تبیان، دستیار زندگی

سلام عزیزان

اینجا مشاهید و مفاخر فقه رو قرار میدم 

 این تاپیک طولانی هست 

اینم از اولین بزرگمرد

مشاهیر و مفاخر فقه ایران

خجندی، ابوبکر، محمد



( ملیت: ایرانی قرن: 5 )

(وف 483 ق)، فقیه شافعى. وى از خاندان مشهور خجندیان بود كه در مرو مسكن داشت. خواجه نظام‏الملك او را به خاطر فضل و بلاغتش جهت تدریس در نظامیه‏ى اصفهان بدان شهر برد و خاندانش در آنجا شهرت و ریاست یافتند. خجندى در اصفهان جاه و مكنت عظیمى یافت. از آثار وى: «روضه المناظر و زواهر الدر».

برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: دایرةالمعارف فارسى (28/1)، سرآمدان فرهنگ (176/1)، كشف الظنون (932)، لباب الالباب (354)، لغت نامه (ذیل/ خجندى).

فعالیتها: • فقه

خرازی تهرانی، محسن



( ملیت: ایرانی قرن: 14 )

سید محسن خرازى تهرانى فرزند مرحوم حاج سید مهدى خرازى، از فضلاء حوزه علمیه قم و مدرسین و مروجین معارف اسلامى و مؤسس مؤسسه راه حق حوزه علمیه قم مى‏باشند. در سال 1316 شمسى برابر سال 1357 قمرى (سال هجرت نویسنده این كتاب از تهران به قم) در تهران به دنیا آمده و در بیت سیادت و شرافت و فضیلت پرورش یافته و پس از خواندن دروس جدید در سال 1375 قمرى برابر 1334 شمسى به تحصیل علوم دینى پرداخته و مقدمات و ادبیات و دروس اخلاقى را در تهران از مرحوم حاج میرزا عبدالعلى تهرانى و حاج شیخ احمد مجتهدى و آقا میردامادى و حاج میرزا على آقاى فلسفى خوانده سپس مهاجرت به قم نموده و سطوح وسطى و نهائى را از مدرسین حوزه چون حاج شیخ رحمت‏اللَّه فشاركى و حاج شیخ مصطفى اعتمادى و حاج شیخ محمدتقى ستوده و حاج شیخ محمدشاه آبادى و حاج میرزا على مشكینى و حاج شیخ على‏اصغر فقیهى و حاج شیخ محمد كاظم معزى و حاج سید محمدباقر سلطانى به پایان رسانیده و دروس خارج فقه و اصول را از محضر آیات عظام مرحوم محقق داماد و حاج آقاحسن فرید محسنى و حاج سیدمحمدرضا گلپایگانى و حاج شیخ محمدعلى اراكى مخصوصا استفاده نموده و مورد توجه خاص معظم‏له گردیده است. آثار علمى آقاى خرازى الف: 1- كتاب احیاء الموات فى شرح شرایع الاسلام كه در سال 1396 قمرى به طبع رسیده است. 2- حكمه حول نقض حكم الحاكم كه در سال 1366 شمسى كه در سه شماره نور علم چاپ شده. 3- حكمه حول العرف نیز در مجله التوحید شماره 34 چاپ شده است. 4- ولایت فقیه در زمان غیبت كه در مجله كنگره آستان قدس به طبع رسیده است. 5- حاشیه بر مكاسب شیخ انصارى از اول بیع تا خیارات. 6- حاشیه بر دو جلد كفایه الاصول. 7- تعلیقه بر نكاح مستمسك العروه. 8- تعلیقه كتاب الهادى فى شرح شرایع الاسلام. 9- كتاب الربا فى شرح ملحقات العروه الوثقى. 10- كتاب الخمس فى شرح خمس العروه الوثقى. 11- كتاب الضمان فى شرح ضمان العروه الوثقى. 12- انواع و اشكال كه خلاصه از آن در كتاب بازشناسى خبرهاى تجاوز و دفاع به چاپ رسیده است. 13- انواع تشریح و احكام آن. 14- كتاب الاجتهاد و التقلید. 15- تعلیقه بر تعلیقه حاج شیخ محمدحسین اصفهانى بر مكاسب و كفایه. 16- تعلیقه بر چند جلد از جامع المدارك. 17- شركت در تدوین كتاب الحكومه الاسلامیه كه توسط مؤسسه راه حق با همكارى گروهى از حجج و آیات جمع‏آورى و تألیف شده است. 18- پذیرش و تولى از ولى فقیه. ب: اصول عقاید 91- بدایه المعارف الالهیه فى شرح عقاید الامامیه تألیف شیخ محمدرضا مظفر در دو جلد كه توسط شوراء مدیریت حوزه به چاپ رسیده است. 20- نمونه‏اى از اصول حكمى عقلى- اعتقادى مستفاد از روایات امام كاظم علیه‏السلام 21- معاد این رساله فارسى براى دبیران استان مركزى تهیه و تدوین شده و در سال 1362 شمسى به چاپ رسیده است. 22- تعلیقه بر شرح تجرید الاعتقاد قسمت الالهیات بالمعنى الاخص. 23- تعلیقه بر شرح باب الحادى عشر. 24- شركت در تدوین و تنظیم كتاب اصول دین كه توسط مؤسسه در راه حق با همكارى چند نفر از اساتید و فضلاء به چند زبان فارسى عربى- اردو- انگلیسى و غیره به چاپ رسیده است. 25- شركت در تدوین كتاب بیان عقیدتى اسلامى كه توسط جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با همكارى جمعى از اعضاء جامعه براى تدریس در دانشگاههاى كشور جمهورى اسلامى ایران تألیف گردید و توسط مركز نشر دانشگاهى چند بار به چاپ رسیده است. 26- تعلیقه بر الهیات بمعنى الاخص منظومه حاجى سبزوارى. 27- حاشیه بر قسمتى از درر الفوائد مرحوم آیت‏اللَّه حاج شیخ محمدتقى آملى. د: اخلاق 28- چند مقاله درباره موضوع علم اخلاق كه توسط مجله نور علم به چاپ رسیده است. 29- شرح خطبه المتقین به زبان عربى. 30- شرح رساله الحقوق امام سجاد علیه‏السلام. ه: اقتصاد 31- اقتصاد، حاشیه بر جلد دوم كتاب اقتصادنا مرحوم آیت‏اللَّه شهید صدر. 32- شركت در بحث و جمع‏آورى كتاب التوازن فى الاقتصاد الاسلامیه كه توسط مؤسسه راه حق و همكارى گروهى از حجج و آیات جمع‏آورى و تألیف شده است. 33- تأسیس مؤسسه در راه حق در سال 1344 -45 با همكارى عده‏اى از اساتید و فضلاء حوزه علمیه قم.

