150- قُلْ هَلُمَّ شُهَدَآءَكُمُ الَّذِینَ یَشْهَدُونَ اءَنَّ اللّهَ حَرَّمَ هَذَا فَإِنْ شَهِدُواْ فَلاَ تَشْهَدْ مَعَهُمْ وَلاَ تَتَّبِعْ اءَهْوَآءَ الَّذِینَ كَذَّبُواْ بَِایَتِنَا وَالَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِالاَْخِرَةِ وَهُمْ بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُونَ
ترجمه:
(اى پیامبر! به كسانى كه بهره بردن از حیوانات و زراعت ها را نابجا بر خود حرام كرده اند) بگو: گواهان خود را كه گواهى دهند خداوند این را حرام كرده، بیاورید. پس اگر شهادت دادند، تو همراه با آنها گواهى مده و از خواسته هاى كسانى كه آیات مارا تكذیب كردند و كسانى كه به آخرت ایمان نمى آورند، همان ها كه براى پروردگارشان شریك قرار مىدهند،پیروى نكن.
نكته ها:
* اسلام، دین منطق و آزادى است، در دو آیه ى قبل خداوند از مشركان پرسید: آیا شما از چیزى اطّلاع دارید كه ما نداریم؟ هل عندكم من عِلمٍ، در اینجا هم مىفرماید: اگر گواه دارید بیاورید. هَلُمَّ شهداءكم
* در این آیه، ابتدا مىفرماید: اگر دلیل و گواه دارند بیاورند، سپس مىفرماید: اگر هم شهادت دادند، تو قبول نكن (چون صادقانه نیست).
* یعدلون از عِدل به معناى همتاست. پس بربّهم یَعدلون یعنى براى خداوند، شریك و همتا و شبیه قرار مىدهند.
پیام ها:
1- اسلام، دین منطق و برهان است و از مخالفان خود گواه طلبیده و آنان را به مجادله ى نیكو دعوت مىكند. قل هلمّ شهداءكم
2- یكى از وظایف مبلّغان دینى، برخورد با بدعت هاست. قل هلمّ شهداءكم... اءنّ اللّه حرّم هذا
3- هر گواهى و شهادتى، اعتبار ندارد. فانْ شهدوا فلا تشهد معهم
4- مواظب باشیم شرایط و جوّ اجتماع، ما را به اشتباه نیفكند. فاِنْ شهدوا فلا تشهد معهم (تصدیق كردن و همگام شدن با گواهان ناحق حرام است)
5- قوانین بشرى اگر برخاسته از هوس هاى كفّار باشد، قابل پیروى نیست. لاتتّبع اءهواء الّذین كذّبوا بآیاتنا...
6- انسان هاى با ایمان نباید از سنّت هاى مشركان تقلید كنند. لاتتّبع اهواء الّذین كذّبوا بآیاتنا...
7- مشركین، خداوند را خالق مىدانند لكن در تدبیر و مدیریّت امور هستى براى او شریك قائلند. و هم بربّهم یعدلون

151-قل تعالوا اتل ما حرم ربكم علیكم الاتشركوابه شیا و بالوالدین احسنا و لاَ تَقْتُلُوَّاْ اءَوْلَدَكُم مِنْ إِمْلَقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِیَّاهُمْ وَلاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَ حِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِى حَرَّمَ اللّهُ إِلا بِالْحَقِّ ذَ لِكُمْ وَصَّكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ
ترجمه:
بگو: بیایید تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده بخوانم: چیزى را با او شریك مگیرید، و به پدر و مادر نیكى كنید، و فرزندانتان را از ترس تنگدستى نكشید. ماییم كه به شما و آنان روزى مىدهیم، و به كارهاى زشت، چه آشكار وچه پنهان، نزدیك نشوید، و نفسى را كه خداوند (كشتن آن را) حرام شمرده، جز به حقّ (مثل قصاص یا دفاع) نكشید، اینهاست آنچه خداوند شمارا به آن توصیه فرموده، باشد كه تعقّل واندیشه كنید.
نكته ها:
* در این آیه و دو آیه بعد، به چند اصل مهم اشاره شده كه از مشتركات همه ى ادیان آسمانى است، در تورات هم (سِفر خروج، باب 20) مشابه این دستورها آمده است.
