تبیان، دستیار زندگی

اسلام و بهداشت 

بنابر طرح گفته شده در اساس نامه تالار ،

مبنی بر تعامل انجمن بهداشت و سلامت و انجمن قرآن و عترت این تاپیک ایجاد شده تا

مسائل و موارد بهداشتی از نظر اهل بیت (ع) و همین طور از نظر علم  مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. 

امام صادق(ع):

میوه صد و بیست گونه است و مهم ترین آن ها انار است.

هر کس اناری را کامل بخورد تا صبح جانش در امان است. 

پیامبر اسلام(ص):

هر کس اناری را کامل بخورد خداوند قلب او را چهل شب نورانی می کند.

فواید و دستورات حمام رفتن از نظر اسلام

رسول اکرم (ص) فرمود دردها سه چیز است و داروها سه چیز ام دردها خونست وزرد ابست و بلغم داروی خون حجامت است و داروی بلغم حمام است و داروی زرد اب راه رفتن است امیر المومنین (ع) فرمود نیکو خانه ایست حمام که در ان از اتش دوزخ یاد می شود و چرک بدن را می برد داخل حمام مشو مگر در شکم تو طعامی باشد که حرارت معده را فرو می برد و ان بدن را نیرو میدهد اگر خواهی گوشت بدنت زیاد شود بعد از چیزی خوردن بحمام رو و اگر خواهی کم شود ناشتا رو .از خوردن اب سرد و خربزه در حمام دوری کن که معده را فاسد می کند و اب سرد بتونرسد که بدن را ضعیف میکند در غیر مستراح بول مکن که امیر المومنین فرمود بول کردن در غیر مستراح حمام تولید فقر میکند و مسواک در حمام مرض دندان می اورد هنگام ورود به حمام مشت اب گرمی بر سر بریز و هنگام خروج پای خود با اب سرد بشو که موجب ارامش شود سرهای خود را با صدر بشوئد که ان را هر فرشته مقرب و هر پیغمبری تقدیس کرده که این کار باعث می شود شیطان هفتاد روز دوره او نگردد هر کس برای جمعه غسل کند برای او ما بین دو جمعه امرزیده شده و برای او در قبرش نوری باشد و به ان میزان ثواب سنگین می برد

 فواید روزه از نظر بهداشت

فواید طبی و بهداشتی روزه که از سودمندیهای کوچک این فریضه انسان ساز است بحدی است که شاید نیاز به توضیح و تکرار نداشته باشد و بیشتر مردم کم و بیش از آن آگاهند. ما به اختصار به گوشه ای از این فواید انسان ساز اشاره میکنیم: معده و دستگاه گوارش از اندام پرکار بدن آدمی است، با سه وعده غذا که معمول مردم است؛ تقریباً در همه ساعات دستگاه گوارش به هضم و تحلیل و جذب و دفع مشغول است. روزه باعث میشود از یکسو این اعضا استراحت کنند و از فرسودگی مصون بمانند و نیروی تازه ای بگیرند و از سوی دیگر ذخایر چربی که زیانهای مهلکی دارند تحلیل رفته و کاسته شوند.

در روایات اسلامی حتی به فواید جسمی روزه نیز تصریح شده تا برخی از سست عنصران، اگر نه با ایمان کامل لااقل با توجه به فواید بهداشتی روزه این فریضه ثمر بخش را بجای آورند و از سودمندیهای گوناگون آن در حد خود بهره ور شوند. پیامبر گرامی اسلام (ص) در همین رابطه فرموده اند: «صوموا تصحوا» روزه بگیرید تا سالم بمانید. و نیز در روایات بسیاری پیشوایان گرامی اسلام فرموده اند: « معده آدمی خانه بیماریهای اوست و پرهیز از غذا درمان آن است»

 بدیهی است آنگاه فواید بهداشتی روزه بهتر به دست میآید که روزه دار امساک روز را با زیاده روی در شب تلافی نکند، که پر خوری خود موجب زیانهای چشم گیری برای دستگاه گوارش است. با پیشرفت دانش پزشکی، برخی از پزشکان و متخصصان دریافته اند که امساک از خوردن و آشامیدن، عالی ترین روش درمانی است، یکی از پزشکان میگوید: « طرح درمان به وسیله روزه بسیار چنان معجزه آساست که بکار بستن آن مسیر، طرحها و برنامه های طب عملی و جراحی را تغییر خواهد داد، زیرا روزه راه تازه ای به روی دانش پزشکی میگشاید؛ و سلاح موثری برای مبارزه با بیماریها به این دانش میبخشد، سلاتحی که میتوان آن را از راههای گوناگون مورد استفاده قرار داد تا انسان را در مبارزه با علت بیماریها برای بهبود بیماران به نتیجه مطلوب و آشکار رسانند. »

