تبیان، دستیار زندگی

اكنون بخش زیادی از این دو قلعه تاریخی در طول تاریخ بر اثر عوامل انسانی و طبیعی تخریب و از بین رفته و حتی برخی از مردم ساكن اطراف این دو قلعه از سال‌های دور خاك و خشت‌های این قلعه‌ها را كه برای كود مناسب است می‌كنند و به مزارع كشاورزی می‌برند.

از سال 1383 با تهیه طرح بهسازی، قلاع دختر و اردشیر در سه فاز مورد توجه قرار گرفت و یك سال بعد در حالی فاز نخست عملیات اجرایی این طرح برای آزادسازی محوطه و حریم قلعه دختر توسط شهرداری كرمان و با نظارت سازمان میراث فرهنگی آغاز شد كه تاكنون به دلایل مختلف هنوز به پایان نرسیده است.

طی این مدت مشكلات تملك و آزادسازی حریم قلعه دختر در كنار اختلاف نظرهای موجود میان شهرداری و میراث فرهنگی نه‌تنها روند اجرای طرح احیای این دو قلعه را كند كرد، بلكه كارشناسی بودن یا نبودن طرح احیای این دو قلعه تاریخی نیز توسط برخی از كارشناسان همواره مطرح شده است.

معاون فنی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان كرمان با بیان این كه در مرمت و بازسازی قلعه‌های تاریخی دختر و اردشیر شهر كرمان باید حریم آنها اصلاح و حفظ شود، به اجرای طرح احیای این دو قلعه توسط شهرداری كرمان اشاره می‌كند و می گوید: ما برای احیای این دو قلعه بهترین و باصلاحیت‌ترین مشاور را در نظر گرفته‌ایم و طرح مرمت این قلعه‌ها در شورای مرمت سازمان میراث فرهنگی كشور به تائید رسیده است.

محسن موحدی با اشاره به این كه حریم قلعه دختر و اردشیر جزو معدود حریم‌هایی است كه حریم منظری برای آنها تعریف شده و به تصویب رسیده است، می‌افزاید: ضوابط این حریم لازم‌الاجراست و به همه دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است. به همین دلیل هر گونه ورود به عرصه این مجموعه ممنوع و جرم است و در حریم گستره آن نیز ضوابط و مقرراتی همانند محدودیت ارتفاع و ممنوعیت ساخت و ساز باید رعایت شود.

وی در پاسخ به این سوال كه چرا سازمان میراث فرهنگی تاكنون هیچ‌گونه اقدامی برای بازسازی این دو قلعه انجام نداده، می‌گوید: بیشتر فعالیت‌های ما روی این دو قلعه اقدامات حفاظتی بوده كه خیلی به بهسازی منظر بنا كمك می‌كند، در واقع كارهای ما رفع ضعف و آسیب‌دیدگی‌های سال‌های گذشته و تقویت بنا برای پایداری در برابر عوامل جوی است.

گرچه طی چند سال گذشته اقدامات شهرداری كرمان برای احیای قلاع تاریخی دختر و اردشیر شهر كرمان و تبدیل‌كردن این محوطه تاریخی به بزرگ‌ترین مركز تفریحی جنوب شرق كشور به بخشی از محیط پیرامون این قلعه‌های تاریخی كه سال‌ها به فراموشی سپرده شده بود جانی دوباره داده است، اما روند تملك و تخریب خانه‌های مسكونی صدها خانوار ساكن اطراف این دو قلعه علاوه بر نارضایتی مردم، خود شهرداری كرمان را در چالشی جدی قرار داده است.

همچنین روند آزادسازی حریم اطراف این دو قلعه نیز به یك عامل نگران‌كننده برای میراث فرهنگی كرمان تبدیل شده است.

محسن موحدی با اشاره به این كه ساخت و سازهای غیرمجازی كه طی چند سال اخیر در اطراف این دو قلعه صورت گرفته و به منظر و بخشی از اجزای تاریخی این دو مجموعه آسیب وارد كرده است، می‌گوید: آزادسازی این محوطه تاریخی كه توسط شهرداری كرمان صورت می‌گیرد باید با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی باشد تا بخشی از سایت باستانی قلعه‌های دختر و اردشیر كه در زیر این خانه‌ها واقع شده آسیب نبیند.

از سوی دیگر شهردار كرمان كه دغدغه اصلی‌اش نبود منابع مالی كافی برای تملك و آزادسازی این خانه‌هاست، می‌گوید: طرح بهسازی این مجموعه تاریخی در حالی در سال 81 در شورای اسلامی شهر كرمان به تصویب رسید كه هیچ گونه منابع مالی برای آن پیش‌بینی نشده است.

ابوالقاسم سیف‌الهی با اشاره به واقع‌شدن حدود 180 هكتار از خانه‌های مردم در محدوده این طرح می‌افزاید: براساس این طرح مردمی كه در این منطقه زندگی می‌كنند امكان ساخت و ساز و خرید و فروش ملك خود را ندارند.

