تبیان، دستیار زندگی

انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) و در پرتو جانفشانی‌ها و از خودگذشتگی‌های بی‌بدیل مردم؛ نویدبخش تحولات بزرگ و چشمگیر در همه عرصه‌ها و صحنه‌های جامعه در راستای نیل به استقلال و عظمت اسلامی – ملی و رهایی از هرگونه ذلت و خواری از سوی بیگانگان و مقدمه و سبب‌ساز ظهور انقلاب‌های گسترده در همه‌ی زمینه‌ها و حوزه‌ها بوده است كه انقلاب فرهنگی از جمله مهمترین و محوری‌ترین آنها است.

مقابله با اعمال نفوذ سیاسی بیگانگان و قطع هر‌گونه وابستگی به اجانب و گذر از فضای نامطلوب و بدور از ارزش‌های والای اسلامی و انسانی حاكم بر جامعه در دوران ستم شاهی و تقویت ریشه‌های فرهنگ مستقل و خودكفا در پرتو موازین اسلامی، گسترش همه‌جانبه اخلاق و فرهنگ اسلامی، تضمین سلامت فكری و روحی، تقویت مبانی معنویت و ایمان، شكوفایی اندیشه‌ها و رشد و توسعه‌ علمی، حصول خودكفایی در بسیاری از زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فكری و فرهنگی به‌عنوان اساس و شالوده استقلال و یكپارچگی جامعه اسلامی؛ از جمله بزرگترین دغدغه‌هایی بود كه زمینه‌ساز انقلاب فرهنگی و فرمان ارزشمند و فراموش نشدنی امام خمینی(ره) برای تشكیل «شورای عالی انقلاب فرهنگی» شد.

13. هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی

هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی در سال 1379 بر اساس وظایف شورای عالی انقلاب تشكیل شد. هدف‌های ارزیابی وضع فرهنگی و علمی كشور در ماده‌ی(1) آیین‌نامه‌ی این هیأت بدین شرح تعیین شده است:

1. نیل به تصویر واقعی از وضعیت فرهنگی و علمی كشور در قالب گزارش‌های سالانه به‌منظور اطلاع مردم و مسئولان از موقعیت و روند فرهنگی و علمی كشور در عرصه‌ داخلی و بین المللی.

2. تشویق و ترغیب دست‌اندركاران امور فرهنگی و علمی جمهوری اسلامی ایران و ایجاد رقابت مثبت و سازنده در انجام وظایف.

3. پیشنهاد راهكارهای مناسب به شورای عالی انقلاب فرهنگی برای رفع مشكلات و ارتقای معیارهای فرهنگی و علمی.

4. ایجاد نظام هماهنگ ارزیابی فرهنگی و علمی با استفاده از همه تجارب و امكانات موجود كشور.

گستره‌ی ارزیابی شامل فعالیت‌های دولتی و غیردولتی در عرصه فرهنگی و علمی و در بخش‌های زیر صورت می‌پذیرد: تعلیم و تربیت، علم و فناوری، فرهنگ و هنر و ارتباطات

سطوح ارزیابی، به دو سطح كلان و خرد به شرح ذیل تفكیك شده است:

ارزیابی كلان: در این سطح؛ وضع فرهنگی، علمی، آموزشی و پژوهشی كشور در مقیاس ملی ارزیابی می‌شود و وضعیت هر یك از بخش‌ها (تعلیم و تربیت، علم و فناوری، فرهنگ و ارتباطات) به صورت كلی و فراتر از دستگاه‌ها و سازمان‌های مربوط به آن بخش مورد بررسی قرار می‌گیرد. این ارزیابی باید روند بخش‌های مذكور و موقعیت نسبی هر یك را در عرصه بین‌المللی معین كند.

ارزیابی خرد: در این سطح؛ وضعیت دستگاه‌ها و سازمان‌های مربوط به هر بخش و در مقایسه با هم؛ ارزیابی می‌شود. این ارزیابی باید در نهایت به رتبه‏بندی دستگاه‌ها و سازمان‌های مشابه منجر گردد.

