تبیان، دستیار زندگی

سلام عزیزان

اینجا مشاهید و مفاخر فقه رو قرار میدم 

 این تاپیک طولانی هست 

اینم از اولین بزرگمرد

مشاهیر و مفاخر فقه ایران

آشتیانی

( ملیت: ایرانی قرن: 13 )

حاج میرزا محمدحسن آشتیانى (ف. تهران 1319 ه.ق.) از اعیان علما و مجتهدان با فضل و دیانت و از شاگردان شیخ مرتضى انصارى بود. وى به تهران آمد و حوزه درس او مرجع استفاده بسیارى بوده است. كتاب «بحرالفوائد فى شرح الفرائد و التقریرات» وى در سال 1315 ه.ق. در تهران چاپ سنگى شده و كتاب «ازاحة الشكوك» نیز به چاپ سنگى رسیده است. آشتیانى در تهران وفات یافت و جنازه او را به نجف بردند و در مقبره شیخ جعفر شوشترى دفن كردند.

برگرفته از کتاب: فرهنگ فارسی معین (جلد پنجم)

فعالیتها: • فقه

آشتیانی، باقر

( ملیت: ایرانی قرن: 14 )

حاج میرزا باقر بن العلامه المتبحر حاج میرزا احمد آشتیانى دام ظله از علماء معاصر تهران و افاضل خاندان آشتیانى میباشند. تولد ایشان در آخر 1323 ق در تهران واقع شده و پس از فراغت از سطوح اولیه در سال 1340 ق مهاجرت به نجف اشرف نموده و از محضر مرحوم آیت‏اللَّه مشكینى و آیت‏اللَّه آقا ضیاءالدین عراقى و آیت‏اللَّه العظمى اصفهانى و آیت‏اللَّه نائینى فقها و اصولا استفاده نموده آنگاه به تهران مراجعت و در مدرسه مروى بتدریس معقول و منقول اشتغال یافت. از تألیفات ایشان است كتب زیر: 1- كتاب النكاح 2- كتاب الطلاق 3- كتاب الصوم 4- كتاب القضاء 5- تعلیقاتى بر فرائد 6- شرح مبسوطى بر كفایه 7- تعلیقاتى بر متاجر شیخ 8- تعلیقاتى بر خمس و زكوه مرحوم حاج آقا رضا همدانى 9- تعلیقاتى بر صلوه آن مرحوم 10- تعلیقاتى بر حج جواهر 11- رساله‏اى در لباس مشكوك 12- رساله‏اى در زكوه الفطر 13- رساله‏اى در میراث الزوجه 14- رساله‏اى در حبوه 15- رساله‏اى در قضاء احكام 16- رساله‏اى در مسالك وحدت وجود 17- رساله‏اى در جبر و تفویض و امر بین الامرین 18- رساله‏ى مختصرى در صلوه جمعه 19- رساله‏اى در اجتهاد و تقلید 20- رساله‏اى در احكام و اقسام آبها 21- رساله‏اى در نجاسات و احكام آنها 22- رساله‏اى در احكام مساجد 23- رساله‏ى مفصلى در احیاء موات 25- رساله‏اى در خلع و مبارات 26- رساله‏اى در تصویر مالكیت یا عدم مالكیت بعضى عناوین كلیه 27- رساله‏اى در قاعده ید 28- رساله‏اى در قاعده من ملك 29- رساله‏اى در شروط 30- رساله‏اى در كفو 31- رساله‏اى در جواب تحیت 32- حواشى بر شرح اللمعه 33- حواشى بر قوانین.