وی می‌افزاید: در دور اول سفر ریاست جمهوری به كرمان مقرر شد كه 40 هكتار زمین به شهرداری كرمان واگذار شود تا این 180 هكتار را تملك كند، ولی این زمین‌های واگذاری شده مدت‌ها مشكل داشت كه شهرداری كرمان با تلاش فراوان آنها را احیا کرد و با واگذاری آنها به مردم توانست 35 درصد خانه‌های مردم كه در این طرح واقع شده است را تملك كند.

وی با گلایه از سازمان میراث فرهنگی كرمان از بابت مرمت نكردن این قلعه‌های تاریخی می‌گوید: ما از میراث فرهنگی انتظار داشتیم در این چند سالی كه شهرداری كرمان در اطراف این قلعه‌ها اقدامات بهسازی و تملك را انجام می‌داد، آنها نیز مرمت عمارت بالای قلعه را كه هر روز بر اثر باد و باران فرسوده‌تر می‌شود شروع كنند، ولی متأسفانه دوستان ما در میراث فرهنگی فقط كارشناسی حرف می‌زنند و اجرایی عمل نمی‌كنند و زمانی وارد عمل می‌شوند كه همه چیز از بین رفته است.

در كنار تمامی مشكلاتی كه بر سر راه پیشبرد طرح بهسازی این قلعه‌های تاریخی قرار دارد، مهم‌ترین سازه‌ای كه بیشترین آسیب را به بنای تاریخی قلعه اردشیر وارد و سیمای این مجموعه تاریخی را خدشه‌دار كرده، دكل مخابراتی فرستنده تلویزیونی شهر كرمان است كه از سال‌های پیش و قبل از ابلاغ ضوابط این مجموعه تاریخی احداث شده است.

براساس ضوابط قانونی این مجموعه تاریخی، هر گونه ساخت و ساز در حریم و داخل این مجموعه تاریخی ممنوع است و توصیه شده به مرور زمان ساخت و سازهای صورت گرفته در اطراف و دكل مخابراتی روی این قلعه برچیده شود ولی برچیدن دكل فرستنده تلویزیونی شهر كرمان نیازمند اعتبار زیادی است كه تاكنون تامین نشده است.

امروز تجمع هیات‌های مذهبی در میدان اصلی شهر، حركت دستجات عزاداری و سینه‌زنی به سوی حرم و حضور ایستگاه‌های صلواتی متعددی كه چای و شربت میان عزاداران پخش می‌كنند را می توان در جای جای این شهر مشاهده كرد.

شهرری كه در جنوب تهران واقع شده،‌ گرچه اكنون به دلیل اماكن مذهبی‌اش شهره عام و خاص است، ولی به دلیل قدمت هشت هزار ساله‌اش 198 اثر باستانی، تاریخی و اسلامی را در خود جای داده است.

شهر تاریخی ری، از دوره مادها گرفته تا اشكانیان نام‌های مختلفی همچون راگو، راگا، مادراگیان، اورپس و ارشكیه به خود گرفته است. این شهر حتی یك بار در زمان سلوكیان و بر اثر یك زلزله شدید ویران و البته دوباره مرمت و از نو ساخته شد.

اكنون ری یك شهر شلوغ و پررفت و آمد است؛‌ رفت و آمدهایی كه بیشتر به علت وجود اماكن مذهبی و حرم عبدالعظیم حسنی(ع) است.

این شهر دو بازار دارد كه یكی قدیمی است و بوی كباب و ریحان و عطاری‌های مختلف در آن پیچیده و محل فروش تسبیح، انگشتر و... است و دیگری بازار جدیدی است كه در چند طبقه بنا شده است. در غربی حرم شما را به بازار جدید می‌رساند و در شمالی هم به بازار قدیمی.

مسیر در شمالی تا میدان اصلی شهر ری معروف به خیابان حرم، كمتر از یك سال است كه به همت شهرداری سنگفرش شده و از عبور و مرور وسایط نقلیه در آن جلوگیری می‌شود. در عوض چند كالسكه در این خیابان مستقر است.

‌آستانه حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع)، مدفن امامزاده حمزه، برادر امام رضا(ع)‌ و امامزاده طاهر فرزند زین‌العابدین از نوادگان امام سجاد(ع)‌ است. بنای این حرم خود از جمله آثار تاریخی كشور به شمار می‌رود كه اولین گنبد این مجموعه توسط مجدالملك اردستانی ساخته شد.

رواق و ایوان بنا نیز به دستور شاه طهماسب صفوی در سال 944 هجری‌قمری، یعنی حدود 500 سال پیش احداث شد. ضریح نقره آن یادگار فتحعلی‌شاه قاجار و آینه‌كاری و نقاشی ایوان جنوبی آن ساخته میرزا آقاخان نوری است.

