تبیان، دستیار زندگی

 صبر بسیار بباید پدر پیر فلک را

تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید 

به نام خدا

همزمان با میلاد سیدة نساء العالمین ، میلاد پر برکت فرزند ایشان حضرت امام خمینی (ره) هم هست

انجمن حوزه علمیه بر خود تکلیف می داند در این راستا اطلاع رسانی لازم را انجام دهد

شما هم اگر از امام (ره) بزرگ پرچمدار حوزه مطلبی از اینترنت و اطلاع خودتون دارید

ما را یاری رسانید

امام خمینی (ره)، حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی

در بینش امام خمینی ره حکومت اسلامی، «شعبه ای از ولایت مطلقه رسول الله »، «یکی از احکام اولیه اسلام» و « مقدم بر احکام فرعیه و حتی نماز و روزه و حج است.» [1]

از نظر ایشان حکومت، اصل و محور است و احکام و قوانین اسلامی از شئون آن محسوب می شود و دارای هدف تبعی و ابزاری در جهت اجرای حکومت و گسترش عدالت است، امام خمینی ره می فرماید: اسلام، عبارت از حکومت به همراه همه شئون آن می باشد و در واقع هدف ذاتی و اصلی، عبارت از حکومت است و این¬ها ابزاری در جهت اجرای حکومت و بسط عدالتند. [2]

امام خمینی ره در تفقه خود، با توجه به محوریت حکومت، همواره مصالح نظام اسلامی را در نظر می گرفت، در مقام فتوا و تصمیم گیری، آن را برهر چیزی مقدم می دانست و تبعیت از آن را بر همگان لازم می شمرد. [3] مصلحت نظام، در نظر امام خمینی ره « از امورمهمه ای است که گاهی غفلت از آن موجب شکست اسلام عزیز می گردد.» [4] از این رو، در فرمان خود به مجمع تشخیص نظام، جهت گیری لازم را این گونه ترسیم کرد:

امروز جهان اسلام، نظام جمهوری اسلامی ایران را تابلوی تمام نمای حل معضلات خویش می دانند، مصلحت نظام و مردم امور مهمه ای است که مقاومت در مقابل آن ممکن است، اسلام پابرهنگان زمین را در زمان های دور و نزدیک زیر سئوال برد و اسلام آمریکایی مستکبرین و متکبرین را با پشتوانه میلیاردها دلار توسط ایادی داخل و خارج آنان پیروز گرداند. [5]

نمایه امام خمینی ره، حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی با 14 نمایه فرعی و 187 مطلب شامل: 180مقاله و 7 پرسش و پاسخ

به بررسی موضوع حکومت اسلامی و مصداق فعلی آن یعنی جمهوری اسلامی از دیدگاه امام خمینی ره می پردازد.


[1] صحیفه نور، ج20، ص 170.

[2] کتاب البیع، ج2، ص 472.

[3] صحیفه نور، ج21،ص 112 و 116.

[4] همان، ج 20، ص176.

[5] صحیفه نور، ج19، ص 160.

امام خمینی (ره)، ولایت فقیه و مرجعیت

پس از رحلت مرحوم آیت الله العظمی بروجردی، جمع زیادی از مریدان و شیفتگان علم و فضیلت، با اصرار از ایشان در خواست چاپ رساله علمیه نمودند، ایشان اجابت ننمود و تنها حاشیه خود بر وسیلة النجاة مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی و سپس حاشیه بر عروة الوثقی را اجازه چاپ دادند. پس از در گذشت مرحوم آیت الله حکیم برازندگی امام خمینی ره در پیروزی بر قدرت پهلوی در سال 1357 ه.ش و در نوردیدن ایشان در این سال، تاج و تخت سلطنت دو هزار و پانصد ساله را ، و اعلام نظام جمهوری اسلامی ایران، اکثریت مردم در امر تقلید به ایشان رجوع نمودند. [1]

قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و پیش از پدیدار شدن حکومت دینی، حضور مراجع مختلف چندان مسأله انگیز نبود. مردمان در احکام دینی خویش، آن را که اعلم و اصلح می شناختند به مرجعیت دینی خویش بر می گزیدند. مقلدان با تساهل و تسامح، در کنار یکدیگر می زیستند. احکام مراجع خویش را، مبنای زندگی عملی خویش قرار می دادند. اختلافات مراجع را در فهم فروع دین، طبیعی و معمولی می انگاشتند و به دور از کشاکش و تنازع عمل دینی خویش را سامان می دادند.