14. هیأت عالی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور

با توجه به جایگاه رفیع علم و دانش در فرهنگ اسلامی و ضرورت حفظ شأن و قداست والای محیط‌های آموزش عالی كشور و نظر به نقش محوری و سازنده اعضای هیأت علمی و لزوم بهره‌وری از استادان فرهیخته، كارآمد و مؤمن به آرمان‌های انقلاب اسلامی و برای ایجاد وحدت رویه در بررسی صلاحیت‌های داوطلبان عضویت در هیأت علمی، هیأت عالی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالی كشور براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل گردید.

اهم وظایف هیأت عالی جذب عبارتند از:

1. اتخاذ سازوكار واحد در هیأت‌های اجرایی جذب برای ایجاد انسجام، وحدت رویه و توانمندی و پویایی دانشگاه‌ها.

2. نظارت مستمر بر اجرای صحیح ضوابط و مقررات جذب هیأت علمی در تمامی سطوح.

3. بررسی و بازنگری كلیه سیاست‌ها و ضوابط مربوط به جذب هیأت علمی به‌منظور پیشنهاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی و تدوین دستورالعمل اجرایی مربوط به جذب عضو هیأت علمی برای تصویب به شورای اسلامی شدن مراكز آموزشی.

4. تعریف ساختار سازمانی و شرح وظایف هیأت مركزی جذب وزارتین و هیأت‌های اجرایی جذب و ایجاد تعامل تعریف شده بین آنها.

5. تدوین دوره‌های آموزش بدو و حین خدمت با هدف توانمندسازی اعضای هیأت علمی و نظارت بر حسن انجام آن.

6. برگزاری سمینارها و كارگاه‌های توجیهی برای عناصر هیأت‌های اجرایی جذب.

7. رسیدگی به شكایات و سایر امور محوله از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی.

8. بررسی گزارش عملكرد سالانه‌ هیأت مركزی جذب وزارتین و هیأت‌های اجرایی جذب و ارائه آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی.

15. هیأت حمایت از كرسی‌های نظریه‌پردازی و مناظره

شورای عالی انقلاب فرهنگی تشكیل؛ هیأت حمایت از كرسی‎های نظریه‎پردازی و مناظره (ویژه معارف و علوم انسانی) را با اهداف زیر تصویب كرد.

اهداف:

1. حمایت ویژه از مباحثات روشمند و قابل داوری و تبدیل آن به تجربه انباشته و جمع‏بندی شده.

2. زمینه‏سازی ویژه برای نهضت تولید و عرضه‌ نظریه اسلامی در علوم انسانی.

3. علمی كردن مجادلات و تخصصی كردن گفتگوهای فرهنگی و ایجاد فرصت رسمی، علمی و قانونی برای عرضه ایده‏ها و نقد و كالبد شكافی آنها.

4. نهادینه سازی آزادی اندیشه و بیان و امكان تبادل آرای علمی با رعایت اخلاق و منطق گفتگو و قانون اساسی.

 5. كاستن از تنش‏ها و بحران‏های فرهنگی و مهار غوغا سالاری، عوام‎زدگی و عوام‏فریبی در مباحث فرهنگی و دینی در سطح دانشگاه.

 6. تشویق نخبگان و مراكز علمی كشور به ارائه نظریات پژوهشی و تولید نظریه در علوم انسانی با اتكا به مبانی اسلامی به‌منظور خروج از جزم‎های ترجمه‏ای و وارداتی و نیز تحجر و قشری‌گری.

 7. پاسخگویی به نیازهای فكری و معرفتی و اطلاع رسانی در مسائل علمی و فرهنگی مورد توجه دانشگاهیان.

8. شفاف‏سازی محل نزاع و ابهام در جبهه‌بندی‏های فكری و فرهنگی و جمع‌بندی علمی مباحث مهم به‌منظور رشد فرهنگی جامعه.

16. کمیته فرهنگ و تمدن اسلام وایران

بنابر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ كمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران تشكیل شد.

اهداف:

1. ایجاد زمینه‌های لازم برای گسترش و ترویج فرهنگ و تمدن اسلام و ایران.

2. ایجاد هماهنگی لازم بین دست‌اندركاران امور فرهنگی و آموزشی در جهت تحقق اهداف یاد شده.

3. ارائه‌ برنامه‌های آموزشی و پژوهشی به‌منظور گسترش فرهنگ و تمدن اسلام و ایران.

4. تهیه و تنظیم، تصویب و ارائه متون آموزشی برای مقاطع مختلف تحصیلی.

5. تعیین اولویت‌ها در بحث‌های پژوهشی مرتبط با فرهنگ و تمدن اسلام و ایران.

