تبیان، دستیار زندگی

انشالله سعی می کنیم هر چند اندک در مورد والیبال مطالبی برای استفاده عزیزان اینجا قرار دهیم.

عضلات ومفاصل مهم دروالیبال

درورزش والیبال شما میتوانید حرکات متنوع ونسبتا متفاوتی رامشاهده کنید . باکمی دقت متوجه میشوید که یک والیبالیست حرفه ای انواع افت ها – شیرجه (باشکلهای وجهت های متفاوت)- انواع پرشها (عمودی – روبه جلو – بحالت پروازی و.....) – غلتها (به پهلو- جلو- ازپشت )و...رابایستی بخوبی وبدون بروز صدمات انجام دهد پس لازم است که هم ازآمادگی جسمانی بالایی برخوردارباشد وهم بصورت صحیح وعلمی آموزش ببیند.درهرحال ابتدا بایستی بدانیم کدام یک ازعضلات ومفاصل بصورت تخصصی دروالیبال بیشترین فعالیت رادارند.باتوجه به تنوع حرکات مسلم است تقریبا تمام عضلات ومفاصل درگیر میباشند اما می توان بطورخلاصه عضلات مهم تربدن برای والیبال را ازپایین به بالاچنین برشمرد:

دراندام تحتانی بدن

1- عضلات دوقلوی ساق پا (Gastrocnemius) ونعلی

2- عضلات گروه چهارسررانی (شامل عضله راست داخلی – عضله پهن میانی- عضله پهن خارچی )یاQuadriceps femoris

3- عضلات گروه همسترینگ Hamestring group (شامل عضلات دوسررانی- نیم وتری ونیم غشائی)

4- گروه عضلات سرینی gluteal group( شامل سرینی بزرگ – سرینی میانی – سرینی کوچک )

دراندام فوقانی قسمت قدامی ( جلوی بدن)

1- عضله راست شکمی rectus abdominis

2- عضلات مورب داخلی وخارجی شکم

3- عضله سنیه ای بزرگ وکوچک pectoralis major

4- عضله دالی deltoid

5- عضله دوسربازویی biceps brachii

6- عضلات تاکننده کف دست وجمع کننده انگشتان

دراندام فوقانی قسمت خلفی ( پشت بدن )

1- گروه عضله راست کننده ستون مهره ای (شامل خاصره ای – طویل – شوکی )

2- عضله مربع کمری quadratus lumborum

3- عضله پشتی بزرگ Latismus dorsi

4- عضله گردبزرگ Teres major

5- عضله ذوزنقه ای trapezios

6- عضله متوازی الاضلاع rhomboids

7- بازکننده انگشتان دست

8- عضله سه سرپشت بازوtriceps brachii

بازیادآورمیشوم که عضلات ذکرشده بصورت اختصار مهمترین عضلات بنظر میرسند اما درفعالیت های والیبال عضلات بیشتری درگیر میباشند.

اما مفاصل بزرگ ومهم تردرگیر دروالیبال نیز عبارتند از

1- مفصل کتف

2- مفصل آرنج

3- مفصل مچ دست

4- مفصل کمر

5- مفصل زانو

مفاهیم مهم واساسی درتمرینات هوازی

برای شناخت عمیق ترودرنتیجه اجرای بهتر تمرینات هوازی می باید بابرخی اصطلاحات علمی (که بسیارمشابه همدیگر هستند ) دراین زمینه آشنا شویم که من آموزش آنهارابصورت پرسش وپاسخ مطرح میکنم .

سئوال 1- سیستم هوازی چیست ؟

پاسخ : به مجموعه فرآیندهای سوخت وسازدرداخل بدن اطلاق میشود که دراین فرایند تجزیه کربوهیدراتها(قندها) – اسیدهای چرب(چربی ها)درحضور اکسیژن تنفسی به انرژی موردنیازبدن تبدیل میشوند.

سئوال 2- فعالیت های هوازی کدامند؟

پاسخ : به فعالیتهای گفته میشود که باشدت متوسط ومدت زمان نسبتا طولانی انجام شده وگروههای عضلانی بزرگ بدن رافعال میکنندواجرای آنها به حضور اکسیژن تنفسی وابسته است.

