گلپایگان یكی از شهرستان های استان اصفهان است كه كوهستان های آن را مراتع سرسبز و ییلاقی تشکیل می دهند و همراه با رودخانه ها ی منطقه؛ چشم انداز طبیعی زیبایی به وجود می آورند. پیشینه تاریخی و کهن شهرستان گلپایگان، سبب وجود مساجد قدیمی و مراکز عبادی اسلامی در این شهرستان شده که علاوه بر تقدس و قدمت طولانی آن ها معماری خاص نیز از ویژگی های این مکان ها است. مردم این منطقه به كشاورزی و دام داری اشتغال دارند و برخی از انواع صنایع نیز در این منطقه دیده می شود.
مکان های دیدنی و تاریخی
كوهستان های گلپایگان را مراتع سرسبز و ییلاقی تشکیل می دهند که همراه با رودخانه ها ی منطقه چشم انداز طبیعی زیبایی به وجود می آورند. پیشینه تاریخی و کهن شهرستان گلپایگان، سبب وجود مساجد قدیمی و مراکز عبادی اسلامی در این شهرستان شده که علاوه بر تقدس و قدمت طولانی آن ها معماری خاص نیز از ویژگی های این مکان ها است.
صنایع و معادن
صنایع كارخانه ای شهرستان گلپایگان، كارخانه پنیرسازی، ماشین سازی، تولید پولیكا، تولید دانه طیور، موزاییک سازی، سنگ بری و تولید گچ است. هم چنین با احداث سد سنگی روستای اختخوان در 1335 زمین های زیادی به زیر كشت رفت.
کشاورزی و دام داری
كشاورزی در این شهرستان به گونه سنتی است، ولی درسال های اخیر تراكتور و خرمن كوب هم به كار گرفته می شود. فرآورده های كشاورزی شهرستان گلپایگان، عبارتند از : گندم، نخود، آفتاب گردان، لوبیا، عدس، ماش، كنجد، سیب زمینی، سبزی، چغندر قند، هویج، كدو، بادمجان، فلفل، خربزه، هندوانه، گرمك، طالبی، خیار، انگور، شبدر و یونجه. باغداری نیز در این ناحیه رونق دارد و گونه های گوناگون میوه مانند سیب، گلابی، گیلاس، گردو، آلبالو، بادام، و … در آن یافت می شود. هم چنین دام پروری و مرغ داری سنتی و علمی در این شهرستان رواج داشته و بسیاری از مردم این منطقه به پرورش دام های گوسفند، بز، گاو و طیور اشتغال دارند.
مشخصات جغرافیایی
شهر گلپایگان، مركز شهرستان گلپایگان، با پهنه ای حدود 3 هزار و 360 هكتار، در باختر استان اصفهان، در مسیر راه خمین – خوانسار، در 33 درجه و 27 دقیقه و 15 ثانیه پهنای شمالی و 50 درجه و 17 دقیقه و 15 ثانیه درازای خاوری نسبت به نیمروز گرینوبچ و بلندی یك هزار و 830 متر از سطح دریا قرار دارد. این شهرستان از سوی شمال و باختر به استان مركزی، از خاور به شهرستان برخوار و میمه و از جنوب به شهرستان خوانسار محدود است. هوای گلپایگان معتدل و خشك بوده و بیش ترین درجه حرارت در تابستان ها 37 درجه سانتی گراد بالای صفر و كم ترین آن ها در زمستان ها 10 درجه زیر صفر است. میانگین باران سالیانه گلپایگان 300 میلی متر می باشد. شهرستان گلپایگان از نواحی نیمه بیابانی است و به دلیل نزدیكی به كویر مركزی، بارندگی آن كم و دارای زمستان های سرد و تابستان های گرم است. در اثر دگرگونی درجه حرارت بادهادی شدید در روی زمین می وزد كه گاهی تا چندین روز ادامه دارد.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
گلپایگان از شهرهای كهن و بخشی از شهرهای مركزی ایران است، كه پیوسته گاهواره فرهنگ و دانش بوده است. شهر گلپایگان در اصل « ورتپاتکان » به معنی شهر یا سرزمین ورتپات بوده که یكی از نام های ایران نیز می باشد. سپس به مرور زمان «وردپاتكان»، «وردپاذكان»، «گردپاذكان»، «گلپادگان» و سرانجام «گلپایگان» شده است. ورد یا وارد، به معنی گل سرخ فارسی است و در نتیجه تغییراتی كه از روی قواعد زبان شناختی در آن روی داده، واژه ورد تبدیل به « گل » شده است. پات از مصدر پاییدن، به معنی نگاهبانی كردن است. و « وردپات » گل نگاهدار معنی می دهد. پات پس از مدتی « پاذ» و سرانجام تبدیل به « پای » شده است. واژه « كان » كه سپس « گان » گردیده در آخر نام شهرها و آبادی های بسیاری چون اردكان، زنگان، ارزنگان و ارزنكان … آمده است. گلپایگان‌در اواخر دوران ساسانی از جایگاه تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و استراتژیك ویژه ای برخوردار بوده و گردپاذكان نام داشته است. شهر گلپایگان در دهه های نخستین سده نخست هجری قمری به دست مسلمانان افتاد و از آن پس در قلمرو امویان، عباسیان، صفاریان، دیلمیان، سلجوقیان، خوارزم شاهیان، مظفریان و ایلخانیان مغول قرار داشت. شهر گلپایگان در روزگار فرمانروایی صفویان از مراكز مهم علم و ادب بوده است.