از فضای امروزی شهر و آستانه مطهر امامزادگان آن كه بگذریم تماشای آثار تاریخی شهرری نیز جذابیت‌های خاص خود را دارد. از جمله آثار تاریخی این شهر می‌توان به باروی ری، آتشكده ری، استودان گبرها واقع در دامنه شمال غربی كوه بی‌بی‌شهربانو، قلعه گبری، برج طغرل و قبرستان ابن بابویه كه مدفن شیخ صدوق، دو امامزاده و پهلوان تختی است، اشاره كرد.

مزار بی‌بی شهربانو، همسر گرامی امام سوم شیعیان جهان نیز در شهرری است. برای زیارت این بانوی ایرانی باید سری به كوه بی‌بی شهربانو زد. این كوه پیكر پاك این بانو را مهربانانه در دل خود جای داده است.

باروی ری نیز دیواری است دفاعی كه در دوره حكومت اشكانیان ساخته شده و دورتادور شهر را در بر می‌گرفته است، ‌اما اكنون تنها حدود سه كیلومتر از بقایای این دیوار كه قسمتی از آن روی صخره چشمه‌علی واقع شده باقی مانده است.

چشمه‌علی نیز یكی از جذابیت‌های طبیعی شهرری است. این چشمه كه مورخان آن را متعلق به 6000 سال پیش از میلاد مسیح می‌دانند، در دامنه كوهی كم‌ارتفاع از دل زمین می‌جوشد.

می‌گویند این چشمه كه نام قدیمی آن نهر سورین بوده منسوب به خاندان بزرگ سورن، سردار معروف عهد اشكانیان است كه بعدها در دوره صفویه به چشمه‌علی مشهور شده است.

امروز تجمع هیات‌های مذهبی در میدان اصلی شهر، حركت دستجات عزاداری و سینه‌زنی به سوی حرم و حضور ایستگاه‌های صلواتی متعددی كه چای و شربت میان عزاداران پخش می‌كنند را می توان در جای جای این شهر مشاهده كرد.

شهرری كه در جنوب تهران واقع شده،‌ گرچه اكنون به دلیل اماكن مذهبی‌اش شهره عام و خاص است، ولی به دلیل قدمت هشت هزار ساله‌اش 198 اثر باستانی، تاریخی و اسلامی را در خود جای داده است.

شهر تاریخی ری، از دوره مادها گرفته تا اشكانیان نام‌های مختلفی همچون راگو، راگا، مادراگیان، اورپس و ارشكیه به خود گرفته است. این شهر حتی یك بار در زمان سلوكیان و بر اثر یك زلزله شدید ویران و البته دوباره مرمت و از نو ساخته شد.

اكنون ری یك شهر شلوغ و پررفت و آمد است؛‌ رفت و آمدهایی كه بیشتر به علت وجود اماكن مذهبی و حرم عبدالعظیم حسنی(ع) است.

این شهر دو بازار دارد كه یكی قدیمی است و بوی كباب و ریحان و عطاری‌های مختلف در آن پیچیده و محل فروش تسبیح، انگشتر و... است و دیگری بازار جدیدی است كه در چند طبقه بنا شده است. در غربی حرم شما را به بازار جدید می‌رساند و در شمالی هم به بازار قدیمی.

مسیر در شمالی تا میدان اصلی شهر ری معروف به خیابان حرم، كمتر از یك سال است كه به همت شهرداری سنگفرش شده و از عبور و مرور وسایط نقلیه در آن جلوگیری می‌شود. در عوض چند كالسكه در این خیابان مستقر است.

‌آستانه حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع)، مدفن امامزاده حمزه، برادر امام رضا(ع)‌ و امامزاده طاهر فرزند زین‌العابدین از نوادگان امام سجاد(ع)‌ است. بنای این حرم خود از جمله آثار تاریخی كشور به شمار می‌رود كه اولین گنبد این مجموعه توسط مجدالملك اردستانی ساخته شد.

رواق و ایوان بنا نیز به دستور شاه طهماسب صفوی در سال 944 هجری‌قمری، یعنی حدود 500 سال پیش احداث شد. ضریح نقره آن یادگار فتحعلی‌شاه قاجار و آینه‌كاری و نقاشی ایوان جنوبی آن ساخته میرزا آقاخان نوری است.

از فضای امروزی شهر و آستانه مطهر امامزادگان آن كه بگذریم تماشای آثار تاریخی شهرری نیز جذابیت‌های خاص خود را دارد. از جمله آثار تاریخی این شهر می‌توان به باروی ری، آتشكده ری، استودان گبرها واقع در دامنه شمال غربی كوه بی‌بی‌شهربانو، قلعه گبری، برج طغرل و قبرستان ابن بابویه كه مدفن شیخ صدوق، دو امامزاده و پهلوان تختی است، اشاره كرد.

