متن كامل افشاگری تاریخی معاون شورای عالی امنیت ملی + فیلم و فایلPDF
علی باقری چند هفته قبل پاسخ سخنان امروز روحانی را چگونه داد!؟/ ماجرای عملكرد شورای عالی امنیت ملی وقت خلاف خواست رهبر انقلاب
گروه سیاسی: اظهارات عجیب و فرار به جلوی حسن روحانی در نخستین حضور انتخاباتی خود در سیما، منجر به واكنش های متعددی به او شده است.
به گزارش رجانیوز، مهم ترین این واكنش ها مربوط به اظهارات پدر شهید احمدی روشن بود كه طی گفتگویی اعلام كرد اظهارات روحانی دل خانواده شهدا را خون كرده است و روحانی با فرافكنی می خواهد اشتباهات خود را به گردن دیگران بیندازد.
این در حالی است كه چندی قبل دكتر علی باقری معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی كشورمان با حضور در دانشگاه تهران و در اظهاراتی در جمع دانشجویان این دانشگاه؛ توضیحات مفصلی پیرامون اقدامات حسن روحانی و تیم زیر نظر وی در دوره حضور در شورای عالی امنیت ملی كشور ارائه داده بود.
نظر به اهمیت سخنان دكتر باقری و تشریح اقدامات غیر هماهنگ حسن روحانی با رهبر انقلاب در مدیریت پرونده هسته ای در سالهای دوم خرداد، رجانیوز متن كامل این اظهارات را برای ثبت در تاریخ منتشر می كند:
بسم الله الرحمن الرحیم
ما با واقعیتی در مورد انرژی هسته ای از ده سال پیش روبرو هستیم. و در این قضیه دو رویکرد، دو گفتمان و دو نگاه در طول این ده سال تجربه شده است. و هردو نگاه و نگرش، سازش و مقاومت، پیامد هایی داشته است. دنبال این هستیم تا پیامدهای رویکرد سازش و مقاومت را بررسی کنیم. و بر همین اساس می خواهیم به بعضی سوالات و ابهامات اساسی پاسخ دهیم. البته براساس مستنداتی که وجود دارد نه براساس تحلیل ها ی شخصی. که برخی از آن ها را اشاره می کنم. با توجه به صحبت آقا در نوروز امسال در مورد اینکه دولت بعدی باید ضعف های دولت قبل را نداشته باشد و نقاط مثبت این دولت را داشته باشد. به هر حال مسئله‌ی هسته ای می تواند به عنوان یک case study زنده و شفاف باشد. تا بفهمیم نقاط قوت کدام است و نقاط ضعف چیست. تا بعضی به خاطر ناآگاهی ها یا تمایلات جناحی، شکست ها و پسرفت ها را به عنوان مذاکره و تعامل و گفت وگو و پیشرفت معرفی نکنند و پیشرفت ها را سرسختی و لجاجت و یک‌دندگی قلمداد نکنند.
طبیعتا وقتی به گذشته نگاه می کنیم. به مذاکره ایران با سه کشور اروپایی در زمان دولت اصلاحات باید بپردازیم که مسئول آن دبیر اسبق شورای امنیت ملی بوده است و اگر اسمی از ایشان برده می شود بخاطر مسئولیت ایشان و کتابی است که توسط ایشان به چاپ رسیده است است. و هیچ بحث شخصی با ایشان یا هر کس دیگری در این جلسه نخواهیم داشت. و همچنین تیمی که همراه ایشان بوده است، که افرادش هم مشخص است و آن ها هم نسبت به مذاکرات مسئولیت دارند. همان طور که روند کنونی مشخص است. و اکنون مسئولیت مذاکرات، با آقای جلیلی هست.
سوالات مطــرح شده:
1) یکی این است که روند گذشته تحت نظر و اشراف و تایید رهبری بوده است یا نه؟ اگر بوده، چگونه بوده است و حد وحدودش چقدر است؟ چون کسانی که متولی مذاکرات در گذشته بودند برای اینکه ناکامی ها را توجبه کنند، به صورت ظالمانه آنها را به سران و مقامات عالی نظام منصوب می کنند.
2) آیا روند گذشته موفق بوده است یا نه؟ فارغ از اینکه این روند سازش بوده است یا تعامل یا گفت وگو یا هر اسم دیگر.
3) سوال بعدی این است که در گذشته آیا واقعا با سه کشور اروپایی مذاکراتی انجام شده است یا نه؟
4) آیا در گذشته امتیازاتی از طرف اروپایی گرفته شده است یا نه؟ چون بعضا گفته می شود اروپایی ها به تعهدات خود عمل نکرده اند، قبل از اینکه به این سوال پاسخ بدهیم باید ببینیم آیا اروپایی ها اصلا تعهدی داشته اند یا خیر؟ آیا در گذشته منافع ملت ما تامین شده است یا خیر؟
به نظر بنده کار آن دوره، محصول دوران سازندگی واصلاحات بود و این دو دوره باید به نتایج آن افتخار کنند یا مسئولیت اش را بپذیرند. چرا که اعضای تیم مذاکره کننده در دوران اصلاحات و هم در دوران سازندگی مسئولیت های مهمی در سیاست خارجه داشتند.
نکته دوم که نمی خواهیم به آن بپردازیم تحلیل کتاب بیش از 1000 صفحه ای است که مسئول اسبق تیم مذاکرات نوشته اند. البته از این کتاب در بجث امروز بهره برداری تاریخی خواهد شد. چرا که سندی است که ایشان مطرح
کرده اند و چون خود مویسنده مدعی آن دوران هستند، پس مشخصا این کتاب برای ایشان و آن جریان قابلیت استناد خواهد داشت. و اما آیا انتشار این کتاب درست بوده است یا خیر؟ آیا تمام موارد این کتاب درست است یا خیر؟ آیا موارد خلاف در آن وجود دارد یا خیر؟ بحثی نیست که در اینجا به آن بپردازیم. هر چند قابل بحث است.
براین اساس بحث ما دو قسمت خواهد داشت: یکی مروری بر مذاکراتی که نزدیک به سه سال که با کشورهای اروپایی داشتیم. که در این قسمت برای اینکه حرف وحدیثی باقی نماند، تمامی مستندات ما براساس همین کتاب خواهد بود. نه به این دلیل که سند یا جرف دیگری وجود نداشته باشد، بلکه برای این که بحث اقناعی باشد و ادعایی باقی نماند.
نکته دیگر این که در این جلسه ناگفته ای نخواهیم داشت. بیشتر، بحث در مورد ناشنیده هاست. چون همه‌ی مسائل گفته شده است. و این ها واقعیاتی است که در عرصه سیاست خارجه ما وحود داشته است وچند سالی است که ما با آنها درگیریم ولی هنوز نشنیده باقی مانده است.
نکته آخر این است که از برخی ابهامات پرده خواهیم برداشت. بعضی افراد، مخصوصا این ایام که دوران جولان افکار مختلف سیاسی بخاطر انتخابات است، می خواهند با بیان برخی نکات مبهم، در روند مقاومتی، انحراف ایجاد بکنند. می خواهند بازگشت به دوره گذشته را توجیه و تایید بکنند. که یا اطلاع ندارند یا اگر اطلاع دارند و عمدی هست، در همان مسیری هستند که روند قبلی بود.
باید این واقعیت روشن شود، مخصوصا برای جامعه نخبه‌ی ما. چگونه بعضی، این روزها می گویند: می توانیم غنی سازی 20 درصد را داشته باشیم و با قطع نامه هم مواجه نشویم. باید ببینیم واقعیت ها چیست. و دوستانی که این مباحث را مطرح می کنند اگر این اظهار نظرات با اشراف و اطلاع همراه هست، باید در نوع نگاه آنها به منافع ملی با توجه به سابقه شان، تردید کرد.
تاکید می کنیم که بحث های ما در مورد مذاکره با سه کشور اروپایی براساس مستندات کتاب با عنوان "دیپلماسی امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای" دنبال می شود.
آغاز مطـرح شدن مساله هسـته ای ایران
موضوع هسته ای با مصاحبه یکی از اعضای منافقین در سال 81 در واشنگتن، که ادعا کرد ایران فعالیت هسته ای مخفی دارد، شروع شد.
حدود یک سال بعد در 15مرداد 82، وزرای خارجه‌ی سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه نامه ای به ایران می نویسند و می خواهند که ایران پروتکل الحاقی را بپذیرد و تمامی فعالیت های هسته ای را تعلیق کند. در همین مقطع ایران دو کار را انجام می دهد: توسط رییس جمهور وقت، نگاه مثبت ایران را در مورد پذیرش پروتکل مطرح می شود و اعلام رسمی به آژانس برای مذاکره برای پذیرش پروتکل صورت می گیرد.
در 21 شهریور همان سال، دقیقا 18 روز بعد از نمایش رویکرد تعاملی، این سه کشور اروپایی اولین قطع نامه علیه فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران را به شورای حکام می دهند و با اجماع به تصویب می رسانند.
مشخص است که در مجامع بین المللی باید چند کشور بانی و پیشنهاد دهنده قطع نامه باشند، که در اینجا این سه کشور بانی شدند. در قطع نامه دو بحث عمده وجود داشت: یکی تعلیق فعالیت ها و باز فرآوری است و دیگری اجرای بدون قید و شرط پروتکل تا زمانی که بخواهد به تصویب برسد.
مذاکرات سعــدآباد بعد از این رویکرد تقابلی اروپایی ها، با طرف ایرانی وارد مذاکره می شود. که نتیجه این مذاکرات قرارداد سعدآباد می شود. توجیهی که برای شروع مذاکرات می آورند، رهانیدن ایران از خطر ورود به شورای امنیت، و دوم تن دادن به مواردی کمتر از آنچه در قطع نامه شورای حکام به تصویب رسیده بود، است. که باید دید که آیا به این هدف رسیدیم یا خیر؟
تعهدات ایران:
1)به رژیم عدم اشاعه متعهد شود. که معاهده ان. پی. تی تنها یکی از معاهدات این رژیم هاست، که ایران عضو بود. و با پدیرفتن این تعهد، همه تکالیف مربوط به این رژیم را پذیرفتیم، بدون اینکه از حقوق آن برخوردار شویم.
2) متعهد می شویم که پروتکل الحاقی را امضا کنیم.
3) فرآیند تصویب پروتکل الحاقی را آغاز کنیم.
4)اینکه تا زمان تصویب پروتکل آن را اجرا کنیم.
5)متعهد به تعلیق همه فرآیندهای غنی سازی با توجه به تعریف آژانس می شویم.
تعهدات 3 کشور اروپایی:
1)حق ایران در برخورداری از استفاده صلح آمیز انرژی هسته ایی مطابق با
ان. پی. تی را شناسایی کنند.
(دقت کنید اروپایی ها در اینجا حقوق ایران در معاهده ان. پی. تی را به رسمیت نشناختند. در واقع این کلمه برخورداری، قیدی است که در این جمله زده شده است. و حقوق ما را محدود می کند.)
