نکاتی در سخنوری

سپیده سخن

آنچه پیش رو دارید نکته هایی است درباره سخنوری و مجموعه ای است، متنوع و خواندنی که به زیور قلم آراسته شده و در نشریه شمیم یاس و نشریه مبلغان در چند شماره چاپ گردیده است. در این 200 نکته می توانید عنوانهای زیر را ببینید.

تعریف سخنرانی، اهداف سخنرانی، عوامل مؤثر در سخنرانی، اصول سخنرانی، نکات پیش از سخنرانی، نکات آغاز سخنرانی، نکات هنگام سخنرانی، مواد سخنرانی، نکات پایان سخنرانی، نکات پس از سخنرانی، شرایط سخن، شرایط سخنران، شرایط سخنرانی، آفات سخنرانی، آداب سخنرانی؛

نویسنده کوشیده که نکته ها را به صورت کوتاه بازگو نماید و تلاش شده هر نکته ای را با مثال و نمونه همراه نمایند تا جنبه کاربردی داشته باشد.

66. گاهی می توانید سخنرانی خود را با طرح یک سؤال آغاز نمایید تا هم توجه شنوندگان را به سخنان خود جلب کنید و هم آنان را در سخنرانی تان شریک سازید.

مثلا چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «توبه» است، می توانید در آغاز آن، این سؤال را مطرح نمایید: «توبه و شرایط آن چیست و آیا توبه در آخر عمر پذیرفته می شود یا نه؟»

67. در ابتدای سخنرانی خود، ارزش و اهمیت موضوع سخنرانی تان را برای شنوندگان خویش بیان کنید تا به آن علاقه مند شوند و به سخنان شما تا پایان سخنرانی تان گوش فرا دهند.

به طور مثال، چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «تقوا» است، در آغاز سخنرانی خود، به ارزش و اهمیت «تقوا» ازنظر قرآن، از نظر معصومان علیهم السلام، از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و علما و دانشمندان بپردازید.

68. سعی کنید در همان آغاز، بر مجلس سخنرانی تان مسلط شوید. گاه با خواستن یک یا چند صلوات از جمعیت شنوندگان، می توانید این کار را انجام دهید.

69. گاهی در آغاز برخی از سخنرانیها، خوشامدگویی به شنوندگان لازم است.

به طور نمونه، می توانید چنین بگویید: «به همه حضاری که به این مجلس تشریف آورده اند، عرض سلام و خوشامدگویی دارم. امیدوارم ثوابی از این مجلس، در پرونده اعمال ما و شما ثبت و ضبط شود.»

70. باید در کیفیت و کمیت مقدمه سخنرانی خود دقت نمایید. مثلا کمیت مقدمه سخنرانی تان نباید آن قدر طولانی شود که فرصت چندانی برای بیان اصل سخنرانی تان باقی نماند.

71. همه قوای خود را در مقدمه سخنرانی تان به کار نبرید، بلکه برای بقیه سخنرانی خود نیز ذخیره نگاه دارید. از این رو، در مقدمه سخنرانی خویش باید از حدت و حرارت به خرج دادن خودداری کنید تا برای ادامه سخنرانی، با خستگی روبه رو نشوید و حنجره شما توانایی سخن گفتن را نیز داشته باشد.

72. در آغاز سخنرانی، از مطالبی که مورد قبول و توافق میان شما و شنوندگان تان است، استفاده کنید تا آنان، در همان آغاز، نسبت به شما و محتوای سخنرانی تان علاقه مند شوند و موضعگیری منفی نکنند.

مثلا اگر برای کسانی سخن می گویید که «ولایت فقیه» را قبول دارند، اما درباره «حدود و اختیارات ولی فقیه» سؤالات و شبهاتی دارند، شما در آغاز سخنان خود، از «ارزش و اهمیت ولایت فقیه» و سپس از «آثار و فواید ولایت فقیه» و آن گاه از «شرایط ولی فقیه» و در پایان سخنانتان، از «حدود و اختیارات ولی فقیه» سخن بگویید.

مجموعا 72 نکته را از این مجموعه را از نظر گذراندیم که در این موضوعات بود: «تعریف سخنرانی»، «اهداف سخنرانی»، «عوامل مؤثر در سخنرانی»، «اصول سخنرانی»، «نکات پیش از سخنرانی» و « نکات آغاز سخنرانی»

هفت . نکات هنگام سخنرانی

73. در جایی بایستید یا بنشینید که شنوندگان، شما را ببینند و صدایتان را بشنوند تا با استفاده از روش سمعی - بصری، بر شنوندگان خویش تاثیر بگذارید.

مثلا مواظب باشید پشت تابلو یا نوشته و یا دسته گلی که روی میز و تریبون سخنرانی تان گذاشته اند، قرار نگیرید و پنهان نشوید.

74. در صورت امکان، میکروفون را به دست نگیرید و آن را در جای مناسبی ثابت نگه دارید تا با آسودگی خاطر، سخنرانی کنید.

75. مواظب باشید که با جیبهای برآمده و یا پر از کاغذهای یادداشت، سخنرانی نکنید. این امر ممکن است که یا توجه شنوندگان را به سوی خود جلب نماید و یا مورد تمسخر ذهنی آنان شود.

76. می توانید یادداشتهای سخنرانی تان را همراه خود داشته باشید، ولی آنها را به گونه ای کنار میز یا تریبون سخنرانی خود بگذارید که در معرض دید مخاطبانتان قرار نگیرند.

77. اگر یکی از شخصیتها یا بزرگان، به مجلس سخنرانی شما وارد شد و توجه شنوندگان را به سوی خود جلب کرد، مواظب باشید که اختیار مدیریت مجلس را از دست ندهید و در صورت لزوم، احترام لازم را به ایشان بگذارید.