مزار بی‌بی شهربانو، همسر گرامی امام سوم شیعیان جهان نیز در شهرری است. برای زیارت این بانوی ایرانی باید سری به كوه بی‌بی شهربانو زد. این كوه پیكر پاك این بانو را مهربانانه در دل خود جای داده است.

باروی ری نیز دیواری است دفاعی كه در دوره حكومت اشكانیان ساخته شده و دورتادور شهر را در بر می‌گرفته است، ‌اما اكنون تنها حدود سه كیلومتر از بقایای این دیوار كه قسمتی از آن روی صخره چشمه‌علی واقع شده باقی مانده است.

چشمه‌علی نیز یكی از جذابیت‌های طبیعی شهرری است. این چشمه كه مورخان آن را متعلق به 6000 سال پیش از میلاد مسیح می‌دانند، در دامنه كوهی كم‌ارتفاع از دل زمین می‌جوشد.

می‌گویند این چشمه كه نام قدیمی آن نهر سورین بوده منسوب به خاندان بزرگ سورن، سردار معروف عهد اشكانیان است كه بعدها در دوره صفویه به چشمه‌علی مشهور شده است.

شهر تبریز با وجود داشتن جاذبه‌های غنی و طبیعی گردشگری همه ساله در تابستان پذیرای خیل بی‌شماری از دوستداران طبیعت و گردشگران داخلی و خارجی است، چرا گفتیم در تابستان و تعطیلات عید نوروز را قید نكردیم؟ از آنجا كه سرمای زمستان سفیدپوش با بهار و فروردین پیوند خورده و به عبارتی ننه سرما رخت خود را از این شهر بر نبسته است بنابراین بسیاری از گردشگران بازدید از كهن شهر تبریز را به تابستان خنك آن واگذار كنند.‌

می‌دانید چرا این همه از سرمای زمستان و تابستان خنك آذربایجان و تبریز‌گفتیم؟ برای این كه شما را وسوسه كرده و به دیار شمس و شهریار بكشانیم.

اگر با این شرط راهی این شهر می‌شوید كه فرصت شما محدود است و به یك سفر یك یا دو روزه بسنده می‌كنید، پس ما نیز جاذبه‌هایی را كه می‌توانید در عرض این مدت كوتاه به‌آنها بپردازید، معرفی می‌كنیم.

سال 1314 هجری شمسی، ارفع‌الملك جلیلی، شهردار وقت تبریز زمانی كه پشت میز مذاكره با مهندسان آلمانی نشست و طرح و نقشه عمارت اولین بلدیه كشور را روی كاغذ آورد شاید فكر نمی‌كرد این عمارت به اصلی‌ترین نماد تبریز بدل می‌شود.

‌این عمارت زیبا كه طراحی آن منحصر به فرد بوده و همچون عقابی در حال پرواز بر فراز تبریز دیده می‌شود در هسته مركزی این شهر قرار دارد و در چهار طبقه شامل (زیرزمین، طبقه همكف، طبقه اول و دوم) بنا شده و بیش از 80 اتاق و ده تالار دارد.‌

برج 30.5 متری عمارت شهرداری تبریز را آلمانی‌ها و ساعت چهار‌ضلعی این عمارت را كه چهار ناقوس دارد و با طنین موزون و ضرباهنگ خاص آن هر یك ساعت گذشت زمان را به یادمان می‌آورد، انگلیسی‌ها ساخته‌اند.‌

هم‌اكنون از آن چهار ناقوس فقط سه ناقوس كار می‌كند و یكی از ناقوس‌ها به خاطر حمله روس‌ها به تبریز سال 1324 با گلوله از كارافتاده است.‌

تالارهای این عمارت به موزه‌های شهر و شهرداری، موزه دوربین‌های قدیمی، موزه فرش‌های نفیس شامل فرش‌های سفارش داده شده توسط شهرداران وقت)، موزه صنعت چاپ، نشر و... تبدیل شده و كاربری فرهنگی دارد.‌ تالارهای این عمارت با زیبایی‌های فوق‌العاده خود چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌كند.

بسیاری از هموطنان ما از وجود آرامگاه دو كمال در تبریز بی‌اطلاع هستند. ‌كمال‌الدین بهزاد و كمال‌الدین مسعود خجندی؛ تبریز افتخار دارد كه اعلام كند میزبان دو كمالی است كه یكی شعر و دیگری نقش و نگار و مینیاتور را به حد اعلای كمال رسانده و ایران اسلامی را شهره آفاق كرده‌اند. ‌كمال‌الدین بهزاد، نقاش، مینیاتوریست و نگارگر چیره‌دست ایرانی قرن دهم هجری، نگارگر مكتب هرات است.

