یك نكتهى دیگر، انتخاب و گزینش كتاب است. كتاب، محصول فكر و مغز و تجربه و هنر و ذوق یك كسى است یا كسانى است كه این كتاب را تهیه و تولید كردهاند. لزوماً هر كتابى مفید نیست و هر كتابى غیرمضر نیست. بعضى كتابها مضر است. مجموعهاى كه متصدى امر كتاب است، نمیتواند با اتكاء به این فكر كه ما آزاد میگذاریم، خودشان انتخاب كنند، هر كتاب مضرى را وارد بازار كتابخوانى كند - همچنان كه داروهاى مسموم را، داروهاى خطرناك را، داروهاى مخدر را متصدیان امور این داروها آسان و بىقید در اختیار همه نمیگذارند؛ از دسترس دور نگه میدارند؛ گاهى هشدار میدهند - این یك خوراك معنوى است؛ اگر فاسد بود، اگر مسموم بود، اگر مضر بود، ما به عنوان ناشر، به عنوان كتابدار، به عنوان كتابخانهدار، به عنوان متصدى پخش - به هر عنوانى كه با كتاب ارتباط دارد - حق نداریم این را در اختیار افرادى قرار بدهیم كه آگاه نیستند، ملتفت نیستند؛ كه این در فقه اسلام، یك فصل مخصوص به خود دارد. پس باید مراقبت كرد. باید كتاب خوب را، كتاب سالم را در اختیار گذاشت. بیشتر هم باید توجه كرد به این كه آن كتاب بتواند هم پرورش فكرى بدهد، هم راه درست را در اختیار بگذارد. بنابراین در كنار برنامهى مطالعاتى، توجه به این نكته هم لازم است.
ما به عنوان ملت ایران و به عنوان یك ملت مسلمان، ارتباطمان با كتاب، ارتباط بنیانى و عمیق و كهن است. ما امروز و دیروز با مقولهى كتاب آشنا نشدهایم. در كشور ما، بخصوص بعد از انتشار اسلام، كتابخانههاى عظیم، مجموعههاى علمى، مكتوبات باارزش، یك سابقهى كهن تاریخى دارد. ما ملتى هستیم كه با كتاب خیلى سابقه داریم؛ در طول قرنهاى متمادى با كتاب انس داشتهایم. البته آن روزها دسترسى به كتاب آسان نبود. استنساخ كتابهاى خطى دشوار بود، اما در عین حال كسانى كه اهل بودند، شایسته براى استفادهى از كتاب بودند، چه مجاهدتها میكردند. خواندهایم و مكرر شنیدهایم كه كسانى به یك كتاب احتیاج داشتند، دارندهى كتاب بخل میورزیده و نمیداده است؛ بعد با التماس، با زحمت، یك شب، دو شب این كتاب را امانت گرفتند، شب و روز نخوابیدند، استراحت نكردند، براى اینكه این كتاب را استنساخ كنند و یك نسخهى آن را در اختیار خودشان داشته باشند. از این قبیل فراوان است. امروز این موانع برطرف شده است. پیشرفت علم، تولید كتاب، تكثیر كتاب، انتشار كتاب را آسان كرده. ما امروز بایستى با توجه به این سابقهى كهن، جایگاه خودمان را در نشر كتاب، در استفادهى از كتاب، بالا ببریم.
تولیدكنندگان كتاب هم بایستى به این معنا توجه كنند. در تولید كتاب - چه تولید به معناى ایجاد كتاب، چه تولید به معناى ترجمهى كتاب، چه تولید به معناى نشر كتاب و در اختیار این و آن قرار دادن - به نیازها و خلأهاى جامعه نگاه كنند؛ خلأهاى فكرى را، نیازهاى فكرى را بشناسند، انتخاب كنند، سراغ آنها بروند. ما مىبینیم در مجموعهى كتاب و بازار كتاب، گاهى اوقات هدایتهاى همراه با انحراف را دنبال میكنند؛ بخصوص سراغ مسائلى میروند كه براى ذهنیت جامعه، براى ذهنیت كشور، چه از لحاظ جنبههاى اخلاقى، چه از لحاظ جنبههاى دینى و اعتقادى، چه از لحاظ جنبههاى سیاسى، زیانبخش است. انسان بوضوح مشاهده میكند كه در بازار كتاب، در مجموعهى كتاب، دستهائى فعالند؛ یك چیزهائى را وارد كنند، ترجمههائى را به وجود بیاورند، با مقاصد سیاسى؛ ظاهرش هم فرهنگى است، اما باطنش سیاسى است.
به شما عرض كنم؛ بسیارى از كارهائى كه در مقولهى فرهنگ در كشور ما از سوى بیگانگان، دشمنان، معارضان اسلام و نظام اسلامى ترویج میشود، ظاهرش فرهنگى است، اما باطنش سیاسى است؛ این را انسان مشاهده میكند. مجموعهى دستاندركاران امر كتاب - چه شما كه كتابدارید، چه مدیریت كتابخانهها، چه آن كسانى كه در وزارت ارشاد مسئول این كارند، چه خود ناشران محترم - باید توجه كنند كه مواد تغذیهى معنوى سالم، مفید و مقوى بایستى در سطح جامعه منتشر شود. امروز خوشبختانه سطح سواد و امكان استفاده از كتاب، وسیع و گسترده است؛ از این امكان باید استفاده كرد.