2) وضعیت کنونی در شورای حکام مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرد.
( تعهد خاصی نیست چرا که شورای حکام این کار را انجام می داد.)
4) طرف غربی در صورت رفع نگرانی های بین المللی، انتظار ایران برای دستیابی آسان‌تر به فن آوری مدرن را تایید می کنند.
( اما نه برای رفع این نگرانی معیار مشخصی ذکر شده است و نه چگونگی رفع آن مشخص. و هیچ ساز وکار و قاعده ای وجود ندارد. یعنی تعهد اروپا، تایید انتظار ایرانی ها برای رسیدن به فن آوری مدرن است. نه این که تکنولوژی را در اختیار ایران قرار دهند.)
نتیجه سعــدآباد: در واقع دو هدفی که ایرانی ها از مذاکرات سعد آباد داشتند برآورده نشد.
هدف اول این که از ورود پرونده ایران به شورای امنیت جلوگیری شود که چنین اتفاقی نیفتاد
دیگر این که می خواستیم زیر بار مصداق های شورای حکام نرویم، که انجام نشد. چرا که خود پذیرفتیم که تعلیق همه فرآیندها براساس تعریف های آژانس خواهد بود. که در واقع آژانس تعریف اش را ارائه داده بود. در واقع یک نقض غرض شد. چرا اگر می خواستیم زیر بار تعلیق برویم با همان آژانس طرف می شدیم. چرا با سه کشور اروپایی وارد مذاکره شدیم.
صحبت های رهبر معظـم انقلاب پس از مذاکرات سعـدآباد
در همین مقطع کمتر از دو هفته بعد از توافق سعدآباد، مقام معظم رهبری در دیداری که با کارگزاران نظام در یازدهم آبان سال 82 داشتند، فرمودند:" اگر قرار باشد دشمنان یا مراكز قدرت، فزونخواهى كنند و سنگر به سنگر جلو بیایند و ما هم عقب‌نشینى كنیم، این مىشود تسلیم، كه بههیچوجه درست نیست و اجازهى چنین كارى هم داده نخواهد شد".
آنهایی که نگاه رهبری را مصادره می کنند، و بیان می کنند که مذاکرات و نتایج آن ها مطابق نظر ایشان بوده است، باید این جا پاسخگو باشند. در واقع نگاه رهبری چند روز بعد از توافق سعدآباد بدین شکل واضح و صریح موجود است.
نتیجه ادامه تعامــل طرف ایرانی
ما این روند تعاملی را ادامه می دهیم و 19 آبان همین سال نامه ای به آژانس می دهیم و پروتکل را می پذیریم و
30 آبان، شورای حکام وصول نامه به آژانس را تایید می کند.
چند روز بعد، یعنی پنجم آذر، همین سه کشور اروپایی قطع نامه‌ی دیگری را به شورای حکام می فرستند و به تصویب می رسانند. به همین شکل رویکرد تعاملی ما سبب تقابل بیشتر آنها می شود. که این تقابل بیشتر را همان سه کشوری که سعدآباد را با آنها امضا کردیم، رهبری می کنند.
مذاکرات بروکســل
27 آذر، ما به سمت اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی به همان صورت که در تواقف سعدآباد امضا کردیم، حرکت
می کنیم.که طرف مقابل پاسخ می دهد. و مذاکرات بروکسل رخ می دهد.
تعهدات ایران:
1) تعهدات ایران در سعدآباد سرجایش هست.
2)علاوه برآن تعلیق مونتاژ سانتریفیوژها،
3)تعلیق آزمایش آن ها،
4)تعلیق ساخت داخلی آنها
5) تعلیق فعالیت های غنی سازی در تمام تجهیزات هسته ای ایران
*باید داخل پرانتز این نکته را دقت کرد که برای تعلیق تمام مراکز ساخت سانتریفیوژ، بازرسان آژانس باید بیایند و این مراکز را پلمپ بکنند و برای انجام این کار، ما باید مراکز قطعه سازی را در سراسر کشور به آژانس نشان بدهیم.
یعنی کاری را که چندین سال مراکز جاسوسی دنیا باید تلاش می کردند و احتمال زیاد موفق نمی شدند، ما خود، دو دستی تقدیم آنها کردیم، که اگر خواستند روزی از تمام گزینه های روی میز استفاده کنند، تمامی آدرس ها و GPS ها را داشته باشند! و این حداقل ضرری بود که ما با این کار، به رهبری شورای عالی امنیت ملی به امنیت ملی زدیم.
تعهدات 3 کشور اروپایی:
1)تلاش سه کشور برای شناسایی تلاش های ایران در جلسه آتی شورای حکام آژانس.
( یعنی ایران در جلسه آتی شورای حکام موظف به انجام تعهداتی که در سعدآباد و بروکسل صورت گرفت، می شود و در مقابل طرف اروپایی تلاش می کند که این تلاش ایران شناسایی شود! که این ها درست است باور نکردنی است ولی در متن کتاب دبیر اسبق شورای عالی امنیت ملی موجود است.)
2) تلاش سه کشور برای این که مدیر کل آژانس در گزارش خود به آژانس درصورت صلاحدید طبق پروتکل عمل کند.
( یعنی این سه کشور تلاش می کنند اگر مدیر کل خواست گزارش بدهد، گزارش بدهد.)
3) که از همه مهم تر است، اگر ایران به تعهداتش در سعدآباد و بروکسل عمل کند، چه اتفاقی می افتد؟ آن ها متعهد می شوند که راه را برای گفت و گو با ایران برای رسیدن به توافق، برای تضمین های بلند مدت برای تولید برق هسته ای در ایران را هموار کنند.
(یعنی اگر ایران به همه‌ی تعهداتش عمل کند راهی برای گفت و گو باز می شود تا در این گفت و گو ها راهی برای رسیدن ایران نه به حقوق خود در معاهده ان. پی. تی ، بلکه فقط در راستای تولید برق هسته ای باز گردد.)
در واقع نکته ای که عرض شد که آیا سه کشور اروپایی تعهدی داده اند که بدان عمل کنند یا نه؟ در اینجا مصداق پیدا می کند. آنها اصلا تعهدی نداده اند. ولی ما تعهداتی مشخص و محکم دادیم.
نتیــجه توافـق بروکســل
19 روز بعد از توافق نامه بروکسل، سومین قطع نامه را همین سه کشور علیه ایران به شورای حکام می برند و به تصویب می رسانند.
یعنی حتی ما در توافق بروکسل از آنها نمی خواهیم که ای سه کشور اروپایی که در حال صحبت و توافق با شما هستیم ، حداقل شما داخل شورای حکام در جریان قطع نامه هایی که علیه ایران صادر می شود به ضرر ما رای ندهید. یا اگر رای می دهید حداقل شما بانی قطع نامه نشوید. ولی هیچ کدام از این کارها انجام نمی شود. و آن ها هم متعهد نمی شوند.
آن ها در عرصه تقابلی، کار خود را انجام می دهند و ما با دست خود، دست خود را بسته ایم. در عرصه فنی همه چیز را تعلیق کرده ایم، و به اصطلاح فقط کار تعاملی انجام می دهیم. اینجاست که باید این سوال مطرح شود که آیا ما در حال مذاکره هستیم؟ این که طرف مقابل هر آن چه می خواهد بگوید و اعمال کند و در آخر به ما یک اردنگی بزند، این می شود مذاکره؟
بازهم قطـــعنامه
براساس پروتکل الحاقی باید برنامه های ده سال اخیر خود را به آژانس بدهیم، که اول خرداد 83 ما این کار را انجام می دهیم. که در حدود 1000 صفحه، فعالیت های آتی و جاری خود را به آژانس گزارش می دهیم.
بخاطر این کار یک دستمزد دیگر به ما داده می شود، 29 خرداد، چهارمین قطع نامه علیه ما صادر می شود. باز هم به پیشنهاد همین سه کشور اروپایی
عزت ملی ،فدای اجــماع جهانی
ما در اوایل همین دوره، که علیه ما قطع نامه صادر می شود، به مدت دو سال عضو شورای حکام آژانس هستیم، که بعد از پیروزی انقلاب، فقط در همین دوره، این اتفاق، می افتد.
این نکته جالب است که در این مقطع که ما عضو شورای حکام آژانس هستیم، قطع نامه ای در شورای حکام آژانس مطرح می شود و آن قطع نامه با اجماع به تصویب می رسد. بعد وقتی بررسی می شود که وقتی ما عضو شورا هستیم، علیه خودمان که رای نمی دهیم، چگونه شورا به اجماع رسیده است؟ می بینیم به نماینده ایران گفته شده است که از آژانس بیرون بیاید، چرا که رویه‌ی آژانس این است که قطع نامه هایی که صادر می شود با اجماع به تصویب برسد و اگر شما در جلسه باشید با این رای مخالف، اجماع را به هم می زنید.
در نتیجه این ادعای آژانس که جامعه بین المللی نگران برنامه هسته ای ایران هست، را خود یک مهر تایید می زنیم. جالب است عرض کنم اولین قطع نامه در دوره جدید با وجود رای منفی ونزوئلا تصویب شد. و آخرین قطع نامه هم که دو سال پیش بود، از سی و پنج عضو، ده عضو رای ندادند. یعنی در آن دوره طلایی مذاکرات هسته ای، خودمان علیه خودمان به اجماع می رسیدیم ، ولی در این دوره که به قول آنها اهل تعامل نیستیم، قطع نامه با این وضع به تصویب می رسد. البته از اعضای شورای حکام، 21 عضو آن ثابت هستند، که یا غربی اند یا وابسته به غرب اند. و هر موقع قطع نامه ای بخواهند، به تصویب می رسانند. ولی به هر حال این که ما تلاش کنیم که آنها نتوانند از یک اجماع بین المللی علیه ما استفاده رسانه ای بکنند، خودش موضوعیت دارد.
بازهم قطــــعنامه
بعد از این قطع نامه، تابستان بود و آنها هم ماه اوت داشتند و تعطیلات بود و شکر خدا وقت نداشتند مذاکره کنند.
و توافق دیگری بکنند. استراحت کردند و شهریور ماه سر کار آمدند و قطع نامه دیگری علیه ما تصویب کردند. تصویب پنجمین قطع نامه علیه ایران در شورای حکام باز هم به پیشنهاد سه کشور اروپایی.
موضع رهبری در آبان 83
خوب است به صحبت های مقام معظم رهبری هم در آن دوران توجه ای بکنیم! ششم آبان سال 83، مقام معظم رهبری در جمع کارگزاران نظام چند بحث را مطرح می کنند:"( غربی ها می گویند:)«شما باید غنىسازى را تعلیق بلندمدت كنید»؛ چرا و به چه دلیل؟ چه ربطى بین شفافسازى و تعلیق یا توقف غنىسازى است؟ باهم هیچ ارتباطى ندارد. با این یاوهگویىها و حرفهاى دوران استعمار، مگر مىشود ملتى را از حقوق و خواستهها و نظرات خودش محروم كرد؛ آن هم ملت ایران؛ این ملت زنده؟ طرفهاى مذاكره بدانند ملت ایران زنده است. موجود زنده، هم اهل منطق است، هم اهل حركت است، هم اهل تعامل است، هم اهل دفاع است، هم اهل مشت زدن "
این در واقع فرمایشات رهبری در جمعی علنی بوده است، و جلسه خصوصی هم نبوده است. و موضع خود را نسبت به این روند اعلام کرده اند.