سئوال3- استقامت هوازی یعنی چه؟

پاسخ : توانایی وتحمل بدن فردجهت مقاومت دربرابرخستگی درورزشهای طولانی مدت رااستقامت هوازی یا استقامت قلبی - تنفسی گویند.

نکته ( استقامت عضلانی با استقامت قلبی - تنفسی متفاوت است )

سئوال 4- ظرفیت هوازی چیست؟

پاسخ : به حداکثر توانایی مصرف اکسیژن توسط بدن درفعالیتهای شدید وطولانی مدت ظرفیت هوازی گفته میشود که به آن Vo2max نیز میگویند.

سئوال 5- آمادگی هوازی چیست ؟

پاسخ : حداکثر توانایی دستگاه تنفسی(ریه ها – قلب – عروق) جهت جذب وانتقال اکسیژن به عضلات راآمادگی هوازی می نامند.

سئوال 6- آستانه هوازی یعنی چه ؟

پاسخ : به حداقل شدت ومدت تمرین برای اثرگذاشتن برآمادگی هوازی , آستانه هوازی گفته میشود.(بصورت عمومی حداقل شدت تمرین برای دستیابی به آستانه هوازی 70 درصد ضربان قلب یا 55درصد حداکثر اکشسیژن مصرفی یا 20دقیقه مدت تمرین توصیه میگردد)

سئوال 7- فعالیتهای بی هوازی کدامند ؟

پاسخ : به آن دسته ازفعالیتهای بدنی که اجرای آنها به حضور ومصرف اکسیژن وابسته نیست اطلاق میشود.(مانند انواع پرتابها- دوی 100متر- پرشها – وفعالیتهایی که باسرعت بالادرمدت زمان کوتاه < بین چند ثانیه تا3دقیقه> انجام میشوند)

سئوال 8- آستانه بی هوازی به چه معناست؟

پاسخ : به شدتی ازتمرین گفته میشود که اکسیژن مصرفی جهت تامین انرژی موردنیاز کافی نبوده ومقدار(سطح ) اسیدلاکتیک عضله وخون بالارود.

نکته (هرچه آستانه بی هوازی درورزشکاری بیشتر باشد, موفقیت اودرفعالیتهایی ازنوع استقامتی بیشتر خواهد بود)

سئوال 9- شدت تمرینات هواز ی راچگونه کنترل نماییم ؟

پاسخ : درنظرگرفتن حداکثر اکسیژن مصرفی معیاربسیارخوبی است که محدودیت هایی نیزدارد(گرانی وآزمایشگاهی بودن آن)-اما جایگزین کردن محدوده ای ازضربان قلب بسیارساده ومطلوب است , که به دوروش ازضربان قلب درکنترل شدت تمرین استفاده میگردد

الف) براساس ضربان قلب ذخیره ای (روش کاروونن) :

برای این روش باید مراحل زیرراانجام داد

1- الف- حداکثرضربان فرد راباتوجه به فرمول (سن – 220= حداکثرضربان قلب فرد) بدست آورد

2- الف- ضربان قلب استراحت (هنگام بیدارشدن وقبل ازبرخاستن ازرختخواب) راشمرد

3- الف- حداکثر ضربان فرد رامنهای ضربان قلب استراحت نمایید.(بدست آمدن ضربان قلب ذخیره ای)

4- الف- 60 تا 80 درصد ضربان قلب ذخیره ای رامحاسبه کنید.

5- الف- عددحاصله ازمرحله قبل را به ضربان قلب استراحت اضافه نمایید

به نظر مشکل وزیاد شده نه ؟! ولی خیلی خیلی ساده است . به مثال توجه کنید

مثال: فرض کنیم شما یک ورزشکار هستید با سن 20سال- حالابااستفاده ازروش کارونن می خواهیم بدانیم محدوده شدت تمرین شمابرای بهبود آمادگی هوازی درتمرینات چقدراست؟

1- 200= سن شما (20) – 200

2- ضربان قلب استراحت شما پس ازبیدارشدن وقبل ازبرخاستن ازرختخواب = 60 ضربه دردقیقه

3- (ضربان قلب ذخیره ای شما) 140= 60- 200

4- 60 درصد ضربان قلب ذخیره ای شما : 84= 60% ×140

5- 80درصدضربان قلب ذخیره ای شما : 112= 80%×140

باتوجه به اعداد حاصله شدت تمرینی که باعث بالارفتن آمادگی هوازی شما شود شدتی است که ضربان قلب شمادر آن تمرین بین 112 تا144 ضربه دردقیقه شود.

