| مسمومیت غذایی یك بیماری خفیف و شایع در فصل تابستان است، البته در بعضی موارد شدید، منجر به مرگ فرد میشود. علائم معمول شامل تهوع، استفراغ، كرامپ شكمی و اسهال است كه به طور ناگهانی پس از مصرف غذا و یا آب آلوده مشاهده میشود (حداكثر در 48 ساعت). بسته به نوع و میزان آلودگی، شدت علائم متفاوت خواهد بود. در صورت آلودگی شدید مواد غذایی علائمی چون تب، لرز، مدفوع خونی، كم آبی بدن و آسیب به سیستم عصبی بدن مشاهده می گردد. مركز جهانی كنترل و پیشگیری بیماریها، در سال 2009 اعلام نمود كه سالانه در حدود 76 میلیون ابتلا به مسمومیت غذایی، 325 هزار مورد بستری به دلیل ابتلا به این بیماری و بیش از 5 هزار مرگ ناشی از مسمومیت در جهان رخ می دهد. این در حالی است كه برخی از مردم درجات خفیف این بیماری را بدون مراجعه به مراكز درمانی تحمل می نمایند. علائم: علائم مسمومیت می تواند به سرعت بروز نماید، 30 دقیقه پس از مصرف غذای آلوده و یا بسیار آرام طی چندین روز بدتر شود. نورو ویروس شایع ترین ویروسی است كه منجر به بروزمسمومیت غذایی در بزرگسالان می شود و با علائمی چون، تهوع، استفراغ، اسهال، درد شكم، سردرد و تب پایین همراه است. این ویروس بیماری خفیفی را در افراد ایجاد می كند كه اغلب آنفلوانزای معده نامیده می شود و از طریق آب، ماهی و یا سبزیجات آلوده به فاضلابها، منتقل میشود. رتاویروسها گروه دیگری از عوامل بیماریزا هستند كه مسمومیت خفیف تا شدیدی را به همراه استفراغ، اسهال آبكی و تب ایجاد میكنند. این ویروس باعث بروز مسمومیت غذایی در نوزادان و كودكان میشود و ازطریق غذای آلوده به فاضلاب و حتی در محل بازی بچه ها و از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. هپاتیت A بیماری خفیفی است كه با تب ناگهانی، كاهش اشتهاء، احساس خستگی آغاز و به دنبال آن زردی پوست و سفیده چشم ظاهر می شود. این بیماری از غذا و آب آلوده به فاضلاب منتقل می گردد. باكتریها از دو طریق افراد را به مسمومیت غذایی مبتلا می كنند. برخی باكتریها باعث عفونی شدن روده و در نتیجه جذب ناقص و سخت مواد غذایی و آب میشوند. علامت اصلی این بیماری اسهال است. سایر باكتریها مواد شیمیایی (سم) در غذا تولید كرده و سیستم گوارشی فرد را تهدید میكنند. زمانی كه غذای آلوده به این باكتریها مصرف شود، مواد شیمیایی و سموم باكتریها تهوع، استفراغ و نارسایی كلیه ایجاد كرده و حتی در موارد شدید منجر به مرگ می شود. سالمونلا شایعترین باكتری ایجاد كننده مسمومیت غذایی است. این باكتری باعث ابتلا به بیماری متوسط همراه با تهوع، استفراغ، اسهال كرامپی، سردرد و همچنین پس از مدتی التهاب و درد مفاصل می شود. سالمونلا زندگی بیمارانی كه سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند بیماران مبتلا به بیماریهای كلیوی، ایدز، سرطان و یا افرادی که تحت شیمی درمانی قرار دارند) را تهدید می كند. مسمومیت ناشی از سالمونلا از طریق غذاهایی كه كاملاً پخته نشده اند مانند تخم مرغ، مرغ، لبنیات، غذاهای دریایی و كنسرو ماهی منتقل می شود. در صورت ابتلا به بیماری در شرایطی چون تهوع، استفراغ و یا اسهالی كه بیشتر از 2 روز به طول انجامیده است، در كودكان زیر سه سال، علائم شكمی همراه با تب خفیف، سایر افرادی كه از همان غذا و یا آب استفاده كرده و بیمار هستند، بیمارانی كه حتی با نوشیدن مایعات فراوانی طی 2 روز بهبودی نیافتهاند، بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی، بیمارانی كه به دلیل استفراغ نمی توانند داروهای تجویز شده برای مسمومیت را مصرف نمایند و افراد مبتلا به مشكلات سیستم عصبی كه اختلالاتی