تبیان، دستیار زندگی

آیا عبدالرحمن بن ملجم توئى ؟

در روایت است عبدالرحمن بن ملجم - ملعون - نزد حضرت امیر علیه السّلام آمد و گفت : مركب سوارى بمن بده ، حضرت نگاهى به او نمود و فرمود: عبدالرحمن بن ملجم مرادى توئى ؟ گفت : آرى ، حضرت دوباره فرمود: عبدالرحمن بن ملجم مرادى توئى ؟ گفت : آرى حضرت براى بار سوم فرمود: عبدالرحمن بن ملجم مرادى توئى ؟ عرض كرد: آرى ، حضرت به شخصى بنام غزوان فرمود: او را بر اسب سرخ سوار كن ، اسبى سرخ آورد و ابن ملجم سوار شد و افسار آن را گرفته پشت كرد و رفت . در این هنگام حضرت فرمود:
ارید حبائه و یرید قتلى عذیرك من خلیلك من مراد
و چون آن جنایت را مرتكب شد و حضرت را ضربت زد، ابن ملجم را نزد حضرت آوردند، حضرت به او فرمود: بخدا سوگند آن همه احسان هائى كه به تو انجام مى دادم با توجه به این بود كه مى دانستم تو قاتل من هستى ولى اینگونه با تو برخورد كردم تا خداوند بر علیه تو باشد.

ویژگیهاى زندگى على (ع )
1 - على (علیه السلام ) نخستین امام مؤ منین و رهبر مسلمانان و اوّلین خلیفه بعد از رسول خدا، پیامبر راستین و امین اسلام محمّد بن عبداللّه خاتم پیامبران - صلوات خدا بر او و دودمان پاكش باد - است ⁽⁴⁶⁾ او كه برادر و پسر عمو و وزیر پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و داماد آن حضرت ؛ یعنى شوهر دخترش حضرت فاطمه زهرا - سلام اللّه علیها - سرور بانوان دو جهان است ، امیرمؤ منان على بن ابیطالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف ، سرور اوصیا - بهترین صلوات و سلام بر او باد - .
2 - كنیه على (علیه السلام ) ابوالحسن است ، او در روز جمعه سیزدهم رجب سال سى ام ((عام الفیل )) (ده سال قبل از بعثت ) در مكه در بیت الحرام داخل كعبه خانه خدا، دیده به این جهان گشود كه هیچ كس قبل از او و بعد از او، در این خانه خدا تولّد نیافت و نمى یابد و این نشانگر موهبت و احترام و توجّه خاصّ خداوند به وجود على (علیه السلام ) است و بیانگر مقام بسیار ارجمند اوست .
3 - مادر آن بزرگوار، فاطمه دختر اسد بن هاشم بن عبد مناف (س ) است كه براى رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) (نیز) همچون یك مادر بود و رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) در دامن او رشد كرد و آن حضرت همیشه سپاسگزار نیكیهاى او بود. فاطمه بنت اسد، در صف نخستین ایمان آورندگان به اسلام ، ایمان آورد و همراه جمعى از مهاجرین با آن حضرت به سوى مدینه هجرت كرد و وقتى كه از دنیا رفت ⁽⁴⁷⁾ ، پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) او را با پیراهن مخصوص خود كفن نمود تا به وسیله آن از آزار حشرات زمین حفظ گردد و در قبر او (قبل از دفنش ) خوابید تا بدین وسیله فشار قبر به او نرسد و اقرار به امامت پسرش امیرمؤ منان على (علیه السلام ) را به او تلقین كرد، تا پس از دفن ، وقتى از او در مورد آن سؤ ال شد بتواند پاسخ دهد و این همه توجّهات مخصوص پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) به مادر على (علیه السلام ) به خاطر آن مقام ارجمندى بود كه او در نزد پروردگار و نزد آن حضرت داشت . این سرگذشت بین تاریخ نویسان مشهور است .
4 - امیرمؤ منان على (علیه السلام ) و برادرانش (طالب ، عقیل و جعفر) نخستین كسانى هستند كه از دو سو (هم از ناحیه پدر و هم از ناحیه مادر) از نسل هاشم بن عبد مناف هستند، به این خاطر و به خاطر نشو و پرورش آن حضرت در دامان رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و تحصیل كمالات معنوى از او، به دوشرافت نایل گردید (شرافت نسب و شرافت پرورش و آموزش از دامان فرهنگ ساز رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم )).