برگرفته از کتاب: گنجینه دانشمندان (جلد چهارم)

فعالیتها: • فقه

آشتیانی، حسن، محمدحسن

( ملیت: ایرانی قرن: 13 )

(1319 -1248 /1243 ق)، عالم اصولى و مجتهد. در آشتیان متولد شد و در نجف تحصیل كرد و از شاگردان شیخ مرتضى انصارى بود. پس از اتمام تحصیلات و رسیدن به مقام اجتهاد، به تهران آمد و به تشكیل حوزه و تدریس مشغول شد. شهرت میرزاى آشتیانى به سبب مخالفتش با اعطاى امتیاز توتون و تنباكو به بیگانگان، معروف به قرارداد رژى، و كوشش او در لغو این امتیاز بود كه سرانجام با ارشاد و حمایت قاطع میرزاى شیرازى منجر به لغو قرارداد گردید. وى سفرى نیز به دیدار میرزاى شیرازى در سامرا رفت و مورد استقبال قرار گرفت. وى در تهران درگذشت و پس از تشییع جنازه با شكوه پیكرش به نجف حمل و در مقبره شیخ جعفر شوشترى مدفون گشت. حاج شیخ مرتضى آشتیانى، شیخ مصطفى آشتیانى، میرزا هاشم آشتیانى و میرزا احمد آشتیانى از فرزندان او هستند. از آثار میرزاى آشتیانى: «بحرالفوائد فى شرح الفرائد»، كه حاشیه‏ى مفصلى است بر رسائل شیخ انصارى؛ «مباحث الالفاظ»، در اصول؛ «ازاحةالشكوك فى حكم اللباس المشكوك»؛ «كتاب القضاء»؛ «كتاب الاوانى الذهب والفضه»؛ «كتاب الوقف» و «احیاء الموات»؛ «رسالة فى نكاح المریض»؛ «الاجزاء»؛ «كتاب الاجاره»؛ «الخلل».

برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: اعیان الشیعه (38 -37 /5)، دانشنامه‏ى ایران و اسلام (98 -97 /1)، دایرةالمعارف فارسى (155 /1)، الذریعه (139 /25 ،301 /24 ،248 /7 ،137 /5 ،44 /3 ،527 ،39 ،274 ،122 /1). ریحانه (49 /1)، شرح حال رجال (317 -316 /1)، علماء معاصرى (71 -70)، فوائد الرضویه (451 ،68)، گنجینه‏ى دانشمندان (364 -363 /4)، لغت‏نامه (ذیل/ محمدحسن)، المآثر والآثار (151)، مؤلفین كتب چاپى (539 -537 /2)، معجم المولفین (186 /9)، یادگار (س 3، ش 4، ص 16).

فعالیتها: • اصول فقه • فقه

آشتیانی، محمد

( ملیت: ایرانی قرن: 13 )

حاج میرزا محمدحسن بن میرزا جعفر بن میرزا محمد آشتیانى از اعیان علماء و مجتهدین عصر گذشته ما كه با فضل و دیانت و وثاقت معروف و از شاگردان مبرز و ممتاز شیخ‏الطائفه علامه انصارى بوده و بعد از وفات استادش در سال 1282 ق به تهران مهاجرت نموده و حوزه درس او مورد توجه و مرجع استفاده بسیارى از اطباء عصر بوده تا در سال 1319 ق كه بدرود حیات گفته و جنازه‏اش پس از یكسال حمل به نجف اشرف و در مقبره شیخ جعفر شوشترى بخاك رفته است. آثار علمى او از اینقرار است: 1- بحر الفوائد فى شرح الفرائد 2- كتاب اجاره 3- كتاب اجزاء احكام الاوانى 4- كتاب احیاء الموات- ازاحه الشكوك عن حكم لباس المشكوك 5- كتاب الوقف 6- قضا و شهادات و كتب دیگرى كه طبع نشده است. آن مرحوم داراى چهار فرزند عالم و دانشمند بوده است: 1- مرحوم آیه‏اللَّه العظمى حاج شیخ مرتضى آشتیانى كه ترجمه و شرح احوالش در ضمن علماء مشهد خواهد آمد. 2- مرحوم آیه‏اللَّه حاج آقا میرزا آشتیانى معروف بافتخار از علماء و دانشمندان بنام این خاندان بوده و در قضایاى مشروطیت ایران در یكى از منازل شهر رى مقتول و در مقبره صحن مطهر در جنب كفش كن زنانه كه بنام مقبره افتخار آشتیانى معروف است مدفون گردید داراى تالیفاتى بوده كه یكى از آنها بنام: افتخار نامه در غزوات حضرت ولایت ماب مولى الكونین امیرالمؤمنین بنهج فردوسى بطبع رسیده است. 3- مرحوم آیت‏اللَّه حاج میرزا هاشم آشتیانى غالبا وارد در امور ---------- بودند و تالیفاتى در ادعیه و زیارت از ایشان بیادگار مانده و در سن 92 سالگى برحمت ایزدى پیوسته و در ارض اقدس رضوى مدفون گردیده است.

