تبیان، دستیار زندگی

سلام

در چهارمین تاپیک خودسازی قصد داریم
پیرامون "غفلت" گفتگو کنیم و با اصلاح خودمون، قدمی به آرمان شهر مهدوی و افق شیعه نزدیک شویم.




اما غفلت چیست؟

یکی از امور خطرناکی که ممکن است دامنگیر هر کسی شود و او را از سعادت دنیا و آخرت ساقط سازد، «غفلت» است. غفلت از یاد خدا، سر منشأ خود فراموشی و بیگانگی از خویشتن و سرآمد دردها و بیماریهای بشر و زمینه اصلی همه گناهان و رذایل اخلاقی می­باشد و به همین دلیل در روایت از آن به عنوان «أضر الاعداء» یاد شده است.


غفلت در اصل لغت به معنای پوشیده و مخفی بودن است[1]
و «رجل غُفل» به انسان ناشناخته و کسی که حسب و نسب او مجهول است اطلاق می­شود.[2]

با توجّه به این معنای لغوی، این واژه در معنایی دیگر نیز به کار رفته است و آن زمانی است که مسئله­ای به دلیل غفلت بر انسان پوشیده شده و از ذهن انسان می­رود. از این رو «غفلت» به سهو و لغزشی اطلاق شده است که انسان را به خاطر کمی مراقبت و هشیاری فرا می‌گیرد.[3]

در کتب «التحقیق فی کلمات القرآن» نیر در این واژه در این معنا اینگونه آمده است:
«غفلت، غایب شدن چیزی از خاطر انسان و عدم توجّه به آن است و گاهی در مورد بی‌توجهی و روگردانی از چیزی نیز استعمال شده است. پس غفلت عبارت است از نبود تذکّر و یادآوری.»[4]

«غفلت» در این معنا مفهوم وسیع و گسترده‌ای نیز یافته است و بر هرگونه بی‌خبری، بی‌توجه بودن، و توجه نداشتن به چیزی از واقعیت‌های فعلی و آینده و گذشته را «غفلت» از آن شیئ اطلاق شده است و در این معنا مقابل آن «ذکر» استعمال می­شود.[5]



1- ابن منظور، محمد، لسان العرب، دارصادر، 1414ق، چاپ سوم.
2- آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، انتشارات دفتر تبلیغات قم، 1361.
3- اصفهانی، راغب، المفردات فی الفاظ القرآن، طلیعه نور، 1429.
4-برقی، احمد خالد، محاسن، دارالکتب الاسلامیه، قم، 1371.
5- ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مکتب الاعلام الاسلامی، 1362.

خودسازی(5):

medman گرامی

بنام خدا
سلام
تقوای الهی  وزیاد یاد مرگ باشیم.

به نام خدا
سلام
دقیقا، یاد مرگ موجب میشه که از غلفت خارج بشییم.

2- غرق شدن در نعمت­ها

قرآن کریم از قول مشرکان در روز قیامت که خداوند را مسئول غفلت و تباهی خود و پدارنشان می­دانند، می‌فرماید: « ... ولکن متعتهم و آبائهم حتی نسوا الذکر»[1]؛ «لکن تو این کافران و پدرانشان را متمتع به دنیا و نعمت‌های دنیا گردانیدی تا آنکه از فرط سرگرمی به دنیای فانی، ذکر و قرآن تو را فراموش کردند.»

امّا باید توجّه داشت که صرف برخورداری از نعمت­های الهی نمی­تواند سبب انحراف شخصی شود، چراکه مؤمنین نیز از نعمنت­های خداوند استفاده می­کنند ولی آنچه سبب گمراهی مشرکان شده، غرق شدن در این نعمت­ها و فراموشی صاحب نعمت است.
در حقیقت، «خداوند نعمت‌های خود را بر تمام موجودات پخش کرد، حتی آنها از منحرفان دریغ نمی‌دارد، امّا خطر در جایی است که این نعمت­ها سبب فراموشی خدا شود، نه این که مال، مطلقاً بد و خطرناک باشد.»[2]

[1]. فرقان/18.
[2]. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج8، ص23.