برپایی حکومت دینی، باعث طرح مسئله چگونگی هم سازی بین فتوای رهبری و مرجعیت دینی شد، دیدگاه امام خمینی ره در حل این مسئله مبتنی بر تئوری ولایت فقیه بود. این نظریه توانایی آن را دارد که این گونه ناهمسازی را به حداقل برساند. بنای زندگی اجتماعی بر مبنای نظر رهبری، در عین حرمت مراجع و آزادی ابراز فتوا در حوزه های مختلف زندگی، می تواند مسیر جامعه دینی را مشخص و بدون مشکل کند. مطابق این نظریه، زندگی اجتماعی را نبایستی براساس فتاوی قرار داد، بلکه باید بر مبنای فتوای رهبری امور جاری و ساری شود. در غیر اینصورت، نظام اجتماعی دچار اختلال تئوریک و دینی خواهد شد، زیرا با توجه به آزادی اجتهاد، وجود مراجع متعدد و اختلافات گوناگون فتوایی، نظام اجتماعی ضربه خواهد دید. [2]

در این نمایه در ضمن 3 نمایه فرعی و 33 مقاله به بررسی مسئله مرجعیت امام خمینی ره، دیدگاه معظم له درباره ولایت فقیه و نقش مجلس خبرگان می پردازیم.


[1] معارف و معاریف، ج 5، ص 222 و 223.

[2] حکومت اسلامی در کوثر زلال اندیشه امام خمینی ره، ص 43و 44.

امام خمینی (ره) و سیاست

امام خمینی ره سیاست را به منزله ی هادی و راهنمایی می داند که جامعه را به طرف آن اعمال و رفتاری، که خیر و صلاح ملت و جامعه در آن است هدایت می کند و این سیاست مختص به انبیاء است که به تبع آن به علمای اسلام نیز می رسد:

سیاست این است که جامعه را هدایت کند و راه ببرد؛ تمام این مصالح جامعه را در نظر بگیرد و اینها را هدایت کند به طرف آن چیزی که صلاح شان است، صلاح ملت است، صلاح افراد است و این مختص انبیاء و اولیا است و دیگران این سیاست را نمی توانند اداره کنند، این مختص انبیاء و اولیاء است و به تبع آن علمای بیدار اسلام. [1]

همچنین امام خمینی ره بر خلاف بعضی ها هرگز سیاست را به معنی خدعه، نیرنگ و فریب بکار نبرده اند لذا پس از آزادی از زندان د ر سال 1342ضمن ایراد یک سخنرانی و بیان خاطره ای از زندان، چنین می فرماید:

یک نفر از اشخاصی که میل ندارم اسمش را ببرم آمد اینجا گفت: آقا سیاست عبارت است از دروغ گفتن، خدعه و نیرنگ و خلاصه پدر سوختگی است و آن را شما برای ما بگذارید چون موقع مقتضی نبود و نخواستم با او بحثی بکنم گفتم از اول وارد این سیاست که شما می گویید نبوده ایم. [2]

امروز چون مقتضی است می گویم اسلام این نیست، والله اسلام تمامش سیاست است، اسلام را بد معرفی کرده اند، سیاست مدن از اسلام سرچشمه می گیرد. سیاست خدعه نیست؛ سیاست یک حقیقتی است، سیاست یک چیزی است که مملکت را اداره می کند، خدعه و فریب و اینها نیست، اینها همه اش خطاست، اسلام سیاست است، طبیعتِ سیاست است، خدعه و فریب نیست. [3]

این نمایه مشتمل بر 5 نمایه فرعی و 79 مقاله به بیان نظریات امام خمینی ره در مسائل مختلف سیاسی می پردازد.


[1] جلوه های سیاست اسلامی با الهام از اندیشه های سیاسی امام خمینی ره، ص 17،به نقل از کتاب گذری بر اندیشه سیاسی امام خمینی ره، ص 35.

[2] صحیفه نور، ج 1، ص 99، به نقل از کتاب گذری بر اندیشه سیاسی امام خمینی ره، ص 35.

[3] صحیفه نور، ج1، ص 65، به نقل از کتاب اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی ره، ص 47.

ولایت و رهبری در یک نگاه

امام خمینی (ره) و آیة الله خامنه ای

آیت الله خامنه ای بسیار مورد توجه حضرت امام قرار داشت و امام خمینی او را از دوستان متعهد خود و بازوی توانای انقلاب اسلامی می دانست و در جواب نامه آیت الله خامنه ای چنین مرقوم فرمود:

..اینجانب [امام خمینی ره ] که از سال های قبل از انقلاب با جنابعالی [ آیت الله خامنه ای] ارتباط نزدیک داشته ام و همان ارتباط بحمد الله تعالی تا کنون باقی است، جنابعالی را یکی از بازوهای توانای جمهوری اسلامی می دانم و شما را چون برادری که آشنا به مسائل فقهی و متعهد به آن هستید و از مبانی فقهی مربوط به ولایت مطلقه فقیه جدا جانبداری می کنید، می دانم و در بین دوستان و متعهدان به اسلام و مبانی اسلامی از جمله افراد نادری هستید که چون خورشید روشنی می دهید. [1]