برگرفته از کتاب: گنجینه دانشمندان (جلد چهارم)

فعالیتها: • فقه

آشتیانی، مرتضی

( ملیت: ایرانی قرن: 14 )

مرتضى ابن العلامه الجلیل آیت‏اللَّه العظمى حاج میرزا محمدحسن بن العالم العامل میرزا جعفر آشتیانى از مشاهیر علماء و مجتهدین و روسا حوزه علمیه مشهد مقدس بوده‏لند. تولدش در سال 1281 قمرى روز وفات علامه انصارى شیخنا المرتضى ره صاحب فرائد و مكاسب بوده و مرحوم والدش به واسطه كثرت علاقه به استادش مرحوم شیخ وى را به نام او موسوم نموده و همت بر تربیت او گماشت تا اولیات و سطوح را فراگرفت و از محضر مرحوم والدش استفاده كافى نمود و در خدمت آن مرحوم به مكه مشرف و پس از مراجعت در نجف اشرف اقامت و از مجالس ابحاث مرحوم حاج میرزا حبیب‏اللَّه رشتى و آیت‏اللَّه حاج میرزا حسین حاج میرزا خلیل و مرحوم آخوند خراسانى بهره‏مند شده تا به مدارج عالیه اجتهاد و فقاهت رسیده و به ایران مراجعت و در تهران به تدریس و اقامه جماعت مشغول تا در سال 1340 قمرى به ارض اقدس رضوى مشرف و در آنجا به تدریس و اقامه جماعت و اصلاح امور مردم موفق و در سال 1353 قمرى به حكم اجبار به تهران و چند سالى در زاویه مقدسه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) مجاور تا سال 1360 ق كه مشرف به اعتاب عالیات و دو سال در كربلا به تدریس مشغول و به واسطه كسالت مزاج مراجعت به ایران و ثانیا به مشهد مقدس مشرف و به وظائف شرعى قیام تا در 24 ذى‏حجه 1365 قمرى كه به رحمت ایزدى پیوستند و در پائین مبارك حضرت رضا (ع) درب حرم مطهر مدفون گردیدند. نگارنده گوید مرحوم علامه آشتیانى عالمى بود ربانى و فقیهى بود سبحانى و اخلاص بسیارى به اهل‏بیت عصمت علیهم‏السلام داشت و در تمام موالید ائمه و اعباد مذهبى در منزلش مجلس جشن منعقد و در وفیات آنان مجلس سوگوارى مى‏گذاشت و خود با آن كبر سن از مردم پذیرائى كرده و گاهى مدیحه‏خوانى مى‏نمود توسلش بسیار و به زیارت جامعه كبیره مداومت داشت براى او منامات و مكاشفات و نوادر آموزنده بود یكى از مناماتش مربوط به مرحوم آیت‏اللَّه حاج سید محسن صدرالعلماء بود كه در ترجمه او نگاشتم و یكى دیگر هم مربوط به خود ایشانست كه بسیار جالب است. مكاشفه آیت‏اللَّه آشتیانى در شهر رى در ایام اقامتش براى این بنده فرمود در مشهد مقدس كه بودم روزى حمام رفتم و خضاب كرده و خوابیدم كه خضابم رنگ بگیرد پس دیدم ملك‏الموت آمد و مرا قبض روح كرد و مردم از مردنم خبردار شدند اجتماع كرده و پس از تغسیل و تشییع آورده و دفن كردند شخصى به من گفت بیا نزد این غریب برویم من گفتم من مى‏ترسم در زیر خاك و میان قبر نمى‏روم گفت نه باید برویم پس مرا به قبر وارد نمود و لحد گذارده شد چنان وحشت مرا گرفت ناگاه دیدم قبرم وسیع شد و درى از بالاى سرم باز و به من گفته شد حضرت رسول و ائمه علیهم‏السلام تشریف مى‏آورند و دیدم آن جناب و حضرت زهرا و دوازده امام علیهم‏السلام آمدند و در عقب سر آنان چهارده نفر از علماء بزرگ كه آخرین آنها مرحوم پدرم بود آمدند ناگاه دیدم درى از پائین گشوده و دو نفر با قیافه هولناكى