مذاکرات پاریــــس
زمینه:
اکنون در دوره ای هستیم که اتفاقی به نام توافق پاریس می خواهد شکل بگیرد. در مذاکرات پاریس یک پیشنهاد ما داریم، طرف مقابل هم یک پیشنهاد داده است و در نهایت توافقی هم خارج شده است.
جالب این است که پیشنهادی که ما دادیم، یک بندش به این صورت است که : "به عنوان یک اقدام دیگر برای اعتماد سازی، ایران به صورت داوطلبانه کلیه فعالیت های مرتبط با غنی سازی و بازفراوری را که برای دوره مذاکرات ادامه خواهد داشت، اجرا می کند و تعلیق جامع خواهد بود." یعنی چیزی نبوده است که آن ها پیشنهاد بدهند و ما بپذیریم، خود ما پیشنهاد داده ایم. که این باعث می شود که به توافق پاریس برسیم که توافق مهمی است.
تعهدات ایران:
1)استمرار تعهدات ناشی از موافقت نامه سعدآباد؛
2)ادامه اجرای داوطلبانه پروتکل تا تصویب
3) ادامه تعلیق فعالیت های غنی سازی تا حصول موافقت نامه تمهیدات دراز مدت میان دو طرف. (یعنی تا زمان نامحدود. چرا که مشخص نیست این توافق چه زمانی حاصل خواهد شد.)
4) گسترش تعلیق تمامی فعالیت های مرتبط با غنی سازی و بازفرآوری. ( باز می پذیریم تعلیق تا مدتی که به توافقی قابل قبول میان دو طرف دست یافته شود ادامه یابد.)
تعهدات 3 کشور اروپایی:
1)حمایت از مدیر کل برای این که چنان چه مقتضی بداند در چارچوب توافق نامه پارلمان و پروتکل الحاقی، به آژانس گزارش دهد. ( یعنی اگر مدیر کل بخواهد به آژانس در مورد ایران گزارش بدهد، این ها از او حمایت می کنند. مثلا یک لیوان آب به او می دهند که خوب بتواند گزارش بدهد. غرض این که حدود و نوع حمایت باز هم مشخص نیست.)
2)حمایت از مدیر کل برای دعوت از ایران برای پیوستن به گروه کارشناسی ره یافته چرخه سوخت هسته ای
3) حمایت از سرگیری مذاکرات همکاری تجاری ایران با اتحادیه اروپا در صورت راست یافتگی تعلیق.( تضمین نمی کند که این کار را انجام خواهندداد، تنها این لفظ است که حمایت می کنیم. نتیجه اش این می شود که اظهار می کنند که ما 3 کشور می خواستیم این کار انجام شود ولی فلان کشور مخالفت کرد، چون ما 25 کشوریم)
4)حمایت از آغاز مذاکرات برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (که این چقدر برای ما فایده دارد یا ندارد یک بحث است و این که آیا ما را عضو می کنند قطعا یا باز فقط حمایت می کنند؛ یک بحث دیگری است)
نکات مهم پیرامون توافقات پاریس:
1)وقتی دقت می شود عملا طرف اروپایی هیچ چیزی را به عنوان تعهد نمی پذیرد. و مهم تر این که ما نیز از او نمی خواهیم. حتی از او نمی خواهیم که ما با این همه تعهد که داده ایم لااقل در شورای حکام علیه ما قطع نامه صادر نشود.
2)از طرفی حول بحث گروه کارشناسی که طرح شد که تعهد دوم ما بود، دو تا موضوع مهم دیگر در توافق پاریس هست:
الف) یکی موضوعی تحت عنوان ضمانت های عینی است که در توافق پاریس تاکید شده است، که این در این توافق، ضمانت های عینی ارائه خواهد کرد که برنامه هسته ای ایران صرفا برای برنامه صلح آمیز است. یعنی باید کاری کنیم که طرف مقابل تضمین عینی داشته باشد، که برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است. که باز اشاره خواهیم کرد که تضمین عینی یعنی چی؟ که باز براساس مستندات همین کتاب است و تعبیر وتفسیر بیرونی را انجام نخواهیم داد. هر چند که جا برای این کار وجود دارد
ب)اینکه آن ها متعهد می شوند که ضمانت های محکم در همکاری های هسته ای، تکنولوژی، اقتصادی و تعهدات محکم در موضوعات امنیتی بدست آورند. آن ها از ما تضمین های عینی خواستند، و ما از آن ها تعهدات محکم یا ضمانت های محکم خواستیم.
ولی ضمانت محکم یعنی چی؟ یعنی مثلا فرض بفرمایید من می گم جلسه ما ساعت 3 تمام خواهد شد، "حتما". این کلمه "حتما" می شود ضمانت محکم. اما ضمانت عینی یعنی چی؟ یعنی این جلسه ساعت 3 تمام می شود، اگر تمام نشود چه کار می کنیم، در را می بندیم، چراغ را خاموش می کنیم، بلندگو را قطع می کنیم، این یعنی کاری که منجر به عمل خواهد شد.
اما توضیج اینکه این گروه چند جانبه چرخه سوخت هسته ای چیست؟ که قرار شده است که سه کشور اروپایی از دعوت مدیر کل، برای پیوستن ایران به این گروه حمایت کنند.
اولا این گروه یک گروه مشورتی است، یعنی جایگاه حقوقی ندارد
سه تا دستورکار دارد،که باز هم نویسنده کتاب خودش توضیح می دهد، دارد: "دستور کار اول: این که هیچ کشوری از این به بعد حق تولید سوخت را ندارد و صرفا کشور هایی که در حال تولید هستند، می توانند به تولید ادامه دهند". دو: "سوخت به اندازه کافی در جهان وجود دارد و نیازی به تولید سوخت جدید نیست". یعنی باز این جا هم تایید می شود که ایران نمی تواند چرخه سوخت داشته باشد.
سه: "بانک بین المللی سوخت تاسیس شود و این بانک، نیاز کشورها به سوخت را تامین کند." که باز این هم یعنی این که ایران چرخه سوخت نداشته باشد. یعنی ما افتخار می کنیم که توانستیم از اروپایی ها تعهدی بگیریم که از مدیر کل حمایت بکنند تا از ما دعوت به عمل آورد تا ما عضو گروهی باشیم که نتیجه این گروه این شود که ما نباید چرخه سوخت داشته باشیم.
ملاقات با وزرای خارجه سه کشور اروپایی
بعد از اینکه مذاکرات پاریس انجام می شود و توافق نامه امضا می شود، دبیر اسبق شورای عالی امنیت ملی یک سفر به اروپا می روند. به مقصد فرانسه و آلمان. با رئیس جمهور فرانسه و صدراعظم و وزیر خارجه آلمان صحبت و ملاقات می کنند. که این مباحث در آن کتاب هست. چون ما اختیار و اجازه این که اسناد را در اختیار بگذاریم را نداریم. هرچند در دبیرخانه هست. ولی بالاخره منتشر شده است و ما آن ها را باز نشر می دهیم.
شیراک نظر خود را درباره قرار داد پاریس بیان می کند: " غنی سازی و بازفراوری جز برای سلاح هسته ای فایده ندارد. باید ببینیم که به نام استقلال( یعنی شما ایران، که به دنبال استقلال هستید) به دنبال راه خودتان هستید یا بر مبنای تمایل دنیا برای خاتمه دادن اشاعه توجه می کنید." یعنی در واقع تهمت اشاعه را هم به ما می زند. "موافق ام که مذاکره کنندگان به دنبال مصالحه باشند ولی در مورد غنی سازی از خط قرمز عبور نخواهند کرد. اگر خودتان هم با وزرای خارجه سه کشور جلسه بگذارید نتیجه فرق نخواهد کرد." آن ها هم همین را می گویند.
"در مقابل بوش از ایران دفاع کردم ولی تولید سوخت از جانب شما را برنمی تابیم. نمی توان از این خط قرمز عبور کرد. انگلیس، روسیه، اروپا و چین هم حاضر نیستند که به ایران اجازه دهند، سوخت هسته ای برای مصارف غیر نظامی تولید کند."
ایشان همچنین به آلمان می روند و با شرودل و فیشر ملاقات می کنند.
فیـشر:" برای ما در مرحله اول تضمین عینی، (یعنی همانی که در توافق پاریس بود،) به معنای عدم شروع غنی سازی است.
آقای روحانی:در تهران در توافق سعدآباد در حضور شما در مصاحبه گفتم تعلیق حداکثر یک سال خواهد بود".
فیشر می گوید:"در مذاکرات چنین نبوده است. در مذاکرات گفتیم فعلا از مدت تعلیق حرفی نباشد نمی خواهیم وقت کشی کنیم. اگر شما به طرف ما حرکت کنید همین امروز کار تمام است." یعنی اگر شما از قید مسئله هسته ای بگذرید مسئله تمام است. ایشان باز می گویند: "اگر برای رسیدن راه حل میانه اراده ای دارید، ما هم حاضر هستیم. "یعنی بیا وسط. نه حرف شما نه حرف ما. فیشر باز
می گوید:"ما از دو نقطه نظر به راه حل نگاه می کنیم." یعنی ما به سمت راست می رویم و شما به چپ. "ما از دو نقطه نظر داریم نگاه می کنیم. می خواهیم در دو جهت مخالف حرکت کنیم. و به نقطه میانه برسیم که امکان ندارد." یعنی شما باید به طرف ما بیایید.
ایشان باز در این سفر با صدر اعظم آلمان ملاقات می کند و در این ملاقات بیان می کنند:" این مسئله، در کشور ما یعنی انرژی هسته ای به غرور ملی تبدیل شده است. اگر راه حل مورد رضایت مردم نباشد، پایدار نخواهد بود."
شرودر در کمال پررویی:" با کمال احترام نسبت به مردم ایران معتقدم که مردم شما اطلاعی از مسائل اتمی ندارند اگر رهبری خردمند به مردم خود بگوید این امری است که به لحاظ سیاسی و اقتصادی به سلاح شان نیست، آن ها خواهند پذیرفت. اگر بتوانید انصراف داوطلبانه از غنی سازی را برای مردم خود توضیح دهید، جهان به شما اعتماد خواهد کرد." یعنی جلوی پیشرفت خود را بگیرید، جهان به شما اعتماد می کند چون اگر چیزی نداشته باشید، اعتماد می کنند. " و ملت شما از مزایای زیادی ازجمله مزایای اقتصادی بهره مند خواهد شد. من راه حل دیگری نمی شناسم."
دبیر اسبق:"همان طور که سایر اعضای ان. پی. تی حق تولید سوخت دارند، ما هم حق داریم و اجاز ه تحقیر ایران را نمی دهیم."