چنانچه خلف صالح امام خمینی ره نیز با ارادتی کامل به امام، انقلاب اسلامی را بدون نام امام خمینی ره ناشناخته می داند:

..انقلاب اسلامی، بی نام خمینی، در هیچ جای جهان شناخته نیست چرا که آغازگر زمزمه انقلاب اوست و هم اوست که آن را در لحظات سخت و دشوار رهبری کرده و از تنگناها گذرانیده و از انقلاب اسلامی مردم ایران، پدیده ای عظیم و اسوه ای جهانی پدید آورده است... او احیاء کننده بینش دینی و برافروزاننده شعله ی ایمان و آفریدگار عظیم ترین حماسه ی مردمی دوران ماست. [2]

... امام خمینی یک حقیقت همیشه زنده است، نام او پرچم این انقلاب و راه او راه این انقلاب و اهداف او اهداف این انقلاب است. [3]

این نمایه با 12 مطلب این ارتباط محکم و نزدیک رابیان می نماید.


[1] صحیفه نور، ج 20، ص 173، 17/11/66، به نقل کتاب سخن آفتاب، ص 260.

[2] صحیفه نور، ج 1، مقدمه حضرت آیت الله خامنه ای، به نقل از کتاب سخن آفتاب.

[3] پیام مقام معظم رهبری به مناسبت سالگرد رحلت امام خمینی ره، 10/3/69، به نقل از کتاب سخن آفتاب، ص 206

اندیشه ها و دیدگاه های امام خمینی (ره)

او [ امام خمینی ره] مانند پیامبران، با وجود خود دین، سیاست، انقلاب، خدا و مردم را یکجا به بیننده ی کاوشگر ارائه می دهد و قیام او، قیام انبیاء الهی را به یاد می آورد. [1]

امام خمینی ره رهبر کبیر انقلاب اسلامی، مرجعی بی نظیر و فیلسوفی توانا که جامع معقول و منقول بود. و اتحادی از فقه، عرفان، فلسفه و سیاست را درون خود پدید آورد. ایشان نه با اشتغال به فلسفه، از فقه یا عرفان دور شد و نه با عرفان از فقه و فلسفه ونه با فقه، از آن دو و نه همه این علوم، از ریاضیات و نجوم ، در منظومه فکری ایشان، فلسفه، حجاب است اما نه مردود. معظم له همه این گام ها را ضروری می داند، فقه را گام ضروری نخستین می داند که اگر پایه در تعقل نیابد عقیم است. ایشان به نوعی وحدت میان علوم باور دارد که هر کدام به طریقی راهنمای انسان به چشمه هایی از معرفت الله هستند. [2]

امام خمینی ره تفکر فلسفی و تلقی عرفانی خود را از مبدأ هستی، به تمام اندیشه ها و رفتارهای فردی و اجتماعی خویش پیوند زد، و می فرمود: «عالم محضر خداست».

«همه ی عالم و حرکات را اسم الله و تمامی عالم راجلوه حق» می دانست [3] این تفکر در عملکرد سیاسی ایشان نیز سریان می یابد و تسلیم مطلق در برابر خداوند و بی باکی در برابر هر قدرتی جز او، او را به منش سیاسی تبدیل کرده و در برابر همه قدرتهای استعماری و عوامل داخلی آنها، همزمان موضع واحد و قاطعی اتخاذ می نمود. با توجه به همین دیدگاه هدف از مبارزه و انقلاب اسلامی را هدفی مذهبی می دانست و می فرمود: « تمام مقصد ما مکتب ماست».

امام خمینی ره مرجعی عالم به زمان خویش بود که نه تنها با بدعت ها و انفعال فکری و استخفاف در برابر شگفتی های عصر علم و تکنولوژی، بلکه پیش ازآن با تحجر و مقدس مآبی در ستیز بود.

امام خمینی ره احیاگر تفکر دینی و پیوند دهنده دین و سیاست در عصر حاضر بود که در این نظریه از اسلاف خویش به ویژه مرحوم آیت الله مدرس الهام می گرفت و تفکر جدایی دین از سیاست را دسیسه ای استعماری و یکی از ریشه های نگون بختی مسلمانان می شمرد، که آنها را از مداخله د ر سر نوشت خویش و یا تشکیل دادن حکومت اسلامی بر حذر می دارد. [4]

« شعار سیاست از دین جداست، از تبلیغات استعماری است که می خواهند ملتهای مسلمان را از دخالت در سرنوشت خویش باز دارند.» [5]

این نمایه با 6 نمایه فرعی حاوی 169 مطلب شامل 158 مقاله و 11 پرسش و پاسخ به بررسی ابعاد مختلفی از اندیشه های امام خمینی ره می پردازد.