وی در دربار سلطان حسین بایقرا و نزد علیشیر نوایی در هرات تقرب یافت و بعد از استیلای شاه اسماعیل اول صفوی بر ازبكان همراه وی به تبریز آمد و در دوره شاه طهماسب صفوی نیز در تبریز با احترام زیست و در آنجا درگذشت.‌

كمال‌الدین مسعود خجندی، از شعرای معروف قرن هشتم و نهم هجری است كه بعد از تشرف به حج در تبریز سكنی گزید و تحت حمایت سلطان جلایر قرار گرفت.

می‌توان گفت زیباترین شعری كه كمال‌الدین خجندی در وصف تبریز سروده چنین است:

تبریز مرا راحت جان خواهد بود/ پیوسته مرا ورد زبان خواهد بود

گر سر نكشم آب چرنداب و گجیل/ سرخاب ز چشم من روان خواهد بود

مقبره دو كمال سال 1338 توسط فرهنگ‌دوستان كنجكاو شهر تبریز كشف و بعدها به همت انجمن آثار ملی، مرمت و لوحه یادبود در آن نصب شد.

‌آرامگاه دو كمال شعر و نقش و شعور در میان باغی مشجر و بنایی همراه با هزاران نقش و نگار و خاطره در محله بیلانكوه تبریز قرار دارد.

حدفاصل چهارراه منصور و میدان ساعت تبریز را كه خوب نگاه كنی می‌بینی گنبدی لاجوردی و فیروزه‌ای چشمانت را به سوی خود می‌خواند، نزدیك‌تر شده و از ورودی بوستان خاقانی وارد می‌شوی انگار این سازه با عظمت برایت آشناست چراكه خودنمایی رنگ‌ها و الوان‌های زیبای آن آرامشی عجیب را مهمان لحظه لحظه خستگی‌هایت می‌كند.

پلك‌هایت را دوباره و چندباره به هم می‌زنی تا شاید زیبایی كاشی‌های معرق و لاجوردی و آبی‌ای را كه در نماسازی آن به درستی به كار رفته را چندباره ببینی. می‌دانی سخن از چیست؟ سخن از مسجد كبود یا همان فیروزه جهان اسلام است.

طبق نوشته موجود در كتیبه سردر آن دستور ساخت این مسجد‌سال‌870 هجری قمری توسط جان بیگم خاتون، همسر ابوالمظفر جهانشاه، مقتدرترین حكمران سلسله قراقویونلوها صادر شد و دستان هنرمند كاشیكاران و معماران ایرانی در آن زمان اوج هنرنمایی خود را به رخ دنیا كشیدند. ‌

معماران چیره‌دستی كه با سرانگشتان خود روح زندگی را در طاق‌ها، مناره‌ها، گنبد و شبستان این مسجد باعظمت دمیدند و اسلیمی‌های زیبا، ظریف و چشمنواز طاق‌ها و مقرنس‌های آن را برتر از گوهر پدید آوردند و به واقع خاك را به هنر كیمیا كردند.

از مسجد كبود كه بیرون بیایی و خیابان امام خمینی(ره)‌ را چند‌صد‌متری مستقیم به جلو بروی، گوش‌هایت را كه تیز كنی صدای تاریخ را از دالان‌های ارگ تبریز می‌توانی بشنوی، صدای تفنگ و باروت‌هایی كه تن ارگ را از روی حسد، زخم زدند می‌توانی با گوش دل بشنوی.

ارگ 32‌متری ‌تبریز شاهد مقاومت مردمی است كه از فراسوی تاریخ، باعظمت گذر‌كردند و اكنون این بنا با قامت افراشته خود صدای ماندگاری این مردم را سر می‌دهد.‌

مقابل ارگ كه ایستادی به خاطر بسپار این بنا یادگاری است از مجموعه عظیم مدرسه، مسجد و خانقاه تاج‌الدین علیشاه جیلانی كه توسط خواجه تاج‌الدین علی‌شاه در دوره ایلخانی و در قرن هشتم هجری ساخته شده است.‌

این بنا در دوران‌های مختلف مورد هجوم و تخریب قرار گرفت و بارها كارایی خود را از مسجد به انبار غله و مهمات تغییر داده است.

در اثر زلزله مهیبی كه تبریز را با خاك یكسان كرد تنها این بنا فرو نریخت و فقط بخش‌هایی از آن آسیب دید و به عنوان نماد مقاومت مردم تبریز، استوار ماند و اینك قبای بازسازی و زیباسازی محوطه اطراف آن توسط میراث فرهنگی آغاز شده است.

شهر شیرینی‌های خوشمزه

به گفته مسئولان اقتصادی، آذربایجان شرقی بعد از استان تهران تنها استانی است كه در صادرات غیرنفتی حرف اول را می‌زند و عمده صادرات شهر و استان ما خشكبار، شیرینی و صنایع‌دستی است.