شرودر:" مسئله ما معاهدات بین المللی نیست. ان. پی. تی اصلا برای ما مهم نیست. مهم این است که از طریق اعتماد اروپا به ایران، جهان به ایران اعتماد پیدا کند. بدون این اعتماد اروپا و جهان، امکان حل مسئله وجود ندارد. انصراف از غنی سازی ما را از تمام مشکلات بعدی رها می کند." این جا می خواهد تهدید کند."من نمی دانم راه حل دیگری وجود دارد یا خیر."
دبیر اسبق:"شما میخواهید سوخت تولید نکنیم یا سلاح هسته ای. اساس ان. پی. تی این است که کشورها فعالیت صلح آمیز داشته باشند."
شرودر:" ما هردو به لحاظ سیاسی آدم بالغی هستیم. صریح صحبت کنیم. ان. پی. تی کافی نیست. برای ادامه کار، تنها یک راه را می بینیم. واقعا مطمئن نیستم غیر از انصراف راه حل دیگری وجود داشته باشد." یعنی تعطیل کنید. یعنی عملا تضمین عینی، به معنی تعطیلی شد. خیلی صریح.
و جالب تر از همه چیز اظهار نظر ایشان در جای دیگری از کتاب شان است که:" پس از سفر پاریس و توافق با شیراک، امید جدیدی ایجاد شده بود. و نظر عده ای که می گفتند اروپا به هیچ شکل زیر بار غنی سازی نمی رود به شدت تضعیف شده بود."! از این صراحت بیشتر؛ که با هیچ نوع کار هسته ای جدی در ایران موافقت نمی کنند. و باهمین نگاه و برداشت است که آن دوران، دوران طلایی دیپلماسی نامیده می شود.
نامه حسن روحانی به وزرای 3 کشور اروپایی
وقتی از این سفر برمی گردند، می بینند که ظاهرا خیلی خوب نبوده است. و یک کلاه بزرگی سر آن ها رفته است. قصد دارند کاری بکنند تا یک مقداری ترمیم بشود.
مسئول وقت مذاکرات هسته ای، نامه ای به سه وزیر اروپایی می نویسند. با این مضمون که توافق پاریس که امضا شد، قبول. ولی درک ما از توافق پاریس این هاست:
1)شناسایی حقوق ایران و اعمال آن تحت ان. پی. تی مانند سایر کشورها
2) گزارش عندالاقتضای مدیر کل آژانس، به شورای حکام به معنی نقطه شروع تبیین پرونده هسته ای ایران در آژانس. 3) تعهد سه کشور اروپایی مینی بر اینکه پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت ارجاع داده نخواهد شد پابرجاست.(سوالی این جا مطرح است که آیا آن بندگان خدا تعهدی داده بودند ؟)
4) در مورد قطع نامه نوامبر با ایران مشورت خواهد شد.( یعنی این سه کشور اروپایی که می خواهند قطع نامه علیه ایران بدهند با ایران مشورت خواهند کرد.)
5) در هیچ بند از قطع نامه که نباید به مفهوم ماشه اشاره کند.(مفهوم ماشه یعنی چی؟ یعنی اگراز ایران یک مسئله‌ی دیگری سر بزند، پرونده در شورای حکام مطرح نمی شود، مستقیم وارد شورای امنیت می شود.)
6) تعلیق در UCF اصفهان به معنای اجتناب از وارد کردن کیک زرد است.( می دانید که UCF اصفهان در واقع جزء غنی سازی نیست ولی در آن جا ما این کار را متاسفانه پذیرفتیم)
ایشان این کار را انجام می دهند. تا اتفاقی که در پاریس افتاده است را ترمیم بکنند.
سه کشور اروپایی هم فورا پاسخ صریح می دهند: "دیدگاه ما این است که متن صریح توافق پاریس بدون تفسیر یا شرایط دیگر، تنها مرجع برای طرفهای توافق است."!
بازهم قطــــعنامه
باز با همین وضعیت، ما تعامل بیشتری می کنیم، اسم این را نمی دانم باید تعامل بگذاریم یا چیز دیگری.آن ها در مقابل به اصطلاح این همه تعامل، باز دوباره تصمیم به ششمین قطع نامه می گیرند. باز توسط این سه کشور اروپایی قطع نامه به شورای حکام پیشنهاد می شود.
پیشنهاد عجیــب طرف ایرانــی
4 فروردین 84، برای تضمینهای عینی، ایران یک طرحی را به سه کشور اروپایی می دهد. باز تاکید می شود که همه این موارد داخل کتاب ذکر شده، هست. صحت و سقم آن هم با نویسنده کتاب است. دقت کنید ما که می خواهیم برنامه هسته ای داشته باشیم، خود این پیشنهادات را می دهیم:
1) محدود کردن برنامه هسته ای ایران
2) چرخه سوخت باز.( چرخه سوخت باز در مقابل چرخه سوخت بسته است. از معدن تا بازفرآوری همه مراحلی که در چرخه سوخت وجود داره، چرخه بسته را تشکیل می دهد. یعنی این که همه مراحل در کشور وجود داشته باشد که ما اکنون این توانمندی را داریم. باز یعنی این که یک بخشی از آن وابسته به خارج باشد. این که ما این قسمت را انجام نمی دهیم. در واقع می پذیریم که جرخه سوخت کامل نداشته باشیم، با وجود اینکه حق ما هست، و توانایی اش را داریم.)
3) تعیین سطح غنی سازی در سطح غنای پایین.
4) محدود کردن دامنه غنی سازی صرفا برای سوخت راکتورهای ایران (بالاخره ما یک کشور هسته ای هستیم. ممکن هست بخواهیم این اقلام هسته ای را تولید کنیم، صادر کنیم. اینجا می پذیریم که فقط نیازهای داخلی خود را برطرف کنیم.)
5) تبدیل همه اورانیوم تولید شده به لوله سوخت،
6) تصویب پروتکل الحاقی،
7) حضور مستمر بازرسان در مراکز غنی سازی و تبدیل آن.
این در واقع چیزی است که ما در فروردین ماه به سه کشور اروپایی می دهیم. که در کمال تعجب این را هم نمی پذیرند.
آخرین مذاکرات روحانی با طرف اروپایی
چهار خرداد سال 84، آخرین مذاکرات بین مسئول سابق هسته ای ایران با وزرای خارجه سه کشور اروپایی و سولانا که به آن ها پیوسته بود، انجام می شود. که در این مذاکره طرحی که قرار بود در مذاکرات پاریس به ایران داده شود را مطالبه می کند.
آن ها مطرح می کنند که باید بحث شود، کار بشود. برای این قضیه بهانه هایی می آورند. ولی اظهار می دارند که شما نباید UCF اصفهان را دست بزنید. همان که در پاریس پذیرفتید را انجام بدهید. این بحث ها در واقع آن جا انجام می شود. اما چیزی که مربوط به بحث ما می شود، چند جمله اش را دقت کنید.
وزیر خارجه انگلیس :" ما می توانیم فهرست طولانی از اقداماتی که باید انجام شود را ارائه دهیم"، همان پیشنهادی که برای طرح دراز مدتمی خواستند به ایران بدهند.
دبیر اسبق:" آیا در طرحی که می خواهید بدهید غنی سازی برای ایران هست یا نه؟"
جناب وزیر!:" موضع الان ما این است که نه."!
وزیر خارجه آلمان:" سخت است به ایران تکنولوژی هسته ای بدهیم.
" وزیر خارجه انگلیس:" در زمینه غنی سازی داخل ایران و نه برای ایران. هیچ تعهدی از قبل نمی توانیم بدهیم. یعنی اگر شما می خواهید غنی سازی داخل ایران داشته باشید نه." ولی اگر بیرون باشد بعدا ما به شما سوخت بدهیم یا چیز دیگری بدهیم، یک بحث دیگر است. ولی درمورد داخل اصلا صحبت نکنید." دستیابی به آنچه ما می خواهیم به آن برسیم یعنی تمهیدات دراز مدت ما در جهت توافق پاریس بسیار مشکل است." ما قرار گذاشتیم در طول دوره مذاکرات تعلیق را ادامه بدهیم.
وزیر خارجه آلمان:" اگر شما فکر می کردید ما می گوییم شما می توانید غنی سازی داشته باشید اشتباه می کنید."
نامه روحــانی به اروپایـــی ها
در تیر ماه پی گیری می کنند که سه کشور پیشنهاد شان را بدهند.که آن ها اما و اگر می کنند و جواب نمی دهند. یک برآوردی طرف ایرانی می کند. نامه ای به سه وزیر می نویسد. که خود متن و پاسخ سه وزیر جالب است:
نامه روحانی:" پس از این دوره طولانی مذاکرات و تمامی اقداماتی که برای اطمینان سازی انجام دادیم و انعطاف هایی که نشان دادیم، هیچ توجیهی وجود ندارد که شما از ارائه پیشنهادی که بتواند برای طرفین قابل قبول باشد. خود داری نمایید. و در عوض چیزی را ارائه دهید که ما انتخاب دیگری جز رد کردن آن نداشته باشیم."
و این حرفِ کیست؟، کسی که به اصطلاح مسئول بوده و همواره، در حال مذاکره و تعامل بوده است. نتیجه اش را حالا ببینید.
سه وزیر هم پاسخ صریحی می دهند:" مذاکره تنها می تواند براساس متن و مذاکرات پاریس باشد. نصی که آن جا هست را انجام می دهیم."
آن جا ما تضمین های عینی را پذیرفتیم، تضمین عینی هم یعنی شما چرخه ی سوخت نداشته باشید. چون این بحث رو در گفت گو ها گفتند. گفتند:"تضمین عینی موقعی است که اگر شما هم بخواهید منحرف شوید هم نتوانید واین موقعی است که شما حتی دانش هسته ای هم نداشته باشید."
یکی از مسئولین اروپایی که در مذاکرات وقت بوده، در جلسه مذاکره، پیرامون همین تضمین های عینی ، به ساعتی که در میز مذاکره بوده است، اشاره می کند. : این ساعت رو نگاه کنید. ما که می گوییم شما باید تضمین عینی بدهید؛ این است که در واقع اولا باید جلوی حرکت عقربه های ساعت را بگیرید، یعنی باید فعالیت ها را تعلیق کنید. که همین الان هم دارید این کار را انجام می دهید. دوم باید اجزای این ساعت را از هم جدا کنید. سوم ( گویا سیگاری دستش بوده، این سیگار را میزند درجاسیگاری، خاموش می کند) همه آنها را باید تخریب بکنید.
پیشنهاد تحقیرآمیز طرف اروپایی به ایران در مرداد 84
بالاخره در مرداد ماه سال 84 ، سه کشور اروپایی پیشنهادشان را برای آن تمهیدات دراز مدت می دهند. که پیشنهاد مفصلی است. که دارای چند محور مهم است که عبارتند از:
1)چنانچه ایران، خواهان تامین تضمین شده سوخت طی سال های آتی باشد قادر خواهد بود اطمینان مورد نیاز را از طریق ایجاد یک تعهد الزام آور، مبنی بر اینکه به فعالیت های چرخه سوخت هسته ای نمی پردازد، برساند.( یعنی که ایران باید متعهد بشود که هیج فعالیتی در زمینه چرخه سوخت هسته ای نداشته باشد.)