[1] صحیفه نور، ج1، مقدمه آیت الله خامنه ای بر صحیفه نور، به نقل از کتاب سخن آفتاب، ص 92.

[2] تفسیر سوره حمد، امام خمینی ره.

[3] تفسیر سوره حمد، امام خمینی ره.

[4] ر.ک. دائرة المعارف تشیع، ج 7، ص 276و275.

[5] صحیفه نور، ج 4، ص 33، به نقل از کتاب گذری بر اندیشه سیاسی امام خمینی ره، ص 45.

امام خمینی (ره) و مردم

امام خمینی ره مردم را همراه، یار و پشتیبان جمهوری اسلامی و مسئولین را خدمتگزار آنها می دانست. معظم له می فرمود:

باید تمام اموری که انجام می دهید متوجه باشید که در محضر خداست و مسئولیت شما دارید، مسئولیت اینجا هم دارند لکن آن مهمش مسئولیت الهی است.

یا - در - فرض بفرمایید که هر یک از این ادارات دولتی که هست، که می خواهند خدمت کنند به مردم، از آن کسی که دم در هست، پیش خدمت هست، تا آنجایی که مثلا جای رئیس هست، باید توجه داشته باشند که همه خدمتگزار این خدمتگزار مردم هستند، همه اجیر این مردم هستند ، اجرت از اینها دارند می گیرند برای خدمت و باید با مردم رفتارشان رفتار انسانی – اسلامی باشد... [1] دولت، استانداران و فرماندارها در هر جایی که هستند باید به مردم خدمت کنند. وقتی ما خدمتگزار ملت شدیم، ملت هم پشتیبان ما خواهد شد و در این صورت است که طمع خارجیها قطع خواهد شد، چرا که همیشه اجانب بنایشان بر این است که از داخل، کارها را خراب کنند و اتحاد مردم را از بین ببرند، اختلاف ایجاد کنند و بعد به ایادی داخلی شان دستور دهند تا مقاصد پلید آنها را پیاده نمایند... عمده این است که ما به اسلام خدمت کنیم. خدمت به ملت، خدمت به اسلام است. خدمت به دولت، خدمت به اسلام است. و امروز هر خدمتی که انجام دهیم، خدمت به اسلام است. هر خدمتی که مردم به آن احتیاج داشته باشند، خدمت به اسلام است. وقتی قرار گذاشتیم که به اسلام خدمت کنیم، خدای تبارک و تعالی هم ما را تنها نمی گذارد و نمی گذارد گرفتار شویم. برای اینکه گرفتاری از خود انسان است، از خارج نیست. تا در داخل ملت یک کرم زدگی پیدا نشود خارجیها نمی توانند کاری انجام دهند. و بحمد الله امروز ما از داخل اطمینان داریم و با اطمینان باید به مردم خدمت کنیم و دیگر نباید بگوییم حال انقلاب است. نه، دیگر حال آرامش است، حال خدمت به مردم و جامعه است، حال خدمت به اسلام است، حال این است که مردم مطمئن باشند و نسبت به همه چیزشان اطمینان داشته باشند... [2] همه می دانید و باید بدانیم مادامی که ملت پشتیبانی مجلس و دولت و قوای مسلح هستند و دولت و مجلس و قوای مسلح در خدمت ملت بویژه قشرهای محروم می باسند، و جلب رضای خداوند را در این خدمت متقابل، می نمایند، هیچ قدرتی توانایی آسیب رساندن به این نظام مقدس را ندارد واگر خدای نخواسته یکی ازاین دو یا هر دو از خدمت متقابل دست بردارند شکست جمهوری اسلامی و اسلام بزرگ، اگر چه در دراز مدت، حتمی است. بنابر این ترک این خدمت متقابل که به شکست اسلام و جمهوری اسلامی منتهی می شود از بزرگترین گناهان کبیره است که باید از آن اجتناب شود، چنانچه این خدمت از واجبات بزرگ است که باید به آن قیام نمایند... [3] و بالاخره ما مردم را لازم داریم، یعنی این مردمند که این جمهوری را به اینجا رساندند و این مردمند که باید این جمهوری را راه ببرند تا آخر. [4]

و در وصیت نامه الهی و سیاسی امام خمینی ره علاوه بر وصیت به خدمت به محرومان و مستضعفان، خطاب به ملت خود اینگونه مرقوم داشت: ... و وصیت من به ملت شریف آن است که در تمام انتخابات چه انتخاب رئیس جمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و چه انتخاب خبرگان برای تعیین شورای رهبری یا رهبر در صحنه باشند و اشخاصی که انتخاب می کنند روی ضوابطی باشد که اعتبار می شود...