5 - على (علیه السلام ) نخستین فردى بود كه قبول اسلام كرد و به خدا و رسولش ‍ ایمان آورد و هیچ كس از اهل بیت رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و از اصحاب ، در این جهت به او نرسید و او نخستین مردى بود كه پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) او را دعوت به اسلام كرد و او آن را پذیرفت و همواره از دین اسلام حمایت مى كرد و با مشركان مبارزه مى نمود و از حریم ایمان دفاع مى كرد و گمراهان و سركشان را سركوب مى نمود و دستورات دین و قرآن را منتشر مى ساخت و به عدالت ، حكم مى كرد و به كارهاى نیك دستور مى داد.
6 - على (علیه السلام ) بعد از بعثت رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) تا رحلت آن حضرت یعنى در طول 23 سال ، همواره همراه ، همراز و همكار پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) بود، در سیزده سال قبل از هجرت (در بحران مبارزه شدید با مشركان ) شریك تنگاتنگ غمهاى پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) بود، بیشترین دشواریها و رنجهاى این دوره را تحمّل نمود و ده سال بعد از هجرت به سوى مدینه ، یگانه مدافع اسلام و پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) از شر مشركان بود و براى حفظ جان (و هدف ) پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) با كافران جنگید و در این راستا جانش را در طبق اخلاص نهاد و فداى پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و سپر بلا براى اسلام نمود و این شیوه ادامه داشت تا آن هنگام كه رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) رحلت كرد و خداوند او را به سوى بهشت خود برد و در ارجمندترین جایگاه بهشتى ، جایش داد، هنگام رحلت رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) ، على (علیه السلام ) 33 سال داشت .
امت اسلام درباره امامت على (علیه السلام ) در همان روز رحلت پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) اختلاف نمودند، شیعیان او یعنى همه بنى هاشم و (افراد برجسته اى مانند:) سلمان ، عمّار، ابوذر، مقداد، خزیمة بن ثابت (ذوالشّهادتین )، ابوایّوب انصارى ، جابر بن عبداللّه انصارى ، ابوسعید خدرى . و امثال آنان از بزرگان مهاجر و انصار، معتقد بودند كه على (علیه السلام ) خلیفه رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) بعد از آن حضرت است و امام برحق مى باشد؛ زیرا او در فضایل و راءى و كمالات بر همگان سبقت و برترى دارد، هم در ایمان و هم در علم و آگاهى به احكام و هم در جهاد و مبارزه با دشمنان ، بر همه پیشى گرفته است و در زهد و پارسایى و خیر و صلاح ، بین او و دیگران ، فاصله بسیار بود و اصلاً دیگران را نمى شد با او مقایسه كرد و در قرب منزلت و خویشاوندى به پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) هیچ كس چون او نبود.
آیه ولایت
صرف نظر از این امور، خداوند در قرآن ، به ولایت و امامت او تصریح كرده ، آنجا كه مى خوانیم :
(اِنَّما وَلِیُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ الَّذیِنَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّكوةَ وَهُمْ راكِعُونَ ). ⁽⁴⁸⁾
((سرپرست و رهبر شما تنها خداست و پیامبر او و آنان كه ایمان آوردند و نماز را برپا مى دارند و در حال ركوع ، زكات مى پردازند)).
و (بر مطلعین ) آشكار است كه غیر از على (علیه السلام ) كسى نبود كه در ركوع ، صدقه بدهد ⁽⁴⁹⁾ و به اتفاق ارباب لغت ، واژه ((ولىّ)) به معناى ((برتر و سزاوارتر)) است و وقتى كه امیر مؤ منان على (علیه السلام ) به حكم قرآن برترین و سزاوارترین بوده و بر خود مردم اَوْلى و سزاوارتر باشد - زیرا به تصریح قرآن (در آیه فوق ) این موهبت به او داده شده - در این صورت بدون هرگونه ابهام واجب است كه همه مردم از او اطاعت كنند، چنانكه اطاعت آنان از خدا و رسول خدا واجب مى باشد.