برگرفته از کتاب: گنجینه دانشمندان (جلد نهم)

فعالیتها: • فقه • کلام، ادیان، مذاهب

خراسانی، ابوغانم بشر

( ملیت: ایرانی قرن: 3 )

(س دوم و سوم ق)، فقیه. در خراسان متولد شد. از تألیفات وى كتاب «المدوّنة» است كه قدیمى‏ترین كتاب فقه عمومى اباضى بنا بر مذهب ابوعبیده مسلم تمیمى است كه توسط شاگرد وى نقل شده است. نسخه‏ى «مدونه» كه عمروس بن فتح استنساخ كرد مشتمل بر دوازده جزء بود. عناوین آنها در فهرست كتب اباضى تألیف ابوالقاسم برّادى آمده است. نسخه‏هاى این كتاب بسیار نادر است. نسخه‏ى منحصر به فردى از آن در تصرف شیخى اباضى در گرّاره بود. در فهرست كتب اباضى تصرف شیخى اباضى در گرّاره بود. در فهرست كتب اباضى برادى نام كتاب فقهى دیگرى نیز از ابوغانم آمده است.

برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: دانشنامه‏ى ایران و اسلام (1085 -1084 /8).

فعالیتها: • فقه

خراسانی، محمدرضا

( ملیت: ایرانی قرن: 14 )

آیه‏الله حاج سید محمدرضا خراسانى از مشاهیر علماء و معاریف مراجع و مدرسین معاصر اصفهانست. وى در حدود سال 1302 قمرى بدنیا آمده و پس از خواندن مقدمات و سطوح از محضر مدرسین بزرگ چون مرحوم آیه‏الله حاج سیدابوالقاسم ده كردى و آیه‏الله حاج میرزا محمد صادق یزدآبادى و آیات دیگر اصفهان استفاده نموده تا بمدارج عالیه فقاهت و اجتهاد ارتقاء یافته و از مدرسین و مراجع بنام اصفهان گردیده و همه روزه قبل از ظهر در مدرسه صدر و بعدازظهرها در مدرسه چهارباغ تدریس خارج فقه و اصول مینمایند. و در مسجد فلكه شاه عباس اقامه جماعت نموده و وظائف دینى را انجام میدهند.

برگرفته از کتاب: گنجینه دانشمندان (جلد سوم)

فعالیتها: • فقه

خراسانی، محمدهادی

( ملیت: ایرانی قرن: 14 )