این نمایه با 3 نمایه فرعی و 38 مطلب شامل 35مقاله و 3 پرسش و پاسخ به بررسی دیدگاه نقش مردم در دیدگاه امام خمینی ره در جمهوری اسلامی می پردازد.


[1] بیانات امام خمینی ره در دیدار با وزیر کشور و فرمانده ژاندارمری، 17/5/1361، صحیفه نور، ج 16، ص 244، به نقل از کتاب جایگاه مردم در نظام اسلامی از دیدگاه امام خمینی ره، ص 59.

[2] بیانات امام خمینی ره در دیدار باوزیر کشور و معاونین این وزارتخانه و استانداران، 1/10/1361، صحیفه نور، ج17، ص 118، به نقل از کتاب جایگاه مردم در نظام اسلامی از دیدگاه امام خمینی ره، ص60 و 61.

[3] پیام امام خمینی ره به مناسبت آغاز پنجمین سال رسمیت جمهوری اسلامی، صحیفه نور، ج 17،ص 225، به نقل از کتاب جایگاه مردم درنظام اسلامی از دیدگاه امام خمینی ره،ص 166.

[4] بیانات امام خمینی ره، در دیدار با رئیس جمهور و اعضای دولت، 4/6/1363،صحیفه نور، ج 19، ص 36، به نقل از کتاب جایگاه مردم در نظام اسلامی از دیدگاه امام خمینی ره، ص 166.

امام خمینی (ره) و زنان

در اندیشه امام خمینی ره « زن مربی جامعه است، از دامن زن انسانها پیدا می شوند، مرحله اول مرد و زن صحیح، از دامن زن است. مربی انسانها زن است. سعادت و شقاوت کشورها بسته به وجود زن است. زن با تربیت خودش انسان درست می کند و با تربیت صحیح خودش کشور را آباد می کند. مبدأ همه سعادتها از دامن زن بلند می شود. زن مبدأ همه سعادتها باید باشد...» [1] نقش زنان در عالم از ویژگیهای خاص برخوردار است. صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و فساد زنان در آن جامعه سر چشمه می گیرد. زن یکتا موجودی است که می تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتش یک جامعه، بلکه جامعه ها، به استقامت و ارزشهای والای انسانی کشیده شوند و می تواند به عکس آن باشد...» [2]

معلم بزرگ انقلاب حضرت امام خمینی قدس سره نقش زن را در انقلاب، چه در پیدایش و چه در استمرار آن و نیز جایگاه او را در تکامل جامعه اسلامی و بلوغ اسلامی و انقلابی آن بسی بزرگ می داشت... [3] ایشان زنان را پشتوانه نظام اسلامی دانسته و می فرمود:

شما بانوان در اینجا ثابت کردید که در پیشاپیش این نهضت قدم برداشتید. شما سهم بزرگی درنهضت اسلامی ما دارید. شما در آتیه برای مملکت ما پشتوانه هستید. از شماست که مردان و زنان بزرگ تربیت می شود. در دامن شما مردان و بانوان بزرگ تربیت می شود. شماها عزیز ملت هستید، پشتوانه ملت هستید... شما برای آتیه مملکت ما جوانان نیرومند تربیت کنید. دامان شما یک مدرسه ای است که در آن باید جوانان بزرگ تربیت بشود. شما فضایل تحصیل کنید تا کودکان شما در دامان شما به فضیلت برسند... [4]

در این نمایه در طی 14 مطلب شامل 13مقاله و 1 پرسش و پاسخ منزلت زن از منظر امام خمینی ره بیان می شود.


[1] پیام به مناسبت روز زن، 25/1/1361، سیمای زن در کلام امام خمینی ره، ص181.

[2] پیام به مناسبت روز زن، 26/2/1358، سیمای زن در کلام امام خمینی ره، ص 181.

[3] پیام مقام معظم رهبری به مناسبت سمینار بررسی شخصیت زن، 3/8/1368، به نقل از کتاب سخن آفتاب، ص 205.

[4] بیانات امام خمینی ره در جمع گروهی از بانوان، 21/1/1358، صحیفه نور، ج 22، ص 219، به نقل از کتاب آزادی در اندیشه امام خمینی ره، ص 125.