اصلا ما در مذاکره چه اهدافی داشتیم. نگاه کنید ابتدا توافق سعدآباد برای این بود که نمی خواستیم تعلیق را با ابعادی که در قطع نامه شورای حکام بود را بپذیریم. به اینجا رسیدیم.که نه تنها غنی سازی، چرخه سوخت نیز باید حذف شود.
تعهدات اروپایی ها:
1) از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی حمایت سیاسی می کنند( که خیلی زحمت می کشند)
2) تقویت می کنند همکاری ها با ایران را در عرصه هایی مانندحمل و نقل هوایی، راه آهن، دریایی، زلزله شناسی، زیرساخت، کشاورزی، صنعت غذایی و توریست (که اینها هیچ تعهد مشخصی نیست. خب در زمینه توریست همکاری می کنیم یعنی چه؟ به هر حال، ورود توریست خارجی به ایران منافعی دارد. ولی آیا در قرارداد چنین چیزی نوشته شده، که مثلا سالانه هزارتا، ده هزارتا توریست وارد ایران می کنیم. همکاری می کنیم، حالا چکار می کنیم و نتیجه اش چه می شود، معلوم نیست. یعنی باز هیچ تعهدی را متقبل
نمی شوند
3) سه کشور اروپایی با ایران برای جایگزینی تسهیلات تجهیزات، برای موادی که فقط کاربری غیر نظامی داشته باشند، همکاری می کنند.( یعنی در بحث های هسته ای آن چیزهایی که فقط کاربری غیر نظامی داشته باشد، همکاری می کنند و باز معلوم نیست چگونه همکاری می کنند. به ما می فروشند یا به ما اجاره می دهند با ما مشارکت می کنند. معلوم نیست. گفته اند همکاری می کنند، یعنی ممکن است در اتاق خود بنشینند، دعا کنند که ایران نیاز هسته ای اش را برطرف کند. هیچ تعهد ملموسی را متعهد نمی شوند)
4) این گروه می تواند حوزه جدید را برای استخدام دانشمندان، تکنسین ها و کارگران ایرانی که برای این تجهیزات استخدام می شوند پیدا کنند.( چون قرار است چرخه سوخت هسته ای در ایران جمع شود. بالاخره ده ها دانشمند، کارگر و تکنسین بی‌کار می شوند. سه کشور اروپایی متعهد می شوند که برای آن ها داخل ایران، کار پیدا کنند)
معاون سولانا راجع به موضع هیات ایرانی زمان روحانی چه گفت؟
نگاه کنید ما تا کجا رسیدیم. که من خاطرم هست در مرداد87 ، با پوپر، معاون سولانا جلسه ای داشتیم. وقتی بحث به اینجا رسید، گفتم شما چنین پیشنهادی به ما دادید.
گفت:" ما اشتباه کردیم در آن زمان این پیشنهاد را به شما دادیم. چرا که ما هرآن چه به شما می گفتیم، شما می پذیرفتید. و ما قدرت شما را under stimate کرده بودیم و ما نباید این پیشنهاد را به شما می دادیم".
جالب است که او معذرت خواهی می کند ولی کسانی که این بلا را سر مردم ایران و منافع ملی ما آوردند، افتخار می کنند و طلبکار هم هستند.
البرادعی: پیشنهاد توهین آمیز و متکبرانه بود
البرادعی در کتاب اش به این پیشنهاد اشاره می کند. جالب است نظر او را هم ببینیم:" نه تنها پیشنهاد سه کشور اروپایی ناچیز بود، بلکه لحن توهین آمیزی نیز داشت، تا جایی که حتی لحن متکبرانه ای نیز حتی داشت. این طرح تا جایی پیش می رفت که قول می داد که اروپایی ها دانشمندان ایرانی را که در صورت غنی سازی نکردن، بی‌کار می شوند تحت پوشش قرار می دهد."
اعتراف روحانی به بی نتیجه بودن روند مذاکرات
در مرداد 84 ،که در واقع اواخر دوره مسئولیت ایشان هست، نامه ای به آقای البرادعی می نویسند.
در این نامه که باز در همان کتاب هست، چند نکته را متذکر می شوند که به نظر من، این نکات کاملا گویاست. یعنی در واقع ارزیابی این روند را در این سه گزاره هایی که ایشان می آورند، به وضوح می توان یافت. نیازی به هیچ تفسیر وتعمیق دیگری نیست :
1)علی رغم همه تلاش های صادقانه خود و حد اکثر انعطاف، پیشنهاد سه کشور اروپایی نه تنها حقوق ایران برای توسعه صلح آمیز انرژی هسته ای را مورد توجه قرار نمی دهد، بلکه حتی در حد اصلاح محدودیت های غیر قانونی ناموجه ای که بر اقتصاد و توسعه فناوری ایران شده، نیز نیست.
نگاه کنید این حرف کیست؟ کسی که به دنبال این بود که همکاری های خیلی گسترده ای با اروپایی ها راه بیفتد. خود ایشان می گوید شما حتی به محدودیتهای غیر قانونی کوچکی که بر سر اقتصاد ما وجود داشت، متعرض نشدید. با وجود این همه رویکرد به اصطلاح تعاملی حاضر نشدید با ما کار کنید.
2) پیشنهاد سه کشور اروپایی در زمینه تقاضاها از ایران بسیار، معین و مشخص، اما در مورد پیشنهادهای ارائه شده به ایران، مضحک، کوتاه و نارساست. فقدان هرگونه تلاش برای ایجاد ظاهری متوازن این پیشنهادها را به دستوری استعماری کاپیتولاسیون شبیه می سازد. پیشنهاد یاد شده توهینی به تمام ملت ایران است که سه کشور اروپایی باید به خاطر آن از ملت ایران پوزش بطلبند.
البته این را در پرانتز باید گفت ابتدا کسانی که اروپایی ها را به اینجا رساندند پوزش بطلبند نه اینکه الان مدعی بشوند. مهر 92، این قرارداد امضا شده است شماچرا مرداد 84 ، تازه یادتان افتاده است. شما می گویید حتی بررسی نشده است. پس چرا این روند را جلو رفتید؟ به این می گویند مذاکره؟ که منافع یک ملت را به تاراج بگذارید. این که صرفا از جلسه گفت و گو بیرون بیاییم، با هم دست بدهیم و بخندیم، مذاکره شد؟ نه خیر. مذاکره تامین منافع ملت است.
عملکرد هیات مذاکره کننده خلاف نظر رهبری و خط قرمزهای نظام
ما بر اساس بحث هایی که در کتاب خود ایشان هست، ببینیم واقعیت چه بوده است.
الف) ایشان می گوید" قبل از توافق سعدآباد در ملاقات حضوری با مقام معظم رهبری جزئیات را مطرح کردیم. معظم له در این ملاقات با تعلیق در حد گازدهی نطنز موافقت کردند".
فرض کنیم این گزاره درست باشد که رهبری با تعلیق در حد بازدهی موافقت کردند. چرا که ادعای ایشان هست و من نظر نمی دهم درست است یا غلط. ولی فرض می کنیم درست است. حالا ببینیم در توافق سعدآباد چه اتفاق افتاده است؟ در توافق سعدآباد، دولت ایران داوطلبانه تصمیم گرفته است که همه فعالیت های غنی سازی اورانیوم و بازفناوری را به صورتی که آژانس تعریف نموده تعلیق نماید. آژانس هم تعریف کرده است. که آن هم ابتدا گفتیم خدمتتان هست در قطع نامه شورای امنیت وجود دارد.
پس اگر گزاره ایشان درست باشد که رهبری با تعلیق بازدهی نطنز موافقت کرده اند، پس شما به آن عمل نکردید.
ب) باز در خود کتاب ایشان جمله ای دارد. "به وزرای خارجه اروپایی در سعدآباد تاکید کردم که در مقام عمل، تنها بازدهی تعلیق خواهد شد و نه بیشتر. حتی بیانیه توافق سعدآباد کمی متفاوت تر بود."
پس یعنی شما خلاف عمل کردید.
ج) جای دیگری باز ایشان می گویند که ما برای توافق پاریس یک خطوط قرمزی را تعیین کردیم. که این خطوط قرمز10 تا است. باز تاکید می کنم این روایت ایشان هست. من قضاوت نمی کنم که درست است یا غلط. ولی خود ایشان می گویند ما قبل از توافق پاریس به سه کشور اروپایی پیشنهادی دادیم.که در پیشنهاد ایران از 10 تا خط قرمز که گذاشته شده است، به روایت ایشان، بیشتر از 3 تای آن ها در پیشنهادی که خودمان داده ایم، نیست.یعنی 7 تا از خط قرمزهای نظام را خود زیر پا گذاشته ایم. بنده خداها احترام گذاشتند و همان 3 تا را قبول کردند.
باز دقت کنیدکه با چه اعتماد به نفسی، هنوز خرابکاری های خود را به مقامات عالی نظام منسوب می کنند. که این ها بر اساس مطالب خود ایشان است، راست و دروغش با خودشان. نمی خواهم قضاوت کنم. که اسنادش وجود دارد اما الان محل ورودش نیست و ما هم اختیار نداریم اسناد نظام را در هرجا ارائه کنیم. حتما ایشان اجازه هایی داشته اند که توانسته اند ارائه کنند.
د) در جای دیگری ایشان می گویند نظام، هفت شرطی را برای توافق پاریس گذاشت. حالا بیایید در میزان اجرایش در پیشنهادی که ایران می دهد، نگاه کنیم. از هفت شرط، پنج موردش رعایت می شود. دو مورد از آن رعایت نشد. لااقل در پیشنهاد ایران که باید رعایت شود. در توافق پاریس خروجش چهار بند است، که از آن چهار بند،سه موردش جز خط قرمزهای ماست. اگر خطوط قرمز شروط نظام هست، قاعدتا باید در خروجی مذاکرات لحاظ شود. اگر در مذاکرات این خطوط قرمز تأمین نشده است، شما نباید موافقت می کردید. و ایشان موافقت کرده اند.
باز تأکید می کنم این مطالب روایت ایشان هست. من درباره این روایت قضاوتی نمی کنم. و جالب است مطالب دیگری در همین کتاب،" در توافق پاریس طبق مصوبه رسمی جلسه سران نظام عمل شد". توافق پاریس وجود دارد، بروید ببینید، آیا عمل شد یا نشد.