نگاهى به فراز و نشیبهاى زندگى على (ع ) بعد از پیامبر (ص )
امامت على (علیه السلام ) بعد از پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) سى سال طول كشید، در این سى سال ، 24 سال و چند ماه بر اساس تقیّه و مدارا با آنان كه برسر كار بودند، بسر برد، و از دخالت در احكام و بیان حقایق ، ممنوع بود و پنج سال و چند ماه كه (زمام امور مسلمین را به دست گرفت ) اشتغال به جهاد با منافقین از بیعت شكنان (مانند طلحه و زبیر) و منحرفین از حقّ (مثل معاویه و پیروانش ) و خارج شدگان از دین (مانند خوارج ) داشت و گرفتار آشوب گمراهان بود، چنانكه پیامبر اسلام (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) سیزده سال در دوران نبوّتش (در مكّه ) همواره در ترس و زندان و فرار و دورى از اجتماع بود و نمى توانست با كافران ، پیكار كند و قدرت آن را نداشت كه مسلمین را از آزار و شكنجه آنان محافظت نماید، سرانجام (از مكّه به سوى مدینه ) هجرت كرده و ده سال در مدینه به جهاد با مشركان پرداخت و گرفتار كارشكنیهاى منافقین بود تا اینكه از دنیا رحلت كرد و خداوند او را در بهشت برین ساكن نمود.

جریان شهادت على (ع )
حضرت على (علیه السلام ) قبل از سپیده دم شب جمعه 21 ماه رمضان سال چهلم هجرت ، دار دنیا را وداع كرد، و بر اثر ضربتى كه بر فرقش زدند به شهادت رسید، این ضربت را ((ابن ملجم مرادى )) - لعنت خدا بر او باد - در مسجد كوفه بر آن حضرت وارد ساخت ، امام على (علیه السلام ) سحر شب نوزدهم ماه رمضان سال چهلم هجرت ، از خانه به سوى مسجد روانه شد، ابن ملجم از آغاز آن شب در كمین آن حضرت بود، آن حضرت (طبق معمول ) به مسجد آمد و مثل همیشه خفتگان را براى نماز بیدار مى كرد، ابن ملجم در میان خفتگان بیدار بود وى خود را به خواب زده و كارش را پنهان نموده بود كه ناگهان برخاست و به على (علیه السلام ) حمله كرد و شمشیر زهرآگین خود را بر فرق مقدّس على (علیه السلام ) وارد نمود. على (علیه السلام ) پس از این حادثه ، بسترى شد تا اینكه در ثلث آخر شب بیست و یكم ، مظلومانه به لقاى حق پیوست و شهد شهادت نوشید [ولى طبق مدارك متعدد، آن حضرت در محراب عبادت ، هنگام نماز، ضربت خورد]. ⁽⁵⁸⁾
آن بزرگوار قبلاً از چنین حادثه اى آگاه بود و به مردم خبر مى داد، (چنانكه در این باره روایاتى ذكر مى شود). به دستور خود آن حضرت ، كار غسل و كفن نمودن آن حضرت را دو پسرش حسن و حسین (علیهماالسلام ) انجام دادند، سپس جنازه آن حضرت را به سوى سرزمین ((غرى )) یعنى نجف كوفه بردند و در آنجا به خاك سپردند و طبق وصیت آن حضرت ، قبرش را پنهان نمودند) زیرا آن حضرت مى دانست كه بعد از او، بنى امیّه روى كار مى آیند و بر اثر دشمنى و كینه توزى و خباثتى كه دارند به هرگونه كار زشت (حتى نبش قبر و توهین به جنازه ) دست مى زنند، از این رو قبر آن حضرت در دوران زمامدارى بنى امیّه ، همچنان مخفى بود تا اینكه امام صادق (علیه السلام ) پس از روى كار آمدن بنى عباس ، آن را نشان داد ⁽⁵⁹⁾ وقتى كه از مدینه به سوى ((حیره )) (سه منزلى كوفه ) براى دیدار منصور دوانیقى ، رهسپار بود، قبر على (علیه السلام ) را زیارت كرد، به این ترتیب ، شیعیان ، قبر آن حضرت را شناختند و دریافتند كه آنجا محل زیارت اوست (درود بى كران خداوند بر او و بر دودمان پاكش باد) او هنگام شهادت 63 سال داشت .