راحت بود ؟ حتماراحت بود

نکته مهم : رعایت نکردن شدت تمرین بصورت اصولی میتواند صدمات خطرناک وگاهی جبران ناپذیر به فرد وارد آورد- پس این محاسبات ساده رادرتمرینات هوازی خود جدی بگیرید.

ب) براساس ضربان قلب حداکثر :

این روش ازروش کارونن بسیارساده تروکاربردی تراست . معمولا شدت تمرین برای حفظ یاآمادگی هوازی ورزشکار بین 70 تا85 درصد حداکثر ضربان قلب توصیه میشود به مثال زیر دقت کنید:

شما فردی هستید ورزشکار باسن 20 سال – حداکثر ضربان قلب شما باتوجه به فرمول ( سن – 220) عدد 200 خواهد بود- 70 درصد عدد 200میشود 140 و 85درصد عدد200 میشود 170

پس شما بایستی تمرین آمادگی هوازی خود رابه شدتی انجام دهید که ضربان قلب شما بین 140 تا 170 ضربه دردقیقه باشد.این روش واقعا ساده بود نه؟

درجدول زیر مشاهده میکنید که درصد ضربان قلب به روش کارونن با درصد حداکثر اکسیژن مصرفی فرد برابراست وازدقت بالاتری برخوردارمی باشد

ایروبیک – آمادگی هوازی واصول تمرینات آن

درچند سال اخیر بحث تمرینات ایروبیک درسطح جامعه وبخصوص بین زنان متداول شده وسئوالات گوناگونی دراین زمینه ازطریق ایمیل از من پرسیده میشود, لذابرآن شدم تامفاهیم اساسی ازاین بخش تمرینات بدنسازی رازودتر ازموعدی که درنظرداشتم دروبلاگ (بخش بدنسازی ) قراردهم که امیدوارم مورد استفاده قراربگیرد.

تمرینات ایروبیک(به معنای مصطلح) که دراصل تمرینات هوازی دربحث بدنسازی میباشند دارای تعاریف علمی واصول خاصی هستند . به غلط دربین برخی افرادجامعه , تعدادی حرکات ریتمیک (وهمراه باآهنگ) ,به تمرینات ایروبیک مشهورشده اند .یادآوری این نکته ضروریست که اینگونه تمرینات( حرکات ریتمیک وهمراه باآهنگ) دربهبودآمادگی هوازی افراد ودرنتیجه بالارفتن قابلیتهای تنفسی وریوی تاثیرگذارمیباشندبه شرط رعایت کردن اصول تمرین . درکل منظور ازهوازی این است که بدن (عضلات ) برای مصرف انرژی مورد نیازخود درفعالیت ها,میبایست مواد انرژی زارادرحضور اکسیژن به انرژی تبدیل نماید.

فاکتورهای آمادگی جسمانی :

1- قدرت : طبق تعریف قدرت حداکثر نیرویی است که میتوان برای یکبار اعمال نمود.

قدرت به چهار شکل الف- ایستا (ایزومتریک ) ب - پویا (ایزوتونیک ) ج- قدرت متغیر (ایزوکنیتیک) د- قدرت انفجاری یا توان (پلیومتریک ) تقسیم میشوند(دربخش بعدی تک تک فاکتورهای آمادگی جسمانی راشرح خواهم داد).

2- استقامت : بطورکلی عبارت است از توانایی تکرار حرکتی یکنواخت .

استقامت نیز به دوصورت الف – استقامت قلبی – عروقی (تنفسی) و ب- استقامت عضلانی تقسیم میشود (البته استقامت عضلانی ازنظرزمان به استقامت کوتاه مدت – میان مدت ودرازمدت تقسیم میشود).