‌این شهر در دنیا با شیرینی‌های خوشمزه‌اش شناخته شده و بهتر است بدانید قرابیه معروف‌ترین سوغاتی تبریز بوده كه بیشترین حجم صادرات شیرینی این شهر را بر عهده دارد.

بعد از آن نیز انواع شیرینی‌ها ازجمله ریس، نوقا، اهری، رشته خطایی، باقلوای مخصوص، راحت‌الحلقوم و... كام گردشگران را شیرین می‌كند.‌ مگر می‌شود در تابستان گرم راهی تبریز بشوید و باد خنك این شهر مشام جانتان را بنوازد، اما بدون خوردن كوفته تبریزی برگردید؟

فكر نكنید كه زیبایی‌های تبریز به همین موارد ختم می‌شود. اینها را گفتیم كه بگوییم تبریز این همه هست و باز هم این همه نیست.

 نوبت بعد كه آمدید می‌گوییم از انواع باغ‌ها و بوستان‌ها (باغ شمس تبریزی، بوستان ائل‌گولی، باغلاباغی، بوستان قائم‌مقام، بوستان آتالار، برج خلعت‌پوشان و بسیاری از دیدنی‌های دیگر. (جام جم - ضمیمه چمدان)

هرچند بسیاری از كشورها ، هنوز جایگاه صنعت گردشگری مناسبی در جهان ندارند و بنا به دلایل مختلفی از این قافله عقب مانده‌اند، اما هستند كشورهایی چون ایران كه با تكیه بر جاذبه‌های طبیعی و تمدن خود قصد تثبیت جایگاه و موقعیت این صنعت سودآور را داخل مرزهایشان دارند و با استفاده از راهكارهایی به دنبال دستیابی به این مهم هستند، اما در این میان، حوادثی باعث تغییر روش‌های جذب گردشگر یا ابتكاراتی تازه برای دستیابی به این موضوع خواهد بود.

حفظ جایگاه و رشد صنعت فراوان در میان كشورهای دارای جاذبه‌های گردشگری به قدری جدی است كه حتی كشورهایی چون چین، ژاپن و استرالیا نیز كه به عنوان كشورهایی مهم در صنعت گردشگری شناخته شده‌اند، دست از كار نكشیده‌اند و برای رونق هرچه بیشتر این صنعت در منطقه‌شان تلاش می‌كنند؛ به عنوان مثال می‌توان از آخرین ابتكار كشور ژاپن برای احیای صنعت گردشگری خود پس از حادثه ناگوار فوكوشیما یاد كرد كه طی دو مرحله و با برنامه‌ریزی بسیار دقیق و منطقی توانسته جانی تازه به صنعت گردشگری سرزمین آفتاب ببخشد.

بسیاری از گردشگران كه قصد سفر به ژاپن را داشتند، بعد از سونامی و فاجعه زیست ‌محیطی مقصد سفرشان را به نقطه‌ای دیگر تغییر دادند و سرزمین شكوفه‌های گیلاس را از فهرست مقاصد سفرشان خارج كردند. با این اتفاق صنعت گردشگری ژاپن دچار مشكلات عمده‌ای شد.

اما مسوولان گردشگری ژاپن با ابتكاری جالب دوباره نظر این گروه را به سرزمین آفتاب جلب كردند و هم‌اكنون هم برای تحقق اهدافشان، گام بعدی را برداشته‌اند.

ژاپنی‌ها پس از این حادثه حتی از خرابه‌های به‌جای مانده از سونامی برای زنده نگه‌داشتن صنعت گردشگری كشورشان استفاده كردند و پس از عادی شدن شرایط با ابتكار‌ جالب دیگری دوباره نظر گردشگران را به سواحل و زیبایی‌های منطقه معطوف كردند.

این‌گونه كه سفارتخانه‌های ژاپن و بخصوص رایزنان فرهنگی این كشور بازارهای مهم صنعت گردشگری‌شان را انتخاب كردند و با تبلیغات گسترده‌ای در جراید و رسانه‌های آنها دوباره نام ژاپن را در ذهن گردشگران آن منطقه و آنهایی كه چمدان سفر بسته‌اند، زنده كردند.

البته این سفارتخانه‌ها شرایط دریافت روادید را برای كشورهایی كه نیاز به دریافت روادید داشتند بسیار ساده كرده و حتی در برخی كشورها، هزینه‌ای از مسافران برای صدور روادید دریافت نكردند بنابراین تعدادی از ماجراجویان دوباره به سمت ژاپن بار سفر بستند و راهی این دیار شدند. اما سیاست ژاپنی‌ها هنگام بازگشت این گروه كاملا آشكار شد.