مثلا می توانید از شنوندگان خود بخواهید که یک صلوات بفرستند.

78. اگر در بین سخنرانی تان نوشته ای به دست شما دادند، سعی کنید بدون مکث و وقفه در سخن گفتن، آن را برای خود بخوانید و چنانچه باید درباره آن سخنی بگویید و یا توضیحی بدهید، در همان هنگام و یا در فرصتی که مناسبتر است، این کار را انجام دهید.

79. چنانچه شخصی در میان سخنرانی، از شما سؤالی کرد، در صورت امکان و ضرورت و با در اختیارگرفتن مدیریت جلسه، آن سؤال را پاسخ دهید و در غیر این صورت، به آن شخص بگویید که پس از سخنرانی، پاسخ سؤالش را خواهید داد.

80. اگر هنگام سخنرانی، مطلب بعدی خود را فراموش کردید، مطلب قبلی آن را تکرار کنید و برای شنوندگانتان شرح دهید و ضمن این کار، به جستجوی مطلب بعدی در ذهن خود بپردازید تا آن را به یاد آورید. این امر در خواندن مصراعها و یا بیتهای بعدی یک شعر، فراوان پیش می آید.

81. اگر در محل سخنرانی شما یا بیرون از آن، اتفاقی افتاد، آن را به گونه ای با سخنرانی تان ارتباط دهید یا در حل آن بکوشید و یا حواس شنوندگان را به سوی سخنان خود جلب کنید.

مثلا چنانچه صدای رعد و برق، توجه شنوندگان را به سوی خود جلب کرد، می توانید چنین بگویید: «امیدواریم لطف الهی شامل حال ما شود و این رعد و برق، به باران رحمت الهی تبدیل گردد و کشاورزان ما را نیز خوشحال کند.»

82. جز در موارد ضرورت، سعی کنید از کلمه «من» کمتر استفاده نمایید و به جای آن، کلمه «ما» را به کار گیرید تا بر تکبر و بزرگ بینی شما حمل نشود و سخنانتان را کم تاثیر و یا بی تاثیر نکند.

به طور نمونه، به جای اینکه بگویید: «من با فساد اخلاقی در این منطقه مبارزه خواهم کرد» ، بگویید: «ما با فساد اخلاقی در این منطقه مبارزه خواهیم کرد.»

83. گاهی نگاه کردن به ساعت، از سوی شنوندگان و جا به جا شدن آنان در جای خود و بستن دفتر و کتابهایشان با صدای بلند، نشان دهنده خستگی آنان است. پس، یا با ایجاد تنوع در سخنانتان، خستگی شان را برطرف نمایید و یا اصلا بهتر است به سخنان خود ادامه ندهید و سخنرانی تان را به پایان برید.

هشت. نکات پایان سخنرانی

84. شایسته است که در پایان سخنرانی خود، پیام و یا پیامهایی را به صورت خلاصه سخنرانی، به شنوندگان عرضه کنید تا نتیجه سخنرانی تان در ذهن آنان باقی بماند.

به طور مثال، اگر موضوع سخنرانی شما درباره «روشهای تربیت» است، پس از سخن گفتن کامل درباره آنها، چنین بگویید: «سخن امشب ما درباره روشهای تربیت به پایان رسید و خلاصه سخن ما این شد که روشهای تربیت عبارتند از: روش تقلیدی، روش تلقینی، روش تدریجی، روش غیر مستقیم، روش الگویی و روش عملی.»

85. آنچ ه را می خواهید بیش از سایر مطالب دیگر، در ذهن شنوندگانتان باقی بماند، در پایان سخنرانی خود بیاورید.

مثلا اگر بحث شما در زمینه «مسائل تربیتی» و با عنوان های «تعریف تربیت»، «ارزش و اهمیت تربیت»، «آثار و فواید تربیت»، «اقسام تربیت»، «ویژگی های مربی»، «محیطهای تربیتی» و «روش های تربیت» است و می خواهید «ویژگی های مربی»، بیش از عنوان های دیگر، در ذهن مخاطبانتان باقی بماند، آن را در پایان سخنرانی خود مطرح کنید.

86. مانند آغاز سخنرانی، در پایان سخنان خود نیز می توانید عبارات و جملات زیبایی را برگزینید.

به طور مثال، چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره امام زمان ( علیه السلام) است، می توانید این جمله زیبا را بگویید: «خوشا آنان که از درس انتظار یک جمعه هم غیبت نکردند» (1). و در صورتی که موضوع سخنرانی تان درباره «تمسک به قرآن و عترت» است، می توانید این جمله زیبا را بگویید: «سعی میان صفای قرآن و مروه عترت، ما را به کعبه مقصود می رساند.» (2)

87. بکوشید در پایان سخنرانی تان، از بزرگان، شخصیتها و کسانی که در سخنرانی شما شرکت کرده اند، به گونه ای درخور، ولی بدون اغراق، تشکر و قدردانی نمایید.

به طور نمونه، می توانید چنین بگویید: «از شخصیتهای مذهبی، فرهنگی، علمی، سیاسی، بزرگان، علما و همه کسانی که از راههای دور و نزدیک، قدم رنجه فرمودند و به این مجلس تشریف آوردند، تشکر و قدردانی می کنم.»

88. تلاش کنید که سخنرانی خود را با چندین جمله دعا نیز به پایان برید. و پیش از دعا می توانید پنج بار آیه «امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء» را همراه شنوندگان خود بخوانید و سپس دعاهای مورد نظر را بر زبان خویش جاری سازید. البته چه شایسته است که نخستین دعایتان برای فرج امام زمان ( علیه السلام) باشد.