البته این سه خط قرمز که گفتم رعایت شده است، آن هایی است که تسامحتا می پذیریم. اگر بعضی مواردش بخواهد جدی و حقوقی بررسی شود، باز قطعا بیشتر خط می خورد. مثلا" دوره تعلیق محدود به دوره مذاکره باشد". تقریبا در توافق پاریس این طوری نیست. در توافق پاریس هست:" مادامی که مذاکره هست، تعلیق یک عنصر ضروری است". می گوید در این دوره ضروری است. بعدش را متعهد نمی شوند. هرچند که وقتی که می گوییم در طول دوره مذاکره باشد. مذاکره چند روز است یا چند سال است یا چند قرن است، هیچ معلوم نیست. خود ایشان می گوید" با ما شرط کردند که دوره مذاکره 6 تا 7 ماه باشد".
موضع رهبری نسبت به روند عقب نشینی ها
ایشان در 13 دی ماه 1386، در دیداری که با دانشجویان یزد داشتند، راجع به این مسأله به تفصیل صحبت کردند. چند فراز از صحبت های ایشان که مربوط به بحث ماست، را دنبال می کنیم: "در مسئلهى هسته‌اى، آمریكائىها تا همین چند ماه پیش اصرار، اصرار كه باید ایران به كلى همهى فعالیتهاى هستهاىاش را كنار بگذارد؛ یعنى مثل آن كارى كه با لیبى كردند؛ تهاش را جارو كند، تقدیم كند به آنها؛ به كلى اعلام انصراف كند. اخیراً- چند هفتهى قبل از این- وضع به جائى رسیده است كه گفتند ایران در همین حدى كه هست، توقف كند. ببینید فاصلهى اینها خیلى زیاد است. یك روزى بود كه اینها حاضر نبودند پنج عدد سانتریفیوژ را تحمل كنند. مسئولین گفتگو و مذاكرهى با اروپا حاضر شده بودند بیست تا سانتریفیوژ را نگه دارند، آنها گفته بودند نمىشود؛ گفته بودند پس لااقل پنجتا، گفته بودند نمىشود. اگر مىگفتند یكى، بازهم مىگفتند نمىشود! امروز سه هزار تا سانتریفیوژ دارد كار مىكند، مبالغ زیادى هم آمادهى كار گذاشتن است. مىگویند در همین حد متوقف شوید. این هم یكى از ناكامىهاى آمریكاست."
" این فرایند عقب نشینی البته برای ما یک فایده ای هم داشت: اینکه خودمان هم وعده ها و حرفهای رقبای غربی و اروپایی را تجربه کردیم و هم افکار عمومی دنیا تجربه کرد. لکن عقب نشینی بود، دیگر عقب نشینی کردید. من همان وقت در جلسه مسئولین گفتم اگر چنان چه بخواهند به این روند مطالبه پی در پی ادامه بدهند، من خودم وارد میدان می شوم. همین کار را هم کردم. بنده گفتم که این روند عقب نشینی باید متوقف شود و تبدیل شود به روند پیش روی و اولین قدمش هم باید در آن دولتی انجام بگیرد که این عقب نشینی در آن دولت انجام گرفت. و همین کار هم شد. در زمان دولت قبل، اولین قدم به سمت پیشرفت برداشته شد. تصمیم گرفته شد که کارخانه UCF اصفهان راه اندازی شود و راه اندازی هم شد و دنبالش هم این پیشرفت های بعدی تا به امروز.
چیزهایی هست که خواهید دید که همان نقشه ایجاد یأس دشمن است که حالا یک کار به این عظمت انجام گرفته. مسأله انرژی هسته ای این همه درباره اش مردم شادی و خوشحالی کردند. آقا در بیاید که چرا شما بیخود مملکت را به چالش های این چنینی می کشانید؟ فقط به خاطر یک چیز کم اهمیت انرژی هسته ای؟
ببیند این همان ایجاد یأس است. این همان چیزی است که شما باید مراقبش باشید. این یکی از آن رخنه هاست که اعتماد به نفس ملی را ضربه می زند چنان چه در سال قبل متأسفانه این کار شد؛ یعنی این مسأله انرژی هسته ای که باید پشتوانه مستحکم اعتماد به نفس ملت ایران می شد، خواستند وسیله ای کنند که اعتماد به نفس را از ما بگیرند. هی فشار آوردند که باید آن را تعطیل کنید، این را تعطیل کنید. رسیدند به کارخانه UCF اصفهان، گفتند این را هم باید تعطیل کنید. این مقدمات اولیه است.بنده آن وقت به مسئولین گفتم که اگر این حرف را گوش کردید، فردا خواهند گفت معادن اورانیوم را هم که در کشور وجود دارند، باید یک جا جمع کنید بدهید به ما تا خاطرجمع شویم که شما نمی خواهید بمب اتم بسازید"
خواهش برای یک سانتریفیوژ
حتی در آن دوران طلایی مذاکرات، به اصطلاح خودشان، به آن ها گفتند اجازه بدهید یکی دو سانتریفیوژ در دانشگاه، داخل محفظه شیشه ای بگذاریم تا کسی دست به آن نزند. که دانشجویانی که آن جا هستند بدانند سانتریفیوژ که می گویند، چه شکلی هست! که همین را هم اجازه ندادند.
مذاکره در دستشویی
در خاطرات جک استراو بخوانید. خیلی توهین آمیز می گوید:" طرف ایرانی به من زنگ زد. من وقتی وارد دفترم می شد به من زنگ زد. به همراهم گفتم: بگو چند دقیقه دیگر زنگ بزند. من وارد دفترم شدم، دیدم دستشویی دارم. رفتم داخل دستشویی تلفن را گرفتم و جواب دادم. ایشان به من گفتند که داشتن چند عدد محدود سانتریفیوژ را اجازه بدهید. قاطعانه گفتم که یکی هم نباید داشته باشید.
سولانا در اولین دیداربا جلیلی چه گفت؟
و این حرفی است که سولانا در آذر 86 در اولین دور گفت و گو با آقای جلیلی گفت. گفت: "آقای جلیلی ما یک زمانی حاضر نبودیم شما حتی یک سانتریفیوژ داشته باشید ولی امروز .. ما از شما می خواهیم که از این جلوتر نروید." یعنی آن روند تعاملی ( سازش و عقب نشینی) نتیجه اش آن شد.
تغییر رویــکرد گفتـــگوها
ما برای اینکه در این مقطع به یک جمع بندی ملموس برسیم، از دوره ای که کاترین اشتون به عنوان مسئول گفتگوها مطرح شد را اشاره می کنم.
ایشان در آذر 89 که سومین دور مذاکرات در ژنو برگزار شد، مسئول هماهنگ کننده 1+5 بود، و وارد گفتگوها شود. درآن مقطع، ایران پیشنهادی را مطرح کرد با عنوان «گفتگو برای همکاری» که چون آن ها موضوعی را که مطرح می کردند، راهبرد دو مسیره گفتگو- فشار بود؛ که ما گفتگو می کنیم. اگر آن چیزی را که
می خواهیم در گفتگو به دست نیاوردیم با فشار تأمین می کنیم. این مسأله مطرح شد که این راهبرد، راهبرد غلطی است و این را باید کنار بگذارید. لذا ما گفتگو برای همکاری را پیشنهاد می کنیم. بیایید با هم بنشینیم، صحبت کنیم که چه کار باید کرد.
در آخر اشتون این عبارت را پذیرفت" گفتگو برای همکاری برای یافتن زمینه های مشترک"؛ یعنی پیشنهاد ما در واقع مقداری اصلاح شد ولی ماهیتش همان ماهیت بود. این نکته خیلی مهم بود.
ایده ای که ما مطرح کردیم برای همکاری شکلی، همکاری هفت کشور، در اینجا به طور جدی تصویب شد و کلید خورد. حالا چقدر متعهد بودند یا نبودند، بحث دیگری است و چه استفاده ای ما کردیم، اشاره می کنم.
مذاکرات اســتانبول
ما در مقطع بعدی مواجه هستیم با گفتگوهایی که چند ماه بعد در استانبول برگزار شد. در استانبول اگر خاطرتان باشد ما چندی قبل از آن با موضوعی مواجه بودیم به نام تأمین سوخت راکتور تحقیقاتی تهران.
ما به آژانس نامه نوشتیم که راکتور تحقیقاتی تهران که برای بیماران رادیو دارو تولید می کند، نیازمند سوخت است. شما سوخت را برای ما تأمین کنید؛ مثلا بفروشید.که در واقع این ایده را مطرح کردند که ما حاضر هستیم که به جای اینکه سوخت را به شما بفروشیم، سوخت را مبادله کنیم. شما سوخت اورانیوم کم غنی شده 5/3 تا 5 درصد را دارید. این را به ما بدهید به مقداری که برای تولید سوخت راکتور تحقیقاتی تهران مورد نیاز است. ما غنای آن را تا 20 درصد که مورد نیاز است، بیشتر می کنیم. ما صفحه سوختش را درست می کنیم و این را به شما می دهیم. که فرمول تبادل سوخت از اینجا شروع شد.
یک سری مذاکرات هم بین ایران و سه کشور مقابل ما در 1+5 یعنی آمریکا و روسیه و فرانسه در کنار آژانس در وین شکل گرفت که حالا بحث آن را نمی خواهم مطرح کنم. ابتدا به نتیجه نرسید که ما به سمت تولید 20 درصد رفتیم و این که خود صفحه سوخت را تولید کنیم. در این زمان بود که گفتگوهای استانبول 1 برگزار شد.
پیشنهادات طرف غربی در استانبول
در استانبول 1 آن ها آمدند، در همان قالبی که در وین مطرح کرده بودند، برای تبادل سوخت پیشنهادی را بیان کردند. این پیشنهاد 3 ویژگی داشت:
1)برای تحویل سوخت به ما، شروطی گذاشته بودند.که این شروط به گونه ای بود که معلوم نبود سوخت به دست ما می رسد یا نه.
2) گفتند در این مدتی که ما صفحه سوخت را برای شما می سازیم، پس شما هم نمی توانید رادیو دارو تولید کنید. ما تسهیلات برای خرید رادیو داروی شما را تأمین می کنیم (نگاه کنید؛ نگفتند رادیو دارو می فروشیم، گفتند تسهیلات فراهم می کنیم. یعنی مثلا می گویند ما گفتیم مثلا فلان کشور به شما بدهد. ممکن است خودش نمی خواهد بدهد. ولی باز رادیو دارو عملا به دست ما نمی رسید.)
3) که باز در پیشنهادشان مشکل داشت این بود که قبلا در وین به ما گفته بودند که یکساله این سوخت راکتور را
می دهیم.بعد گفتند دوسال. در پیشنهاد استانبول 1 گفتند که معلوم نیست، زمانش معلوم نیست، باید ببینیم تولید
می شود، چه طور؟
این پیشنهاد را وقتی که ارائه کردند، طبیعی بود که با واکنش مثبت طرف ایرانی مواجه نشد. اما یک نکته ای را آقای جلیلی در آن جلسه گفتند؛ گفتند فرض کنید که ما پیشنهاد شما را بپذیریم، همین پیشنهاد را بدون هیچ کم و کاست که می پذیریم. خوب شما فرض کنید که سوخت راکتور تهران را می دهید، رادیو دارو هم می دهید، پولش را می گیرید؛ یعنی سوخت را می سازید به ما می دهید، رادیو دارو را هم می سازید به ما می دهید. پس این جا بی حساب می شویم، با هم هیچ حسابی نداریم. اما کار دیگری که ما انجام می دهیم. این است که ما 1200 کیلو از مواد 5/3 تا 5 درصدمان را خارج می فرستیم.
