تبیان، دستیار زندگی

پروفسور حسابی

-آغازواژه گزینی وبرابرسازی علمی(نهضت جلوگیری ازنفوذ کامات خارجی دردروس دانشگاهی وزبان فارسی (1306ش)(1927م) .
-ایجاد اولین کارگاه های تجربی در علوم کاربردی  درایران1306ش(1927م) .
استخدام به عنوان مهندس راه دروزارت طرق وشوارع عامه(راه وترابری ایران)،1307-1306ش،1928-1927م
(900قران حقوق ما هیانه )

-نقشه برداری وترسیم اولین نقشه راه ساحلی سراسری بنا درخلیج فارس(بوشهر-بندرلنگه)،1307-1306ش،(1928-1927م) .
-تاسیس اولین مدرسه ی مهندسی وزارت راه وتدریس درآن،1307ش(1928م).
-آغاز واژه گزینی فارسی وبرابر سازی علمی1307ش .
تاسیس دارالمعلمین عالی(تهران)وتدریس در،1307ش(1928م) .
-ایجاد اولین آزمایشگاه علوم پایه درکشور،1307ش(1928م) .
-ساخت اولین رادیودرکشور(دردارالمعلمین عالی)،1307ش(1928م) .
-تاسیس دانشسرای عالی وتدریس فیزیک ومکانیک درآن،1308ش(1929م) .
-تاسیس اولین کارگاه ساخت قطعات دست سازبرای اتومبیل ها ی ایران( 1309ش ).

-ساخت وراه انداری اولین آنتن فرستنده درکشور،1309ش(1930م) .
-ایجاداولین ایستگاه هواشناسی کشور(درساختمان دانشسرای عالی نگارستان دانشگاه تهران).1310ش
(1931م) .
-نصب وراه اندازی اولین دانشگاه رادیولوژی درایران،برای برادرشان ،آقای دکترمحمد  حسابی،اولین رادیولوژیست ایران ،1310ش(1931م).
-ایجاد انجمن زبا ن فارسی وبنیان گذاری فرهنگستان زبان ،1310ش(1931م) .

-صاحب کرسی واستاد فیزیک از1310ش تا پایان عمر،(1992-1931م) .
تعین ساعت ایران،1311ش(1932م) .
-تدوین اصول اندازه گیری ومقیاس گذاری وایجاد اداره ی اوزان ومقیاس ها(موسسه ستانداری)1311ش .
-ریس انجمن فیزیک ایران دربدوتاسیس،1311ش(1932م) .
-نقشه برداری،محاسبا ت واحداث راه تهران-شمشک به منظوربهره برداری ازمعادن ذغال سنگ ،1312ش(1933م) .
-طرح تاسیس دانشگاه تهران وتدوین اسا سنا مه ی آن1313ش(1934م).
-تاسیس دانشکده ی فنی در1313ش وریاست وتدریس دردانشکده (1934م) 

.
-شرکت درتاسیس فرهنگستا ن ایران،1314ش(1935م) .
-شرکت درکنفرانس علمی بین المللی آکسفورد،1315ش(1936م) .
-تاسیس دانشکده ی علوم،1321ش وریاست آن دانشکده از1327-1321واز1336-1330ش وتدریس درآن ازبدوتاسیس تا پایان عمر،1371ش(1992م) .

-پایه گذاری وعضویت افتخاری درشورای عالی معارف،1321ش(1942م) .
-تاسیس مرکزعدسی سازی اپتیک کاربردی دردانشکده ی علوم دانشگاه تهران،1323ش(1944م) .
-تاسیس اولین رصد  خانه ی نوین درایران،1324ش(1945م) .
-مطالعه ی علمی دردانشگاه ها ی پرینستون وشیکا گووانتشاردومقاله علمی درآمریکا وانگلیس،1328-1325ش(1949-1946م) .
-تهیه صورت جلسا ت وخلاصه ی مذاکرات آکادمی ملی علوم،1326ش(1947م).
Proceedings of the national academy of sciences
-عضوهئت تحقیقات درانستیتوی تحقیقات هسته یی شیکا گو،1327ش(1948م) .

