تبیان، دستیار زندگی

درجات اشاره به صعود انسان دارد، انسان كه بالا مى رود درجات را مى پیماید. دركات در مقابل درجات است كه به سقوط و هبوط انسان اشاره دارد، انسان كه پایین مى آید دركات را طى مى كند، لذا جهنم را دركات است . خداوند سبحان ، انسان را كه در قرآن بالا مى برد درجات تعبیر مى كند والذین اوتوا العلم درجات ⁽³⁸³⁾ هم درجات عندالله ⁽³⁸⁴⁾ و اولئك لهم الدرجات العلى ⁽³⁸⁵⁾ و فرمود: ان المنافقین فى الدرك الاسفل من النار

هر كسى سفره خود و مهمان سفره خود است . و بعبارة اءخرى : هر كسى زارع و مزرعه خودش است و نیات و علوم و اعمالش بذرهایش ، بنگر تا در مزرعه خویش چه كاشته اى كه على التحقیق علم و عالم و معلوم و عمل و عامل و معمول اتحاد وجودى دارند و آن تویى . در قول حضرت رسول الله (ص ): الدنیا مزرعة الاخرة و در كلام جناب وصى (ع ) به حارث همدانى : انت مع من احببت و نظایر اینگونه احادیث صادر از اهل بیت عصمت و وحى دقت كن !

على (ع ) فرمود: من عرف نفسه عرف ربه ؛ هر كه خود را شناخت خدا را شناسد. یعنى هر كه خود را شناخت كه از نطفه پست و ناچیز وجودى یافته به این جمال و كمال جسمانى و روحانى كه عالم عقلى است مطابق با عالم عینى البته خداى خود را خواهد شناخت ؛ زیرا مى داند كه جز ذات عالم قادر حكیم واهب الصور این وجود را از نطفه به این كمال نرسانیده است پس در اثر فكر و توجه به نفس ناطقه مجرد خود خدا را به اوصاف جمال و جلال و كل الحسن و الكمال خواهد شناخت و باز فرمود: هر كه خود را شناخت خدا را شناسد و چون خدا را شناخت به معرفت كل الوجود و حقیقة الكل نائل گردیده و بالنتیجه بهر علم و معرفت راه یافته است .

شب جمعه هفتم ماه شعبان 1387 ه ق در محضر مبارك جناب استاد علامه طباطبایى صاحب المیزان تشرف حاصل كرده ام ، عرض نمودم : حضرت آقا! امشب شب جمعه و شب عید است ، لطفى بفرمایید! فرمودند: سوره مباركه ص و القرآن ذى الذكر را در نمازهاى وتیره بعد از حمد بخوانید كه در حدیث است سوره ص از ساق عرش نازل شده است .

نسبت دنیا به آخرت ، نسبت نقص به كمال است ، صدرالمتاءلهین در آخر اصل یازدهم فصل اول باب یازدهم نفس اسفار گوید: نسبة الدنیا الى الاخرى نسبة النقص الى الكمال و نسبة الطفل الى البالغ و لهذا یحتاج فى هذا الوجود كالاطفال لضعفهم و نقصهم الى مهد هو المكان و دایة هو الزمان (ج 4، ص 150) این كلام آخوند ترجمه گفتار خواجه در فصل چهارم آغاز و انجام است كه گوید: چون دنیا ناقص است به مثابه كودك ، و طفل را از دایه و گهواره گزیر نیست ، دایه او زمان است و گهواره او مكان .

احد آن است كه جزء ندارد، واحد آن كه شریك ندارد. هر واحدى احد نیست مانند چیزهایى كه منحصر به فردند، چون عرش و كرسى و مثل جبرییل و میكاییل كه در یك جزء با دیگران شریك اند، مثل عرش به یك معنى كه با سایر اجسام در جسمیت ، و جبرییل با سایر ملایكه در جوهریت و تجرد. و خداوند در هیچ صفتى ذاتى با كسى شریك نیست . چون ذاتش ‍ مركب مى شود. و اگر گویى در وجود مشترك اند، گوییم كه هیهات با وجود او دیگران وجود ندارد!

حضرت رسول (ص ) فرمود: اللهم اجعل لى فى قلبى نورا و فى سمعى نورا و فى بصرى نورا چون این نور حاصل شود خوشا به حالت عزیزم ! جد و جهد نما تا كاملى را بیابى و او تو را به راه اندازد و از حضیض نقصان به اوج كمال رساند، این بیت را هم از این كمترین بشنو:

ابان بن تغلب گوید كه : زنى دیدم پسرش مرد، برخاست چشمش را بست و او را پوشاند و گفت : جزع و گریه چه فایده دارد؟ آنچه را پدرت چشید تو هم چشیدى و مادرت بعد از تو خواهد چشید. بزرگ ترین راحت ها براى انسان خواب است و خواب ، برادر مرگ است ! چه فرق مى كند در رختخواب بخوابى یا جاى دیگر، اگر اهل بهشت باشى مرگ به حال تو ضرر ندارد و اگر اهل نازى ، زندگى به حال تو فایده ندارد، اگر مرگ بهترین چیزها نبود، خداوند پیغمبر خود را نمى میراند و ابلیس را زنده نمى گذاشت .

نفس انسانى مستعد قبول علم از جواهر عقول است و هیچ حجابى از جانب آنان نیست حجاب ، از قابل است . چون حجاب مرتفع شود و نفس ‍ به صفت تخلیه متصف شود، مقام تحلیه كه متحلى شدن به حقایق انوار ملكوتیه است براى او حتم است .

رسول الله (ص ) فرموده است : ان هذا القرآن ماءدبة الله فتعلموا مادبته ما استطعتم و ان اصفر البیوت لبیت اصفر من كتاب الله . ⁽³⁹¹⁾ یعنى قرآن دستور ادب آموز خداوند است ، از این دستور به اندازه توانایى خود فرا بگیرید، و هر آینه تهى ترین خانه ها، آن خانه اى است كه از كتاب خدا تهى باشد.