شما هم ادعا می کنید که نگرانی تان از این که ایران به سمت انحراف از در واقع مسیر صلح آمیز برود، رفع می شود. اگر این 1200 کیلو از ایران بیرون برود. نگرانی شما هم رفع می شود. ما چه چیزی به دست می آوریم؟ یعنی در عرصه فنی با هم برابر می شویم؛ شما سوخت و رادیو دارو می دهید، ما پولش را می دهیم. ولی در عرصه سیاسی شما چیزی را به دست می آورید، و به اصطلاح خودتان نگرانی تان رفع می شود. ولی ما چی؟ ما نگرانی مان رفع نمی شود، که بحث تحریم ها بود. که در آنجا آقای دکتر جلیلی گفتند: ما اگر بخواهیم برای همکاری مذاکره کنیم، همانطوری که در ژنو هم با هم توافق کردیم، این همکاری در واقع دو لازمه دارد: لازمه اول این است که ان. پی. تی را به عنوان مبنای گفت وگوها بپذیرید. لازمه دوم این است که از دشمنی و خصومت با ملت ایران دوری کنید. یعنی به روایت منطق ها، باید مقتضی موجود باشد- ان. پی. تی-، مانع هم مفتوح باشد –تحریم ها نباشد- تا این روند شکل بگیرد.
این هاوقتی دیدند با این صحبت منطقی نمی توانند برخورد کنند، یا پاسخ بدهند، گفتند ایران پیش شرط گذاشته است و ما پیش شرط از سوی ایران را نمی پذیریم. گفتیم این پیش شرط نیست. بالاخره اگر ما می خواهیم درباره [مسائل] هسته ای گفت و گو کنیم، باید مبنا داشته باشیم.
در ان. پی. تی ما عضو هستیم، شما هم عضو شوید. شما اصلا جزو تدوین کننده هایش بودید. گفتند که نه این پیش شرط است و ما قبول نمی کنیم.
آخرین جملات جلیلی و اشتون چه بود؟
این جلسه –جلسه استانبول 1- در واقع با ناراحتی تمام شد. طرفین هم در مصاحبه همین بحث را مطرح کردند. اما نکته مهم این است که ما در این جا که جلسه با تلخی تمام شد، آخر جلسه دو تا جمله آقای جلیلی و خانم اشتون داشتند که به نظر من این دو جمله، جملات بسیار بسیار مهمی است که در تاریخ ما قطعا خواهد ماند.
اشتون آخرین جمله ای که در آن جلسه گفت این بود: "ما نمی توانیم پیش شرط های شما را بپذیریم –یعنی همان ان. پی. تی - و این که دشمنی باشد. آقای جلیلی! ما ایده های مان را روی میز گذاشتیم، ما جدی هستیم، درها باز است، ایده های مان روی میز است و خطوط تلفن نیز باز است"
یعنی چی؟این یک معنی اش این بود که بالاخره این طرحی که ما داریم، همین است. شما نمی توانید سوخت راکتور تحقیقاتی تهران را بسازید و مجبور می شوید آخر پیش خودمان بیاید. تلفن ما را هم که دارید، در اتاق ما هم که باز است، در خدمتیم.
آقای دکتر جلیلی هم در همین مقطع از صحبت ایشان، جمع بندی خودش را ارائه کرد. آخرین جمله ایشانهم این بود: "هرگاه اراده ای صورت گرفت تا حقوق ملت ایران را بپذیرید –یعنی ان. پی. تی- و آنچه را که موجب تقابل است، رفع نماید- " اگر یک وقت شما خواستید و پذیرفتید، ما در خدمتیم؛ نخواستید، التماس دعا!"
که اصلا عرض کردم جلسه با ناراحتی تمام شد؛ یعنی دو طرف از هم خداحافظی نکردند، آن ها از یک در رفتند و ما هم از یک در دیگر. در مصاحبه هم این نمود پیدا کرد.
بعضی ها گفتند آقا این چه روند مذاکراتی بود؟ این جوری که نمی شود مذاکره کرد. ما باید بنشینیم و با آن ها تعامل کنیم. ولی مذاکره این نیست که همه آخرش کف بزنند. مذاکره هدفش تأمین منافع ملّی است. اگر منافع ملی با سلام و صلوات بدست می آید، چه بهتر؛ اما اگر با دعوا بدست می آید، باید دعوا کرد. شوخی ندارد. هیچ کشوری سر منافع ملی اش شوخی نمی کند. ولی عده ای باز هم در این کشور همه چیز را بازیچه می گیرند.
کوتاه آمدن اشتون در برابر جلیلی
حالا شما نگاه کنید که آنجا در آن مقطع، ما چگونه می رفتیم؛ هر چی می گفتند را می پذیرفتیم، باز آن ها فشارشان بیشتر بود. در اینجا چی شد؟ آن ها بحث خود را مطرح کردند. نپذیرفتیم، گفتیم نمی پذیریم. بعد اشتون دید آن حرفی که آخر جلسه زد خیلی حرف منطقی نیست. یعنی چی؟ ایران که طرف شما نمی آید. چه فایده ای دارد.
اشتون حدود 22 روز بعد یعنی 24 بهمن نامه ای به آقای جلیلی نوشت. در آن نامه برای از سرگیری روند گفت و گو ها اعلام آمادگی کرد.
البته محتوای نامه، همان محتوایی بود که در مصاحبه ها گفته بود. ولی نقطه مهمش این بود که در این مقطع با این ابتکارش که گقته بود در ها باز است تلفن ها باز است خودش برگشت و دید کسی سمت در باز نمی رود. ایشان برگشت و نامه نوشت و این نقطه بسیار مهمی در این مقطع هست. آقای جلیلی هم جوابی به ایشان دادند که ما کاری به آن نداریم.
بازهم نامه اشتون به جلیلی؛ بازهم کوتاه آمدن طرف اروپایی
13 تیر 92 یعنی چهار، پنج ماه بعد یک نامه دیگه اشتون به آقای جلیلی نوشت که این ها همه اش علنی است. چیز محرمانه ای نیست. نامه اش در اینترنت منتشر شده است.
اشتون در نامه اش یک جمله ای دارد: " هدف ما احترام به حق ایران تحت معاهده ان. پی. تی در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای است" این همان چیزی است که قبلا گفته شده بود و نمی پذیرفتند. ولی اکنون پذیرفتند. پس الان مذاکره انجام می شود نه آن موقع. آقای جلیلی باز جواب شان را دادند.
یک نامه دیگر اشتون 30 مهرماه نوشت که باز مضمونش این است. یعنی بین استانبول 1 و استانبول 2 که 15 ماه طول کشید 4 نامه ایشان نوشت
در سه نامه ای که خانم اشتون فرستاد درون سه تایش آن چه که در استانبول 1 پیش شرط شده بود اینجا به آن اذعان کردند. بعد از 15 ماه با این مکاتبات استانبول 2 شکل گرفت.
مذاکرات اســتانبول 2 و پیام اوباما به ایران
در استانبول 2 "شرمن" که برای اولین بار در جلسات شرکت می کرد در این جلسه گفت که آقای اوباما یک پیامی خطاب به طرف ایرانی دادند. در پیام اوباما این دو تا بحث مطرح شده بود:
الف) ما از حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای در چارچوب ان. پی. تی حمایت می کنیم
ب) یک بحثی که از طرف اوباما مطرح بود، این بود که ما حقوق مان در ان. پی. تی را می خواهیم. ما یک رژیم خاص نمی خواهیم برای ما اعمال شود. که مثلا ایران در این حد غنی سازی کند این جا تاسیسات غنی سازی داشته باشد یا قیود یا محدودیت های دیگر. ما مثل کشورهای دیگر همه تکالیف مان را انجام می دهیم و هیچ مشکلی نداریم و حقوق مان را هم می خواهیم برخوردار بشویم. اینجا در واقع حرفی که به نقل از اوباما زده می شود این است که ما ایران را مستثنی نمی کنیم. در صحبت های خودش هم این جمله را داشت.
هدف ما و دستور کار اصلی ما راه حل بلند مدت جامعه از طریق گفت و گو است. که حق ایران در استفاده از انرژی هسته ای مطابق با ان. پی. تی را محترم می شماریم.
اشتون هم بحثی که در نامه هایش مطرح کرده بود باز مطرح کرد. باز تاکید می کنم برهمان بحثی که می گفت این پیش شرط است و ما قبول نداریم.
پس نگاه کنید ما از ژنو 3 ،که تا این جا آمدیم به اینجا با چه روندی جلو رفتیم. این را در ذهن داشته باشید که یکی از عوامل اصلی پیشرفت ما در این زمینه پیشرفت های فنی هسته ای ما بوده است. ولی ما در دوره قبل همه ی آن را بسته و کنار گذاشتیم. مثل این که کسی در یک جبهه ای برود و سلاح هایش را کنار بگذارد. بعد با طرف مقابل گفت و گو کند. طرف مقابل هم با توپ و تانک بزند.
در اینجا نه ما گفتیم طبق مقررات و چارچوبی که با آژانس داریم ما کار خودمان را انجام می دهیم. خارج از این چارچوب هم هیچ کاری نمی کنیم ولی اجازه نمی دهیم شما جلوی این بحث را بگیرید و با کسی که دست بسته است بخواهید مذاکره کنید.
مذاکـــرات بغداد
در بغداد آن ها یک پیشنهاد دادند که سه فاز داشت.
در فاز اول آنها سه درخواست داشتند:
1- تعطیلی فردو
2- توقف غنی سازی
3- انتقال مواد 20 درصد به خارج از ایران
گفتند شما انجام بدهید، اعتماد سازی می شود. در مقابل گفتند ما مثلا در مورد تامین سوخت راکتور تهران حاضریم با شما همکاری کنیم. در مورد رادیو دارو حاضریم با شما همکاری کنیم. یک سری از پروژه های فنی شما با آژانس هست، که به خاطر این بحث ها معلق شده است؛ از آن ها حمایت می کنیم، تا آژانس انجام بدهد.
در مورد راکتور آب سبک حاضریم با شما همکاری کنیم. و یک چیزهای غیر هسته ای مثل زیردریایی و مبارزه با مواد مخدر.
آمریکایی ها گفتند ما حاضریم که بازرسی و تعمیر هواپیماهای کشوری در داخل ایران انجام شود.
کل ما به ازاء هایی که آن ها دادند، یکی در بحث تحریم ها بود. آن هم تحریم خیلی کوچک. بقیه هم در همکاری هسته ای بود. ما برای اینکه بتوانیم این بحث را مدیریت کنیم، گفتیم که شما با این چیزهایی که می خواهید، بر فرض درست، تا رفع نگرانی از شما کند، اعتمادسازی کند. شما هم باید کاری کنید که برای ما اعتمادساز باشد. این که شما می گویید راکتور آب سبک کار می کنید، اعتمادساز نیست. در مورد زیردریایی هم مشکلی نداریم. می توانیم با هم همکاری کنیم. اینها اعتماد ساز نیست، همکاری جویانه است.