آنها با تدارك بروشورهایی بسیار جالب، این مسافران را تشویق به نوشتن خاطراتشان در دنیای مجازی كردند فقط كافی بود این گردشگران خاطراتشان را در وبلاگ‌های شخصی یا حتی وب‌سایت‌های گردشگری ثبت كنند و آدرس نوشته را برای مركز معرفی شده در بروشور بفرستند و با این‌كار شانس برنده شدن جوایزی نفیس برای خود به ارمغان ببرند چون دولت ژاپن برای یكهزار نفر از بهترین وبلاگ‌نویس‌ها جوایزی ارزنده درنظر گرفته بود.

مسوولان گردشگری ژاپن دلیل این كار را این‌گونه بیان كردند: باتوجه به اهمیت دنیای مجازی در رشد و توسعه صنعت گردشگری كشورها ما می‌توانیم دنیای مجازی را برای به دست گرفتن دنیای واقعی به كار گیریم و با این روش و البته با استفاده از خاطرات شیرین این گروه به سادگی صنعت گردشگری كشورمان را رونق بخشیم.

به گفته یكی از دست‌اندركاران صنعت گردشگری ژاپن از آنجا كه دنیای مجازی و اینترنت بتازگی موقعیتی استثنایی برای جلب نظر گردشگران به مقاصد گردشگری در سراسر جهان را به دست آورده، بهترین روش برای تثبیت موقعیت گردشگری ژاپن، حضور قدرتمند در این دنیای بدون مرز است.

اما ایران كه به عنوان یكی از ده كشور برتر دارای جاذبه‌های گردشگری جهان است، چه استفاده‌ای از این روش برای جلب نظر گردشگران می‌تواند داشته باشد. چندی پیش در خبرهای مربوط به گردشگری ایران آمده بود كه گروهی از گردشگران فرانسوی در قالب تور رالی پاریس ـ پكن از ایران گذشتند كه به نوع خود موفقیتی بسیار جالب در صنعت گردشگری ایران بود؛ به‌طوری كه حلاوت این حضور به‌قدری بود كه نكته‌ای ریز اما جدی از دید مسئولان و حتی جرایدی كه این خبر از این موفقیت داده بودند، به‌دور ماند.

در خبرهای مربوط به حضور این ماجراجویان فرانسوی در قالب این تور رالی آمده بود یك شركت گردشگری فرانسوی كه برگزار كننده این تور بزرگ رالی بوده، به سختی توانسته گردشگران و ماجراجویان شركت كننده در تورش را متقاعد كند كه ایران به عنوان مناسبت‌ترین راه عبور طی مسیر برایشان امنیت كامل دارد و می‌توانند از ایران عبور كنند، در حالی كه به واقع ثبات سیاسی و امنیت ایران از بسیاری از كشورهای همسایه ایران كه هم‌اكنون گردشگران زیادی را به خود می‌بینند، بیشتر و بهتر است؛ البته اگر امكانات گردشگری و جاذبه‌های گردشگری ایران زمین را نادیده بگیریم، بازهم موقعیت جذب گردشگری ایران هنوز هم در مقامی بسیار بالاتر از برخی كشورهای همسایه است.

پس اشكال كار كجاست كه این سرمایه‌گذار برای جلب نظر متقاضیان تورش تلاش زیادی كرده تا از كشوری با تمدن‌ چند هزار ساله و البته امن عبور كنند و آن را رسانه‌ای كرده است؟

این عدم اطمینان گردشگران ناشی از تبلیغات سوء دیگر كشورها علیه ایران بوده و هست البته در برخی موارد، كم كاری رایزن‌های فرهنگی كشورمان در بازارهای هدف گردشگری ایران باعث این اتفاق شده است بنابراین با توجه به این سم‌پاشی‌ها شاید وظیفه رایزن‌های فرهنگی ایران و حتی مسوولان داخلی كشور كمی دشوارتر خواهد بود؛ به‌طوری كه آنها باید از تمام توان خود برای معرفی ایرانی امن به جهانیان استفاده كنند تا اثرات سوء این تبلیغات را با همكاری سفارتخانه متبوعشان به حداقل برسانند و شرایط حضور گردشگران متعددی را در خاك ایران فراهم كنند، اما اولین اقدام و شاید بهترین روش استفاده از تجربیات ژاپنی‌ها دراین باره خواهد بود تا به عنوان شاهد مثال دقیق و به روز در صنعت گردشگری نوپای ایران از آن استفاده شود تا جلوی هجوم آفت به این صنعت را بگیریم.

گردشگران امروزی قبل از سفرشان سعی می‌كنند در دنیای مجازی سری به مقصدشان بزنند و از امكانات و شرایط اجتماعی آن كشور اطلاعاتی را به دست آورند بنابراین اگر ایران بتواند در این دنیا نیز به قدر كافی حضور داشته باشد و واقعیت موجود ایران را برای علاقه‌مندان و ماجراجویانی كه قصد سفر به ایران را دارند، شرح دهد، شاید سوءنیت دیگران بی‌اثر شده و صنعت گردشگری ایران با توجه به امكانات و جاذبه‌های كشورمان رونقی دوچندان را به خود ببیند.