* دو نفر از سران مدینه به حضور پیامبر صلّى الله علیه وآله رسیدند. همین كه حضرت این آیات را خواند، مسلمان شده و درخواست مبلّغ كردند. پیامبر نیز مصعب بن عمیر را همراهشان فرستاد. این حركت زمینه ساز مسلمان شدن مردم مدینه گشت.
* قرآن در چهار آیه (278) نسبت به پدر و مادر سفارش كرده است و در هر چهار مورد همراه با مساءله ى توحید و نهى از شرك است. همان گونه كه در آفرینش اوّل خداست، بعد پدر و مادر. در این آیات هم اوّل توحید است، بعد نیكى به والدین، ضمنا این آیه چون محرّمات را مىشمرد، پس ترك احسان به والدین هم حرام است.
* پنج دستور این آیه چنان به یكدیگر پیوند دارند كه گویا یك دستورند. وصّاكم به ضمیر به مفرد است.
* امام صادق علیه السلام فرمود: احسان به والدین، یعنى كارى نكنیم كه آنان وادار به درخواست و سؤالى از ما شوند.(279)
پیام ها:
1- بیان احكام الهى براى مردم، یكى از وظایف انبیاست. اءتل ما حرّم
2- چون اصل در همه چیز، حلال بودن است، از این رو حلالها شمارش نشده و فقط محرّمات گفته شده است. اءتل ما حرّم
3- محرمات دین، از سوى خداست و پیامبر از پیش خود چیزى را حرام نمى كند. حرّم ربّكم
4- ممنوعیّت منكرات، جهت تكامل و تربیت انسان است. حرّم ربّكم
5- چون شرك، ریشه ى مفاسد است، در راءس محرّمات آمده است. الاّ تشركوا
6- بعد از یكتاپرستى، احسان به والدین آمده است. بالوالدین احسانا
7- دستورهاى این آیه همه در قالب نهى است، مگر نیكى به پدر و مادر كه در قالب امر است. یعنى نه تنها نیازارید، بلكه احسان كنید. و بالوالدین احسانا
8- فرزندكشى و سقط جنین از ترس فقر، عملى جاهلانه است، اگر خدا ضامن روزى است، چه ترسى از فقر؟ نحن نرزقكم
9- هم اصلاح جامعه از مفاسد لازم است، هم اصلاح روح از رذایل. ما ظهر منها و ما بطن
10- برخى از گناهان چنان خطرناك است كه نزدیك آنها هم نباید رفت. لاتقربوا
11- دستورات الهى، مطابق عقل یا زمینه شكوفایى آن است. لعلّكم تعقلون

152- و لا تقربوامال الیتیم الا بالتی هی اءَحْسَنُ حَتَّى یَبْلُغَ اءَشُدَّهُ وَ اءَوْفُواْ الْكَیْلَ وَالْمِیزَانَ بِالْقِسْطِ لاَ نُكَلِّفُ نَفْساً إِلاّ وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُواْ وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللّهِ اءَوْفُواْ ذَ لِكُمْ وَصَّكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
ترجمه:
به مال یتیم نزدیك نشوید (و در آن تصرّفى نكنید) مگر به نیكوترین (طریقه اى كه به صلاح او باشد) تا به حد بلوغ و رشد خود برسد. (در داد و ستدها) پیمانه و ترازو را با عدالت تمام دهید. ما هیچ كس را جز به اندازه ى توانش تكلیف نمى كنیم. و هرگاه سخن مىگویید (چه در قضاوت و چه در شهادت) عدالت را رعایت كنید، هر چند (به زیان) خویشاوندتان باشد و به عهد و پیمان خدا وفا كنید. اینها امورى است كه خداوند، شمارا به آن سفارش كرده است، باشد كه یاد كنید و پند بگیرید.
نكته ها:
* خداوند، كارهاى خود را به نحو احسن انجام مىدهد: اءحسن الخالقین (280)، اءحسن تقویم (281)، نزل اءحسن الحدیث (282) و...، از ما هم خواسته كه كارهایمان به نحو احسن باشد، لیبلوكم ایّكم احسن عملا(283) چه در تصرّفات و فعالیّت هاى اقتصادى، الاّ بالّتى هى احسن (284)، چه در گفتگو با مخالفان، جادلهم بالّتى هى احسن (285)، چه در پذیرش سخنان دیگران، یستمعون القول فیتّبعون احسنه (286) و چه بدى هاى مردم را با بهترین نحو جواب دادن، ادفع بالّتى هى احسن السیّئة (287) كه در تمام این موارد، كلمه ى احسن به كار رفته است.