میرزا محمدهادى بن العالم الجلیل السید على بن العلامه السید محمد البجستانى الخراسانى النجفى الحایرى از علماء مبرز و جلیل كربلاء بوده‏اند. وى در شب جمعه اول ذى‏الحجه 1297 ق در كربلا متولد شده و با مرحوم والدش به مشهد مقدس آمده و قرآن را قبل از ده سالگى ختم نموده و به دروس مقدمات و ادبیات خدمت مرحوم والدش و دیگران پرداخته و پس از آن در سال 1315 ق مهاجرت به نجف اشرف نموده و پس از تكمیل سطوح به درس خارج محقق خراسانى مرحوم آخوند ملا محمدكاظم صاحب كفایه و محقق یزدى آقا سید محمدكاظم صاحب عروه و مرحوم علامه شریعت اصفهانى حاضر و استفاده سرشار نموده آنگاه در سال 1320 ق به سامرا منتقل و به درس آیت‏اللَّه العظمى میرزا محمدتقى شیرازى شركت نموده و در سال 1336 در خدمت استاد مذكورش به كربلا آمده و به امر آن مرحوم در (ثوره) عراق بر علیه انگلیسها شركت نموده و پس از فوت مرحوم میرزاء به تدریس و اقامه جماعت و تألیف و تصنیف پرداخته تا در دوازدهم ربیع‏الاول 1368 ق كه در كربلا به رحمت حق پیوسته و در مقبره میرزاء موسى وزیر در صحن مقدس حسینى (ع) مدفون گردیده و در ماده تاریخ وفاتش گفته شد. اروع فى تاریخه (ماجد هادى البرایا قر فى الخلد) اما آثار و تألیفات ارزنده آن مرحوم از اینقرار است. 1- الفتن فى دین المصطفین 2- اصول الشیعه و فروع الشیعه 3- الباقیات الصالحات 4- سراج‏الحاج 5- ذخیرةالمعاد 6- دعوة الحق الى ائمة الخلق 7- رسالة فى الشعائر الحسینیه 8- السبع الثانى 9- المسائل النفیسه 10- المعجزة والاسلام 11- كراسة فى صلوة الجمعه 12- لله الحجة البالغه 13- معجزات و كرامات 14- المغرقة فى المعرفه 15- القول السدید بشأن الحر الشهید تمام كتب و رسالات مذكوره مطبوع و منتشر مى‏باشد. نگارنده گوید: آن مرحوم در سال 1365 قمرى به قصد زیارت حضرت رضا علیه‏الصلوة والسلام به ایران مسافرت نموده و در شهر رى به عیادت مرحوم آیت‏اللَّه العظمى آقاى سید محمد حجت قدس سره و زیارت حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) آمده و توفیق زیارت و ملاقاتشان را پیدا نمودم و فرمودند رفتم به زیارت قبر امامزاده داود تهران و واقعاً اگر نباشد كرامتى براى آن امامزاده مگر همین كه این راه سخت و دشوار خطرناك را هزارها نفر پیر و جوان، كوچك و بزرگ شب و روز مى‏روند و به سلامت به مقصود نائل شده و برمى‏گردند هر آینه كافى مى‏باشد براى كرامت و بزرگوارى آن. و گذشته از آثار خالده مذكوره آن مرحوم از باقیات الصالحات است فرزند دانشمند جناب مستطاب ركن‏الاسلام و عمادالاعلام آقاى حاج سید مهدى خراسانى حایرى كه سالها از طرف مرحوم آیت‏اللَّه العظمى حكیم و آیات دیگر نجف در لندن رهبرى جمعى از شیعیان مقیم آنجا را داشتند و اكنون نزدیك یك سال است كه به امریكا مهاجرت و به خدمات روحى و هدایت جوانان و محصلین ایرانى و غیره امریكا اشتغال دارند.

برگرفته از کتاب: گنجینه دانشمندان (جلد ششم)

فعالیتها: • فقه

خراسانی‏، مرتضی

( ملیت: ایرانی قرن: 14 )

عالم ثقه‏ى جلیل، و فقیه مجتهد عادل عامل، از اجله‏ى علما و فقها و مدرسین و ائمه‏ى جماعت اصفهان بوده، عمرى به زهد و عبادت گذرانیده، در 1357 وفات یافته، در بقعه‏ى تكیه‏ى كازرونى مدفون گردید.

برگرفته از کتاب: دانشمندان و بزرگان اصفهان (جلد دوم)

فعالیتها: • تبلیغ • فقه

خزاز قمی، علی بن محمد

( ملیت: ایرانی قرن: 5 )

