تبیان، دستیار زندگی

سرطان پوست بیماری ای است که در آن سلول های بدخیم از بافت پوست نشات می گیرند و به طور نامنظم و فزاینده ای تکثیر و به طریقی از سیستم ایمنی و دفاعی بدن عبور می کنند بدون اینکه موجب عکس العمل تدافعی و تهاجمی در سیستم ایمنی بدن شوند.

 پوست بزرگترین عضو بدن و وظیفه آن ذخیره چربی، خنک نگه داشتن بدن و ساختن ویتامین D در بدن است و بدن را از عفونت، نور، از دست رفتن آب و سایر مایعات و جراحت حفظ می کند. سرطان پوست بیماری ای است که در آن سلول های بدخیم از بافت پوست نشات می گیرند و به طور نامنظم و فزاینده ای تکثیر و به طریقی از سیستم ایمنی و دفاعی بدن عبور می کنند بدون اینکه موجب عکس العمل تدافعی و تهاجمی در سیستم ایمنی بدن شوند. مهمترین عامل پیشتاز و مستعد سرطان پوست، جهش در DNA سلول بر اثر اشعه ماورای بنفش است که منجر به شروع تراریختی سلول و سرطانی شدن آن می شود.

با توجه به نوع سلول پوستی که دچار تراریختی و سرطان شده است اشکال مختلفی از سرطان پوست وجود دارد که هرکدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند. شایع ترین اشکال سرطان پوست عبارتند از:

۱ سرطان سلول های بنیانی یا پایه

۲ سرطان سلول های فلسی

۳ سرطان سلول های ملانوسیست یا ملانوما

• سرطان سلول های بنیانی

سرطان سلول های بنیانی شایع ترین نوع سرطان پوست به شمار می آید و نسبت به دیگر اشکال سلول های سرطانی پوست خطر کمتری دارد. سرطان سلول های بنیانی که در پایه اپیدرم (لایه خارجی پوست) قرار دارند سرعت رشد کم و آرام داشته و به ندرت گسترش می یابند. سبب شناسی سرطان سلول های بنیانی پوست عبارت است از: در معرض تابش نور شدید آفتاب قرار گرفتن بدن از جمله صورت، گوش ها، گردن، سر، شانه ها و پشت، تماس با مواد شیمیایی مانند آرسنیک و مواد رادیواکتیو، جراحت های باز، سوختگی، خالکوبی و واکنش های حساسیتی نسبت به واکسن.

افرادی که پوست و موی روشن و چشم آبی، سبز و خاکستری دارند و همچنین اشخاصی که مشاغل آنها در فضای باز است و به طور متوالی در معرض نور آفتاب هستند نیز از خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان سلول های بنیانی پوست برخوردارند.

 وراثت
در صورتی که سابقه سرطان پوست در خانواده شما وجود دارد، شما احتمالا در معرض خطر بیشتری هستید. کسانی که پوست تر دارند و از نژاد اروپای شمالی هستند، بیشتر مستعد سرطان پوست می‌باشند.

محیط
در حال حاضر میزان پرتو فرابنفش در مقایسه با 50 تا 100 سال گذشته بیشتر است و علت آن کاهش لایه ازون (سوراخ شدن لایه ازون) در جو زمین می‌باشد. هر چند لایه ازون کمتر شود میزان رسیدن پرتو فرابنفش به زمین بیشتر می‌شود. سایر عوامل موثر عبارتند از: ارتقاع، عرض جغرافیایی و پوشش ابر. هر چه ارتفاع افزایش می‌یابد، پرتو فرابنفش قویتر می‌شود. در عرض جغرافیایی بالاتر، جو نازکتر نمی‌تواند پرتو فرابنفش را به اندازه‌ای که سطح دریا، تصفیه می‌شود، کاهش دهد. در خط استوا تشعشع خورشید قویتر است.

در قطب جنوب، شیلی و نیوزلند (زلاندنو) میزان پرتوفرابنفش بویژه در فصل بهار به علت سوراخ شدن لایه ازون در نیمکره جنوبی خیلی بیشتر از میزان طبیعی است، عاملی که بطور واقعی پرتو فرابنفش را کاهش می‌دهد، پوشش ابر است. آب و هوای مرطوب با پوشش منظم ابر، ممکن است به میزانی کمتر از 50 درصد دارای پرتو فرابنفش باشد. میزان واقعی پرتو تحت تاثیر چگالی ابرها است. اندازه گیریهای لایه اوزن در خطر استوا در سپتامبر 1995، موجود می‌باشد. گزارشهای سازمان ملل متحد، نشان می‌دهد که در سال جاری سرعت کاهش لایه ازون بیشتر از آنچه که انتظار می‌رفت، بوده است. و منطقه‌ای به وسعتی بیش از اروپا، بطور مشخص میزان بیشتری از پرتوفرابنفش را دریافت کرده است.