* قوم حضرت شعیب، به خاطر كم فروشى گرفتار عذاب شدند. در قرآن نیز سه بار از كم فروشى نهى شده است.
* كلمه ى كیل هم به معناى پیمانه است و هم به معناى پیمانه كردن. كلمه ى قسط هم مىتواند مربوط به اوفوا باشد یعنى پرداخت، عادلانه باشد و هم مربوط به كیل و میزان باشد، یعنى خود پیمانه و ترازو سالم باشد. البتّه نتیجه هر دو یكى است.
پیام ها:
1- چون یتیم مدافعى ندارد و اموالش لغزشگاه است مواظب باشیم. لاتقربوا
2- براى حفظ حقوق ایتام باید بهترین طریقه ى بهره گیرى از اموال و دارایى او انتخاب شود. بالّتى هى اءحسن. جز كسانى كه اهلیّت اقتصادى و تقواى كافى دارند، نباید دیگران به مال یتیم نزدیك شوند. لاتقربوا... الا
3- وقتى ایتام به رشد و تجربه ى كافى رسیدند، سلطه ى خود را از آنان بردارید. حتى یبلغ اءشده
4- نظام اقتصادى جامعه ى اسلامى باید بر اساس قسط باشد. بالقسط
5- اگر اجراى عدالت در حدّ اعلى ممكن نیست، لااقلّ در حدّ توان و امكان مراعات كنید. لا نكلّف نفسا الاّ وُسعها
6- تمام دستورات و اوامر و نواهى الهى، فوق طاقت انسان نیست. لا نكلّف نفسا الاّ وُسعها
7- بدون قدرت، تكلیفى نیست. لا نكلّف نفسا الاّ وُسعها
8- در اسلام، تكلیف به اندازه ى توان است. هركه تواناتر، تكلیفش هم سنگین تر. لا نكلّف نفساً الاّ وُسعها
9- عدالت، هم در رفتار و هم در گفتار، یك اصل است. اوفوا الكیل... و اذا قلتم فاعدلوا (در گواهى ها، وصیّت ها، قضاوت ها، صدور حكم ها، انتقادها و ستایش ها، عدالت را مراعات كنیم.)
10- به پیمان هاى الهى (كه شامل فرمان هاى عقل و وحى و وجدان وفطرت مىشود) وفادار باشیم. (عهد اللّه هم شامل پیمانى است كه خدا با انسان دارد و هم پیمانى كه انسان با خدا مىبندد) بعهد اللّه اوفوا
11- رابطه ى خویشاوندى را بر ضابطه ى حقّ و عدل، ترجیح ندهیم. فاعدلوا ولو كان ذا قربى

153- وَاءَنَّ هَذَا صِرَطِى مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِیلِهِ ذَ لِكُمْ وَصَّكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
ترجمه:
و این (دستورها) راه مستقیم من است. پس آن را پیروى كنید و راههاى دیگر را پیروى نكنید كه شما را از راه خداوند پراكنده كند. این سفارش خداوند به شماست، باشد كه تقوا پیشه كنید.
نكته ها:
* پیامبر اكرم صلّى الله علیه وآله براى توضیح این آیه از روش نمایشى استفاده كرده، با دست مبارك خود خط مستقیمى بر زمین كشیدند و فرمودند: این راه مستقیم است كه یكى بیش نیست. سپس خطوطى از راست و چپ آن خط ترسیم كرده و فرمودند: اینها راههایى است كه شیطان به آن دعوت مىكند.(288)
* در پایان سه آیه ى اخیر، سه تعبیر مختلف آمده است:
در پایان آیه 151 كه نهى از شرك و قتل و فحشا است. لعلّكم تعقلون آمده است، یعنى زشتى این امور با اندكى تعقّل و فكر، براى همه روشن مىشود.
در آیه ى 152 كه به حفظ مال یتیم و رعایت قسط و عدل و وفاى به عهد فرمان مىدهد، تعبیر لعلّكم تذكّرون آمده، یعنى خوبى عدالت را فطرت و نهاد هركس مىپذیرد، تنها باید تذكّر داد.
در این آیه نیز كه پیروى از دستورهاى خداست، لعلّكم تتّقون آمده، یعنى تقوا همان گام نهادن در راه اطاعت و فرمان الهى است.