یكی از دانشوران فرزانه و محدّثان و فقیهان قم، علیّ بن محمد خزّاز قمی است. این دانشمند نامدار، در حدود نیمه دوّم سده چهارم و اوائل سده پنجم هجری می‏زیست. به هنگام تولّد، نامش را علی نهادند. تاریخ دقیق طلوع این ستاره تابناك شیعه، در هاله‏ای از ابهام قرار دارد.امّا با نظر به دوران حیات استادان وی، همانند شیخ صدوق متوفای 381 قمری، و ابن عیّاش جوهری متوفی 401 قمری و ابوالمفضّل شیبانی متوفای 387 قمری، می‏توان گفت كه این محدّث فرزانه، تقریباً در نیمه دوم سده چهارم هجری قمری پا به عرصه وجود نهاده است.گروه : علوم انسانی رشته : الهیات و معارف اسلامی اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی : یكی از محكمترین باورهای شیعه، در مبحث امامت و رهبری معصومین، بعد از رحلت رسول اكرم (ص) این اندیشه ژرف است كه از جانب رسول اكرم (ص)، حضرت امیرالمؤمنین (ع) و یازده فرزند او، به عنوان رهبران و امامان امّت تعیین شدند. پیامبر اكرم (ص) در مكه و مدینه، به دستور خداوند متعال، بارها و بارها مسئله جانشینی علی و فرزندان او را با امّت مطرح فرمود، به ویژه در حادثه شكوهمند غدیرخم، كه رسماً در حضور جمعیّت انبوهی علی را به عنوان خلیفه و امام بعد از خود به مردم معرفی كرد ؛ ولی با كمال تأسف این توصیه‏ها و دستورات رسول اكرم، نه تنها مقبول كوردلان ریاست طلب و تشنگان قدرت قرار نگرفت، بلكه آنها به خاندان علی (ع) نیز پشت كردند و زمام خلافت را به نا اهلان سپردند. با گذشت زمان آن دلائل روشنی را كه شیعه بر حقانیت رهبری حضرت علی (ع) مطرح می‏كرد، مورد بی مهری قرار دادند.یكی از گروه‏های اهل سنّت بنام معتزله ضمن اینكه به ظاهر بر این باور است كه: حضرت علی (ع) از تمام صحابه پیامبر (ص) با فضیلت‏تر است، فضل هیچ یك از آنها به پایه شأن و منزلت حضرت علی (ع) نمی‏رسد ؛ اما دلائل و نصوصی كه از رسول‏اللّه (ص) بر خلافت علی (ع) نقل شده بود را نیز پذیرفت و آنها را تفسیر و توجیه كرد كه معنای این نصوص این نیست كه خلافت و امامت جامعه اسلامی بعد از رسول‏اكرم (ص) مختص علی (ع) و حق مسلم اوست ؛ بلكه به این معنا است كه علی بن ابی‏طالب از دیگران برای بر عهده گرفتن رهبری جامعه، شایسته‏تر است .اینان با طرح مسئله «افضل و مفضول» گفتند: آری ما هم قبول داریم علی (ع) افضل و بهتر از تمام صحابی است؛ ولی برای مصحلتی غیر افضل - ابوبكر - رهبری را به دست گرفت.طرح این مسائل از یك سو و از سوی دیگر چون حكومت‏ها در دست مخالفین شیعه بود، و آنان تبلیغات گسترده‏ای را علیه باورهای شیعه راه انداخته بودند. های و هوی تبلیغات آنها به حدّی شد كه جمعی از معتقدان به امامت را كه اطلاع درستی از تاریخ اسلام نداشتند، دچار لغزش كرد.در این موقعیّت خزّازقمی به عنوان یك عالم روشن ضمیر، متعهّد و پاسدار مرز عقاید شیعه، دست به سلاح قلم زد و با تألیف كفایة الاثر از باورهای شیعه به دفاع برخاست او در این كتاب به نقل از جمع زیادی از صحابه رسول اللّه، حقانیت حضرت علی و امامان بعد از او را به زیبایی اثبات كرد، و راه را بر توجیه و تفسیرهای خود خواهانه ارباب اعتزال فرو بست.او با این كتاب جلو انحرافات و شبهات مخالفین را سدّ كرد.استادان و مربیان : علی بن محمّد خرازقمی، توفیق زیستن در روزگاری را داشت كه در جای جای جهان اسلام، دانشوران برجسته‏ای را در دامن خود پرورده بود، و پایه‏های دین به وجود آنان ثبات و استقرار می‏یافت. عطش حكمت و دانش، دل و جان این بزرگوار را گداخته بود، و او برای این كه جان خویش را از جام آن زلال معرفت سیراب كند، در نزد استادان برجسته حدیث و فقه حاضر شد و از خرمن انبوه دانش آنان توشه‏ها برگرفت. آن طور كه از بررسی اثر گرانسنگ او به دست می‏آید، وی از استادان زیادی كسب فیض كرده است. در اینجا به شاخص‏ترین و برجسته‏ترین اساتید ایشان اشاره می‏كنیم.1 - مشهورترین استادش، محمّد بن علی بن بابویه قمی، 2 - محمّد بن عبداللّه، معروف به ابوالمفضّل شیبانی،3 - احمد بن محمد بن حسن جوهری، مشهور به «ابن عیّاش» ،4 - محمد بن وهبان بصری،5 - حسین بن محمد بن سعید خزاعی،6 - علی بن حسین بن مندهزمان و علت فوت : علی بن محمّد خزّاز قمی بعد از تلاش مستمر، در راه استوار ساختن باورهای عمیق ولایتی خویش، و به جای نهادن میراث مكتوبی ارزشمند، در نهایت جان به پیك جان آفرین پاك تسلیم كرد و به دیار اولیاء دین بال در كشید.سال رحلت این شخصیّت سترگ، اطلاع دقیقی در دست نیست. شاید بتوان حدس زد كه این بزرگوار در نیمه اول سده پنجم هجری قمری چشم از جهان فرو بسته باشد،مبنای این سخن این است كه استاد او، ابن عیاش جوهری در سال 401 قمری از دنیا رفت. و نیز علامه تهرانی در اثر ارزشمند خویش، خزّاز قمی را از بزرگان سده پنجم قمری بشمار آورده است، به لحاظ اینكه وی بیشتر حیات علمی خود را در این سده سپری كرد. او در شهر ری وفات یافت و شاید هم در همین شهر سر بر بالین خاك نهاده باشد.شاگردان : با این كه علی بن محمد خزاز قمی از نخبگان عالمان شیعه است، و طبعاً باید گروه زیادی از سرچشمه دانش او بهره برده باشند ؛ ولی در كتاب‏های تراجم تنها به نام اندكی از شاگردان حدیثی وی اشاره شده است: ابوالبركات علی بن حسین جوزی ؛ محمد بن حسین بن سعید قمی كه در شهر بغداد می‏زیست؛ و محمد بن ابی الحسن بن عبدالصمد القمی.آثار :  1 الاحكام الشرعیة علی مذهب الامامیة ویژگی اثر : در مسائل فقهی.گویا این كتاب نیز همانند الایضاح - همچون بسیاری از كتاب‏های دیگری كه عالمان شیعه تألیف كردند - در كشاكش مبارزات سیاسی علیه مذهب اهل‏بیت (ع) از بین رفته است و اثری از آنها در دست نیست.2 الایضاح فی اصول الدی ویژگی اثر : البته امروزه ما، از سرنوشت این كتاب اطلاعی در دست نداریم.در دانش استدلالی حكام3 كفایة الاثر فی النص علی ائمة الاثنی عشر ویژگی اثر : كتاب كفایة الاثر از او، كتابی است كه مانند آن در زمینه امامت تألیف نشده، و این اثر بهترین نشانه برفضل و كمال و وثاقت و دیانت مؤلف اوست.این اثر از بهترین و مهمترین تألیفات خزاز قمی است، كتابی كه به مدرك و مأخذ عمده دو كتاب معروف شیعه تبدیل شده است:بحارالانوار و وسائل الشیعه .(29) پیش از این سخن علامه مجلسی را در این باره آوردیم كه: «همانند این كتاب درزمینه امامت تا كنون تألیف نشده است.»(30)وی در این كتاب تلاش می‏كند تا با دلائل روشن و غیر قابل انكار حقانیت امامت امامان شیعه از بعد از رحلت رسول اكرم (ص) را اثبات كند و البته در این هدف والای خویش نیز نردبان توفیق را تا اوج پیموده است. او در مطلع كتابش، راز و رمز این تلاش مقّدس را چنین می‏نگارد: آنچه انگیزه شد تا من در جهت نوشتن این كتاب گام بردارم، این بود كه مشاهده كردم گروهی از عوامّ بلكه خواصّ شیعه، در مسئله نصّ و دلیل قطعی بر امامت امامان معصوم، دچار نوعی تحیّرند و شبهه افكنی‏های گروه معتزله از اهل سنّت، آنها را سر در گم كرده است و كار به جائی رسیده كه بعضی از علاقه‏مندان به خاندان پیامبر اكرم (ص) می‏گویند از صحابه پیامبر، و حتی از خود امامان (ع) نیز دلیلی بر این باور شیعه نداریم. چون چنین انحراف و كتمان حقیقت را دیدیم، دامن همت به كمر بستم تا حقایق را روشن و شك و شبهه مخالفین را بر طرف كنم. این اقدام را فقط برای خشنودی پروردگار عالم و تقرّب به رسول‏اللّه (ص) و امامان (ع) انجام دادم.در مبحث مهم رهبری معصوم (ع) در جامعه دینی.