با روزه و امساک میتوان بیماریها را بهبود بخشید و معالجه کرد. البته در صورتی که با اعتدال و زیاده روی مقرون باشد و در هنگام سحر و افطار در خوردن و آشامیدن افراط نشود. بررسی فواید بهداشتی و طبی روزه در این مختصر نمی گنجد، آنانکه به توضیح بیشتر علاقمندند میتوانند به کتابهایی که در این زمینه تألیف شده است مراجعه نمایند. باید توجه داشت، بر خلاف تصور کوتاه اندیشان، روزه هیچگونه ضرری برای افراد سالم مکلف ندارد و اگر کسی بیمار باشد و نتواند روزه بگیرد و با این کار بیمار تر شود و یا روزه باعث گردد که بیماریش ادامه یابد کار حرامی مرتکب شده و روزه اش نزد خدا پذیرفته نیست، بیماری که روزه برای او ضرر دارد نباید روزه بگیرد و فقط لازم است در روزهای دیگر قضای آن را بجا آورد و جبران کند.

 افراد سالم باید بدانند که روزه نه تنها زیانی برایشان ندارد بلکه چنان که گفتیم، موجب تندرستی و صحت مزاج است و بگفته برخی شکم پرستان که خود روزه نمیگیرند و دیگران را نیز از روزه باز میدارند و تلقین میکنند که روزه موجب زخم معده میشود، نباید اعتنا کرد، اینگونه دروغها تنها بهانه افراد سست عنصری است که که اسیر شکم خویشند و از عزم و اراده انسانی در آنان خبری نیست. « روزه باعث استراحت معده است و در حال روزه اسید معده بجای غذا به وسیله صفرا خنثی میشود و زخم ایجاد نمیگردد»

بسم رب المهدی

سلام

****

بررسی دیدگاه گروهی از زنان کیاکلای قائم شهر با دامنه تحصیلی کم سواد تا دیپلم در ارتباط با بهداشت و اسلام

شرکت کنندگان اظهار داشتند

اسلام و بهداشت

اسلام که دین ماست خیلی بر بهداشت اهمیت میدهد و می گوید النظافه من الایمان و اینکه نصف اسلام پاکیزگی است و دستوراتی دراین زمینه می دهد.

حفظ سلامت روان

مثلا اگر مشکلی برایم پیش بیاید با قرآن خواندن و صلوات فرستادن و توکل به خدا مشکل خود را حل می کنم و از این راه آرامش فکری نصیبم می شود و اضطرابم کم می شود خلاصه دین و مذهب خیلی به بهداشت اهمیت می دهد.

بهداشت فردی

سفارش پاکیزگی ازجانب پیغمبر ماست مثلا قبل از نماز به مسواک زدن سفارش شده که ثوابش را دو برابر می کند و یا اینکه یک خانم مسلمان باید قبل از طلوع آفتاب غسل کند و با بدنی پاک به سر زمین زراعی خود برود و زمانی که در حال برداشت برنج است باید پاک باشد.

سلامت خانواده

علاوه بر آن در تقویت و استحکام روابط خانوادگی و اجتماعی توصیه های فراوانی به گذشت کردن، صبر کردن، صله رحم، احترام گذاشتن ... شده است. مثلا اسلام به ما زن ها دستور داده که بدون اجازه شوهر اجازه ندارید از خانه بیرون بروید یا حتی روزه های مستحبی بگیرید و انفاق کنید که این به اعتقاد من خوب است و تابع همسر بودن می تواند روابط بین زن و شوهر را تقویت کند و توصیه اسلام به احسان به والدین در تقویت روابط ما و والدین مان و فرزندان مان تاثیر دارد.