* آنگونه كه نور یكى است و ظلمات متعدّد، راه مستقیم یكى است و راه هاى انحرافى متعدّد. (صراط مفرد آمده ولى سُبل جمع)
* در روایات مىخوانیم كه مصداق عینى راه مستقیم، رسول خدا صلّى الله علیه وآله و امامان معصوم علیهم السلام از اهل بیت او هستند.(289)
پیام ها:
1- اساس همه ادیان الهى، پیروى از راه خدا و دورى از راه دیگران است. صراطى... فاتّبعوه و لا تتّبعوا السبل
2- عمل به احكام الهى، سبب وحدت است و به سراغ احكام غیر الهى رفتن، مایه ى تفرقه مىباشد. صراطى مستقیما فاتّبعوه و لا تتّبعوا السبل فتفرّق بكم عن سبیله
3- شاید بتوان با توجّه به پایان سه آیه ى اخیر، چنین نتیجه گرفت كه مراحل رشد و كمال انسان عبارت است از: تعقّل، لعلّكم تعقلون، تذكّر، لعلّكم تذكّرون و تقوا. لعلّكم تتّقون

154- ثُمَّ ءَاتَیْنَا مُوسَى الْكِتَبَ تَمَاماً عَلَى الَّذِى أَحْسَنَ وَتَفْصِیلاً لِكُلِّ شَىْءٍ وَهُدَىً وَرَحْمَةً لَعَلَّهُمْ بِلِقَآءِ رَبِّهِمْ یُؤْمِنُونَ
ترجمه:
سپس به موسى، كتاب (تورات) دادیم تا بر كسى كه نیكوكار بوده (نعمت خود را) تمام كنیم، و (این كتاب) بیانگر همه ى مسائل و وسیله هدایت و رحمت باشد، شاید مردم به دیدار پروردگارشان ایمان بیآورند.
نكته ها:
* میان قرآن و تورات، شباهت هاى فراوانى است. در انجیل، تكیه بر مواعظ است و در زبور، تكیه بر دعاست، ولى از نظر قوانین، شباهت تورات به قرآن بیشتر است. از این رو به تورات، امام گفته شده است. و من قبله كتاب موسى اماما(290) در این آیه هم تورات، رحمت، هدایت و بیانگر هر چیز معرّفى شده است.
پیام ها:
1- هر كتاب آسمانى نسبت به زمان خودش، كامل است. تماما
2- تنها نیكوكاران و نیكواندیشان، پیام هاى كتب آسمانى و قوانین الهى را بهتر مىگیرند. على الّذى اءحسن
3- همه ى نیازهاى انسان براى رسیدن به تكامل، در كتب آسمانى آمده است. تفصیلا لكلّ شى ء
4- كتاب آسمانى در مسیر هدایت انسان و رحمت الهى است. هدى و رحمة
5- یكى از مقاصد كتب آسمانى و پیامبران الهى، ایمان انسان به قیامت است. لعلّهم بلقاء ربّهم یؤمنون

155- وَهَذَا كِتَبٌ اءَنْزَلْنَهُ مُبَارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَاتَّقُواْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ
ترجمه:
واین (قرآن) كتابى است مبارك كه آن را نازل كردیم. پس آن را پیروى نموده و تقوا پیشه كنید، باشد كه مورد رحمت قرار گیرید.

156- اءَنْ تَقُولُوَّاْ إِنَّمَاَّ اءُنْزِلَ الْكِتَبُ عَلَى طَاَّئِفَتَیْنِ مِن قَبْلِنَا وَإِنْ كُنَّا عَن دِرَاَسَتِهِمْ لَغَفِلِینَ
(آن تورات را نازل كردیم) تا نگویید كتاب (آسمانى)، فقط بر دو طایفه ى (یهود و نصارى) كه پیش از ما بودند نازل شده است و ما از علوم آنان بى خبر بوده ایم.
نكته ها:
* كلمه مبارك از ریشه ى بركت، بر دو امر تاءكید مىكند: 1 ریشه قوى و ثابت. 2 رشد دائم. قرآن، هم داراى مطالبى اساسى و تغییرناپذیر و استوار است و هم با گذشت زمان، پرده هایى از اسرارش كشف و روز به روز جلوه ى آن بیشتر مىشود.
* اءن تقولوا به معناى لئلاّ تقولوا است، یعنى: تا نگویید و بهانه نگیرید.
* دراسة به معناى تلاوت و علم است.