منابع زندگینامه: سایت حوزه علمیه قم/ بخش زندگینامه علما

فعالیتها: • الهیات و معارف اسلامی • حدیث • عالمان و دانشمندان • فقه

خزعلی، ابوالقاسم

( ملیت: ایرانی قرن: 15 )
[تصویر: aad2a313-b607-4944-8a40-5b5a35693759.jpg]

ابوالقاسم خزعلی محل تولد : بروجرد شهرت تابعیت : ایران تاریخ تولد : 1304/1/1 آیة‌ الله ابوالقاسم‌ خزعلی‌، در سال‌ 1304 هجری‌ شمسی‌ در بروجرد، از توابع‌ استان‌ لرستان‌ چشم‌ به‌ جهان‌ گشود. پدرش‌ مرحوم‌ غلامرضا، به‌ شغل‌ ندافی‌ روزگار می‌گذراند و بسیار شیفته‌ خاندان‌ پیامبر (ص‌) بود؛ به‌ گونه‌ای‌ که‌ شبها فرزند خود را به‌ روضه‌های‌ مخفی‌ و منبرهای‌ استادان‌ با سواد آن‌ روزگار می‌برد تا بذر عشق‌ و محبت‌ به‌ قرآن‌ و اهل‌ بیت‌ : در دل‌ و جان‌ فرزندش‌ شکوفه‌ بزند. اوضاع‌ اقتصادی‌ خانوادة‌ آیة‌ الله خزعلی‌ نابسامان‌ بود تا آنجا که‌ مادرش‌، مرحوم‌ ربابه‌، مجبور بود محصولات‌ غذایی‌ خانگی‌، از قبیل‌ ترشی‌ تهیه‌ کند و آن‌ را بفروشد تا کمکی‌ برای‌ مخارج‌ خانواده‌ باشد. آقای‌ خزعلی‌ ده‌ ساله‌ بود که‌ به‌ همراه‌ خانواده‌ و برخی‌ از بستگان‌ به‌ مشهد مقدس‌ مهاجرت‌ کرد و در آنجا روزگار گذرانید. دوران‌ تحصیل‌ آیة‌ الله خزعلی‌، در 6 یا 7 سالگی‌ به‌ مکتب‌ خانة‌ محلة‌ «سرسوزنی‌» در بروجرد رفت‌. معلّم‌ او فردی‌ بود به‌ نام‌ «سید جعفر شیرازی‌» که‌ در مسجد محلّه‌ درس‌ می‌گفت‌. با هجرت‌ به‌ مشهد به‌ دبستان‌ رفت‌ و پس‌ از قبولی‌ در امتحان‌، در کلاس‌ چهارم‌ ابتدایی‌ مشغول‌ به‌ تحصیل‌ شد و همواره‌ از شاگردان‌ نمونة‌ کلاس‌ بود. پس‌ از پایان‌ رساندن‌ کلاس‌ ششم‌ ابتدایی‌، به‌ دبیرستان‌ رفت‌. در آن‌ زمان‌ در مدارس‌، زبان‌ فرانسوی‌ تدریس‌ می‌شد؛ وی‌ نیز به‌ فراگیری‌ زبان‌ فرانسه‌ مشغول‌ بود که‌ بعدها آن‌ را رها کرد. در سن‌ 17 سالگی‌ ـ هم‌ زمان‌ با سقوط‌ حکومت‌ رضاشاه‌ و اشغال‌ ایران‌ از سوی‌ متفقین‌ ـ به‌ کار نوشتن‌ دخل‌ و خرج‌ مغازه‌ای‌ و توزیع‌ جنسها بین‌ کسبه‌ سرگرم‌ بود تا از این‌ راه‌، به‌ امرار معاش‌ خانواده‌ کمک‌ کند که‌ ناگهان‌، بارقه‌های‌ اشتیاق‌ به‌ علوم‌ حوزوی‌ و تحصیل‌ حوزة‌ علمیة‌ مشهد دل‌ و جانش‌ را شعله‌ ور ساخت‌؛ به‌ گونه‌ای‌ که‌ کار و کسب‌ را وانهاد، به‌ تحصیل‌ علوم‌ دینی‌ روی‌ آورد. مقدمات‌ را در حوزه‌ مشهد فرا گرفت‌ و برای‌ تحصیل‌ سطوح‌ به‌ سراغ‌ استادان‌ ممتاز آن‌ دیار رفت‌. دو سال‌ قبل‌ از ازدواج‌ راهی‌ قم‌ شد تا از محضر بزرگان‌ آن‌ شهر مقدس‌ نیز بهره‌ گیرد و برای‌ نخستین‌ بار در درس‌ خارج‌ فقه‌ آیة‌الله بروجردی‌ (ره‌) و خارج‌ اصول‌ امام‌ خمینی‌ (ره‌) حاضر شد که‌ این‌ مسأله‌ تا سالها ادامه‌ داشت‌. همچنین‌ وی‌ در زمینة‌ فلسفه‌ و تفسیر نیز از استادان‌ بسیاری‌ در حوزه‌ علمیه‌ قم‌ بهره‌ برد. استادان‌ و دوستان‌ آیة‌ الله خزعلی‌ در طول‌ دوران‌ تحصیل‌ خود از محضر استادان‌ ممتاز و وارستة‌ بسیاری‌ بهره‌ برده‌ است‌. نخستین‌ استاد وی‌، مرحوم‌ سید جعفر شیرازی‌ بود که‌ در مکتب‌ خانه‌ به‌ ایشان‌ قرآن‌ و مسائل‌ مذهبی‌ را آموخت‌. وی‌ از اینکه‌ نخستین‌ استادش‌ یکی‌ از فرزندان‌ پاک‌ حضرت‌ زهرا 3 بوده‌ اظهار خرسندی‌ می‌کند و آن‌ را به‌ فال‌ نیک‌ می‌گیرد. با شروع‌ به‌ تحصیل‌ در حوزة‌ مشهد، صرف‌ و نحو را نزد شیخ‌ علی‌ اکبر دامغانی‌ فرا گرفت‌ و کتاب‌ مغنی‌ اللبیب‌ را نزد محقق‌ قوچانی‌ خواند. معالم‌ و لمعه‌ و قوانین‌ را نزد سید احمد یزدی‌ آموخت‌. رسائل‌، مکاسب‌ و کفایه‌ را نزد مرحوم‌ شیخ‌ هاشم‌ قزوینی‌ و بخشی‌ از کفایه‌ را نزد شیخ‌ مجتبی‌ قزوینی‌ فراگرفت‌. این‌ دو، از استادان‌ ممتاز حوزه‌ علمیه‌ مشهد در علم‌ و عمل‌ بودند که‌ آثار علمی‌ و معنوی‌ ایشان‌، هنوز در میان‌ شاگردانشان‌ و در رشد و تعالی‌ حوزه‌ علمیه‌ مشهد باقی‌ است‌. آیة‌ الله خزعلی‌ در قم‌، در درس‌ خارج‌ فقه‌ آیة‌ الله بروجردی‌ (ره‌) و درس‌ خارج‌ فقه‌ حضرت‌ امام‌ خمینی‌ (ره‌) شرکت‌ کرد. وی‌ همچنین‌ مدتی‌ در درس‌ آیة‌ الله بهجت‌ حاضر شد و از محضر این‌ مرد بزرگ‌ نیز کسب‌ فیض‌ کرد. در بخش‌ فلسفه‌، اشارات‌ را نزد مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ جواد خندق‌آبادی‌ تهرانی‌ خواند و در درس‌ منظومه‌ و اسفار علامه‌ طباطبایی‌ حاضر شد. آیة‌ الله خزعلی‌ در دوران‌ تحصیل‌ و مبارزه‌ با طلاب‌ و فضلای‌ بسیاری‌ همراه‌ بود که‌ از میان‌ آنان‌ می‌توان‌ به‌ شهید آیة‌ الله مطهری‌، شهید آیة‌ الله بهشتی‌ و آیة‌ الله ربانی‌ شیرازی‌ اشاره‌ کرد.فعالیتهای‌ علمی‌ و فرهنگی‌ آیة‌ الله خزعلی‌ در سالهای‌ تحصیل‌ و مبارزه‌ خدمات‌ فرهنگی‌ و علمی‌ شایانی‌ به‌ جامعه‌ اسلامی‌ ارزانی‌ داشته‌ است‌. مهم‌ترین‌ خدمت‌ فرهنگی‌ ایشان‌ در دورة‌ طاغوت‌، تنویر افکار عمومی‌ و آگاه‌ کردن‌ جوانان‌ مستعدّ و انقلابی‌ از خطرهای‌ موجود، همچون‌ جریانهای‌ التقاطی‌ و تز اسلام‌ منهای‌ روحانیت‌ و مبارزه‌ با جریان‌ روشنفکری‌ غیر متعهّد بود. وی‌ در سخنرانیهای‌ خود همواره‌ بر اسلام‌ ناب‌ و اصیل‌ پای‌ می‌فشرد و جوانان‌ را به‌ اُنس‌ با علما روحانیّت‌ شیعه‌ و پرهیز از فراگیری‌ اسلام‌ از دست‌ دیگران‌ دعوت‌ می‌کرد. در زمینة‌ فعالیتهای‌ علمی‌، تنها اثری‌ که‌ از وی‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌، تفسیر سورة‌ فاتحة‌ الکتاب‌ است‌. همچنین‌ او بر شعرهای‌ عینیّه‌ ابن‌ ابی‌ الحدید دربارة‌ امیرمؤمنان‌ 7 شرحی‌ نگاشته‌ است‌ و در زمینه‌های‌ قرآنی‌ نیز تلاشهایی‌ انجام‌ داده‌ است‌. بیشتر مطالعات‌ و فعالیتهای‌ ایشان‌ دربارة‌ قرآن‌ و نهج‌ البلاغه‌ است‌. بخش‌ زیادی‌ از زندگی‌ آیة‌ الله خزعلی‌ به‌ مبارزه‌ با رژیم‌ طاغوت‌ مصروف‌ شده‌ است‌. او در فاجعه‌ مسجد گوهرشاد در مشهد، نوجوانی‌ ده‌ ساله‌ بود که‌ فردای‌ حادثه‌، با پدرش‌ در محل‌ حاضر شده‌ بود و خود می‌گوید فجایع‌ رژیم‌ پهلوی‌ چنان‌ بود که‌ بر من‌ تأثیر گذاشت‌ و آن‌ شب‌، تب‌ کردم‌! از آغازین‌ حرکتهای‌ ایشان‌ در مبارزه‌ بر ضد رژیم‌ شاه‌، تبلیغ‌ در رفسنجان‌ و افشای‌ ماهیت‌ شاه‌ بر سر منبر بود که‌ به‌ دست‌گیری‌ ایشان‌ و تبعید به‌ گناباد انجامید. در ماجرای‌ انجمنهای‌ ایالتی‌ و ولایتی‌، آیة‌ الله خزعلی‌ همواره‌ در کنار امام‌ (ره‌) بود و از جمله‌، حامل‌ پیام‌ ایشان‌ برای‌ علمای‌ نجف‌ آباد شد. همچنین‌ وی‌ در هیجدهم‌ فروردین‌ ماه‌ 1343 به‌ دیدار امام‌ رفت‌. امام‌ (ره‌) به‌ تازگی‌ آزاد شده‌ بود و روزنامه‌ اطلاعات‌ در آن‌ زمان‌ مطلبی‌ نوشته‌ بود مبنی‌ بر اینکه‌ امام‌ با دستگاه‌ شاه‌ کنار آمده‌ و آزاد شد. این‌ مطلب‌ باعث‌ تأثر امام‌ شده‌ بود در جلسه‌ای‌ که‌ چند روز بعد در فیضیه‌ تشکیل‌ شده‌ بود، آیة‌ الله خزعلی‌ به‌ دستور امام‌ بر سر منبر رفت‌ و ماهیّت‌ کذب‌ مطلب‌ روزنامه‌ اطلاعات‌ را افشا کرد. این‌ سخنرانی‌، در آن‌ روزگار، به‌ دلیل‌ حماسی‌ و مستحکم‌ بودن‌، مشهور شد. آیة‌ الله خزعلی‌ در طول‌ دوران‌ رژیم‌ شاه‌، یک‌ بار در زندان‌ قزل‌ قلعه‌ زندانی‌ شد و سه‌ بار تبعید شد. تبعید نخست‌ ایشان‌ به‌ گناوه‌ و دامغان‌ بود که‌ سه‌ سال‌ به‌ طول‌ انجامید. تبعید دوم‌ به‌ زابل‌ بود و در تبعید سوم‌ پنهان‌ شد و روی‌ نشان‌ نداد. در این‌ زمان‌ بود که‌ حضرت‌ آیت‌ الله‌ خامنه‌ای‌ در مخفیگاه‌ به‌ دیدار ایشان‌ رفته‌ و با هم‌ از نزدیک‌ آشنا شدند. آیة‌ الله خزعلی‌ در گزارشهای‌ ساواک‌، روحانی‌ افراطی‌، اخلال‌ گر طرفدار خمینی‌ نامیده‌ شده‌ بود. در تبعید سوم‌ وی‌ پنهان‌ شده‌ بود تا ساواک‌ نتواند او را دستگیر کند. در این‌ هنگام‌ خبر شهادت‌ فرزندش‌ در قم‌ به‌ دست‌ او می‌رسد. آیة‌ الله خزعلی‌ در تشییع‌ جنازة‌ فرزندش‌ شرکت‌ می‌کند. او هرگز در تشییع‌ فرزندش‌، اشک‌ نریخت‌ و خدا را در آن‌ مصیبت‌ سپاس‌ می‌گفت‌. امضای‌ آیة‌ الله خزعلی‌ در بسیاری‌ از بیانیه‌ها در مرجعیت‌ امام‌ (ره‌) و لزوم‌ مبارزه‌ با رژیم‌ شاه‌ به‌ چشم‌ می‌خورد. همچنین‌ وی‌ در دوره‌ طاغوت‌، همکاری‌ نزدیکی‌ با جامعة‌ مدرسین‌ حوزة‌ علمیه‌ قم‌ و اعضای‌ آن‌ داشته‌ است‌ و در مبارزات‌ آن‌ مرکز با رژیم‌ شاه‌ به‌ طور جدی‌ شرکت‌ می‌کرده‌ است‌. از دیگر فعالیتهای‌ او در پیش‌ از انقلاب‌ اسلامی‌، حمل‌ پیامهای‌ امام‌ (ره‌) به‌ آیة‌ الله سید کاظم‌ شریعتمداری‌ و همچنین‌ دریافت‌ پاسخ‌ آیة‌ الله شریعتمداری‌ به‌ امام‌(ره‌) بوده‌ است‌. حضرت‌ آیة‌ الله خزعلی‌ پس‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ نیز فعالیتهای‌ گسترده‌ای‌ برای‌ پیشبرد انقلاب‌ انجام‌ داده‌ است‌. وی‌ در این‌ سالها، همواره‌ یار صدیق‌ امام‌ خمینی‌ (ره‌) و رهبر معظم‌ انقلاب‌ اسلامی‌، حضرت‌ آیة‌ الله خامنه‌ای‌ بوده‌ و همواره‌ مردم‌ را به‌ پیروی‌ از ولایت‌ مطلقة‌ فقیه‌، و شناخت‌ هوشمندانة‌ توطئه‌های‌ دشمن‌ و نیز مبارزه‌ با خط‌ نفاق‌ تشویق‌ می‌کرده‌ است‌. آیة‌ الله در طول‌ دوران‌ جنگ‌ تحمیلی‌ بارها در جبهه‌ها حضور یافت‌ و همواره‌ مایة‌ دلگرمی‌ رزمندگان‌ اسلام‌ بوده‌ است‌.