پس ای كاش پوشش خبری تور یاد شده هنگام خروجشان از مرزهای ایران به اتمام نمی‌رسید و به نوعی آنها را تا مقصد همراهی می‌كردیم.

اما هنوز هم دیر نشده و همگی می‌دانیم كه اطلاعات گردشگرانی كه به ایران وارد می‌شود، در سفارتخانه‌ها و البته ادارات مربوطه ایران موجود است بنابراین رایزنان فرهنگی ایران بخصوص در كشور فرانسه با ایجاد انگیزه‌هایی مانند ارسال جوایزی نفیس از صنایع دستی ایران می‌توانند با برقراری ارتباط با این گردشگران از آنها برای ثبت خاطراتشان در دنیای مجازی دعوت كنند و با انتشار این خاطرات مستند جلوی سم‌پاشی برخی از كشورها علیه جاذبه‌های كشور ایران را بگیرند.

اما این موضوع یا این روش نباید هرگز یك‌بار برای همیشه انجام شود بلكه با برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند این روش را به عنوان سیاستی دائمی از طریق سفارتخانه‌های ایران و بخصوص سازمان میراث فرهنگی در همه جای این دهكده جهانی به كار گرفت تا خاطرات شیرین گردشگران سراسر جهان به زبان‌های رایج جهان ‌منتشر شود و البته جایگاه واقعی ایران از لحاظ امنیت و ثبات داخلی به جهانیان شناسانده شود.

سازمان میراث فرهنگی نیز می‌تواند این سیاست را با دراختیار قرار دادن بروشورهایی به گردشگران ورودی تكمیل كند و به نوعی این گردشگران را از ابتدای سفرشان تا انتهای آن همراهی كند تا بتوان به آینده صنعت گردشگری ایران با توجه به این همه كارشكنی دیگران و تبلیغات سوء امیدوار بود. (جام جم - ضمیمه چمدان)

این هفت آبادی در دره‌ای به طول 50 كیلومتر در جهت رود ازنا قرار دارد. دو روستا از این منطقه هنوز به زبان راجی حرف می‌زنند.

رودخانه فصلی ازنا از ارتفاعات دهستان جاسب سرچشمه می‌گیرد و فقط در اسفند و فروردین تا خردادماه آب دارد. عبور این رودخانه از مسیر روستاهای بیجگان و سقونقان، واران، روگان و هرازجان و نیز به علت كوهستانی بودن مناطق فوق آب و هوای با طراوتی را در فصل تابستان ایجاد می‌كند.

از آثار باستانی جاسب می‌توان به قبرستان قدیمی واران، تپه قلعه‌كوه امام علی، تپه قلعه سرخ، تپه قلعه وشتگان، تپه قلعه و سقونقان،‌ مسجد جامع و امام حسن بیجگان، برج روستای هرازجان، تپه قلعه‌كوه امام ولی روستای كروگان، غار سیجان در ضلع شمالی روستای واران و سنگ‌نوشته‌های قبرستان روستای بیجگان نام برد كه همگی شماره ثبت میراث فرهنگی كشور را دارند.

اگر شما هم مایلید از تهران به سمت جاسب بروید، مسیر این گونه است: از جاده ‌قدیم قم به اصفهان، پس از پشت سر گذاشتن سلفچگان به سمت دلیجان ادامه مسیر دهید و حدود پنج كیلومتر مانده به دلیجان در حالی كه سد پانزده خرداد را در سمت راست خود مشاهده می‌كنید، دوربرگردان را به سمت روستای جاسب برگردید

به گفته یك كارشناس مرمت بنای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان، این بنا كه از بناهای تاریخی استان لرستان است در سال 89 به شماره 4353 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

زهرا بهاروند افزود: كارشناسان با توجه به سبك و سیاق معماری و تزئینات موجود، این بنا را متعلق به دوران قاجار می‌دانند. قلعه باجول یا قلعه ناكام در گذشته یك خانه اربابی بوده كه بزرگ منطقه در آن سكونت داشته است.

وی با اشاره به این كه این بنا در گذشته دارای دو برج بوده و از آن به عنوان جایگاه حفاظتی استفاده شده است، گفت: متاسفانه یك برج قلعه تخریب و برج دیگرآن مرمت شده است.

این كارشناس با اشاره به مرمت قلعه باجول در سال 89 افزود: این فصل از مرمت برچیدن اندودهای فرسوده دیوارها، اجرای اندود گچ و خاك و نماسازی دیواره‌های حیاط را شامل شده است.

بهاروند اظهارداشت: این اداره كل در راستای اهداف حفاظتی خود در خصوص بنای مذكور اقداماتی نظیر برچیدن اندودهای فرسوده دیوارها، اجرای اندودگل و خاك و نماسازی دیواره‌های حیاط را انجام داده است