پیام ها:
1- قرآن، تنها كتاب تئورى و نظرى نیست، بلكه كتاب سعادت و برنامه ى عمل انسان است. كتاب... فاتّبعوه
2- سعادت بشر در دو چیز است: اطاعت حقّ، اجتناب از باطل. فاتّبعوه واتّقوا
3- خداوند، حجّت را بر مردم تمام كرده است. كتاب انزلناه... اءن تقولوا
4- دستگاه تبلیغاتى مسلمانان باید براى هر كشور و ملّت و زبانى، برنامه هاى صحیح در سطح جهان آماده كند، تا حجّت بر آنان تمام شود و نگویند ما از حقّ بى خبر بودیم

157-اءن تقولوا لوانا انزل علینا َا الْكِتَبُ لَكُنَّآ اءَهْدَى مِنْهُمْ فَقَد جَآءَكُم بَیِّنَةٌ مِن رَبِّكُمْ وَهُدَىً وَرَحْمَةٌ فَمَنْ اءَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَّبَ بَِایَتِ اللّهِ وَصَدَفَ عَنْهَا سَنَجْزِى الَّذِینَ یَصْدِفُونَ عَنْ ءَایَتِنَاسُوَّءَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُواْ یَصْدِفُونَ
ترجمه:
یا نگویید اگر كتاب آسمانى بر ما نازل مىشد، قطعاً از آنان (یهود و نصارى) هدایت یافته تر بودیم. (براى جلوگیرى از این بهانه ها) بى شك از سوى پروردگارتان دلیل روشن و هدایت و رحمت آمد. پس كیست ستمكارتر از كسى كه آیات الهى را تكذیب كند و از آن روى گرداند؟ ما به زودى كسانى را كه از آیات ما روى گردانند، به خاطر همین روى گردانى به عذابى سخت مجازات خواهیم كرد.
نكته ها:
* یَصدفون از صدف، به معناى اعراض شدید از چیزى بدون تاءمّل و اندیشه است.
پیام ها:
1- مشركین مكّه، به هدایت یافتگى پیروان تورات و انجیل اعتراف داشتند، ولى خود را براى دریافت كتاب آسمانى شایسته تر از آنان مىدانستند. لكنّا اهدى منهم
2- نزول قرآن براى همه، اتمام حجّت است. فقد جاءكم بیّنة من ربّكم
3- قرآن، پرتوى از ربوبیّت خداوند است. بیّنة من ربّكم
4- قرآن، كتاب هدایت و رحمت است. هدى و رحمة
5- پیش از آزمایش، مدّعى زیاد است، ولى امتحان، صداقت ها را آشكار مىكند. لكنّا اءهدى... فمن اظلم ممن كذّب...
6- از بزرگ ترین ظلم ها به انسانیّت، اعراض از كتب آسمانى است. فمن اءظلم ممّن كذّب بآیات اللّه
7- كیفر اعراض از دین حقّ و پشت كردن به آیات الهى، عذاب شدید است. الّذین یصدفون عن آیاتنا سوء العذاب بما كانوا یصدفون
8- عامل اصلى بدبختى هاى انسان، عملكرد خود اوست. بما كانوا یصدفون

158 - هل ینظرون الا ان تاتیهم الملئكه اویاتی رَبُّكَ اءَوْ یَاءْتِىَ بَعْضُ ءَایَتِ رَبِّكَ یَوْمَ یَاءْتِىَ بَعْضُ ءَایَتِ رَبِّكَ لاَ یَنْفَعُ نَفْساً إِیمَ نُهَا لَمْ تَكُنْ ءَامَنَتْ مِن قَبْلُ اءَوْ كَسَبَتْ فِى إِیمَ نِهَا خَیْراً قُلِانْتَظِرُوَّاْ إِنَّا مُنْتَظِرُونَ
ترجمه:
آیا (با دیدن آن همه آیات و بینات و معجزات، باز هم) جز این انتظار دارند كه فرشتگان نزد ایشان بیایند، یا خود پروردگارت بیاید، یا بعضى از آیات پروردگارت (نشانه هاى قیامت) بیاید؟! (مگر نمى دانند) روزى كه بعضى از نشانه هاى پروردگارت بیاید كسى كه پیش از آن ایمان نیاورده یا در مدّت ایمان خود كار خیرى را كسب نكرده، ایمان آوردنش سودى ندهد.بگو: منتظر (قهر خدا) باشید كه ما هم در انتظاریم.
نكته ها:
* در آیه 92 سوره ى اسراء توقّعات نابجاى كفّار مطرح شده است كه مىگفتند: ما به تو ایمان نمى آوریم مگر آنكه آسمان را بر ما فروریزى، یا خدا و فرشتگان را نزد ما آورى. این انتظارها در این آیه رد شده است.