فعالیتها: • تبلیغ • ---------- • عالمان و دانشمندان • فقه • قرآن • محقق

خسروشاهی، مرتضی

( ملیت: ایرانی قرن: 14 )

سید مرتضى بن العالم الجلیل السید احمد بن العلم العلام و الحجه الاسلام محمد بن العلامه السید على ابن آیه الله السید ابوالحسن خسروشاهى از علماء اعلام و مجتهدین عظام آذربایجان و تبریز بوده‏اند، معظم له در تاریخ 14 شوال 1299 قمرى در نجف الاشرف متولد شده و سپس باتفاق والد ماجدش به تبریز آمده و مشغول تحصیل گردیده و مقدمات و قسمتى از فقه و اصول را در تبریز فراگرفته و در سن بیست سالگى براى ادامه تحصیلات عزیمت به نجف نموده و پس از تكمیل تحصیل و نیل به مقام عالى اجتهاد دوباره به تبریز برگشته و دهها سال مشغول انجام وظائف علمى و معنوى از قبیل تدریس طلاب و وعظ و ارشاد در مسجد خود و امر به معروف و نهى از منكر شدند. در سال 1313 شمسى آن جناب به اتفاق جمعى دیگر از علماء تبریز به علت مخالفت با بعضى از بدعتها به سمنان تبعید و زندانى شده و بعد از چندى آزاد و به همراهى جمعى از علماء كه با وى بودند به مشهد مقدس مشرف و عده‏اى از آنها اقامت و معظم له پس از چندین ماه اقامت بنابر تقاضا و اصرار مردم آذربایجان به تبریز مراجعت نموده و در مسجد بزرگ خود به مبارزه با دشمنان اسلام پرداخته مخصوصا در زمان فتنه پیشه‏ورى‏ها بدون ترس و واهمه با خطابه‏هاى آتشین خود وظیفه خود را در برابر خائنان و دشمنان بدین مقدس انجام دادند و این مبارزات ایشان تا اندازه‏اى توده‏اى‏ها را عصبانى و ناراحت نمود كه تصمیم قتل ایشان را گرفتند كه در روز (عید خون) كه بنا داشتند عده‏اى از علماء و رجال آذربایجان را بكشند ایشان را هم بقتل آورند كه شب معهود بلطف پروردگار پیشه‏ورى و یارانش فرار و آن فرقه مضمحل گردیده و آقایان مذكور از خطر آزاد شدند. سید مرتضى متولد 1299 ق بن العالم الجلیل حاج سید احمد آقا از علماء طراز اول و فقهاء طبقه اولاى تبریز عالمى تقى نقى و فاضل و فقیهى بارع و جامع و در امر بمعروف و نهى از منكر متصلب و در حفظ قوانین دینیه و نوامیس شرعیه و حرمات الهیه متعصب و خشن بوده‏اند، آن جناب در ششم ماه رجب 1372 ق بدرود حیات گفت و از خود آثار چندى از تألیفات و پسران دانشمندى بجاى گذارد. تألیفات آن جناب 1- فوائد الافهام فى شرح قواعد الاحكام كه جلد طهارتش تمام شد. 2- نثارات الكواكب على خیارات المكاسب. 3- اهداء الحقیر معنى حدیث الغدیر كه به طبع رسیده است و چندین رساله دیگر.

برگرفته از کتاب: گنجینه دانشمندان (جلد سوم)

فعالیتها: • تبلیغ • فقه

خضری شیرازی، عبداللَّه
( ملیت: ایرانی قرن: 13 )

سید عبداللَّه بن سید جعفر بن اسماعیل موسوى خضرى شیرازى عالمى فاضل و كامل و متقى از شاگردان میرزا حبیب‏اللَّه رشتى و میرزا حسین خلیلى و شیخ عبداللَّه مازندرانى بوده است.

برگرفته از کتاب: گنجینه دانشمندان (جلد پنجم)

فعالیتها: • فقه