قبر شریف على (ع ) و خاكسپارى آن حضرت
روایاتى كه بیانگر محل قبر و چگونگى خاكسپارى جسد پاك امیرمؤ منان على ( علیه السلام ) است ، از این قرار مى باشد:
1 - ((حیان بن على غنوى )) مى گوید: یكى از غلامان على (علیه السلام ) براى من تعریف كرد: هنگامى كه على (علیه السلام ) در بستر شهادت قرار گرفت ، به امام حسن و امام حسین ( علیهماالسلام ) فرمود وقتى كه من از دنیا رفتم ، مرا بر تابوتى بگذارید و از خانه بیرون ببرید، دنبال تابوت را بگیرید، جلو تابوت را دیگران (فرشتگان ) برمى دارند، سپس ‍ جنازه مرا به سرزمین ((غریین )) (نجف ) ببرید، به زودى در آنجا سنگ سفید و درخشانى مى یابید، همانجا را بكَنید در آنجا لوحى مى بینید مرا در همانجا دفن كنید.
غلام مى گوید: پس از شهادت آن حضرت (مطابق وصیّت ) جنازه او را برداشتیم و از خانه بیرون بردیم ، دنبال جنازه را گرفتیم ولى جلو جنازه ، خود برداشته شده بود، صداى آهسته و كشیده اى مى شنیدیم تا اینكه به سرزمین غریین رسیدیم ، در آنجا سنگ سفید درخشنده اى دیدیم ، آنجا را كندیم ، ناگهان لوحى دیدیم كه در آن نوشته بود:
((اینجا مكانى است كه نوح (علیه السلام ) آن را براى على بن ابیطالب (علیه السلام ) ذخیره كرده است )). جسد آن حضرت را در آنجا به خاك سپردیم و به كوفه بازگشتیم و ما از این تجلیل و احترام خدا به امیرمؤ منان (علیه السلام ) خوشحال و شادمان بودیم ، با جمعى از شیعیان دیدار كردیم كه به نماز بر جنازه آن حضرت ، نرسیده بودند، جریان خاكسپارى و كرامت و احترام خدا را براى آنان بازگو كردیم . آنان به ما گفتند:((ما نیز مى خواهیم ، آنچه را شما دیدید، بنگریم )) به آنان گفتیم : طبق وصیت على (علیه السلام ) قبر او پنهان شده است ، آنان توجّه نكردند و رفتند و سپس بازگشتند و گفتند:((ما آن مكان را كندیم ولى چیزى ندیدیم )).
2 - ((جابر بن یزید جعفى )) مى گوید: از امام باقر (علیه السلام ) پرسیدم :((جنازه امیرمؤ منان على (علیه السلام ) در كجا دفن شد؟)).
فرمود:((پیش از طلوع خورشید در جانب غریین به خاك سپرده شد و حسن و حسین و محمّد (حنفیّه ) فرزندان على (علیه السلام ) و عبداللّه بن جعفر (برادرزاده على (علیه السلام )) وارد قبر شدند و جنازه را در میان قبر گذاردند)).
3 - ((ابى عُمَیر)) به سند خود نقل مى كند: شخصى از امام حسین (علیه السلام ) پرسید:((جنازه امیرمؤ منان (علیه السلام ) را در كجا به خاك سپردید؟)).
فرمود:((شبانه جنازه را برداشتیم و از جانب مسجد اشعث آن را بردیم تا به پشت كوفه كنار غریین برده و در آنجا به خاك سپردیم )).
4 - ((عبداللّه بن حازم )) مى گوید: روزى با هارون الرّشید (پنجمین خلیفه بنى عباس ) از كوفه براى شكار، خارج شدیم ، به جانب غریین و ثَوِیَّه رسیدیم ، در آنجا چند آهو دیدیم ، بازها و سگهاى شكارى را به سوى آنها روانه كردیم ، آنها ساعتى (براى صید كردن ) جست و خیز كردند (و نتوانستند آنها را شكار كنند) دیدیم آهوها به تپه اى در آنجا، پناه برده اند و بر بالاى آن ایستاده اند، ولى بازها و سگها (كه مى خواستند از آن تپه بالا روند) سقوط كردند و بازگشتند، وقتى كه هارون این منظره را دید، تعجّب كرد و حیرت زده شد،سپس آهوها از آن ت -پّه به زیر آمدند، بازها و سگها به سوى آنها شتافتند، آنها به آن تپه رو آوردند و سگها و بازها نیز پس از دست و پا زدن ، خسته شده و بازگشتند و این موضوع سه بار تكرار شد.
