دختران بلا تکلیف در تعطیلات
در جهان امروز محدودیت زمان، طبقه و جنسیت در نوردیده شده است. اما در کشور ما ایران به دلیل گرایشهای مذهبی و برخی سنتهای حاکم بر جامعه هنوز جنسیت بر طبقات اجتماعی حکمفرماست. این مقوله بر اوقات فراغت نیز بی تاثیر نبوده و بسیاری فعالیتهای اوقات فراغت دختران نیز متاثر از فرهنگ اجتماعی و آداب و رسوم دینی است.
در جهان امروز محدودیت زمان، طبقه و جنسیت درنوردیده شده است. اما در کشور ما ایران به دلیل گرایشهای مذهبی و برخی سنتهای حاکم بر جامعه هنوز جنسیت بر طبقات اجتماعی حکمفرماست. این مقوله بر اوقات فراغت نیز بی تاثیر نبوده و بسیاری فعالیتهای اوقات فراغت دختران نیز متاثر از فرهنگ اجتماعی و آداب و رسوم دینی است. و با رشد شهرنشینی فراغت به عنوان جزء جدایی ناپذیر زندگی تبدیل شده است. نگرش و باورهای مذهبی خانوادهها، فضای فرهنگی حاکم بر جامعه، سطح تحصیلات و آگاهی خانوادهها و میزان درآمد اقتصادی آنها نیز از جمله عواملی تعیین کننده در اوقات فراغت فرزندان به ویژه دختران دارد. توجه به مساله فراغت و تفریح دختران و لزوم توجه به سلامت جسمی و روحی آنان از اهمیت زیادی برخوردار است.
اگر به اوقات فراغت زنان و دختران در جامعه بیشتر اهمیت داده شود و به صورت اصولی و بنیادی برنامهریزی شود، علاوه بر ایجاد پویایی، نشاط و شادابی در سطح خانواده و جامعه، سلامت روانی و بهداشتی جامعه نیز به نحو چشمگیری ارتقاء پیدا خواهد کرد. همچنین دختران امروز مادران فردا هستند اگر به سلامت جسمی و روحی آنان توجه شود، در آینده فرزندانی سالم و با نشاط به جامعه تحویل داده خواهد شد.
در کلان شهرها بخصوص شهری مانند تهران، دختران به جای حضور در خانه و انجام امور خانه به گذران اوقات فراغت به بیرون از خانه همچون پارک، سینما، اماکن تفریحی و ورزشی و رفتن به مراکز خرید روی آوردهاند. بنابراین اگر برنامهریزی و سیاستگذاری صحیح صورت گیرد میتوان دختران را به سمت فعالیتهای سازماندهی شده، مفید و سازنده سوق داد تا علاوه بر رشد استعدادها و توانمندیهای آنان، از گذران اوقات به بطالت و بیهودگی جلوگیری کرد. با این روش علاوه بر رشد خلاقیتهای دختران، میزان اعتماد به نفس و روحیه خودباوری آنان نیز به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد.
از آنجا که نحوه گذران اوقات فراغت در شکلگیری شخصیت افراد تاثیرگذار است، استفاده صحیح از آن میتواند علاوه بر بروز استعدادها موجبات رشد و پیشرفت یک جامعه را فراهم کند. زنان دارای روحیه و خصوصیات و علایق متفاوت نسبت به مردان هستند بنابراین هرگونه برنامهریزی و گذران اوقات فراغت آنان باید متناسب با نیاز و روحیه آنان باشد. در ادامه برخی از راهکارهای تاثیرگذار در بهبود وضعیت اوقات فراغت دختران، آورده شده است.
ارتباط با دوستان: دختران در دوران نوجوانی و جوانی تمایل دارند با هم سن و سالان خود ارتباط داشته باشند. اوقات فراغت بهترین زمان برای ایجاد ارتباط با دوستان و همسالان است. اگر والدین کنترل بیش از حد داشته باشند و یا او را آزاد بگذارد در هر دو صورت امکان بروز کجروی در فرزندان افزایش پید میکند. بنابراین والدین با شناسایی و نظارت بر دوستان دختران خود میتوانند بخشی از اوقات فراغت فرزند خود را به این نوع ارتباطات اختصاص دهند.
بهتر است اماکن تفریحی و ورزشی مطابق با فرهنگ و سنت خانوادهها و جامعه احداث شود تا علاوه بر حفظ امنیت و شئونات اسلامی در این اماکن، خانوادهها با آرامش و طیب خاطر فرزندان خود را به این مراکز بفرستند
برنامهریزی و سیاستگذاری مسئولان: هرگونه برنامهریزی برای اوقات فراغت دختران باید متناسب با وضعیت فرهنگ، طبقه، وضعیت اقتصاد، سطح تحصیلات، نیازهای روحی و روانی، سنتها و آداب و رسوم و بافت اقلیمی و جغرافیایی یک منطقه باشد. نهادهای ذیربط میتوانند با برنامهریزی و ایجاد تسهیلات لازم محیطی امن و آزاد را برای دختران ایجاد کنند. همچنین تدابیری اندیشیده شود تا دختران در هر شرایط اقتصادی که باشند بتوانند از تسهیلات در نظر گرفته شده استفاده کنند.