-راه اندازی اولین مرکززلزله شناسی کشور،1328ش(1949م) .
-تاسیس بخش آکوستیک دردانشکده ی علوم واندازه گیری فواصل وتنظیم گام ها ومطالعات علمی روی نت های موسیقی ایرانی ،1325ش(1946م) .
-عضوهئت تحقیقاتی دراتستیتوی تحقیقا ت هسته یی شیکا گو،1327ش(1948م) .
-نماینده ی مردم تهران درمجلس سنا(دوره چهارم)،از1340-1328ش(1961-1949م) .
-ماموریت خلع یدازشرکت نفت انگلیس دردولت دکترمصدق ،1330ش(1951م) .

-اولین ریس هیئت مدیره ومدیرعامل شرکت ملی نفت ایران دردولت دکترمصدق،1330ش(1951م) .
-وزیرفرهنگ دردولت دکترمصدق،1331-1330ش(1952-1951م) .
پایه گذاری وبرنامه ریزی آموزش نوین ابتدایی ودبیرستانی ،1330ش(1951م) .
-پایه گذاری مدارس عشایری وتاسیس اولین مدرسه عشایری درایران،1330ش(1951م) .
-تاسیس وریاست موسسه ی ژئوفیزیک دانشگاه تهران،1344-1330ش(1965-1951م) .
-پایه گذاری مرکزتحقیقات اتمی دانشگاه تهران،1330ش(1951م) .
-مخالفت باطرح قرارداد ننگین کنسرسبوم درمجلس،1333ش(1954م) .
-تدوین اسا سنامه وتاسیس موسسه ی ملی استاندارایران ،1333ش(1954م) .
-تاسیس مرکزمدرن تعقیب ماهواره ها درشیراز،1335ش(1956م) .
-پایه گذاری مرکزمخابرات اسدآبادی همدان،1338ش(1959م) .
-مخالفت باقرارداد عضویت دولت ایران درسنتو(پاکت بغداد)درمجلس،1339ش(1960م) .
-مخالفت با طرح قانون ننگین کا پیتولاسیون وکنسرسیوم درمجلس وکناره گیری ازمجلس به دنبال مخالفت ها ی سیاسی،1340ش(1961م) .
-اولین نماینده ی دائم ایران،درسازمان بین المللی فضا-سازمان ملل متحد،1347-1341ش(1968-1962م) .
-تاسیس وریاست انجمن ژئوفیزیک ایران،1345ش(1966م) .
-راه اندازی اولین لیزرایران،1345ش(1966م) .
-خریدن زمین در کره مریخ،1346ش(1967م) .
-اولین هولوگرام ایران(گروه فیزیک دانشکده ی علوم،دانشگاه تهران)1347ش .
-تاسیس وراه اندازی رآکتوراتمی دانشگاه تهران وایجاد سازمان انرژی اتمی ایران،1349ش(1970م) .
-تاسیس انجمن موسیقی ایران ومراکزپژوهش های موسیقی .
-تدوین آیین نامه ی کارخانجات نساجی کشورورسا له ی چگونگی حمایت دولت دررشد این صنعت .
-تدوین آیین نامه،تاسیس،نصب وراه اندازی کارخانجات دخا نیا ت ایران .
-بنیان گذاری واحد پژوهشی صنعتی فیاوری خان ومان (پژوهش وصنعت درمکانیک هیدرودینا میک،انرژی ها ی نوونا محدود)،1359ش(1980م) .
-استفاده ازانرژی خورشید ی درایران،1360ش(1981م) .
-تاسیس وریاست کمینه ی پژوهشی فضا ی ایران،1360ش،1981م .
-تاسیس واحد تحقیقاتی صنعتی سغدائی(پژوهش وصنعت درالکترونیک،فیزیک،فیزیک اپتیک،هوش مصنوعی)،1362ش(1983م) .
-ریاست گروه مما لک جهان سوم درکنفرانس بین المللی فضا .
-استاد با سه نسل کاروتلاش خستگی نا پذیر به ترتیب هفت نسل استاد ودانشجو پرداختند که بسیاری ازآن ها اکنون ازاسا تید بنام دانشگاه ها ی ایران وپیشرفته ترین مراکزعلمی جهان هستند .
محل کاردرایران
-وزارت طرق وشوارع عامه (راه ترابری)
دارلمعلمین عا لی      
-شرکت ملی ایرا ن
-دانشسرای عا لی
-مجلس سنا
-وزارت فرهنگ
-فرهنگستان ایران
-دانشگاه ایران
اولین کارساختمانی استاد
ساختمان اصلی دانشکده ی فنی دانشگاه تهران(فاز اول)
آخرین کارساختمانی استاد درایران
ساخت پناهگاه بزرگ جنگی،ضد حملات موشکی وبمباران ها ی هوایی .برای محله ی چهارراه حسابی (درمنزلشان)

