مراسم عزاداری و افسردگی
اختلالات افسردگی به سه قسم كلی تقسیم می‌شود.
1) اختلاف افسردگی‌عمده.
2) اختلال افسرده خویی.
3) اختلال‌های افسردگی موردی كه در آن دو نوع جای‌نگرفته‌اند.
اختلاف افسردگی عمده، شدیدترین نوع افسردگی است. و بعضی از نشانه‌های آن‌عبارتند از:
الف) احساس غمگینی یا پوچی در بخش عمده یا تقریباً تمام روز.
ب) كاهش‌چشم گیر علاقه یا لذت نسبت به تقریباً همة فعالیت در بخش عمدة روز.
ج) كاهش‌چشم گیر وزن بدن، بدون پرهیز یا رژیم غذایی (یا افزایش قابل ملاحظة وزن در عرض‌یك ماه).
د) بی خوابی یا خواب زدگی در تقریباً همة روز.
ه) بی قراری یا كندی روانی -حركتی تقریباً در همه روز.
و) خستگی یا از دست دادن انرژی تقریباً در همه روزه.
ز)احساس بی ارزشی یا احساس گناه مفرط.
ح) كاهش توانایی فكری یا تمركزیابی یا بی‌تصمیمی همه روزه.
ط) افكار مكرر و عود كننده راجع به مرگ.
از بین این سه نوع افسردگی، نوع اوّل و سوم مورد نظر كسانی كه می‌گویند، مراسم‌عزاداری باعث افسردگی جامعه شده است، نیست؛ چرا كه نوع اوّل بسیار شدید و واضح‌البطلان است. نه جامعة ایران مبتلا به افسردگی عمده است و نه مراسم عزاداری باویژگی هایی كه شناختیم، می‌تواند باعث افسردگی عمدة جامعه شود. نوع سوم هم مرادنیست. چرا كه مربوط به مواردی خاص؛ مثل:
الف) اختلال ملال پیش از قاعدگی ب)اختلال افسردگی جزئی. ج) اختلال افسردگی پس از روان پریشی ناشی از اسكیزوفرنی‌و... است. پس افسرده خویی مورد نظر است.
اختلال افسرده خویی، نسبتاً خفیف است و دارای نشانه‌های تشخیصی زیر است:
الف) دو یا چند مورد از نشانه‌های كم اشتهایی یا پر اشتهایی، بی خوابی یا خواب زدگی،كمبود انرژی یا احساس خستگی، عزت نفس پایین، تمركز ضعیف یا اشكال درتصمیم‌گیری و احساس درماندگی در فرد وجود داشته باشد.
ب) این نشانه‌ها در بخش‌عمدة روز و در بیشتر روزها، به مدت حداقل 2 سال گزارش شوند.
ج) طی یك دورة دوساله، شخص هرگز به مدت بیش از دو ماه خالی از نشانه‌های بالا نباشد.
د) در طی این دوسال افسردگی عمده وجود نداشته باشد.
ه) هرگز ملاك‌های اختلال ادواری خویی وجودنداشته باشد.
و) این نشانه‌ها ناشی از آثار فیزیولوژیك (مثل مصرف ناصحیح دارو و...نباشد.
ز) این نشانه‌ها موجب اختلال در كاركرد اجتماعی، شغلی و... بشوند.
اكنون ببینیم آیا مراسم عزاداری، نشانه‌های افسرده خویی را ایجاد می‌كند وباعث افزایش افسردگی در جامعه می‌شود؟ برای روشن شدن این مطلب لازم است به‌عوامل افسرده خویی از دیدگاه روانشناسی، توجهی بكنیم. برای افسرده خویی سه عامل‌عمده را شمارش كرده‌اند
الف) زیستی؛ ب) ارثی؛ ج) هیجانی و محیطی.
عوامل زیستی به وضعیت مغز و كاركرد قسمت‌های مختلف آن و ناقل‌های‌عصبی و انتقال عصبی و سیناپس‌ها و... اشاره دارد. بسیاری از نشانه‌های افسردگی،جایگاه خاصی در مغز را به خود اختصاص داده‌اند. تا كنون بیش از 30 ناقل عصبی‌شناخته شده اما سه ناقل نوراپی نفرین، سروتونین، و دوپامین، باعث بعضی ازنشانه‌های افسردگی می‌شوند.
عامل ارثی، سالهاست مورد توجه واقع شده است و افسردگی را یك بیماری‌خانوادگی دانسته‌اند، و امروزه، ژن و توارث را عامل مهمی برای افسردگی می‌دانند و به‌دنبال شناسایی ژن آن نیز بوده‌اند. بعضی از مطالعات آماری، خانوادگی و ارثی بودن‌افسردگی را تقویت كرده است.
عوامل محیطی و هیجانی، نیز همواره و پیش از عوامل زیستی و ارثی، مورد توجه‌روان شناسان و پزشكان بوده است. آنان می‌دانستند كه رویدادهای محیطی، می‌تواندذهن و احساسات ناشی از آن را تحت تأثیر قرار دهند. روابط با دیگران، تربیت خانوادگی،فقدان‌ها و بحران‌ها، همه می‌توانند بر ذهن مؤثر باشند. به این ترتیب افسردگی نیزمی‌توانست تحت تأثیر عوامل محیطی قرار بگیرد، اما این دیدگاه به تدریج دقیق‌تر شد؛اكنون پژوهش گران معتقدند كه:
1) بعضی افراد، پس از رویدادهای استرس زای شدید،مبتلا به افسردگی می‌شوند.
2) نمونه‌های فراوانی نیز بوده كه بی هیچ گونه استرس‌شدیدی، مبتلا به افسردگی شده‌اند. لذا بعضی پژوهش گران بر این باورند كه تجربه‌های‌استرس زای محیطی، فقط به طور غیر مستقیم و فقط در كسانی كه آمادگی زیستی ووراثتی را دارند، باعث افسردگی می‌شود. و كسانی كه آن زمینه‌ها را ندارند، استرس‌هاباعث افسردگی شان نمی‌شود. بعضی از عوامل استرس زا كه زمینه‌های زیستی و ارثی‌را فعال می‌كنند، عبارتند از: از دست دادن شغل، قطع یك رابطه، مرگ یكی از بستگان،طلاق، ازدواج ناموفق، مشكل اقتصادی جدی، و... .
اكنون با آن چه گذشت، معلوم است كه:
الف) تنها عامل افسردگی، عامل محیطی‌نیست.
ب) عامل محیطی فقط در كسانی موثر است كه زمینه‌های ارثی و زیستی دارند
.ج) در بین عوامل محیطی كه استرس زایی شدید دارند، جایی برای مناسك و مراسم‌اسمی عزاداری پیدا نمی‌كنیم. آن عوامل متعدد بود، سوگ و داغ واقعی می‌تواند یكی ازآن عوامل باشد، اما مراسم عزاداری هیچ سهمی در استرس زایی ندارند.
د) بلكه برعكس با توجه به مباحثی كه در روانشناسی اجتماعی و كاركرد گروه‌ها و ویژگی‌های‌گروه‌های مذهبی، گفته می‌شود، می‌توان گفت كه مراسم عزداری كاملاً نقش استرس‌زدایی دارد.