هارون گفت : بروید شخصى را پیدا كنید و به اینجا بیاورید (در اینجا رازى نهفته است شاید با پرس و جو به این راز پى ببریم ).
ما رفتیم و پیرمردى از بنى اسد را یافتیم و او را نزد هارون آوردیم ، هارون به او گفت :((به ما خبر بده كه در این تپّه و بلندى ، چه چیزى وجود دارد؟)).
پیرمرد گفت :((اگر به من امان بدهید، به آن خبر مى دهم )).
هارون گفت : عهد و پیمان با خدا كردم كه به تو آسیب نرسانم وتو را از محل سكونتت ، بیرون نكنم )).
پیرمرد گفت :((پدرم از پداران خود نقل كرده كه قبر علىّ بن ابى طالب (علیه السلام ) در اینجاست ، خداوند اینجا را حرم امن قرار داده كه هركس به آن پناهنده شود، در امن و امان خواهد بود)). هارون از مركب خود پیاده شد و آب خواست و با آن وضو گرفت و در كنار آن بلندى ، نماز خواند و خود را به آن خاك مالید و گریه كرد و سپس ‍ بازگشتیم .
محمّد بن عیسى (یكى از محدّثین ) مى گوید: من این جریان را شنیدم ، ولى قلبا باور نمى كردم تا اینكه پس از مدّتى ، رهسپار مكّه براى انجام حجّ شدم ، در آنجا یاسر (نگهبان زینهاى اسبهاى هارون ) را دیدم ، برنامه او این بود كه پس از طواف خانه خدا، نزد ما مى آمد و مى نشست و از هر درى سخن مى گفت تا اینكه روزى گفت : شبى من با هارون الرّشید هنگام بازگشت از مكّه و ورود به كوفه بودم ، به من گفت اى یاسر! به عیسى بن جعفر (یكى از خویشانش ) بگو سوار شود و آماده گردد، همه سوار بر اسب شدیم و من همراه آنان بودم تا به سرزمین غریین رسیدیم ، عیسى پیاده شد و خوابید. اما هارون كنار آن بلندى آمد و نماز خواند و بعد از هر نماز دو ركعتى ، دعا مى كرد و مى گریست و روى آن تپه مى غلتید (و خود را به خاك مقدّس آن ، خاك آلود مى كرد) سپس خطاب به على ( علیه السلام ) مى گفت :
((اى پسرعمو! سوگند به خدا من فضل و برترى و سبقت تو را در اسلام مى دانم و به خدا به یمن وجود تو من به این مقام رسیده ام و به تخت خلافت نشسته ام و تو همان هستى كه گفتم ، ولى فرزندان تو (نوادگان تو) مرا آزار دهند ⁽⁷²⁾ و بر ضدّ حكومت من خروج مى كنند)) سپس هارون برمى خاست و نماز مى خواند و بعد از نماز و دعا، این سخنان را تكرار مى كرد، باز برمى خاست و نماز مى خواند و بعد از نماز دعا، مى كرد و مى گریست و این سخنان را تكرار مى نمود، تا سحر آن شب ، این شیوه ادامه یافت )).
آنگاه به من گفت : اى یاسر! عیسى را از خواب بیدار كن ، عیسى را بیدار كردم ، به او گفت :((اى عیسى ! برخیز و در كنار قبر پسر عمویت نماز بخوان )).
عیسى گفت :((كدام پسر عمویم ؟)).
هارون گفت :((اینجا قبر على بن ابیطالب (علیه السلام ) است عیسى وضو گرفت و نماز خواند و آنان هردو مشغول به نماز و دعا بودند تا اینكه هوا روشن شد، من خطاب به هارون گفتم :((اى امیرمؤ منان ! صبح فرا رسید)) آنگاه سوار شدیم و به كوفه بازگشتیم .