آثار استاد
رساله ها –رساله ها ی دکترای فیزیک به عنوان حساسیت سلول ها ی فتوالکتریک   به زبان فرانسه،چاپ دانشگاه پا ریس،1306ش(1927م).واخذ دانشنامه ی دکترای فیزیک ازدست پروفسورفا بری .
-رساله ی راه ما،به زبان فرانسه انگلیسی،1314ش(1935م).وبه زبا ن فارسی،تهران،1371ش.
-رساله تفسیرامواج دوبری به زبان فرانسه، تهران ،1324ش(1945م).
-رساله درباره ی ماهیت ماده دانشگاه تهران،به زبا ن انگلیسی ،1325ش(1946م) .
-رساله ی ذرات پیوسته که درآکادمی علوم نیو یورک (نشریه ی علمی ،ژوئن1946م صفحه189)ودردانشگاه تهران به زبان انگلیسی وفارسی،1325ش،منتشرشد-رساله ی مدل ذزه بی نهایت گسترده درنشریه ی فیزیک فرانسه 1336(می1957م) .
-رساله ی فیزیک جدید وفلسفه ایران با ستان به زبان انگلیسی ونشرآن به زبا ن فارسی درمجله ی فرهنگ ایران با ستان ،مهر1343ش(1964م).
- رساله ی ((توانایی زبان فارسی))،تهران،درمجله ی ایران باستان ،مهر1350ش .
-رساله ی نظریه ذرات بی نهایت گسترده به زبان انگلیسی ،چاپ دانشگاه تهران ،1356ش(1977م).
-رساله ی راه بهبود ی ،تهران ،آماده چاپ .
کتاب ها
-قانون تاسیس دانشگاه تهران ،1312ش(1939م) .
-فیزیک دوره اول ودوم دبیرستان ،1318ش(1939م) .
-نام های ایرانی،1319ش(1940م) .
-صورت جلسه آکادمی ملی علمی،1326ش(1947م) .
-آئین نامه امورمالی دانشگاه تهران،1333ش(1954م) .
-دیدگانی فیزیکی،دانشگاه تهران،1340ش(1961م) .
-واژه نامه تخصصی فیزیک ،1369-1340ش(1990-1961م) .
-نگره کا هنربایی،دانشگاه تهران،1345ش(1966م) .
-شجره نامه خانواده حسابی،وزارت فرهنگ وهنر1346ش(1967م) .
فیزیک حا لت جامدبه زبان انگلیسی وفرانسه، 1348ش(1969م)وبه زبا ن فارسی،1358ش(1979م) .
-دیدگانی کوانتیک ،دانشگاه تهران،1358ش(1980م) .
-افعال فرانسه به فارسی،آماده ی چاپ  .
-وندها وگهواژه های فارسی،تهران،1368ش(1989م) .
-چگونگی تاریخ ایران ،آماده ی چاپ .
-نگره الکترونیکی،آماده چاپ .
فرهنگ حسابی ،تهران ،1370ش(1991م) .
-گردآوری دیوان حسابی ازکتا بخانه ی دانشگاه پاریس،متعلق به قرن17،وچاپ آن دردانشگاه تهران،1354ش(1957م) .
-تحقیقا ت
-تحقیق نظری درباره ی ساختمان ذرات بنیادی هسته اتم ،دانشگاه تهران،1324ش(1945م) .
-تحقیق درباره ی اصلاح قانون جاذبه عمومی نیوتن وقانون میدان الکترومانیتیک ما کسول(الکتریکی کولومب)،1326ش(1947م) .