3- جهل و نادانی

خداوند در سوره اعراف می­فرماید:
«وَلقََدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ ۖ لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَّا یُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا یَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَـٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ أُولَـٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ» [1]
ما بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم، آنها دل‌ها (و عقل‌هایی) دارند که با آن چیزی درک نمی‌کنند و چشمانی دارند که با آنها نمی‌بینند و گوش‌هایی دارند که با آن نمی‌شوند. آنها همچون چهارپایانند، بلکه بدترند. آنها همان غافلانند.

«غفلت» و بی‌خبری سرچشمه‌های زیادی دارد که نخستین عامل آن، جهل و ناآگاهی است. عدم شناخت مقام پروردگار، بی‌توجهی به مسأله قیامت، ناآگاهی نسبت به بی‌اعتباری مال و مقام و ثروت دنیا، بی‌خبری از وسوسه‌های شیطان، از مهمترین عوامل غفلت است.

امام امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در این زمینه می‌فرمایند: «ان من عرف الایام لم یغفل عن الاستعداد»[2]، کسی که وضع روزگار ( و بی‌اعتباری دنیا) را بداند از آمادگی برای سفر آخرت غافل نمی‌‌شود.» جهل به هر یک از این امور، سبب افتادن در گرداب «غفلت» و گرفتار شدن در عواب شوم آن است.


[1] - اعراف/ 179
[2]. ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج3، حدیث 15189.

بسم رب الحسین
سلام
اربعین امام حسین علیه السلام رو تسلیت میگم.

داریم از عواملی که باعث میشن تا آدم به وادی غفلت بیافته میگیم

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

4- تکبر و غرور

کبر و غرور از مهم‌ترین عوامل غفلت است، زیرا انسان مغرور، فقط خود و موفقیّت­های خود را می‌بیند و به برتریهای خود می‌بالد و دلخوش است و همین امر، سبب غفلت او از خدا و صاحب این نعمت‌ها می‌گردد. و همین غفلت و بی‌توجهی، عامل مؤثری برای شکست او خواهد شد.

بسیار انسانهای مغرور در طول تاریخ دیده شده‌اند که بر اثر غرور، در دام غفلت گرفتار شده و نتوانسته‌اند در برابر دشمنان مقاومت کنند، از این رو ضربات دشمن، آنها را از پای درآورده است.
به طور مثال، سلامت جسم و جان اگر چه یکی از نعمتهای الهی است، ولی چنانچه انسان کم ظرفیت باشد و به قوت بازو و سلامت خود مغرور شود، یکی از عوامل غفلت شمرده می‌شود. به همین دلیل از الطاف خفیّه الهی است که گهگاه عافیت و سلامت را از انسان می‌گیرد و او را به درد و رنج بیماری مبتلا می‌سازد تا پرده‌های «غفلت» از برابر چشم‌های او کنار رود و واقعیت‌ها را با چشم دل ببیند و آمادگی عکس العمل مناسب در برابر آنها را پیدا کند.

رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) در حدیثی در باره‌ی آثار و برکات بیماری به سلمان فارسی در هنگام عیادتش فرمودند: «در موقع بیماری نعمت‌هایی نصیب تو می‌شود، از جمله اینکه تو به یاد خدا می‌افتی و پرده‌های غفلت کنار می‌رود و به همین جهت دعای تو به اجابت می‌رسد.[1]

[1]. مجلسی، بحارالانوار، ج74، ص60.

5- آرزوهای دراز


از دیگر عوامل «غفلت» آمال و آرزوهای دراز و دست نیافتنی است، چرا که همه فکر و تلاش انسان را به خود مشغول ساخته و از سایر امور غافل می‌سازد.

علی (علیه السلام) در خطبه معروف به دیباج می‌فرماید:
«واعلموا عبادالله ان الأمل یذهب العقل و یکذب الوعد و یحب علی الغفلة و یورث الحسرة»[1]

بدانید ای بندگان خدا! آرزوهای دراز، عقل انسان را می‌برد و وعده قیامت را دروغ می‌شمارد و انسان را بر غفلت ترغیب می‌کند و سرانجام، حسرت به بار می‌آورد.

[1]. مجلسی، همان، ج74، ص293.

