تبیان، دستیار زندگی

محمد علی دشتی متخلص به فایز از شاخص ترین دو بیتی سرایان ادب فارسی است که در حدود صد واندی سال پیش در منطقه ی دشتی بوشهر می زیسته است. کمتر کسی است که در جنوب و به ویژه بوشهر حداقل چند دوبیتی فایز را از حفظ نداشته باشد. به عقیده ی من علت این امر بر می گردد به  سادگی زبان وصمیمیتی که در دوبیتی های او  موج میزند. همین ویژگی است که باعث شده دوبیتی های او را پیر وجوان٬زن ومرد٬ باسواد وبیسواد از بر داشته باشند.  فایز خود از جنوب برخاسته از جایی که نه هوای مصفایی دارد و نه آب گوارایی تا با قصیده وغزل به توصیف و تمجید آن بپردازد ونه زندگی سخت و مشقت بار در چنین اقلیمی  و از همه مهمتر ظلم وجور خوانین برای مردم جنوب دل و دماغی برای خواندن چنین اشعاری می دهد. پس کدام قالب بهتر از دوبیتی می تواند به صورت مختصر ومفید حرف دل فایز را بیان کند که بر دل مردم خسته ی جنوب نیز بنشیند. دوبیتی های فایز بوی عشق می دهند بوی عشقی پاک وبی آلایش.گاه  به سادگی وبا صفای باطن ارادت و عشق خود به معشوق را بیان میکند.

سحرگه زورق سیمین مهتاب

چو در دریای اخضر گشت غرقاب

بت فایز ز هامون سر برآورد

دوباره شد شب مهتاب احباب

به رخ جا داده ای زلف سیه را

به کام عقرب افکندی تو مه را

که دیده عقرب جراره فایز

زند پهلو به ماه چهارده را

اگر خواهی بسوزانی جهان را

رخی بنما بیفشان گیسوان را

بت فایز اشارت کن به ابروت

بکش تیغ و بکش پیر و جوان را

مزن شانه به زلف پر شکن را

مپوش از سنبل تر یاسمن را

دل فایز وطن دارد در آن زلف

مکن دور از وطن اهل وطن را

بگو آن قاصد نیکو لقا را

ببر بر دوستان پیغام ما را

همان ساعت که دیدی یار فایز

به خاطر آوری این بینوا را

بتا آهسته تر بردار پا را

از این دام بلا بر دار ما را

سراغ نیمه جان داری ز فایز

بیا بستان سر منت خدا را

بهار آمد گلستان شد مطرا

شدند از نو عنا دل مست و شیدا

جوانی کاش فایز بد چو گلشن

که هر ساله شدی سرسبز و خضرا

به زیر پرده آن روی دل آرا

بود چون شمع در فانوس پیدا

دل فایز چو پروانه به دورش

مدامش سوختن باشد تمنا

خوش آن ملک و خوش آن دلبر خوش آنجا

خوش آنجایی که دلبر کرده ماوا

بت فایز بود هر جا بهشت است

چه ترکستان چه هندستان چه بطحا

مرا خلد برین دی بودیم جا

کنونم دوزخ است امروز ماوا

نمانده دی نماند فایز امروز

خدا داند چه باشد حال فردا...