چون تكلم مبهم، ضعف عضلات، دوبینی و یا بلع مشكل دارند، حتماً باید به پزشك مراجعه نمایند. در مواردی كه مرحله استفراغ بسیار كوتاه است و اسهال قبل از 24 ساعت قطع میشود میتوانید در خانه درمان را آغاز نمایید. در صورتی كه از تهوع و استفراغ رنج میبرید از خوردن غذاهای جامد و حتی نیمه جامد خودداری نمایید و به مقدار كافی آب و مایعات رقیق بنوشید. مایعات را در مقادیر كم، جرعه جرعه و در دفعات مكرر بنوشید. از نوشیدن نوشیدنی حاوی كافئین و شكر اجتناب نمایید. زیرا مایعات حاوی شكر زیاد اسهال بیمار را بدتر خواهد كرد. پس ازتحمل مایعات و قطع تهوع و استفراغ، مصرف مواد غذایی را به آرامی شروع نمایید. بهتر است در دفعات اولیه مقادیر بسیار كمی از غذا مصرف شود. غذاهایی چون برنج، نان، گندم، سیب زمینی، گوشت بدون چربی و مرغ را می توانید در شروع مصرف نمایید. البته بهتر است غذاها را آبپز نمایید. حتماً برای مصرف داروهای ضداسهال با پزشك مشورت نمایید. پزشكان ممكن است داروهای ضد استفراغ، ضداسهال و ضد تب تجویز نمایید. تجویز آنتی بیوتیك در مسمومیتهای غذایی نادر است، زیرا مصرف آنتی بیوتیك در بعضی از افراد وضعیت را بدتر می كند. در صورت مسمومیت به دلیل مصرف قارچهای آلوده به درمان شدیدتری نیاز است. در این موارد اغلب معده فرد را شستشو می دهند. مهمترین درمان در مسمومیت های غذایی باز گرداندن مایعات دفع شده از بدن برای جلوگیری از كم آبی است. بسته به شدت مسمومیت و تحمل یا عدم تحمل غذا به دلیل استفراغ، مایعات به صورت خوراكی به فرد مسموم داده می شود و یا تحت سرم درمانی قرار می گیرد. كودكان به توجه دقیقی نیازمندند. پیشگیری از مسمومیتهای غذایی مهمترین گام رعایت بهداشت در تمام مرحله خرید، تهیه و پخت مواد غذایی است. باكتریها دیده نمیشوند، بیبو، بیمزه هستند و ممكن است در هر غذایی وجود داشته باشند. غذاهای سرد را در آخرین مرحله از خرید خود تهیه نموده و سریعاً خود را به منزل برسانید. به بستهبندیها توجه فرمایید. از خرید بستههایی كه پاره و یا حتی سوراخ كوچك دارند خودداری نمایید. تاریخ تولید و انقضاء موجود بر بستهبندیها را مورد توجه قرار دهید. گوشت و مرغ خام را از سایر محصولات غذایی جدا و در سردترین قسمت یخچال قرار دهید. تمام مواد غذایی را در یخچال نگهداری كنید. دمای یخچال باید در حدود 4 و دمای فریزر 18- درجه سانتی گراد باشد. مرغ، گوشت و ماهی تازه را طی دو روز پخته و یا در فریز قرار دهید. برای تهیه غذای سالم همه چیز را سالم و تمیز نگاه دارید. قبل و بعد از تماس با مرغ و گوشت تازه و خام دست ها را بشوییدبعد از خورد كردن گوشت خام دستها، چاقو و تخته گوشت را با صابون و آب داغ بشویید. گوشت و مرغ را در ظرف دربسته قرار داده و سپس در یخچال بگذارید. پس از خارج كردن گوشت و مرغ منجمد از فریزر اجازه دهید به آرامی ذوب شود. مراقب باشید حتی یك قطره از یخ این مواد روی غذاهای دیگر نریزد. برای ذوب سریع بستههای منجمد شده گوشت و مرغ، آنها را در یك كیسه پلاستیكی قرار داده و ببندید و سپس در زیر آب سرد قرار دهید. برای پخت بهداشتی غذاها، گوشت را در دمای 70 و مرغ را در دمای 80 درجه سانتی گراد طبخ نمایید. غذاها نباید بیش از 2 ساعت بیرون از یخچال بمانند. در دمای بیشتر از 32 درجه سانتی گراد این زمان به یك ساعت محدود می شود زیرا رشد باكتریها در دمای اتاق بیشتر و سریعتر می شود. غذاهای پخته شده را حداكثر در مدت 3 روز پس از پخت مصرف نمایید. از پخت دقیق و پاستوریزه بودن گوشت، تخم مرغ و لبنیات اطمینان حاصل كنید. از مصرف گوشت و تخم مرغ نیم پز اجتناب نمایید. ماهی را به دقت