وارد و به حضرت رسول (ص) عرض كردند اجازه مى‏فرمائید از او سؤال كنیم فرمود نه از من بپرسید عرض كردند سمعا و طاعه. یا رسول اللَّه من ربك فرمود اللَّه جل جلاله ربى من نبیك فرمود انا نبى نفسى تا آخر عقاید. پس گفتند حال اجازه مى‏فرمائید از او بپرسیم فرمود نه از پسر عمویم على سوال كنید پرسیدند پس از پایان باز كسب اجازه كردند فرمود نه از دخترم بپرسید، پرسیدند و هر كدام جواب مى‏دادند مى‏گفتند نه از حسن و از حسین تا آخر حضرت مهدى بپرسید و آنها مى‏پرسیدند و حضرات جواب مى‏دادند تا بعد از جوابهاى چهارده معصوم علیهم‏السلام معروض داشتند حالا بپرسیم فرمودند آرى و ارفقابه با وى مدارا كنید. مرحوم آشتیانى فرمود از تلقین حضرت رسول (ص) و ائمه علیهم‏السلام من روان شده و عقایدى كه از هول و ترس از یادم رفته بود به یادم آمد پس تا پرسیدند من ربك فورا گفتم اللَّه جل جلاله ربى گفتند من نبیك گفتم هذا محمد بن عبداللَّه (ص) نبیى. من امامك گفتم هذا على بن ابى‏طالب امامى و هر جوابى كه مى‏دادم پیغمبر (ص) من علماء مخصوص پدرم خوشحال و خندان مى‏شوند تا پس از پایان سؤال و جواب پیغمبر (ص) حركت نموده و از همان در كه آمده رفتند و در اثر آن حضرت حضرات ائمه علیهم‏السلام یكى بعد از دیگرى رفته و قبر تاریك مى‏شد گفتم لابد علماء و پدرم آمده‏اند كه من تنها نباشم دیدم آنها هم بعد از ائمه علیهم‏السلام رفتند و چنان قبر تاریك و وحشتناك شده و از خواب بیدار شدم. برادر ارجمندشان جناب مستطاب حجه‏الاسلام والمسلمین آیت‏اللَّه آقاى حاج میرزا احمد آشتیانى كه ترجمه‏شان در ص 364 جلد چهارم گذشت در روز چهارشنبه پانزدهم جمادى‏الثانى 1395 وفات نموده و با تجلیل و تشییع فراوان از تهران حمل به شهر رى و در جوار حضرت عبدالعظیم در مقبره برادرش مرحوم آقا میرزا مصطفى افتخار آشتیانى مدفون گردیدند. از یادگارهاى ایشان گذشته از كتب و تالیفات دو فرزند دانشمند به نام آیت‏اللَّه حاج میرزا محمدباقر آشتیانى و حجةالاسلام آقامیرزا محمدصادق آشتیانى مى‏باشد. (ح 1365 -1281 ق)، فقیه و اصولى. او از محضر پدر بهره كافى برد و همراه وى به مكه رفت. در بازگشت در نجف ماند و از مجالس درس میرزا حبیب‏اللَّه رشتى و آخوند خراسانى و دیگران سود جست. وى از بزرگ‏ترین فقهاى زمان خود به شمار مى‏آمد و از علماى بانفوذ ایران بود. در جنبش مشروطیت شركت داشت و در قضیه‏ى بانك روس و حوادثى كه منتهى به لغو امتیاز آن گردید، نیز دخالت بسزایى داشت. مدتى كه در مشهد اقامت داشت (1353 -1340 ق)، ریاست و سرپرستى حوزه‏ى علمیه‏ى مشهد را برعهده داشت. در سال 1360 ق به عراق رفت و دو سال مقیم كربلا بود. و سپس به ایران آمد و تا پایان عمر در مشهد زیست. كتابى در باب «اجاره»، بر مبناى تقریرات او، باقى است. میرزا محمود آشتیانى و اسماعیل آشتیانى فرزندان او هستند.[1]

برگرفته از کتاب: گنجینه دانشمندان (جلد هفتم)

منابع زندگینامه: [1] زندگینامه‏ى رجال و مشاهیر (37 -35 / 1)، شرح حال رجال (260 / 6)، گلزار معانى (20 -16)، گنجینه‏ى دانشمندان (96 -95 / 7).