17. کارگروه مدیریت کلان دستگاه‌های فرهنگی

به‌منظور هماهنگی و مدیریت کلان دستگاه‌های فرهنگی، كارگروهی تحت عنوان «مدیریت كلان دستگاه‌های فرهنگی كشور» زیر نظر شورای عالی با عضویت جمعی از اعضاء شورای عالی انقلاب فرهنگی و صاحب نظران تشکیل گردید.

این کارگروه فعالیت خود را از تیر ماه سال 1386 آغاز و تاکنون با برگزاری جلسات و نشست‌‌های متعدد به بحث و بررسی پیرامون وظایف دستگاه‌های فرهنگی كشور و مسائل مختلف آن پرداخته است.

فلسفه وجودی این كارگروه، نظم‌دهی و انسجام‌بخشی به مجموعه فعالیت‌های فرهنگی دستگاه‌های مختلف فرهنگی اعم از دولتی، نیمه‌دولتی و غیردولتی می‌باشد.

وظایف مصوب کارگروه مذکور عبارتند از:

1. بررسی و ارزیابی جامعیت وظایف تعیین شده برای دستگاه‌های فرهنگی کشور در تحقق اهداف چشم‌‌انداز.

2. بررسی آسیب‌شناسی عملکرد مجموعه دستگاه‌های فرهنگی کشور، به عنوان یک نظام واحد و تعیین تعارض، تداخل، موازی‌کاری و پراکنده‌کاری در انجام فعالیت‌های فرهنگی.

3. تعیین کارکردهای اصلی هر یک از دستگاه‌های فرهنگی کشور.

4. تعیین راه‌های ارتقاء مدیریت فرهنگی و دستگاه‌های فرهنگی کشور.

5. اتخاذ تدابیر لازم برای تدقیق وظایف هر دستگاه و جلوگیری از کارهای موازی و ایجاد تعامل سازنده بین دستگاه‌ها.

6. ساماندهی روابط دولت با دستگاه‌های فرهنگی دولتی و غیردولتی و توسعه فعالیت‌های فرهنگی و دینی دستگاه‌های غیردولتی.

7. بازنگری شرح وظایف و عملکرد دستگاه‌های فرهنگی به‌منظور تعالی و افزایش اثربخشی فعالیت‌های آنها.

8. بررسی و تعیین چگونگی مدیریت کلان امور فرهنگی کشور.

9. بررسی، ارزیابی و اصلاح میزان تأثیرگذاری هر یک از دستگاه‌های فرهنگی کشور در تحقق اهداف چشم‌انداز کشور.

10. آسیب‌شناسی اجرای مصوبات موجود شورای عالی انقلاب فرهنگی.

11. بازنگری، اصلاح و تدوین نظام‌نامه اجرای مناسب برای اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و سامان‌دهی سازوکار لازم برای پیگیری.

12. آسیب‌شناسی نظام موجود پیگیری و نظارت بر اجرای مصوبات.

13. بازنگری و اصلاح نظام پیگیری و نظارت بر اجرای مصوبات و تهیه سازوکار برای پیگیری نظارت کارآمد.

14. تعیین نقش و وظیفه هر یک از دستگاه‌های نظارتی کشور در نظارت راهبردی مصوبات و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر و با شورای عالی انقلاب فرهنگی در انجام این وظیفه.

آثار و نتایج مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی

حفظ و گسترش زبان و ادب فارسی

شورای عالی انقلاب فرهنگی با تشكیل شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بنیاد سعدی و دیگر مصوبات خود نقش بسیار حیاتی و مهمی در حفظ و گسترش زبان و ادب فارسی در داخل و خارج از كشور ایفا كرده است.

تعیین جهت‌گیری‌های كلان برای دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز 20‌ساله

سامان‌دهی، توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی

هم‌اكنون شورای تخصصی فرهنگ قرآنی به عنوان یكی از واحدهای شورای عالی انقلاب فرهنگی، محور اصلی سامان‌دهی، توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی در سطح كلان است و اقدامات خوبی را در جهت ساماندهی نهادها و بخش‌های مختلف قرآنی كشور و تعیین اولویت‌ها و جهت‌گیری‌های آنها در راستای رسیدن به اهداف قرآنی نظام جمهوری اسلامی ایران به سامان و انجام رسانده است.