تبیان، دستیار زندگی

سجده های تلاوت درقرآن کریم

۱. سورة سجده‌ (آیه 15) وقتی كه به «وَ لا یَسْتَكْبِرُونَ» رسید.

۲. سورة فصلت (آیه 37) وقتی كه به «اِیّاهُ تَعْبُدُونَ» رسید.

۳. سورة نجم (آیه 62 آخر سوره) وقتی كه به انتهای آیه رسید.

۴. سورة علق (آیه 19 آخر سوره) وقتی كه به انتهای آیه رسید.

۵. سورة اعراف (آیه 206 آخر سوره)، وقتی كه به «وَ لَهُ یَسْجُدُونَ» رسید.

۶. سورة رعد (آیه 15) وقتی كه به «وَ ظِلالَهُمْ بِالغُدُوِّ وُ الْاصالِ» رسید.

۷. سورة نحل (آیه 49 و 50) وقتی كه به «وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ» رسید.

۸. سورة بنی اسرائیل (آیه 107 تا 109) وقتی كه به «وَ یَزِیدُهُمْ خُشُوعاً» رسید.

۹. سورة مریم (آیه 58)، وقتی كه به «خَرُّوا سُجَّداً وَ بُكِیًّا» رسید.

۱۰. سورة حج (آیه 18)، وقتی كه به «یَفْعَلُ ما یَشاءُ» رسید.

۱۱. سورة حج (آیه 77)، وقتی كه به «وَ افْعَلُوا الْخَیْرَ»رسید.

۱۲. سورة فرقان (آیه 60)، وقتی كه به «وَ زادَهُمْ نُفُوراً» رسید.

۱۳. سورة نمل (آیه 25 و 26)، وقتی كه به «رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ» رسید.

۱۴. سورة ص (آیه 24)، وقتی كه به «وَ خَرَّ راكِعاً وَ أَنابَ» رسید.

۱۵. سورة انشقاق (ایه 21)، وقتی كه به «إِذا قُرِئَ» رسید.

معنی لغوی قرآن

قرآن در اصل مصدر است به معنی خواندن. چنانكه در بعضی از آیـات معنای مصدری مراد است مثل "اِنَّ عَلَیْنا جَمْعَه‏ُ و قُرْانَهُ فَاِذا قَرَأْناهُ فَاتـَّبِعْ قـُرْانَهُ "
سپس قرآن عَلَم است ( اسم خاص) برای كتاب حاضر كه بر حضرت رسول الله (ص) نازل شده است به اعتبار آنكه خواندنی است. قرآن كتابی است خواندنی باید آن را خواند و در معانیش دقت و تدبّر نمود. بعضی ها قرآن را در اصل به معنی جمع گرفته اند كه اصل (قَرَءَ ) به معنی جمع است در این صورت می توانند بگویند قرآن یعنی جامع حقایق و فرموده های الهی. و نیزگفته اند از آن جهت قـرآن نامیده می شود كه سوره ها را جمع نموده آنها را به یكدیگر می پیوندد.

معنی لغوی آیه

این كلمه دارای معانی گونا گونی است از جمله:
1- علامت و نشانه
2- جماعت
3- امر عجیب و شگفت آور

آیه قرآن به تناسب هر یك از معانی فوق، آیه نامیده شده است. از آن جهت كه:

الف) هرآیـه ای در قـرآن، نشانه صـدق و راستی آورنده آن، وعلامت عجز و ناتوانی مخالفان و حاكی از انقطاع و جدایی آن از ما قبل و ما بعد آن است.

ب) آیه از جماعتی حروف و كلمات و یا جمله ها تشكیل شده است.

ج) هرآیه درهمان حد كوتاه محدود خود، ازنظر لفظ و مدلول درحد اعجاز قراردارد و عجیب و شگفت آوراست.
و در تعریف آیه می توان گفت: آیـه عبارت از بخشی ازحروف و یا كلمات و یا جمله هایی است كه از طریق نقل و روایت، حدود آن مشخص شده است .

اولین كلمه قرآن كه نازل شده است
اولین كلمه ای كه از قرآن نازل شده است، "اِقْرَءْ" می باشد به معنی بخوان.

اولین و آخرین حرف قرآن
"ب" اولین حرف قرآن است (بِسْمِ الله…) و "سین" آخرین حرف قرآن در كلمه "النّاسْ" قرار دارد.