خبرهاى غیبى على (ع ) در مورد قاتلش
در اینجا به چند نمونه از گفتارى كه على (علیه السلام ) در مورد شهادت خود، قبل از وقوعش خبر داده و بیانگر آن است كه آن بزرگوار به حوادث آینده آگاهى داشته توجّه كنید:
1 - ((ابوالطفیل ، عامر بن واثله )) مى گوید:((امیرمؤ منان على (علیه السلام ) مردم را براى بیعت به گرد خود آورد ⁽⁶⁰⁾ ، عبدالرّحمن بن ملجم مرادى - لعنت خدا بر او باد - بر آن حضرت وارد شد تا بیعت كند، على (علیه السلام ) دوبار یا سه بار، او را برگرداند، او باز آمد و سرانجام بیعت كرد، آن بزرگوار هنگام بیعت با ابن ملجم ، فرمود: چه چیز جلوگیرى مى كند بدبخت ترین این امت را (از اینكه راه صحیح برود) سوگند به خداوندى كه جانم در دست اوست قطعا تو این را با این (محاسنم را با خون سرم ) رنگین مى كنى ، هنگام گفتن این جمله ، دستش را بر صورت و سرش نهاد، وقتى كه ابن ملجم برگشت و از آنجا رفت ، على (علیه السلام ) (خطاب به خود) فرمود:

رستگارى شیعیان
روایاتى نقل شده است كه تنها شیعیان على (علیه السلام ) رستگارند از جمله جابر بن یزید جُعفى از امام باقر (علیه السلام ) نقل مى كند كه گفت :((از اُمّ سَلَمه همسر رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) در شاءن على (علیه السلام ) سؤ ال كردم ، گفت از رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) شنیدم كه فرمود:
اِنَّ عَلِّیاً وَشِیعَتَهُ هُمُ الْفائزُونَ؛ قطعا على (علیه السلام ) و شیعیانش همان رستگاران هستند)).

معیار شناخت مؤ من از منافق
در روایات آمده دوستى با على (علیه السلام ) نشانه ایمان است و دشمنى با او نشانه نفاق مى باشد، به عنوان نمونه ، زید بن حبیش مى گوید امیرمؤ منان على (علیه السلام ) را بر منبر دیدم ، شنیدم مى فرمود:((سوگند به خداوندى كه دانه را در دل خاك شكافت و انسان را آفرید، این عهدى است كه پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) با من داشت ، به من فرمود:
((اِنَّهُ لا یُحِبُّكَ اِلاّ مُؤْمِنٌ وَلا یَبْغُضُكَ اِلاّ مُنافِقٌ؛ قطعا تو را جز مؤ من دوست نمى دارد و تو را جز منافق دشمن نمى دارد)).

تقدّم على (ع ) در علم و آگاهى
الف :((ابن عبّاس )) مى گوید: رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) فرمود:
((على بن ابیطالب اَعْلَمُ اُمَّتِى وَاَقْضاهُمْ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ مِنْ بَعْدِى )).
((على (علیه السلام ) در علم از همه افراد امّت من آگاهتر است و در قضاوت درباره موضوعاتى كه بعد از من مورد اختلاف مى شود بهتر از همه ، قضاوت مى كند)).
ب :((اَصْبغ بن نُباته )) مى گوید: هنگامى كه مردم با على (علیه السلام ) به عنوان خلیفه رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) بیعت كردند ⁽⁷³⁾ ، آن حضرت ، عمامه (یادگار) رسول خدا را به سر بسته بود و لباس (یادگار) او را بر تن نموده بود. در مسجد از منبر بالا رفت و (ایستاده ) پس از حمد و ثنا، مردم را موعظه و نصیحت كرد، سپس ‍ نشست و انگشتان دو دست خود را داخل هم گذارد و به زیر ناف نهاد، آنگاه فرمود: اى مردم !
((سَلُونِى قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونِى فَاِنَّ عِنْدِى عِلْمُ الاَْوَّلِینَ وَالاَّْخَرِینَ ...)).
((از من بپرسید قبل از آنكه مرا نیابید (و از میان شما بروم ) چرا كه علم پیشینیان و آیندگان ، نزد من است )).