پیام ها:
1- كافران لجوج، با دیدن معجزات الهى هم تسلیم نمى شوند. هل ینظرون...
2- نتیجه ى طفره رفتن در ایمان، ناكامى است. لاینفع نفسا ایمانها
3- ایمان و عمل، در شرایط آزاد و طبیعى، كارساز است، نه در حال اضطرار و ترس جان. یوم یاءتى بعض آیات ربّك لاینفع
4- عمل صالح بدون ایمان سودبخش نیست. او كسبت فى ایمانها خیراً

159- إِنَّ الَّذِینَ فَرَّقُواْ دِینَهُمْ وَكَانُواْ شِیَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِى شَىْءٍ إِنَّمَاَّ اءَمْرُهُمْ إِلَى اللّهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ یَفْعَلُونَ
ترجمه:
(اى پیامبر!) تو را با كسانى كه دین خود را پراكنده ساخته و گروه گروه شدند، هیچ گونه ارتباطى نیست. (تو مسئول آنان نیستى و) سرنوشت كارشان تنها با خداست، آنگاه او آنان را به عملكردشان آگاه خواهد كرد.
نكته ها:
* تفرقه افكنى در دین، یعنى بدعت گذارى و تفسیر دین به راءى خود كه در قرآن و حدیث، شدیدترین تعبیرات، درباره این گونه كسان آمده است. به برخى از این نمونه ها توجّه كنید:
قرآن مىگوید: واى بر آنان كه با دست خود مطلبى مىنویسند، سپس مىگویند: این از طرف خداوند است.(291)
على علیه السلام مىفرماید: هرگاه بدعتى آید، سنّتى مىرود.(292) و یكى از وظایف انبیا و علما، بدعت زدایى و جلوگیرى از تحریف هاست.(293)
در روایات آمده است: توبه ى صاحب بدعت، پذیرفته نمى شود.(294)
خداوند، هیچ عملى را از بدعتگذار قبول نمى كند.(295)
كسى كه به بدعتگذار احترام گذارد یا لبخندى بزند، در فروپاشى دین گام برداشته است.
رسول خدا صلّى الله علیه وآله فرمود: هرگاه در میان امّتم اختلاف شد، هر كس طبق سنّت و گفته من عمل كند و سراغ راه و روش دیگران نرود، پاداش صد شهید خواهد داشت.(296)
در قرآن، بارها از یهود، به خاطر تحریف هایى كه علمایشان در دین پدید آوردند انتقاد شده است. درباره حضرت موسى علیه السلام هم مىخوانیم: وقتى از كوه طور برگشت و انحراف و گوساله پرستى قوم خود را دید، از فرط ناراحتى الواح تورات را بر زمین افكند و ریش برادرش را كه جانشین او بود گرفت و گفت: چرا امّتم منحرف شدند؟ هارون در پاسخ گفت: ترسیدم اگر براى جلوگیرى از انحرافشان شدّت عمل به خرج دهم، مردم متفرّق شوند و تو بگویى چرا مردم فرقه فرقه شدند (تفرقه اى كه با بازگشت تو هم قابل اصلاح نباشد).
این آیات و روایات، مسئولیّت سنگین دین شناسان را در حفظ اصالت مكتب و مقابله با انحرافات فكرى، در عین حفظ وحدت اجتماعى امّت، بیان مىكند.
پیام ها:
1- میان معارف دینى تفاوتى نیست، باید به همه ایمان داشت و عمل كرد، نه فقط بعضى. انّ الّذین فرّقوا دینهم
2- از عوامل تفرقه و جدایى، تغییر و تحریف در مكتب است. انّ الّذین فرّقوا دینهم و كانوا شیعا
3- با آنان كه مجموعه ى مكتب اسلام را قبول ندارند، نباید همكارى كرد آنان از امّت محمّد محسوب نخواهند شد. لستَ منهم فى شى ء آنان مورد تهدید خداوند هستند. انّما امرهم الى اللّه
4- تفرقه افكنى در دین، نوعى شرك است. فرّقوا دینهم... لستَ منهم فى شى ء در آیات 32 و 33 روم آمده است. ولا تكونوا من المشركین. من الّذین فرّقوا دینهم از مشركین نباشید همان كسانى كه در دین خود تفرقه به وجود آوردند.