان را این گونه بازگو کنید: [از قیصر امین پور:]

اگر داغ دل بود ما دیده ایم
اگر خون دل بود ما خورده ایم
اگر دل دلیل است آورده ایم
اگر داغ شرط است ما برده ایم

64. برای آغاز سخنرانی خود، عبارات و جملات مناسب و زیبایی انتخاب کنید.

مثلا چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «شهادت» است، می توانید این جمله را بگویید: «خون جامه را ناپاک، اما [گاهی] جامعه را پاک می کند.»

65. گاهی بیان یک داستان جالب و زیبا در آغاز سخنرانی، بسیار مؤثر خواهد بود و جلب توجه خواهد نمود.

به طور نمونه، چنانچه موضوع سخنرانی شما «استفاده از روش غیر مستقیم در تعلیم و تربیت» است، می توانید داستان وضوگرفتن امام حسن و امام حسین علیهما السلام را، در حضور پیرمردی که اشتباه وضو می گرفت، بیان کنید.