سلامت اجتماعی

روابط اجتماعی نیز نکاتی را به ما پیروانش یاد آور شده است از قبیل بی اجازه به حریم کسی تجاوز نکردن، مهربانی با مردم، خوش خلقی و بخشش با مردم (که در باره مقوله بخشش از ائمه بزرگوار ما سفارشات بسیاری رسیده است.

بهداشت محیط

دین ما از ریزترین تا بزرگترین مسائل را توجه کرده است مثلا توصیه کرده که از تجمع زباله ها در جلوی درب منزل خودداری کنید که موجب فقر و تنگدستی اهل خانه می شود.

بهداشت تغذیه

در مورد غذا، حیوان مردار نجس است و بطور مثال اگرمرغی در حال ذبح کردن خونی از آن نیامد آن حیوان نجس است و نباید خورده شود یا توصیه شده که قسمتهایی از بدن بعضی حیوانات باید قبل از مصرف گرفته و دور ریخته شود یا جدیدا در رساله به نکته ای برخوردم که می گفت هر گونه گوشتی که خریداری می شود باید قبل از مصرف شسته شود و در صورت نشستن کراهت دارد و سبب کبودی دور چشم می شود که واضح است که مذهب و دین ما چقدر به مسائل بهداشتی اهمیت می داده است.

شكی نیست كه اسلام بیشتر و بیشتر از هر ادیان و مكاتب دیگر به بهداشت و پاكیزگی اهمیت داده و آن را نشانه ایمان می داند و به تبعیت از آن، پیامبر اكرم (ص) و ائمه معصومین (ع) هم در گفتار و كردارشان همیشه الگوی مردم در این باره بوده اند، بنابراین جا دارد در آموزش بهداشت جامعه بعد بهداشتی مذهب تقویت بیشتری شود

****

دل آرام گیرد با یاد خدا

یا علی مدد

(ما یرید الله لیجعل علیكم من حرج و لكن یرید لیطهركم و لیتم نعمته علیكم) مائده 6"خداوند نمی خواهد برای شما زحمتی ایجاد كند ، بلكه می خواهد شما را پاكیزه گرداند و نعمت خود را بر شما تمام كند."یكی از امتیازات دین اسلام ، نظافت و پاكیزگی و حفاظت محیط زیست ار آلودگی است ، تا آنجا كه نظافت را جزئی از ایمان قرار داده و فرموده است: "النظافة من الایمان" و "ان الله یحب المطهرین"نظافت از ایمان است و خداوند پاكیزگان را دوست دارد. امروزه با پیشرفت بشر در علوم و بهداشت و كشف میكروب و تهیه دستگاه های لابراتوار ، اهمیت مسئله ی نظافت و ارتباط آن با سلامتی انسان به خوبی آشكار شده است.بسیاری از مسائل طهارت و نظافت اسلامی كه امروز برای ما امری عادی به نظر می رسد تا یك قرن پیش ناشناخته بود و اروپاییان تا قرن 16 میلادی نه تنها به این مسائل آشنا نبودند ، بلكه فرسنگ ها از نظافت و پاكیزگی به دور بودند ، به طوری كه در خانه هایشان توالت وجود نداشت و مردم زباله های خود را در كوچه ها می ریختند."استاد دریبر" در كتابش "منازعه بین علم و دین" می نویسد: "در این زمان (عصر تمدن اسلامی) مردم پاریس معنای نظافت را نمی دانستند و مدفوعات حیوانات و آشغال های آشپزخانه ها را در جلوی اتاق های خود می ریختند و بوی تعفن و مسموم كننده از آن بلند بود."همچنین اروپاییان حمام نمی گرفتند و آن را كاری زنانه می شمردند تا این كه در اثر جنگ های صلیبی میان اروپاییان و مسلمانان ، آن ها با حمام و نظافت آشنا شدند."ویل دورانت" در كتاب "تاریخ تمدن" خود می گوید: یكی از ثمرات جنگ های صلیبی ، رواج حمام های عمومی بخار در اروپا به تقلید از گرمابه های مسلمین بود.حتی در همین زمان حاضر اگر به زندگی اروپاییان نزدیك شویم ، می بینیم كه هنوز در بسیاری از آن ها برخی از عادات و رسوم قدیم به جای مانده كه نشانه ی تأخر آن ها از تمدن اسلامی است. چنان كه به هنگام استحمام و شستن ظروف ، بدن و ظرف را آب نمی كشند و در توالت ها به جای شستشو با آب از دستمال كاغذی استفاده می كنند.