ایران و پیشــنهاد مســـکو
بر همین اساس، پیشنهاد مسکو تدوین و ارائه شد و در آن 5 گامی که ما مطرح کردیم این نکات را شامل می شد:
در گام 3 که ما نوشتیم، همکاری برای تأمین سوخت راکتور تحقیقاتی تهران، همان فاز یک آنها بود. که شما می خواهید بروید صحبت کنید. ما حاضریم صحبت کنیم ولی در مقابلش شما باید همه تحریم ها را لغو کنید. اگر می خواهید تحریم ها را لغو نکنید، اصلا معنی ندارد. اگر شما می خواهید نگرانی تان رفع شود، باید نگرانی ما هم رفع شود. با این طرح ما، ما به ازاءهای آنها که در این زمینه تهی بود جای دیگر بردیم.
گفتیم شما در گام 4 ما همکاری هسته ای داریم. شما راکتور آب سبک در این جا بیاورید. بحث های مبارزه با مواد مخدر می رود در گام پنجم. پس گام سوم که شما دنبال آن بودید که فاز یک شماست، اصلا هیچ ما به ازاءی ندارد. یعنی عملا با این پیشنهاد ایران در مسکو، آن ها متوجه شدند که از نظر ما، پیشنهاد آنان در بغداد از جهت ما به ازاء دچار اشکال است. حالا غیر از اینکه خود پیشنهاد اشکال دارد.
می خواهم بگویم این پیشنهاد با یک هوشمندی تدوین شد و به آنها ارائه شد و البته نکات دیگری داشت. ما بحث حق غنی سازی را داریم که در گام یک آمد.
به فتوای مقام معظم رهبری که این را آن ها در بحث های شان نیاورده بودند.
بحث تحریم های یک جانبه و چند جانبه بود، که نیاورده بودند
همین طور همکاری فراتر از تعهداتی که از ما می خواستند. چون آژانس از ما یک سری همکاری هایی را می خواهد که این همکاری ها فراتر از تعهدات ماست. ما می گوییم مشکلی نداریم با شما در این زمینه ها همکاری کنیم ولی به شرطی که ما به ازاء آن را بدهید. چون جزء تعهدات ما که نیست. اگر تعهدات ما بود انجام می دادیم و حاضریم انجام بدهیم.
تاخیر در گفتگوها با هدف عقب نشینی ایران در نتیجه فشارها
در مسکو و آلماتی چند تحول روی داد. نزدیک 9-8 ماه طول کشید. در این 9-8 ماه، یک سری جلسات بین ما و آنها در سطح کارشناسی بود بین آقای جلیلی و خانم اشتون چندتا تحول رخ داد. یکی بحث تحریم های نفتی اروپایی و یکی تشدید تحریم های مالی- بانکی از طرف آنها و گسترش تحریم های یک جانبه از طرف آمریکایی ها و اروپایی ها از آن طرف.
از این طرف هم دو تا تحول مهم بود: بیانات مقام معظم رهبری در 19 بهمن 91 و یکی راهپیمایی 22 بهمن. اینها به طور جدی اثری ملموس در عرصه گفتگوها گذاشت. نتیجه این روند چی بود؟
آن ها از اینکه این جلسه رو به تأخیر انداختند عمدتا نگاهشان این بود که با تأخیر انداختن این جلسه، این دستاورد را به دست می آورند که تشدید فشارها علیه ایران باعث تعدیل یا عقب نشینی ایران خواهد شد و این را در اسناد رسمی شان آورده بودند.
هدف از تحـــریم ها
گزارش تحلیل های سالانه آمریکا، وزارت دفاع شان تصریح می کند که تحریم ها دو تا هدف اصلی داشت:
1) تغییر محاسبات رهبری ایران در سیاست های هسته ای،
2) فشار مردم ایران برای ایجاد آشوب های اجتماعی.
و آن وقت خود آن ها در آن گزارش به این جمع بندی می رسند که ما در این دو هدف نا موفق بودیم. و دقیقا آن ها این دو هدف را دنبال می کردند و انتظار داشتند ماحصل این دو هدف بتواند در عرصه گفت و گو ها بروز و نمود داشته باشد. ولی هم راهپیمایی 22 بهمن و هم صحبت های صریح و قاطع رهبری در این موضوع را دیدند. و نه آن طراحی که در این موضوع داشتند، به هیچ وجه به ثمر ننشست.
در نتیجه برای این که روند را مواجه با انسداد و بن بست نکنند، اقدامی را خود آنها انجام دادند، آن ها موضع خودشون را تعدیل کردند.
دقت بفرمایید دوره قبل ما اهل تعامل بودیم یا به اصطلاح اهل مذاکره بودیم و مذاکره به این معنا بود که هر آنجه آن ها می گفتند، ما می پذیرفتیم. الان در چه وضعیتی هستیم، در حالی که هم مذاکره می کنیم و هم عرصه پیشرفت هسته ای خودمان را در چارچوب مقررات با قدرت ادامه می دهیم. تا ما به ازاء هایش را در عرصه گفت و گو بگیریم. در عرصه گفت و گو به خوبی این موضوع بروز و نمود پیدا کرد.
مذاکرات آلماتی
سه نکته در پیشنهاد آلماتی آنها وجود دارد. پیشنهاد آلماتی غربی ها در واقع همان پیشنهاد بغداد است. ولی تغییر در آن حاصل شده است. و این که آیا این تغییر، نظر ما را تامین میکند یا نه؛ بحث دیگری است.
این اولین بار است که غربی ها در این سال های گفت و گو، چیزی که کتبی نوشتند را تغییر دادند. تغییر در چند عرصه:
1) در نوع خواسته
2) در ما به ازاء
3) در بازه زمانی
در خواسته؛ توقف غنی سازی 20 درصد را که در بغداد خواسته بودند به تعلیق تغییر دادند. تعطیلی فردو را که در بغداد پیشنهاد داده بودند. به کاهش آمادگی فردو تغییر دادند. انتقال مواد 20 درصد به خارج را که در بغداد خواسته بودند به تبدیل 20 درصد به اکسید، یعنی صفحه سوخت تولید بشود یا اینکه در ایران بماند و به 5 درصد تبدیل شود، تغییر دادند. و باز تاکید می کنم که این به معنای پذیرش ما نیست. منظور این تغییراتی است که آن ها دادند. این مهم است. در صورتی که آن روند را نگاه کنید، سعدآباد، بروکسل، پاریس خواسته های شان را تغییر می دادند، ولی علیه ما تشدید می کردند. و تهدات خودشان را تعدیل می کردند.
درباره ما به ازاء ها؛ این ها هر موقع بحث تحریم می شد، می گفتند تحریم ها در قطع نامه ها آمده است، هر موقع به قطع نامه ها عمل کردید به آن بحث می پردازیم. و ما می گفتیم اگر قرار بود به قطع نامه ها عمل کنیم اصلا مذاکره نمی کردیم. ما قطع نامه ها را، هم قطع نامه شورای حکام را و هم قطع نامه شورای امنیت را غیرقانونی می دانیم. هم بر اساس اساس نامه آژانس و هم منشور سازمان ملل غیر قانونی است.
درباره محدودیت زمانی ؛ در هیچ دوره ای محدودیت زمانی نمی گذاشتند.
پس سه تا تغییر عمده شکل گرفت. که به نظر من این تغییرات قطعا بدون شک، حاصل عنایات حضرت حق و حضرت ولی عصر (عج) و تدابیر مقام معظم رهبری است.
ولی نمی شود تدابیر مذاکره کننده را هم فراموش کرد. این را از این جهت می گویم چون کسانی که می گویند الان مذاکره نمی شود و آن موقع مذاکره می شد. بدانند الان به معنای واقعی مذاکره صورت می پذیرد، و آن موقع مذاکره نمی شد. آن موقع آن ها درخواست می دادند و شما امضا می کردید. اما اکنون مذاکره صورت می گیرد. و این به معنای مذاکره جدی است.
اتفاقا آلماتی 2 نشان داد که ما مرد مذاکره ایم، آن ها ( طرف مقابل) مشکل دارند. برای همین وقتی با پیشنهادی روبرو شدند،گفتند ما باید در پایتخت ها مشورت کنیم. اما اگر همان چیزی که مد نظر آنهاست را بپذیریم، اصلا همان روز اول مذاکره تمام می شد. که در آلماتی 2 دقیقا همین چارچوب پی گیری شد. برخی از مواردی که در پیشنهاد های آنها بود را ما پذیرفتیم ولی به شرط این که ما به ازاء های مورد نظر ما تامین بشود. که بحث مفصل شد و من نمی خواهم وارد آن بشوم. ولی نتیجه بحث این شد که وقتی با پیشنهادهای ما مواجه شدند، نتونستند جواب منطقی بدهند، گفتند که ما مشورت می کنیم.
جمـــع بنـــدی
پس جمع بندی نهایی داشته باشم، تاکید براینکه روند گذشته و کنونی به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.
در روند گذشته ما به هیچ وجه مذاکره نداشتیم. روندی بود که منافع ملی ما و امنیت ملی ما به طور جدی مخدوش شد و صدمه دید. ما واژه های مجعولی را پذیرفتیم که پذیرش این واژه ها باعث ارجاع پرونده ی ما به شورای امنیت شد. واژه تعلیق در هیچ متن حقوقی موجود در آژانس بین المللی انرژی اتمی وجود ندارد. ولی این واژه را با پذیرش اش مشروعیت بخشیدیم. و صرفا بخاطر اینکه تعلیق را انجام ندادیم، به شورای امنیت رفتیم. که اصلا در هیچ جایی وجود ندارد و الزامی ندارد.
یعنی یک سری اقدامات را در عرصه حقوقی انجام دادیم که به وسیله خودما بدعت شد. عرصه فنی هم که به صورت کامل جمع کردیم. تا این که آن ها به این نتیجه رسیدند که شما باید کل چرخه سوخت را جمع کنید.
مطمئناً روند انتخابات مسیر پیشرفت‌های فنی را تشدید خواهد کرد و دست ما در عرصه سیاست خارجی باز خواهد شد و هرگز نمی‌گذاریم این روند به دوره گذشته رجعت کند چرا که امکان‌پذیر هم نیست
.روشنگری نخبگان جامعه اجازه نمی دهد نامزدها حرف های خام بزنند؛ باید پاسخ های منطقی طلبیده شود. تجربه گذشته را نباید مجددا تجربه کرد؛ در حال حاضر زمان به ضرر ما نیست؛ چراکه طول کشیدن روند مذاکرات باعث پیشرفت ما می شود و آنها هم ضرر می کنند.
فیلم
روایت حسن روحانی از رفتار سه کشور اروپایی و خاطره البرادعی از پیشنهاد اروپایی ها+
دانلود دانلود فایل PDF