ایجاد مراکز تفریحی و ورزشی متناسب با دختران: کمبود مراکز تفریحی و رفاهی متناسب با فرهنگ جامعه و نیاز دختران از جمله معضلات اوقات فراغت آنان است. بهتر است اماکن تفریحی و ورزشی مطابق با فرهنگ و سنت خانوادهها و جامعه احداث شود تا علاوه بر حفظ امنیت و شئونات اسلامی در این اماکن، خانوادهها با آرامش و طیب خاطر فرزندان خود را به این مراکز بفرستند.
تلاش خانوادهها: خانواده به عنوان کوچکترین و مهمترین نهاد اجتماعی اثرگذارترین نقش را بر نحوه پرکردن اوقات فراغت فرزندان به عهده دارد. والدین میتوانند با ایجاد فضای عاطفی و پرنشاط در محیط خانواده فرزندان دختر خود را به حضور بیشتر در خانه ترغیب کنند. ایجاد یک محیط دوستانه در فضای خانه علاوه بر تحکیم بنیان خانواده موجب میشود دختران کمتر گرایش به حضور در محیط بیرون و گذراندن اوقات خود به بطالت داشته باشند.
برگزاری دورههای آموزشی برای خانوادهها: متولیان امور فرهنگی کشور میتوانند با برگزاری کلاسهای آموزشی برای والدین آنها را در نحوه برخورد با فرزندان، چگونگی پرکردن اوقات فراغت و کشف استعدادهای آنان یاری دهند. تا والدین پس از یافتن علایق و استعدادهای فرزندان خود برای شکوفا کردن آن تلاش کنند.
نظر سنجی از دختران: جامعهشناسان و مسئولان کشور میتوانند با نظرسنجی از دختران در سطوح مدرسه و دانشگاه، بیشترین علاقه و تمایل دختران را به نحوه گذران اوقات فراغت کشف کنند و با توجه به علاقه، روحیات و توانمندی آنان در بلند مدت برنامهریزی کنند.
نظر به اهمیت و توجه به اوقات فراغت زنان و دختران در جامعه امروز، شوراى عالى انقلاب فرهنگى در جلسه 513 مورخ20/12/81 به پیشنهاد شوراى فرهنگى و اجتماعى زنان، سیاستهاى بهبود وضع گذران اوقات فراغت زنان و دختران را در چند مولفه و راهبرد تصویب كرده است. اهداف این سیاستها عبارت است از:
1ـ ایجاد هماهنگى میان كلیه دستگاههاى سیاستگذارى، برنامهریزى، اجرایى و نظارتى بمنظور استفاده بهینه از توان و امكانات موجود و تبادل تجربیات، اطلاعات و منابع درخصوص اوقات فراغت زنان و دختران.
2ـ مهارت بخشى و ارتقاء سطح آگاهى، خردمندى و توانمندیهاى فردى، خانوادگى و اجتماعى زنان و دختران در راستاى ایفاى نقش اساسى آنان در عرصههاى مختلف.
ایجاد یک محیط دوستانه در فضای خانه علاوه بر تحکیم بنیان خانواده موجب میشود دختران کمتر گرایش به حضور در محیط بیرون از خانه و گذراندن اوقات خود به بطالت داشته باشند. بهترین زمان برای ایجاد ارتباط صمیمی در محیط خانه، اوقات فراغت و ایام بیکاری اعضای خانواده است
3ـ جهت دهى به برنامهها و فعالیتهاى مختلف گذران اوقات فراغت زنان و دختران در راستاى تأمین سلامت جسمى و بهداشت روانى، كاهش اضطراب و خستگى، كسب نشاط و شادى، شناسایى و رشد استعدادها، تقویت تمایلات دینى و اخلاقى و هویت دینى و ملى زنان.
4ـ توسعه، تجهیز و گسترش امكانات مراكز فرهنگى و ورزشى براى گذران اوقات فراغت بانوان با اولویت به مناطق محروم.
باتوجه به اینکه نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل میدهند و دختران امروز در آینده نقشهای مختلف اجتماعی را عهدهدار خواهند شد، توجه و اهمیت به اوقات فراغت آنان میتواند تاثیر بسزایی در رشد و پیشرفت کشور، تحکیم بنیان خانواده و کاهش معضلات و آسیبهای اجتماعی داشته باشد. بنابراین علاوه بر همه آنچه که در مطالب بالا گفته شد، تقویت ایمان و باورهای دینی دختران میتواند آنان را از بسیاری از آسیبهای اجتماعی و بخصوص آسیبهای فراغتی مصون کند. بنابراین آشنایی آنان با عقاید و تفکرات اسلامی در قالب مطالب جذاب و امروزی نیز از باید جمله برنامهها و سیاستگذاریها در بخشهای مختلف فرهنگی و اجتماعی باشد.