امام خمینی (ره)، حوزه و دانشگاه

امام خمینی (ره) حوزه و دانشگاه را مغز متفکر و نیروی محرکه جامعه می دانستند که آماج توطئه ها و تفرقه افکنیهای دشمنان قراردارند، و همواره لزوم هوشیاری و تهذیب در این دو قشر را مورد توجه قرار می دادند معظم له دراین باره می فرمود:

تکلیف همه ما چیست؟ تکلیف مهمی که متوجه به این قشر است و این قشر یعنی روحانیون و دانشگاهی ها و دانشجوها. آن که مغز متفکر جامعه است همین دو طایفه اند، اینها مغز متفکرند، دانشگاهی ها، چه آنهایی که از دانشگاه بیرون آمده اند و حالا وکیل دادگستری شده اند و یا حقوقدان شدند یا هر چیز، چه این قشر روحانی که مشغول تحصیلند یا از تحصیل فارق شده اند و مشغول ترویج و کارهای دیگر هستند، مغز متفکر جامعه شما دو طایفه هستید، و آن قشری که می تواند خنثی کند آن توطئه هایی که با کمال دقت برای شکست دادن نهضت در شرف تکوین است، تکلیف برای شما دو طایفه از سایرین زیادتر است و مسئولیتتان بسیار زیاد، همه مسئولند لکن شما دو طایفه مسئولیتتان زیادتر است. و آنها در صدد هستند که بین شما دو طایفه¬ ای که با هم مربوط شدید و دیگر صحبتی نبود که دانشگاهی کذا و روحانی کذا، همه با هم بودید و پیش بردید بحمد الله و فهمیدید که با باهم بودن پیش می برید، شما دو قشری که مغز متفکر بودید، وقتی با هم مجتمع شدید قشرهای دیگر پیوند کردند با شما، تکلیف شما و این قشر روحانیون و شما آقایان دانشگاهی ها این که دست از هم بر ندارید... [1] ... دانشگاه و حوزه های علمیه روحانیون می توانند دو مرکز باشند برای تمام ترقیات و تمام پیشرفتهای کشور و می توانند دو مرکز باشند برای تمام انحرافات و تمام انحطاطات. از دانشگاه هست که اشخاص متفکر متعهد بیرون می آید، اگر دانشگاه، دانشگاه باشد. اگر دانشگاه واقعا دانشگاه باشد و دانشگاه اسلامی باشد یعنی درکنار تحصیلات متحقق در آنجا تهذیب هم باشد، تعهد هم باشد، یک کشوری را اینها می توانند به سعادت برسانند. و اگر حوزه های علمیه مهذب باشند و متعهدباشند، یک کشور را می توانند نجات بدهند. علم تنها اگر ضرر نداشته باشد، فایده ندارد. وقتی ما یک نظر وسیعی به همه دنیا و به همه دانشگاه هایی که در دنیا هست بیندازیم، تمام این مصیبتها که برای بشر پیش آمده است ریشه اش از دانشگاه بوده، ریشه اش از این تخصصهای دانشگاهی بوده، این همه ابزار فنای انسان و این همه پیشرفتهایی که به خیال خودشان در ابزار جنگی دارند. اساسش از دانشمندانی بوده که از دانشگاه بیرون آمده اند. دانشگاهی که در کنار او اخلاق نبوده است، در کنار او تهذیب نبوده است. و تمام فسادهایی که در یک ملتی یا ملتها پیدا شده از حوزه های علمیه ای بوده که متعهد به دستورات اسلامی نبوده اند. تمام این ادیانی که ساخته شده است از دانشمندان و علما سرچشمه گرفته است؛ علمی که پهلوی او اخلاق و تعهد اسلامی نبوده است، تهذیب نبوده است. دنیا را دانشگاه به فساد کشانده است و دنیا را دانشگاه می تواند به صلاح بکشد. دانشگاههای سرتاسر جهان اگر چنانچه موازنی انسانی را، اخلاق انسانی را، آنچه که در فطرت انسان است، درکنار تعلیم و تعلم قرار بدهند، یک عالم، عالم نور می شود. و اگر چنانچه تخصصها و علمها منفصل باشد از اخلاق، منفصل باشد از تهذیب، منفصل باشد از انسان آگاه، انسان متعهد، این همه مصیبتهایی که در دنیا پیدا شده است از همان متفکرین و متخصصین دانشگاهها بوده. این دو مرکز علم است هم می توان مرکز تمام گرفتاریهای بشر باشد و هم می تواند مرکز تمام ترقیات معنوی و مادی بشر باشد. علم و عمل، علم و تعهد به منزله دو بال هستند که با هم می توانند به مراتب ترقی و تعالی برسند... [2]

این نمایه با 3 نمایه فرعی و 80 مقاله دیدگاه امام خمینی ره در موضوع حوزه و دانشگاه را بررسی می نماید.


[1] بیانات امام خمینی ره در جمع دانشجویان مشهد، 14/6/1358، صحیفه نور، ج 9، ص 43، به نقل از کتاب وحدت از دیدگاه امام خمینی ره، ص 276.