انتخاب كنید تا سالم بوده و كیفیت خوبی داشته باشد. مرغ منجمد شده در فریزر را حداكثر طی 3 ماه، گوشت حداكثر طی 8 ماه و گیاهان و سبزیجات را حداكثر تا 6 ماه پس از فریز كردن مصرف نمایید. كره را هم می توانید به مدت 6 ماه در فریزر نگهداری كنید. این در حالی است كه مرغ و گوشت را حداكثر 2 روز و ماهی به مدت یك روز در یخچال قابل نگهداری هستند. تخم مرغ را به مدت 5 هفته می توانید در یخچال نگهداری كنید. غذاهایی را كه یك بار منجمد و سپس یخ آن را ذوب كردهاید، مجدد در فریزر قرار ندهید. برای تمیز كردن غذاهای متفاوت از چاقو و تخته گوشت جداگانه استفاده كنید، به خصوص برای گوشت، مرغ و ماهی. اگر روی مواد غذایی یك لایه سیاه رنگ (قارچ) وجود داشت آن را دور بریزید. اما اگر این لایه سبز، آبی و یا سفید بود می توانید آن قسمت را جدا كرده و به اندازه 5/2 سانتی متر از تمام قسمتهای اطراف را كنده و دور بریزید. در صورتی كه به اسهال و یا استفراغ دچار شدهاید از تهیه و پخت غذا برای سایر افراد خانواده به خصوص شیرخواران، سالمندان و افرادی كه سیستم ایمنی ضعیفی دارند خودداری نمایید. شیر مادر سالم ترین غذا برای نوزادان است و از بیماریهای غذایی و مشكلات بهداشتی پیشگیری می كند. افراد در معرض خطر مسمومیت (زنان باردار، شیرخواران، سالمندان و افراد مبتلا به نقص ضعف سیستم ایمنی) از مصرف پنیرهای نرم مانند فتا، كممبرت و مكزیكی خودداری نمایند، و حتماً باید غذاها به خصوص غذاهای آماده مانند هات داگ را به خوبی بپزند. میوهها و سبزیجات را به دقت بشویید به خصوص آنهایی را كه به صورت خام مصرف می كنید. حتی الامکان در مسافرت، از میوه های قابل پوست گرفتن ( پرتقال، موز و....) استفاده کنید. از خوردن غذاهای آماده مانند کالباس، همبرگر ، سوسیس، سالاد الویه و همچنین سالاد و سبزیجات در رستوران های بین شهری خودداری نمایید. از خوردن غذاهای چرب، سرخ شده و پرادویه قبل و در حین سفر خودداری نمایید. از مصرف میوه هایی مانند هلو، طالبی و آلو در صورتی كه بویی ندارند، خودداری كنید زیرا ممكن است خیلی زود چیده شده و یا هنوز كاملاً نرسیده باشند. از خرید كنسروهای دارای برآمدگی، فرورفتگی و یا زنگ زدگی خودداری کرده و حتماً قبل از مصرف کنسروها را به مدت 20 دقیقه بجوشانید. یخ هایی كه در كوچه و بازار عرضه می شوند، به هیچ وجه بهداشتی نیستند و باید اكیداً از مصرف آنها خودداری شود. اگر به جایی می‌روید كه آب سالم در آنجا یافت نمی‌شود، حتما آب را بجوشانید و پس از خنك شدن استفاده كنید. در سفر از خوردن گیاهان و قارچ های خودرو خودداری نمایید. در طی سفر برای حمل مواد غذایی فاسد شدنی، از یخچال های كوچك و مسافرتی مناسب و سالم استفاده كنید. دستها را بعد از استفاده از سرویسهای بهداشتی، سیگار كشیدن، دست زدن به حیوانات و زبالهها حتماً بشویید. سبزیجات علاوه بر شسته شدن، حتما باید ضدعفونی شوند. برای شستن آنها حتما چند قطره مایع ظرف‌شویی به آنها اضافه كنید. وقتی كه مایع ظرف‌شویی چند دقیقه در آب به همراه سبزی‌ها می‌ماند، باعث لیز شدن تخم انگل‌ها میشود. این عوامل انگلی كه به سبزی‌ها چسبیده است ، ته ظرف میرود. سبزی‌ها را به آرامی از روی ظرف بردارید و بشویید. اگر تمایل دارید، میتوانید پس از استفاده از مایع ظرف‌شویی، سبزی‌ها را درون مایع ضدعفونی‌كننده آنتی باكتریال نیز قرار دهید. برخی از افراد به جای استفاده از مایع ظرف‌شویی، از محلول آب و نمك یا سركه استفاده میكنند. این مواد هیچ‌گاه جای مایع ظرف‌شویی را نمی‌گیرند و هدف اصلی كه همان جدا شدن تخم انگل‌ها از روی سبزیجات است، انجام نمی‌شود. | 