تبیان، دستیار زندگی

شیخ صدوق رحمه الله این قضیه را به طور مفصل در کتاب شریف «کمال الدین » و «تمام النعمة » نقل کرده است; ما، برای پیشگیری از به درازا کشیدن سخن، قضیه را به طور فشرده می آوریم.

«محمد بن بحر شیبانی » گوید: در سال دویست و هشتاد و شش ه .ق وارد کربلا شدم و قبر غریب رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم [یعنی امام حسین علیه السلام] را زیارت کردم و به بغداد برگشتم و در گرمای شدید، به سوی قبر شریف امام کاظم علیه السلام متوجه شدم. هنگامی که به حرم شریف حضرت علیه السلام رسیدم، گریه و ناله آغاز کردم، به گونه ای که چشمانم پر از اشک شد و توان دیدن نداشتم. پس از مدتی که دیده گشودم، پیرمردی قد خمیده را مشاهده کردم که به کسی که همراهش بود، می گفت: «ای برادر زاده! عمویت، به سبب اسرار و علوم شریفی که جز سلمان نداشت و آن دو سید به وی سپردند، شرف بزرگی دریافته است. عمویت، آخرین روزهای زندگی خود را سپری می کند و از اهل ولایت، کسی را نمی یابد، تا این اسرار را به وی سپارد» .

محمد بن بحر می گوید: چون، من، همواره در پی علم و دانش از این سو به آن سو روان بودم، به او گفتم: «ای شیخ! آن دو سید کیستند؟» . گفت: «آن دو ستاره که در سرمن رای به خاک خفته اند یعنی امام هادی و امام عسکری علیهما السلام » .

شیبانی گوید: سوگندش دادم که آن ها را برایم بازگو کند. ایشان پرسید: «محدثی؟ ، به اهل بیت علیهم السلام اعتقاد داری؟» . گفتم: «آری » . گفت: «اگر این طور است، دفتر خویش را بیاور تا ببینم از ائمه اطهار علیهم السلام با خود چه داری؟» . شیبانی گوید: «از آن چه همراه داشتم، به ایشان دادم. نظری به آن افکند و گفت: «راست می گویی » . سپس ادامه داد: «می دانی من کیستم؟ من، بشر بن سلیمان نخاس از فرزندان ابو ایوب انصاری ام و یکی از دوستان ابو الحسن و ابو محمد (امام دهم و یازدهم) علیهما السلام و در سرمن رای، همسایه ایشان بودم » .

شیبانی گوید: از وی درخواست کردم پاره ای از کراماتی را که از ایشان دیده است، برایم بازگوید. گفت: «مولایم امام هادی علیه السلام تجارت را به من آموخت و بدون اجازه او، خرید و فروش نمی کردم، تا این که بدان کار، آزموده گشتم و حلال و حرام آن را بازشناختم. شبی، حضرت هادی علیه السلام مرا فرا خواندند. خدمت شان مشرف شدم. ایشان سرگرم گفت و گو با فرزندشان، امام حسن علیه السلام و خواهرشان، حضرت حکیمه بودند. چون نشستم، فرمودند: «ای بشر! تو از سران انصاری، و ولایت ائمه، همواره، پشت در پشت، در میان شما بوده است و شما مورد اعتماد ما هستید. می خواهم شرف یکی از اسرار امامت را بهره تو کنم و تو را برای خرید کنیزی گسیل دارم » .

حضرت، نامه ای به خط رومی نوشتند و به من دادند. آن گاه فرمودند: «به بغداد برو، در فلان روز و فلان مکان، متوجه برده فروشی به نام «عمر بن یزید نخاس » باش. کنیزی با این ویژگی ها در میان بندگان و کنیزان او است، و خریدار را، خود او انتخاب می کند و به هیچ خریداری راضی نمی شود. نزد صاحبش برو و بگو: «نامه را به کنیز دهد» .

بشر گوید: چنان کردم که امام فرموده بود. کنیز، چون نامه را خواند، سخت گریست و صاحب خود را سوگند داد که اگر مرا به این شخص نفروشی، خود را خواهم کشت.

بشر گوید: سرانجام او را با همان مبلغ که امام علیه السلام در کیسه قرار داده بودند، خریدم و به منزل خود در بغداد بردم.

در این هنگام حضرت نرگس داستان خود را برای بشر بیان می کنند که من، دختر یشوعا، فرزند قیصر روم هستم و مادرم نیز از نسل شمعون، حواری حضرت مسیح علیه السلام است. آن گاه، به تفصیل سر گذشت خویش را بازگو می فرمایند.

قال رسول الله (صلى الله علیه و آله):
«المهدى منا اهل البیت، یصلحه الله فى لیلة‏».
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمودند:
«مهدى از ما اهل بیت است‏خداوند امر او را در یك شب اصلاح خواهد فرمود».

قال رسول الله (صلى الله علیه و آله) یقول:
«المهدى من عترتى، من ولد فاطمة‏»
رسول الله (صلى الله علیه و آله) فرمودند:
«مهدى (علیه السلام) از سلاله من است، از فرزندان فاطمه (سلام الله علیها)»

قال رسول الله (ص):
«لو لم بیق من الدنیا الا یوم لطول الله ذلك الیوم حتى یلى المهدى‏»

قال رسول الله (ص):
«امنا المهدى ام من غیرنا یا رسول الله؟» قال:«بل منا بنا یختم الله كما بنا فتح و بنا یستنقذون من الشرك و بنا یؤلف الله بین قلوبهم بعد عداوة الشرك‏».

صرف‌نظر از آیات قرآن، مجموعه‌ بسیار وسیعی از روایات در مجامع معتبر روایی، اعم از منابع اهل سنت و منابع شیعی، وجود دارد که به مسأله‌ مهدویت و تبیین ابعاد و جوانب مختلف آن پرداخته‌اند. برخی از عناوین و محورهای کلی درباره‌ مهدی موعود، که در روایات به تفصیل بیان شده‌اند، عبارت است از:



أ. ذکر جزئیات تولد آن حضرت؛



ب. بیان نسب خانوادگی او؛



ج. تأکید بر عمر و غیبت طولانی او؛



د. بشارت به ظهور آن حضرت؛



هـ . بیان علائم ظهور.



و. بیان جزئیات و ویژگی‌های عصر حضور.



کثرت روایات مربوط به مهدویت به اندازه‌ای است که برای هیچ کس جای تردیدی درباره‌ آن وجود مقدس باقی نمی‌گذارد. حتی روایاتی که اهل سنت از پیامبر اکرم درباره‌ حضرت مهدی نقل کرده‌اند به تصدیق عده‌ای از علمای خودشان به حد تواتر می‌رسد و گروهی از اندیشمندان و پژوهش‌گران اهل سنت اعتقاد به آن حضرت را مورد اتفاق همه‌ فرقه‌های اسلامی دانسته‌اند. (ر.ك: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج 2، ص 535) عده‌ای دیگر از اندیشمندان اهل سنت نیز کتاب‌های مستقلی درباره‌ آن حضرت و علائم ظهور او نوشته‌اند. شهید صدر درباره‌ کثرت روایات درباه‌ مهدی موعود می‌گوید: با جستجوی ناقصی که داشتم در مجامع حدیثی اهل سنت چهارصد حدیث از پیامبر درباره‌ مهدی موعود یافتم و در مجموع بیش از شش هزار حدیث در مجامع مختلف روایی، اعم از کتاب‌های اهل سنت و شیعه، درباره‌ مهدی موعود آمده است