منبع :حفاظت محیط زیست

امام صادق(ع):1- تا هنگامی که بدنت تحمل درد را دارد از استعمال دوا پرهیز کن2- کسیکه سلامیش از بیماری اشکارتر باشد با وجود این خود را به چیزی مداوا کند و بمیرد من از او بیزارم و چنین کسی در هلاک خویش اعانت کرده است.3- کم آب بیاشامید که زیاد آن هر مرضی را تقویت می کند، برای پیر فرتوت سزاوار است که نخوابد مگر آنکه شکمش از غذا پر باشد چرا که این کار خوابش را گوارا تر و فضای دهان و مجاری تنفس را خوشبوتر می کند.4- خوردن چیزی که از روی اشتها نباشد حماقت و نادانی می آورد ، پی تا کاملاً گرسنه نشده ای غذا نخور.5- هر مرضی اغلب از رودل است مگر تب که گاهی خود بخود عارض می شود.

6- چون غذا می خوردی حلال آنرا انتخاب کن و بنام خدا شروع کن و حدیث رسول خدا را یاد کن که فرمود : آدمیزاد هیچ ضرفی را پر نمی کند که بدتر از شکمش باشد، پس وقت خوردن که از آن چاره نباشد، یک سوم شکم را غذا و ثلث دیگر را برای آب و ثلث سوم را برای تنفس بگذار.

7- راه رفتن بیممار را بیشتر ناتوان می سازد.

8- خواب اسایش بدن است و سخن گفتن آسایش روح و سکوت راحتی خرد است، در آنچه صلاح بدن است اسراف نیست، اسراف در چیزهائی است که موجب اتلاف مال یا ضرر بدن باشد.

10- داخل حمام نشوید مگر اینکه چیزی از طعام در شکمتان باشد که به آن حرارت معده فرو نشیند و اینکار قوای بدن را بهتر نگه می دارد و نیز با شکم پر داخل حمام نشوید

11- تب به وسیله سه چیز از بدن خارج می شود: بوسیله عرق کردن و از راه شکم و بوسیله قی (استفراغ)کردن.

پیامبر اكرم (ص ) مى فرماید:
ان الاسنان و هى جوهرة صافیة یتلوث بصحبة مضغ الطعام فیغیربها رائحة الفم و یتولد منها الفساد فى الدماغ . فاذا استاك زال عنها الفساد و عادت الى اصلها.(87)
دندانها كه صاف و زیبایند واسطه جویدن غذا كثیف و آلوده مى شوند و كم كم بوى دهان تغییر مى یابد و ایجاد فساد در قواى دماغیه مى نماید. وقتى كه انسان مسواك نماید فساد از بین مى رود، و دندان دو مرتبه تمیز و پاكیزه مى گردد.

پیامبر اكرم (ص ) مى فرماید:

تخللوا فانها من النظافة ، و النظافة من الایمان ، و الایمان مع صاحبه فى الجنة
دندانهاى خود را خلال كنید، زیرا خلال كردن جزء نظافت است و نظافت از ایمان است و شخص با ایمان داخل بهشت مى شود.
(خلال ، چوب باریكى است ، كه به وسیله آن ذرات غذا را از لابلاى دندانها بیرون مى كنند) امام حسین (ع ) چنین میفرمود:
كان امیرالمومنین یامرنا. اذا تخللنا ان لا نشرب الماء حتى نمضمض ثلاثا

پدر ما بما دستور مى داد بعد از خلال دندان ها، سه مرتبه آب را در دهان بگردانیم و بریزیم (مضمضه كنیم ) سپس آب بیاشامیم .

رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم نمونه‏ی اعلای تمیزی و آراستگی بود . در لباس پوشیدن نیز به این نکته توجه داشت و در مورد نظافت جامه می‏فرمود: «من اتخذ ثوبا فلینظفه‏» . ⁽⁸⁾

لباس سفید، خود به خود طوری است که چرک و آلودگی زودتر در آن معلوم می‏شود، و انسان مقید به سنت نبوی نظافت، به شستن و تمیز کردن آن روی می‏آورد . به علاوه انبساط خاطر و باز شدن روحیه نیز از فواید پوشیدن لباس روشن و سفید است .