3- سرعت : عبارت است ازتوانایی جابجا شدن کل بدن (مانند دو) یایک اندام ( مانند سرعت دست درمشت زنی) درحداقل زمان . (رابطه مستقیم با وراثت دارد.)

4- سرعت عکس العمل: عبارت است از فاصله زمانی بین دریافت محرک و شروع حرکت (دریافت محرک مانند شنیدن صدای تپانچه تا شروع حرکت دویدن دراستارت دوی 100متر) .

5- توان : بکارگیری حداکثر نیرودرحداقل زمان (درواقع همان قدرت انفجاری یا پلیومتریک است)

6- انعطاف پذیری : به دامنه حرکتی گفته میشود که اعضادرآن دامنه قادربه حرکت هستند (باافزایش انعطاف پذیری خطر مصدومیت کاهش می یابد)

7- چابکی : به توانایی تغییر سریع وناگهانی جهت حرکت وسرعت همراه باحفظ تعادل گفته میشود

8- تعادل : به توانایی حفظ بدن درفضا تعادل گفته میشود که به دوصورت ایستا وپویا میباشد (ایستا مانند بالانس زدن روی دست ها وپویا مانند اجرا ی حرکتهای دارحلقه - بارفیکس یا پارالل)



البته دربسیاری ازمنابع فاکتورهای آمادگی جسمانی هفت عدد میباشندکه سرعت وسرعت عکس العمل رایک فاکتورمحسوب نموده اند ولی این دوباهم تفاوت داشته وتمرینات خاص خود راداراهستند . یکی ازمهمترین تفاوت این دو رامیتوان چنین عنوان کرد که سرعت ارتباط مستقیم با عامل وراثت دارد( وجود تارهای روشن در عضلات) اما سرعت عکس العمل به نوعی اکتسابی بوده وباتمرین بهبود می یابد.

برای طراحی یک تمرین علمی نکات زیادی راباید درنظر داشت که یکی ازمهمترین آنها همان فاکتورهای آمادگی جسمانی خاص همان ورزش است. جالب است بدانید درورزشهای گروهی حتی نوع تمرین وانتخاب یکی از فاکتورهای آمادگی جسمانی برای بازیکنانی که درپست های مختلف ایفای نقش میکنند نیز اهمیت بسزائی دارد برای روشن ترشدن مطلب مثالی میزنم :
یک تیم فوتبال رادرنظر بگیرید ؛ قدرت بدنی ازمهمترین فاکتورهای آمادگی جسمانی برای این رشته ورزشی است ولی بازیکنی که درنوک حمله فعالیت میکند به یک نوع خاص قدرت نیازدارد(قدرت انفجاری) وبازیکنی که درخط دفاعی فعالیت میکند به یک نوع دیگر قدرت (قدرت پویا )این مورد درفاکتور استقامت نیز صادق است. بنابراین یک مربی آگاه وباتجربه هیچگاه یک نوع تمرین قدرتی رابرای تمام افراد تیم تجویز نمی کند .

فاکتورهای آمادگی جسمانی:

بسیار ضروری ومهم است که یک ورزشکار بداند درورزشی که انجام میدهد کدام یک ازعوامل یا فاکتورهای آمادگی جسمانی نقش اساسی ایفا میکندزیراازاین طریق به نتایج مطلوب زیرخواهد رسید:

1- زمان رسیدن به نقطه عطف ومطلوب دربرخورداری ازفیزیک مناسب به حداقل ممکن میرسد(پیشرفت سریع )

2- ازآسیب دیدگی بی مورد تا مقیاس بالایی جلوگیری میکند

3- ازفشارآوردن بی مورد برسایرعضلات ودستگاههای بدن جلوگیری می نماید

4- زمان اجرای مطلوب حرکات ورزشی طولانی تر میگردد.(درسالهای بیشتری میتواند به فعالیت ورزشی موردعلاقه خود بپردازد)

5- موفقیت اودرورزش تقریبا تضمین شده خواهد بود (به شرط اینکه سایر عوامل نیز حتما مدنظر گرفته شوندمانند وراثت – آموزش صحیح وعلمی – انتخاب درست رشته ورزشی و...)