[2] بیانات امام خمینی ره در جمع اعضای دفتر تحکیم وحدت حوزه و دانشگاه، ، صحیفه نور، ج13، ص 206 و 207، به نقل از کتاب دانشگاه و دانشگاهیان از دیدگاه امام خمینی ره، ص 40.

امام خمینی (ره)، هنر و فرهنگ

امام خمینی ره فرهنگ را اساس هویت و موجودیت جامعه می دانست که وابستگی در آن باعث وابستگی فکری شده که بالاترین وابستگی است. [i] ایشان می فرماید:

بی شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد فرهنگ آن جامعه است. اساسا فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه راتشکیل می دهد و با انحراف فرهنگ، هر چند جامعه در بعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی، و نظامی قدرتمند و قوی باشد ولی پوچ و پوک و میان تهی است. اگر فرهنگ جامعه ای وابسته و مرتزق از فرهنگ مخالف باشد، ناچار دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می کند و بالاخره در آن مستهلک می شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می دهد. استقلال و موجودیت هر جامعه از استقلال فرهنگ آن نشأت می گیرد و ساده اندیشی است که گمان شود با وابستگی فرهنگی، استقلال در ابعاد دیگر یا یکی از آنها امکان پذیر است. بی جهت و من باب اتفاق نیست که هدف اصلی استعمارگران که در رأس تمام اهداف آنان است. هجوم به فرهنگ جوامع زیر سلطه است. اتفاقی نیست که مراکز تربیت و تعلیم کشورها و از آن جمله کشور ایران از دبستان تا دانشگاه مورد تاخت و تاز استعمارگران خصوصا غربی ها و اخیرا آمریکا و شوروی قرار گرفت و زبان ها و قلم های غرب زدگان و شرق زدگان آگاهانه یا نا آگاهانه و اساتید غرب زده و شرق زده دانشگاه ها در طول مدت تأسیس دانشگاه ها و خصوصا دهه های اخیر این خدمت بزرگ را برای غرب و شرق انجام دادند، هر چند در بین ارباب قلم و زبان و اساتید، اشخاص متعهد و موجهی بودند و هستند که برخلاف آن مسیر بودند و می باشند؛ لکن مع الأسف در اقلیت چشمگیر بودند. [ii]

هنر نیز که یکی از اجزاء فرهنگ هر ملتی است از دیدگاه امام خمینی ره «در جایگاه واقعی خود تصویر زالو صفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ اصیل اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا، لذت می برند » و «تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقل دهنده اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و سلم) ، اسلام ائمه هدی (علیهم السلام) ، اسلام تازیانه خوردگان تاریخ و یادآور محرومیت ها باشد...هنری زیبا و پاک است که کوبنده سرمایه داران مدرن و کمونیسم خون آشام و نابود کننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی درد و در یک کلمه، اسلام آمریکایی باشد...» [iii] ایشان به هنر جهت دار و همراه با تعهد معتقد بودند که انسان را به سوی کمال جویی و تعهد گرایی سوق دهد. [iv] ایشان جایگاه هنر و وظیفه هنرمند را در مسائل سیاسی و اجتماعی تبیین کرده و در ضمن پیام تجلیل از هنر و هنرمندان می فرماید:

... هنرمندان ما تنها زمانی می توانند بی دغدغه کوله بار مسئولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چارچوب مکتبشان به حیات جاویدان رسیده اند و هنرمندان ما در جبهه های دفاع مقدسمان این گونه بودند تا به ملأ اعلا شتافتند و برای خدا و عزت و سعادت مردمشان جنگیدند و در راه پیروزی اسلام عزیز تمام مدعیان هنر بی درد را رسوا نمودند. خدایشان در جوار رحمت خویش محشورشان گرداند. [v]

این نمایه با 4 نمایه فرعی و 68 مطلب شامل 67 مقاله و 1 پرسش و پاسخ به بررسی دیدگاه امام خمینی ره درباره هنر و فرهنگ می پردازد


[i] صحیفه نور، ج 10، ص 56 و صحیفه نور، ج11،ص 184، به نقل از کتاب خودباوری و خود باختگی ازدیدگاه امام خمینی ره، ص 68 و 69.

[ii] پیام امام خمینی ره به مناسبت آغاز سال تحصیلی، 31/6/1360، صحیقه نور، ج 15، ص 160، به نقل از کتاب خودباختگی و خودباوری از دیدگاه امام خمینی ره، ص 70.

[iii] صحیفه نور، ج21، ص 30، به نقل از کتاب شخصیت و دیدگاههای امام فقهی خمینی ره، ص 199.

[iv] شخصیت و دیدگاههای فقهی امام خمینی ره، ص 200.