الگوهای درمانی سرطان پوست

تظاهرات بالینی سرطان پوست در هر شخص متفاوت است از این رو تعیین درمان مناسب بستگی به سن، وضعیت بدن، سابقه طبی بیمار، پیشرفت بیماری، سازگاری بدن بیمار با دارو و الگوهای مختلف درمانی دارد. در مجموع الگوهای درمانی سرطان پوست عبارتند از:

جراحی: برداشتن بافت بدخیم و کمی از بافت سالم پوست که روش معمول الگوی درمانی سرطان پوست است به اشکال مختلف انجام می شود و عبارتند از:

کرایوتراپی: یا استفاده درمانی از سرمای شدید برای تخریب بافت. در این روش ضایعه بدخیم با استفاده از نیتروژن مایع منجمد شده و در نتیجه آن سلول های سرطانی نابود شده و از بین می روند.خشکاندن و تخریب بافت های سرطانی از طریق جریان الکتریکی پر فرکانس.

کورتاژ یا پاک کردن سطح مبتلا به بیماری با استفاده از کورت (وسیله قاشقی شکل) در این روش جراح ضایعه بدخیم را تراشیده و به وسیله کورت پاک و تمیز می کند.

پیوند پوست که بر روی بستر پوست آسیب دیده ناشی از جراحی و برداشتن توده سرطانی حاصل شده انجام می گیرد.درمان لیزری که به وسیله پرتو نوری لیزر، سلول های سرطانی برداشته شده و از بین می روند.

جراحی میکروگرافی مه: در این روش ضایعه سرطانی با کمترین صدمه به بافت سالم برداشته می شود و طی آن جراح با استفاده از میکروسکوپ مقطع بافت سرطانی را مورد بررسی قرار می دهد تا به طور کامل از نابودی سلول سرطانی اطمینان حاصل کند.

رادیوتراپی: الگوی درمانی ضایعه سرطانی با استفاده از اشعه یونیزان که منجر به انهدام سلول های سرطانی و کوچک شدن اندازه ضایعه سرطانی می شود.

شیمی درمانی: استفاده از داروهای شیمیایی منجر به انهدام سلول های سرطانی پوست می شود. برای درمان سرطان پوست سه نوع شیمی درمانی وجود دارد: ۱ شیمی درمانی موضعی: استعمال لوسیون یا کرم بر روی پوست است که منجر به انهدام سلول های بدخیم می شود. در این روش کرم و لوسیون های شیمیایی که معمولاً حاوی اسید تریکلرو استیک هستند روی پوست قرار داده می شوند (نباید روی پوست مالیده شود)

۲ شیمی درمانی بالینی که داروهای شیمیایی از طریق خوراکی یا تزریق وریدی و یا داخل عضلانی تجویز می شود.

۳ شیمی درمانی الکتریکی: استفاده از الگوی شیمی درمانی توام با ارتعاشات الکتریکی جهت مهارکردن رشد فزاینده سرطان پوست.

پرتودرمانی: فوتودینامیک تراپی استفاده از رنگ و نور است. در این شیوه رنگ به داخل یک ورید تزریق و سپس در تمام بدن منتشر می شود. بعد از چند روز، این رنگ فقط در سلول های بدخیم باقی می ماند. سپس با تابش نور قرمز رنگ لیزری رنگ درون سلول سرطانی نور را جذب می کند و منجر به عکس العمل فوتو شیمیایی که مخرب سلول ها است می شود.درمان بیولوژیکی یا ایمونولوژیک که مشتمل بر بازسازی، تحریک، هدایت و تقویت سیستم طبیعی دفاعی بدن بیمار است و با استفاده از آنتی بادی و هدایت سیستم دفاعی خود بیمار جهت مبارزه با سرطان صورت می گیرد. استفاده از عواملی مانند اینترفرون سلول هایی که فعالیت ضد توموری مستقیم دارند و آنتی بادی های مونوکلونال که اثرات تداخل بقای سلول را دارند رشد سرطان را کاهش می دهد.سرطان پوست یکی از شایع ترین و در عین حال قابل پیشگیری ترین سرطان ها است. اکثر اشکال سرطان پوست در نقاط برهنه بدن مانند صورت، دست، ساعد و گوش ایجاد می شود از این رو پوست باید در برابر اشعه خورشید محفوظ بماند و کرم های ضدآفتاب مناسب که فاکتور محافظت در برابر آفتاب آنها (SPF) پانزده یا بیشتر است توصیه می شود.

سایت پزشکان بدون مرز

پارس طب

 سیمرغ