6- ازصرف هزینه های بی مورد بصورت چشمگیری کاسته میشود

7- تقریبا باکمترین امکانات به بهترین نتایج دست خواهدیافت

قوانین ومقررات والیبال

دراین بحش سعی می شود برخی قوانین ومقرراتی که بیشترین کاربرد راداراست ودانستن آن برای یک والیبالیست الزامی است آموزش داده شود که بابهره گیری ازاین اطلاعات درروندآموزش موفق ترعمل نماید.

برای انجام بازی والیبال به یکسری امکانات خاص نیاز میباشد(البته والیبال ورزشی است که میتوان آنرابه عنوان تفریح درپارکها وسایر فضاها فقط بایک توپ انجام دادولی قصداصلی ما آموزش اصولی والیبال است). این امکانات عبارتند ازفضای مخصوص بازی (سالن – فضای والیبال ساحلی)- تور – توپ – لباس مناسب و....

حال به تجزیه وتحلیل فضای والیبال (سالن) می پردازم.

زمین والیبال که دریک سالن سرپوشیده انجام میشود بایستی کاملا صاف وعاری از هرگونه مانع یاپستی وبلندی باشد درزیر اندازه واجزای زمین توضیح داده شده است :

1- منطقه آزادیا Free zone – مستطیلی است به عرض 15 تا19متروطول 24 تا34متر

2- زمین بازی یا Playing court – مستطیلی به عرض 9وطول 18مترکه توسط خطی (موازی خط عرضی ) به دومربع 9متردر9متر تقسیم میشود.

3- منطقه حمله (منطقه جلو یا یک سوم )یا Front zone - باخطی موازی خط مرکزی ودرفاصله 3متر ازخط مرکزی مشخص میشود.(مستطیلی به ابعاد 9در3متر)

4- منطقه عقب یا Back zone - ازخط یک سوم تاخط عرضی انتهای زمین است (مستطیلی به ابعاد 6در9متر)

5- منطقه سرویس یا Service zone – بادوخط 15 سانتیمتری که باخط انتهایی زمین بازی 20سانتیمتر فاصله دارند ودرامتداد خط طولی رسم میشوند مشخص میگردد.(بازیکن سرویس زننده میتوانددراین منطقه تاجای که منطقه آزاد وجود داردبرای اجرای سرویس به عقب برود)

6- خط چین هایی که درامتداد خط یک سوم رسم میشوند از5خط کوتاه که هرکدام 15سانتیمتر طول دارند وباهم 20سانتیمتر فاصله دارند رسم می شوند تامحدوده خط حمله رادرخارج اززمین مشخص نمایند (طول مجموع این خط چینها 175 سانتیمتر میشود)

7- منطقه تعویض بازیکنان ک حدفاصل خط مرکزی زمین تاخط چین های امتدادیافته یک سوم می باشد( درسمت داورپایین ونیمکت تیم )

8- منطقه گرم کردن یا Warm –up zon – دومربع به ابعاد 3در3متر است که خارج ازمنطقه آزاد مشخص میشود تابازیکنی که قصد تعویض دارد قبل ازورودبه زمین دراین منطقه خود راآماده نماید.

9- پهنای تمام خطوط زمین بازی والیبال 5 سانتیمتر است .(به غیر ازخط چین ها وخطوط مشخص کننده منطقه سرویس بقیه خطوط جزو زمین بازی محسوب شده وبرخورد توپ باآنها به منزله برخورد توپ باداخل زمین می باشد)

10 - محل نیمکت بازیکنان تیم یا Team bench

11- محل میز منشی مسابقه که دقیقا روبروی سرداور وپشت داور پایین خارج ارمنطقه آزاد قراردارد.

12- ارتفاع سقف سالن ازسطح زمین بایستی حداقل 7متر باشد (بازیهای جهانی 5/12 متر).