كلمه وسط قرآن
"وَلـْیَتَلَطَّفْ" كلمه وسط قرآن است و حرف"تاء" در آن حرف وسط قرآن به حساب می آید. این كلمه در سوره كهف یعنی سوره هجدهم قرآن قرار دارد و از جهت شمارش، قرآن را نصف می كند. یعنی حرف "تاء" كه بعد از"یاء" واقع شده نصفه قرآن است.

اقسام آیات قرآن

1- محكم: آیاتی است كه معنای آن، خواننده و شنونده را بی نیازكند، و مراد و مقصود از ظاهرش فهمیده شود، مانند: قٌلْ هُوَ الله اَحَدْ.
2- متشابه: عبارت از آیات و الفاظی است كه با صورت واحد دارای معانی متعدد باشد، و ازظاهرآنها مقصود به دست نیاید، مثل: یَدُاللهِ فَوْقِ اَیْدیهِمْ.
3- ناسخ و منسوخ: نسخ یعنی باطل كردن و ناسخ یعنی باطل كننده و منسوخ یعنی باطل شده، و در اصطلاح رفع و برداشتن حكم شرعی است.
4- خاص: آیاتی است كه درباره شخص معین و یا مورد خاص نازل شده باشد، مانند:یا اَیُّهَا الرَّسُول بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَیْكَ مِنْ رَّبِّكَ.
5-عام: برخلاف خاص، آیاتی كه عمومیت داشته و شامل تمام افراد باشد. مانند: یا اَیُّهَا النّاسْ…
6- مجمـل: آیـاتی را می گویند كه بدون تفصیل نازل شده، و ازظاهرآیـه مـراد و معنی و تفسیــرآن به صورت مفصل معـلوم نباشد، بلكه محتاج به توضیح باشد. مانند:بیشتر آیاتی كه مربـوط به احكام است، مانند: اَقیمْوا الصَّلوة (نماز را بپا دارید)
7- ظاهر: منظور معانی ظاهری الفاظ آیات است، مثل: اِنَّ اللهَ بَصیرٌبِالْعِبادْ .
8- باطِنْ: بر خلاف ظاهر عبارت از معنایی است كه متناسب با ظاهرآیه از آیات استنباط شد كه بعد از تعقّـل و تفكـّر و اجتهاد صورت پذیرد.
9- مطلق: یعنی رها شده، و در قرآن مجید آیاتی است كه بدون هیچ قیدی باشد، مانند: اِنَّ اللهَ عَلَی كُلِّ شَیْیٍ قَدیرْ.
10- مُقَیَد:آیاتی است كه مقیّد به خصوصیتی باشند مانند: وَللهِ عَلَی النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مِنْ اسْتَطاعَ اِلَیْهِ سَبیلاً.

بعضی علوم قرآنی

علم تفسیر: برای تفسیر معانی گونا گونی وجود دارد و از جمله امام فخررازی چنین تعریف نموده است:"تفسیر علمی است كه درآن بحث می شود ازالفاظ كلام پروردگار از جهت دلالت آنها برمراد و مقصود خداوند(ج)".
به عبارت دیگر تفسیر دانشی است كه در بیان معانی آیات قرآن و اسباب نزول و محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ و دیگر شوؤن آن گفتگو می كند.

چاپ قرآن به وسیله غیرمسلمین
بعد از اختراع صنعت چاپ قرآن برای نخستین بار در شهر "بندقیه" در سال 1530 هجری به چاپ رسید، ولی مقامات كلیسا فرمانی صادر كردند، دایر بر اینكه همه نسخه های قرآن به محض از چاپ در آمدن معدوم گردند.
سپس هنكلمان (Hinkelman) در شهر هامبورگ در سال 1694 نسبت به چاپ قرآن اقدام كرد، پس از وی ماراكی (Marracci) در شهر پادو درسال 1698 بار دیگر قرآن را به چاپ رسانید.

چاپ قرآن به وسیله مسلمانان
نخستین چاپ قرآن توسط مسلمانان در سال 1878 در شهر پطرزبورگ روسیه به همت مولای عثمان صورت گرفت، و در همان زمان نسخه دیگری از قرآن در شهر قازان به چاپ رسید. بعد نوبت به ایرانیان می رسد و قرآن دو مرتبه در ایران چاپ سنگی می شود، یكی در تهران در سال 1248 قمری و دیگری در تبریز در سال 1253.