-تحقیق درباره ی استنتاج ساختمان ذرات بنیادی اتم ازنظریه عمومی اینیشتن ،با راهنمایی پروفسوراینیشتن ،به زبان انگلیسی دردانشگاه پرینستون،1325ش(1946م) .
-تحقیق درباره ی ((نظریه نسبیت))دردانشگاه پرینستون،1325ش(1946م) همین مطلب درنشریه ی علمی(physical society)درسال 1326ش(1947م) .به چا پ رسیده است .
-تحقیق علمی درمورد اثرماده برمسیرعبوروانحراف شعاع نورانی درمجاورت سطح یک جسم،به زبان انگلیسی،انستیتو علوم هسته یی شیکاگو،1326ش(1947م) .
-تحقیق آزمایشگاهی عبورنوردرمجاورت ماده دردانشکده ی علوم دانشگاه تهران1370-1326ش،(1991-1947م) .
-تحقیق درمورد دیوان حافظ ورساله جامع تفسیرابیات وغزلیا ت حافظ .
-تحقیق درمورد گلستان سعدی
-تحقیق درمورد دیوان بابا طاهر.
-تحقیق درمورد شاهنا مه فردوسی .
-تحقیق درباره ی انواع ذرات بنیادی وتعداد آن ها .
-تحقیق درباره ی شکل فرمول قانون نیروی جاذبه جرمی .
-تحقیق درباره ی شکل فرمول قانون نیروی جاذبه الکتریکی .
-تحقیق درباره شکل فرمول قانون نیروی جاذبه مغنا طیسی .
-تحقیق تجربی درباره ی تغییرنماز،شکست نوردرنزدیکی سطح یک جسم .
-تحقیق درموردلیزرها ونورهمدوس(coherent light) .
-تحقیق درمورد تشدید مغنا طیسی هسته
-تحقیق درمورداثرموسبوئر .
سخنرانی ها
-سخنرانی با عنوان ((مقدمه ی آزمایش ها ی اتمی برای همه ))درئانشکده ی علوم دانشگاه تهران 1324 ش .
-سخنرانی درباره ی ((اصلاح قانون جاذبه عمومی نیوتن وقانون میدان الکتروما نیتیک ما کسول(الکتریکی کولومب))که درکنفرانس بین المللی ذرات بنیادی ایرادو نشریه ی گزارش دانشگاه کمبریج درصفحه ی182به چاپ رسیده است (جولای 1945م) .
-سخنرانی با عنوان ((ذرات پیوسته))درکنفرانس فیزیک مونترال کانادا (که نشریه ی physical review  صفحه356،سپتامبر1947م)وگزارش آکادمی علوم(نسخه ی33شماره ی6صفحه ی189)،1326ش(1947م)به چاپ رسید .

مقاله ها
-نگارش مقاله ی((وجود ذره بارداربا جرمی بزرگ ترازا لکترون ))(درصفحه ی1128شماره ی اول ماه می نشریهphysical review  )
-نگارش مقاله ی یادواره ی پروفسورانیشتن به منا سبت درگذشت این فیزیکدان برجسته دردانشگاه تهران .
به آسمان بی انتها نگاه می کنم ،آن جا که خورشید نیمی ازوجودش را،پشت کوه ها،پنها ن کرده است .
به افق چشم می دوزم،تا طلوع حسا بی ها ی دیگری را،نظاره گر باشم

سلام