بدانید سوگند به خدا! اگر بستر خلافت برایم گسترده شود (و بر آن بنشینم ) با پیروان تورات ، طبق تورات و با پیروان انجیل ، طبق انجیل و با پیروان زبور، طبق زبور، و با پیروان قرآن طبق قرآن ، حكم مى كنم به گونه اى كه (اگر) هریك از این كتابها، به سخن درآید بگوید:((پروردگارا! على (علیه السلام ) مطابق قضاوت تو، قضاوت كرد))، سوگند به خدا! من به قرآن و معانى بلند پایه آن از همه آگاهتر هستم و اگر یك آیه از قرآن نبود ⁽⁷⁴⁾ ، قطعا شما را به آنچه تا روز قیامت ، پدید مى آید، آگاه مى كردم )).
سپس بار دیگر فرمود:((سَلُونِى قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونِى ...؛ قبل از آنكه مرا نیابید، از من بپرسید، سوگند به خداوندى كه دانه را (در دل خاك ) شكافت و انسان را آفرید، اگر از هر آیه قرآن از من سؤ ال كنید به شما خواهم گفت كه آن آیه ، چه وقت نازل شده ؟ و در مورد چه كسى نازل شده ؟ و از ناسخ و منسوخ ، محكم و متشابه ، عامّ و خاصّ و محل نزول آن (از مكّه یا مدینه ) شما را آگاه مى سازم ، سوگند به خدا! هیچ گروهى ، اكنون تا روز قیامت ، نیست مگر آنكه من رهبر و جلودار و دعوت كننده آن گروه را مى شناسم و مى دانم كه كدام در مسیر گمراهى گام برمى دارد و كدام در خط رشد و سعادت )).
و امثال اینگونه روایات بسیار است كه براى رعایت اختصار، به همین مقدار (دو روایت فوق ) قناعت شد.

گفتار پیامبر به فاطمه در شاءن على (ع )
(هشت ویژگى )
((ابى هارون )) مى گوید: نزد ابوسعید خدرى (یكى از اصحاب بزرگ پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم )) رفتم و به او گفتم :((آیا در جنگ بدر بودى ؟)) گفت : آرى .
گفتم آیاشنیده اى كه رسول خدا( صلّى اللّه علیه و آله و سلّم )سخنى به فاطمه - سَلامُاللّهِعَلَیْها- فرموده باشد؟
ابوسعید گفت : آرى ، در یكى از روزها فاطمه - سلام اللّه علیها - گریان به حضور پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) آمد و عرض كرد:((اى رسول خدا! زنان قریش در مورد فقر و تهیدستى على (علیه السلام ) مرا سرزنش مى كنند.))
پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) به فاطمه - سلام اللّه علیها - فرمود:((آیا خشنود نیستى كه تو را همسر كسى گردانیدم كه مقدّمترین همه در قبول اسلام است و علم و آگاهى او از همه بیشتر مى باشد، خداوند به اهل زمین توجّه مخصوصى كرد، در میان آنها پدرت را برگزید و او را پیامبر كرد. و بار دیگر توجّه نمود، در میان آنها شوهر تو را برگزید و او را ((وصىّ)) قرار داد و به من وحى كرد تا تو را به همسرى او درآورم . اى فاطمه ! آیا ندانسته اى كه خداوند به خاطر تجلیل از مقام تو، تو را همسر شخصى قرار داد كه او بردبارترین و آگاهترین و پیشقدمترین شخص به قبول اسلام است .
فاطمه - سلام اللّه علیها - خندان و شادمان شد. سپس پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) به فاطمه - سلام اللّه علیها - فرمود:
((على (علیه السلام ) داراى هشت ویژگى است كه احدى از گذشتگان و آیندگان ، از این ویژگیها را ندارد:
1 - او برادر من در دنیا و آخرت است و هیچ كس داراى این مقام نیست .
2 - تو اى فاطمه ! سرور بانوان بهشت ، همسر او هستى .
3 - و دو سبط رحمت ، دو سبط من ، پسران او هستند.
4 - برادر على (علیه السلام ) (یعنى جعفر طَیّار) به دو بال آرایش شده و در بهشت همراه فرشتگان به پرواز درآید و هرجا كه بخواهد پرواز مى كند.
5 - علم گذشتگان و آیندگان ، نزد اوست .
6 - او نخستین فردى است كه به من ایمان آورد.
7 - او آخرین فردى است كه با من هنگام مرگ ، دیدار نماید. ⁽⁷⁵⁾
8 - او وصىّ من و وارث همه اوصیا است .