[v] مجله پاسدار اسلام، شماره 83، ص 47، به نقل از کتاب شخصیت و دیدگاههای فقهی امام خمینی ره، ص 200.

امام خمینی (ره)، هنر و فرهنگ

امام خمینی ره فرهنگ را اساس هویت و موجودیت جامعه می دانست که وابستگی در آن باعث وابستگی فکری شده که بالاترین وابستگی است. [i] ایشان می فرماید:

بی شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد فرهنگ آن جامعه است. اساسا فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه راتشکیل می دهد و با انحراف فرهنگ، هر چند جامعه در بعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی، و نظامی قدرتمند و قوی باشد ولی پوچ و پوک و میان تهی است. اگر فرهنگ جامعه ای وابسته و مرتزق از فرهنگ مخالف باشد، ناچار دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می کند و بالاخره در آن مستهلک می شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می دهد. استقلال و موجودیت هر جامعه از استقلال فرهنگ آن نشأت می گیرد و ساده اندیشی است که گمان شود با وابستگی فرهنگی، استقلال در ابعاد دیگر یا یکی از آنها امکان پذیر است. بی جهت و من باب اتفاق نیست که هدف اصلی استعمارگران که در رأس تمام اهداف آنان است. هجوم به فرهنگ جوامع زیر سلطه است. اتفاقی نیست که مراکز تربیت و تعلیم کشورها و از آن جمله کشور ایران از دبستان تا دانشگاه مورد تاخت و تاز استعمارگران خصوصا غربی ها و اخیرا آمریکا و شوروی قرار گرفت و زبان ها و قلم های غرب زدگان و شرق زدگان آگاهانه یا نا آگاهانه و اساتید غرب زده و شرق زده دانشگاه ها در طول مدت تأسیس دانشگاه ها و خصوصا دهه های اخیر این خدمت بزرگ را برای غرب و شرق انجام دادند، هر چند در بین ارباب قلم و زبان و اساتید، اشخاص متعهد و موجهی بودند و هستند که برخلاف آن مسیر بودند و می باشند؛ لکن مع الأسف در اقلیت چشمگیر بودند. [ii]

هنر نیز که یکی از اجزاء فرهنگ هر ملتی است از دیدگاه امام خمینی ره «در جایگاه واقعی خود تصویر زالو صفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ اصیل اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا، لذت می برند » و «تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقل دهنده اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و سلم) ، اسلام ائمه هدی (علیهم السلام) ، اسلام تازیانه خوردگان تاریخ و یادآور محرومیت ها باشد...هنری زیبا و پاک است که کوبنده سرمایه داران مدرن و کمونیسم خون آشام و نابود کننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی درد و در یک کلمه، اسلام آمریکایی باشد...» [iii] ایشان به هنر جهت دار و همراه با تعهد معتقد بودند که انسان را به سوی کمال جویی و تعهد گرایی سوق دهد. [iv] ایشان جایگاه هنر و وظیفه هنرمند را در مسائل سیاسی و اجتماعی تبیین کرده و در ضمن پیام تجلیل از هنر و هنرمندان می فرماید:

... هنرمندان ما تنها زمانی می توانند بی دغدغه کوله بار مسئولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چارچوب مکتبشان به حیات جاویدان رسیده اند و هنرمندان ما در جبهه های دفاع مقدسمان این گونه بودند تا به ملأ اعلا شتافتند و برای خدا و عزت و سعادت مردمشان جنگیدند و در راه پیروزی اسلام عزیز تمام مدعیان هنر بی درد را رسوا نمودند. خدایشان در جوار رحمت خویش محشورشان گرداند. [v]

این نمایه با 4 نمایه فرعی و 68 مطلب شامل 67 مقاله و 1 پرسش و پاسخ به بررسی دیدگاه امام خمینی ره درباره هنر و فرهنگ می پردازد


[i] صحیفه نور، ج 10، ص 56 و صحیفه نور، ج11،ص 184، به نقل از کتاب خودباوری و خود باختگی ازدیدگاه امام خمینی ره، ص 68 و 69.

[ii] پیام امام خمینی ره به مناسبت آغاز سال تحصیلی، 31/6/1360، صحیقه نور، ج 15، ص 160، به نقل از کتاب خودباختگی و خودباوری از دیدگاه امام خمینی ره، ص 70.

[iii] صحیفه نور، ج21، ص 30، به نقل از کتاب شخصیت و دیدگاههای امام فقهی خمینی ره، ص 199.

[iv] شخصیت و دیدگاههای فقهی امام خمینی ره، ص 200.

[v] مجله پاسدار اسلام، شماره 83، ص 47، به نقل از کتاب شخصیت و دیدگاههای فقهی امام خمینی ره، ص 200.