13- سطح زمین اصلی بازی معمولا ازجنس مصنوعات پلاستیکی بارنگ روشن (سبز- آبی روشن) می باشد که ازمحدوده فضای آزاد جدامیشود(البته زمین های پارکتی ازجنس چوب باروکش رنگ پلی استرازکیفیت بالایی برخورداراست).

قوانین توپ :

1- توپ والیبال کروی وازیک رویه چرمی نرم وقابل انعطاف یاچرم مصنوعی ویک توئی لاستیکی تشکیل میشود

2- رنگ توپ میتواند به رنگ روشن ویکسان یاترکیبی ازرنگها باشد

3- محیط توپ بین 65 تا67 سانتیمتراست .

4- فشارباد اخل توپ بایستی بین 30/0 تا 325/0 کیلوگرم برسانتیمترمربع باشد.

5- وزن توپ نیز بین 260 تا280 گرم منظور شده است.

قوانین تور:

1- ارتفاع لبه بالایی تورتاسطح زمین برای مردان 43/2 متر وزنان 24/2 مترمیباشد.

2- پهنای خود تور(ازلبه بالایی تالبه زیرتور) یک متر است (ازده خانه 10در10سانتیمتری تشکیل میشود).

3- درازای تور(طول تور) 10مترمیباشد (ازهرطرف زمین 5/0 متراضافه تر)

4- سرتاسرلبه بالایی توریک نوارافقی به پهنای 7سانتیمتر ازجنس کرباس دوخته میشود که درمنتهی الیه هرطرف نواربالای توریک سوراخ برای عبوریک ریسمان قرارداردتالبه بالایی تور رابه میله ها متصل نماید .

5- ازداخل نواربالایی توریک سیم فنری (سیم بکسل ) قابل انعطاف گذرانده میشود که ازدوطرف به میله ها بسته میشوند

6- درلبه پایین تورنیز یکنوار5سانتیمتری وصل میشودکه ازداخل آن یک طناب عبورداده شده تاپس ازاتصال به میله ها پایین تورنیز محکم وکشیده شوند.

7- دردوانتهای تورودقیقا روی خطوط طولی زمین تونوارعمودی به پهنای 5 سانتیمتر(به اندازه پهنای خطوط زمین) تعبیه میشودکه به رنگ سفیدمیباشد.

8- رنگ خود تورمشکی وازجنس نخ کتان (یامواد مصنوعی ) میباشد.

9- دردوطرف تور(دقیقا درپشت نوارهای عمودی) دوآنتن به تورمتصلمیشوندکه این آنتن هادارای 80/1 متر ارتفاع میباشد(یک مترمساوی با عرض تورو80سانتیمتربالای تور) وظیفه این انتن هامشخص کردن فضای بالای توراست . قطر این آنتن ها یک سانتیمتر وازجنس فایبرگلاس نشکن وقابل انعطاف میباشند. این آنتن ها هر10سانتیمتر 10سانتیمتربه رنگ سفید وقرمز رنگ آمیزی شده اند .

10- میله های نگهدارنده تورکه درفاصله 50تا100سانتیمتری ازخطوط طولی زمین قراردارند .ارتفاع این میله ها 55/2 متر است (بایستی ازنظرارتفاعی قابل تنظیم باشند ).

11- روکش میله ها که باعث جلوگیری ازآسیب دیدگی ناشی ازبرخوردبازیکنان بامیله هامیشود.

تجهیزات بازیکنان  والیبال ساحلی:

- لباس بازیکنان شامل شورت یامایو شنا , یک پیراهن یا TANK TOP است.

- لباس بازیکنان بایستی کاملا تمییز ویک رنگ ویک طرح داشته باشد

- شماره بازیکنان بایدبا رنگ کاملا متمایز تهیه شده باشد ( اندازه رسم شماره ها حداقل 10 سانتیمتر در5/1 سانتیمتر است)

- شماره باید روی سینه یادرجلو ی شورت بازیکنان تعبیه شده باشد

- بازیکنان نبایستی ازکفش یا جوراب استفاده نمایند ( مگر بااجازه داور)

- همراه داشتن هرگونه اشیاء که سبب جراحت ومصدومیت بازیکن دیگر شود ممنوع است