بنام خدا

سلام

داشتن آرزوهای طولانی

 هر قدر آرزوها طولانی تر باشد، تهیه مقدمات بیشتری را می طلبد؛ همچنین صرفه جویی بیشتری برای حفظ اموال و ثروت ها جهت رسیدن به آن آرزوهای دور و دراز لازم است و نتیجه این دو، یک زندگی توأم با درد و رنج و سخت گیری بر خود و خانواده خود، توأم با تلاش شبانه روزی بی رویه خواهد بود

آرزوی طولانی از دو چیز ناشی می ‌شود: یکی جهل و دیگری دنیادوستی. جهل و نادانی انسان باعث می‌ شود از بسیاری از حقایق غافل بماند؛ چه ‌بسا انسان به جوانی خود مغرور می ‌شود و فرا رسیدن مرگ را بعید بشمارد و به ‌همین خاطر، دائم به فکر آرزوهای طولانی خویش باشد و از یاد خدا غافل شود.

گاهی نیز انسان به ‌خاطر دنیادوستی و محبتی که به علائق و لذات دنیوی پیدا می‌ کند، گرفتار آرزوهای طولانی شود. امام علی علیه السلام فرموده است: « اتَّقُوا خِدَاعَ الْآمَالِ فَکمْ مِنْ مُؤَمِّلِ یوْمٍ لَمْ یدْرِکهُ وَ بَانِی بِنَاءٍ لَمْ یسْکنْهُ وَ جَامِعِ مَالٍ لَمْ یأْکلْهُ؛ از فریب آرزوها بپرهیزید؛ چه بسیار کسانی که آرزو داشتند روزی را (در آغوش ناز و نعمت بگذارنند) و هرگز به آن نرسیدند. چه بسیار کسانی که خانه و قصری ساختند، ولی هرگز در آن ساکن نشدند و چه بسیار کسانی که اموال زیادی اندوختند، ولی هرگز از آن نخوردند».(1) طول امل پیامدهای خطرناک و مخرب و سوئی را به دنبال دارد.
1. کافی، ج2، باب القسوه، ح.1

6- فراموش کردن خدا

«ولا تکونوا کالذین نسوا الله فأنساهم أنفسهم اولئک هم الفاسقون»[1]
و چون کسانی مباشید که خدا را فراموش کرده‌اند و او (نیز) آنان را دچار خود فراموشی کرد، آنان همان بدکاران هستند.

کلمه «نسیان» که مصدر فعل «نسوا» است به معنای زایل شدن صورت معلوم از صفحه خاطر است، البته بعد از آنکه در صفحه خاطر نقش بسته بود.[2]

اصولاً یکی از بزرگترین بدبختیها و مصائب انسان خودفراموشی است، چرا که ارزشها و استعدادها و لیاقتهای ذاتی خود را که خدا در او نهفته و از بقیه مخلوقات ممتازش ساخته، به دست فراموشی می‌سپرد، و این مساوی با فراموش کردن انسانیت خویش است، و چنین انسانی تا سرحد یک حیوان درّنده سقوط می‌کند، و همّتش چیزی جز خواب و خور و شهوت نخواهد بود. و اینها همه عامل اصلی فسق و فجور بلکه خود این فراموشی بدترین مصداق فسق و خروج از طاعت خداست. لذا در پایان آیه می‌گوید: «آنها فاسقانند»[3]

7- فراموش کردن روز حساب

«ان الذین یضلون عن سبیل الله لهم عذاب شدید بما نسوا یوم الحساب»[4]؛
در حقیقت کسانی که از راه خدا به در می‌روند، به سزای آنکه روز حساب را فراموش کرده‌اند، عذابی سخت خواهند داشت.»

برای یک شخص مؤمن تنها ایمان به معاد کافی نیست، باید مدام به یاد معاد باشد. در مورد بعضی افراد قرآن می‌فرماید: «لا یُؤمِنُ بیَومِ الحِسابِ»[5] ایمان به معاد ندارد
ولی در این آیه بیان می­کند که ایمان وجود دارد ولی شخص معاد را فراموش می‌کند.
از اینرو می­توان نتیجه گرفت هوی پرستی و فراموش کردن روز قیامت، خطراتی است که انسان را تهدید می‌کند.[6]


[1]. حشر/ 19.
[2]. محمد باقر، موسوی همدانی، ترجمه المیزان، ج19، ص378.
[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج5، ص150.
[4]. ص/ 26.
[5] - غافر/27
[6]. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج10، ص99.