فعالیتها: • اصول فقه • فقه

آصف قزوینی

( ملیت: ایرانی قرن: 12 )

(وف 1136 ق)، فقیه. در قزوین متولد شد. مراتب علمى را تا تحصیل اجتهاد در اصفهان طى كرد. سپس به قزوین و از آنجا به تفلیس رفت و به تدریس فقه و اصول پرداخت. چند سال بعد دوباره به اصفهان رفت و دچار فتنه‏ى افغان و محاصره‏ى اصفهان و قحط و غلا گردید و كمر همت به یارى برادران دینى بست و مواسات بسیارى با آنان كرد. از آثار او است: شرح «خطبه همّام» از خطب امیرالمؤمنین (ع)، كه برخى آن را ستوده‏اند و بهترین شرح دانسته‏اند.

برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: اعیان الشیعه (87 /2)، تذكرة القبور (11)، الذریعه (226 /13 ،113 /7)، ریحانه (448 -447 /4)، طبقات اعلام الشیعه (قرن 1 /12)، فوائد الرضویه (53)، مینو در (763 /2).

فعالیتها: • فقه

آفُرانی، ابواحمد، محمد

( ملیت: ایرانی قرن: 5 )

(وف 422 ق)، فقیه و محدث. از لیث بن نصر كاجَرى نَسفَى حدیث شنید و كتاب «موَّطا» را از او روایت كرد. آفُران قریه‏اى است نزدیك نَسَف و ابواحمد در آنجا درگذشت.

برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: انساب سمعانى (65 /1)، دانشنامه‏ى ایران و اسلام (109 /1)، معجم البلدان (74 /1).

فعالیتها: • حدیث • فقه

آفُرانی، ابوالطیب، عبدالملک

( ملیت: ایرانی قرن: 4 )

(وف 338 ق)، فقیه، ادیب و شاعر. ابوالطیب از مردم آفُران، قریه‏اى در نزدیكى نسف، بود. از احمد بن حامد مقرى نسفى و ابوالفوارس احمد بن محمد بن جمعه و لیث بن نصر كاجَرى نَسفَى حدیث شنید و به مرو رفت و در آنجا فقه آموخت و از ابوالعباس معدانى و ابوالحسن محمودى و ابوزید فقیه مروزى حدیث شنید.

برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: انساب سمعانى (65 /1)، دانشنامه‏ى ایران و اسلام (109 /1).

فعالیتها: • ادبیات و کتاب • شعر • فقه

آفُرانی، ابوبکر، محمد

( ملیت: ایرانی قرن: 5 )

(وف 413 ق)، فقیه و محدث. در بخارا اقامت داشت و از ابوصالح خلف بن محمد خیام و برخى دیگر حدیث شنید. او در سن هشتاد سالگى در بخارا درگذشت.

برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: انساب سمعانى (65 /1)، دانشنامه‏ى ایران و اسلام (109 /1)، نام‏آوران فرهنگ (95).

فعالیتها: • حدیث • فقه

آفرانی، ابوتَمام، عبدالسلام

( ملیت: ایرانی قرن: 4 )

(وف 400 ق)، ادیب، شاعر و فقیه. برادر ابوالطیب آفُرانى و از مردم آفُران، دهى در نزدیكى نَسَف بود. در فقه پیرو مذهب شافعى بود و از اصحاب شافعى نیز آموخته بود.

برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: انساب سمعانى (65 /1)، دانشنامه‏ى ایران و اسلام (109 /1).

فعالیتها: • ادبیات و کتاب • شعر • فقه