از حضرت امیر (ع) در باره علم پرسیدند ، حضرت پاسخ داد که علم در چهار کلمه است و کلمه چهارم این است که :

« و أن تعمل لآخرتك بقدر بقائك فیها .»[1] یعنی برای آخرت به اندازه بقائت در آن عمل کند.

انسان موجود ابدی است . یعنی نابودی و فناء و از بین رفتن در آن راه ندارد. منتهی برای جاودانه شدن باید مسیر مشخصی را طی کند که رفتن این مسیر اجباری است و در اختیار انسان نیست. خداوند متعال می فرماید :« فَإِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَیْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَیِّنَ لَكُمْ وَ نُقِرُّ فِی الْأَرْحامِ ما نَشاءُ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ وَ مِنْكُمْ مَنْ یُتَوَفَّى وَ مِنْكُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلى‏ أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَیْلا یَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَیْئا.» یعنی همانا شما را از خاک آفریدیم که اوّل آن را نطفه سپس خون بسته ، سپس گوشت خورد شده دارای شکل خاص و یدون شکل قرار دادیم . و به مدت مشخص در رحم مادر مستقر کردیم سپس به صورت طفل از رحم مادرتان خارج ساختیم . تا بزرگ شدید و بعضی از شما مردند و بعضی دیگر عمر کردند و به سن پیری رسیدند و و پس از اینکه عالم بودند ، علم را از دست دادند.

صدید

یکی دیگر از نوشابه های اهل جهنم آب صدید است . « ماء صدید » خون و چرک که از فروج زنان زانیه در جهنم خارج می‌شود که هم خیلی کثیف است ، هم بدبو و هم در حال جوش که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می‌فرمایند : « وقتی این آب را به اهل جهنم نزدیک می‌کنند از شدت حرارتش پوست سر و صورتشان در آن آب می‌ریزد و وقتی بیاشامند اندرونشان قطعه قطعه شود. «وَ خابَ کُلُّ جَبّارٍ عَنیدٍ مِنْ وَرائِهِ جَهَنّمُ و یُسْقی مِنْ وماءٍ صَدیدٍ یَتَجَرَّعُهُ وَ لا یَکادُ یُسیغُهُ و یاتیهِ الْمَوْتُ مِنْ کُلِّ مَکانٍ وَ ما هُوَ بِمَیِّتٍ وَ ما هُوَ بِمَیِّتٍ وَ مِنْ وَرائِهِ عَذابٌ غَلیظٌ » یعنی " گردن کشان و جباران نومید و نابود می‌شوند و در جهنم جرعه جرعه از ماء صدید خورانده می‌شوند ؛ چون خودشان مایل به خوردن آن نیستند وقتی این آب متعفن را خوردند حاضرند بمیرند اما مرگی در کار نیست بلکه باید آماده شوند برای عذاب شدید تر و فرشتگان عذاب آنان را با غل و زنجیر به طرف آتش می‌برند ."

غساق

شراب دیگر اهل جهنم غساق است. غسّاق چشمه‌ای است در جهنم که آبش در نهری جاری است که زهر کشنده و سمومات مارها و عقرب‌های جهنم به آن ریخته می‌شود و حتی چرک دیده‌های اهل جهنم هم داخل آن می‌ریزد و از نظر داغی هم مثل مس گداخته است ، چون با آتش جهنم داغ شده که اگر ذره‌ای از آتش جهنم به روی کوه‌های دنیا گذاشته شود همه کوها آب می‌شود . «هذا فَلْیَذُوقُوهُ حَمیمٌ وَ غَسّاقٌ» در روایت است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آ له) می‌فرماید : « اگر یک دلو از ماء غسّاق جهنم را در دنیا بریزند ، بوی گند و تعفن آن متعفن و نابود خواهد شد .»

لباس اهل جهنم

لباس اهل جهنم، از مس گداخته شده، است.« سَرَابِیلُهُم مِن قَطِرَانٍ.» جهنمیان، زنجیرهایی سنگین بر گردن و شانه دارند. فشار زنجیرها به گونه ای است که آنها نمی توانند سر خود را تکان داده و یا به زیر افکنند. « مُقَرَّنِینَ فِی الاْصْفَاد.» وارد است كه: یعنی بعضی از جهنّمیان را با بعضی دیگر به یك قید و زنجیر می بندند.

لباس اهل جهنم

لباس اهل جهنم، از مس گداخته شده، است.« سَرَابِیلُهُم مِن قَطِرَانٍ.» جهنمیان، زنجیرهایی سنگین بر گردن و شانه دارند. فشار زنجیرها به گونه ای است که آنها نمی توانند سر خود را تکان داده و یا به زیر افکنند. « مُقَرَّنِینَ فِی الاْصْفَاد.» وارد است كه: یعنی بعضی از جهنّمیان را با بعضی دیگر به یك قید و زنجیر می بندند.

عذاب آن قدر سخت است که آنها به مالک جهنم می گویند:

- ای مالک جهنم! از خدا بخواه تا ما را بمیراند؛ زیرا بیش از این، طاقت تحمل عذاب را نداریم!

اما مالک جهنم به آنها پاسخ نمی دهد.

و هزار سال، اینگونه می گذرد.

بعد از گذشت این زمان، مالک جهنم جوابشان را می دهد:

- آیا مشاهده نکردید که در روز قیامت، مرگ را به صورت گوسفندی خاکستری سر بریدند و منادی حق ندا کرد که: ای ساکنان بهشت! شما همیشه در بهشت ساکن هستید و هرگز از آن خارج نخواهید شد.

سپس، همان منادی شما را صدا زد که: ای ساکنان آتش! برای شما هم نجاتی نیست و باید همیشه در آتش زندگی کنید.

اهل جهنم می گویند:

- ای مالک جهنم! از خدا بخواه تا یک روز عذاب ما را تخفیف بدهد.

مالک جهنم جواب می دهد:

- حتی یک لحظه هم عذاب شما تخفیف داده نمی شود.

اهل جهنم که از مالک جهنم مأیوس شده اند، خطاب به پروردگار می گویند:

- خدایا! ما به وظایف خودمان آشنا شدیم و دانستیم که باید به دستورهای تو عمل کنیم؛ پس ما را از این گرفتاری نجات بده!

خداوند نیز، هزار سال به آنها بی اعتنایی کرده و پاسخشان را نمی دهد.

اما پس از گذشت این مدت، به آنها می گوید:

- آیا شما را در دنیا مدتی مهلت ندادم و آیاتم بر شما خوانده نشد و وظایف بندگی من به شما نرسید و آن را تکذیب نکردید؟

اهل جهنم به ناله و التماس می گویند:

- خدایا! بدبختی و شقاوت، بر ما غلبه کرد و ما از گمشده های بیابان گمراهی هستیم.

اما پاسخ خداوند به آنها چنین است:

- در آتش جهنم گم شوید و خاموش باشید.

در این هنگام، پیران اهل جهنم با خود نجوا می کنند:

- وای بر ما که به سنّ پیری رسیدیم و از خواب غفلت بیدار نشدیم...!

جوانان جهنمی نیز بر خویشتن بانگ می زنند:

- چه بد کردیم که برای عیش و لذّت چند روزه ی دنیا، خود را به چنین بدبختی و گرفتاری، دچار ساختیم!

زنان جهنمی، شیون کنان می گوید:

- ما را به چنین روزی وعده داده بودند. اما برای رضایت شوهر یا دوستان خودمان، از وظایف خویش غفلت کردیم و خلاف دستور خداوند را انجام دادیم. اکنون، به جای آن همه پارچه های نرم و لطیفی که لباس خود می ساختیم، لباس آتشین پوشیده ایم، و در عوض جواهر و زینت طلایی و نقره ای که بر خود می آویختیم، زنجیرهای ضخیم و گداخته بر بدن داریم ...