تبیان، دستیار زندگی

سلام دوستان

چند وقت پیش كتابی به دستم رسید كه مضمون و محتوای كتاب نكات مدیریتی بود كه از آیات قرآن استخراج شده بود . با توجه به اینكه الان در ماه رمضان به سر می بریم و بهار قرآنه ؛ با خودم فكر كردم كه این نكات رو اینجا هم بنویسم تا همه با هم ازش استفاده كنیم . خواهش می كنم تا آخر این بحث منو همراهی كنید كه نكات خیلی قشنگی داره .

گذشت از لغزش‌ها
الَّذینَ یجْتَنِبُونَ كَبائِرَ اْلإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ...‏(نجم، 32)
كسانی كه از گناهان بزرگ و زشت اجتناب کنند، خداوند از گناهان كوچك و ناخواستة آنها در می‌گذرد، زیرا خداوند آمرزشش وسیع است.
262.باید از اشتباهات ناچیز و ناخواسته كاركنانی كه عملكرد خوبی دارند، گذشت كرد، زیرا كه گذشت از لغزش‌ها تاثیر بسیار مثبتی بر فعالیت‌های آینده کارکنان دارد.

ارزشیابی عملکرد
سَنَفْرُغُ لَكُمْ أَیهَ الثَّقَلانِ ‏(الرحمان، 31)
به زودی حساب و كتاب و عملكرد شما را بررسی می‌كنیم.
263.حسابرسی و ارزشیابی عملکرد كاركنان، از وظایف مدیران است و باعث ایجاد انگیزه نسبت به انجام وظایف می‌شود.

تشویق با ابزار مورد علاقه
فیهِما فاكِهَةٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمّانٌ ‏(الرحمان، 68)
در باغ‌های بهشت، میوه و خرما و انار است.
264.مردم باید به وسیلة چیزهایی تشویق شوند كه به آن علاقه دارند تا اثر انگیزشی بالایی داشته باشد.

تجلیل از پیشكسوتان
ثُلَّةٌ مِنَ اْلاوَّلینَ ‏(واقعه، 13)
گروه زیادی از كسانی كه وارد بهشت می‌شوند، از پیشینیان هستند.
265.بزرگداشت و تجلیل از پیشكسوتان و پیشینیان نباید فراموش شود.

پاسخ به پرسش‌ها
اَوَ ءاباؤنا الاوّلون (48) قُلْ إِنَّ اْلاوَّلینَ وَ اْلاخِرینَ (49) لَمَجْمُوعُونَ إِلى‏ میقاتِ یوْمٍ مَعْلُومٍ ‏(واقعه، 50)
مشركان پرسیدند: آیا در قیامت، پدران ما هم حاضر می‌شوند؟ خداوند به پیامبر فرمود که بگو: همه پیشینیان و آیندگان در آنجا جمع می‌شوند.
266.رهبران و مدیران باید به ابهامات و سؤالات با قاطعیت پاسخ دهند، حتی اگر آن سؤالات از سوی مغرضین مطرح گردد. عدم توجه به این موضوع باعث می‌شود، همدلان دچار تردید شوند.

مقایسه و رقابت
لا یسْتَوی مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ ... (حدید، 10)
كسانی‌كه قبل از فتح مكه، انفاق و جهاد كردند، با دیگران یكسان نیستند.
267.مقایسه كردن و ایجاد حس رقابت، در صورتی كه حسادت‌ها را برنیانگیزد، از روش‌های رشد فعالیت در سازمان است.

ابزار اعمال قدرت
لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمیزانَ ... (حدید، 25)
ما پیامبرانمان را با دلایل روشن فرستادیم و همراه آنان كتاب آسمانی و وسیله سنجش فرو فرستادیم.
268.در مدیریت هرگاه به كسی مسؤولیت داده شد، باید ابزار كار و امكان اعمال قدرت را در اختیارش قرار دهیم تا بتواند به نحو احسن كار خود را انجام دهد.

جریمه
وَ‌الَّذینَ یظاهِرُونَ مِنْ نِسائِهِمْ... فَتَحْریرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ یتَمَاسّا...(مجادله،3)
كسانی كه نسبت به همسران خود ظهار می‌كنند ... كفاره آن، قبل از آنكه با هم تماس گیرند، آزاد كردن برده است.
269.جریمه یكی از راه‌های كنترل است و باعث پیشگیری از اشتباهات فاحش می‌گردد.

تنوع جریمه
فَمَنْ لَمْ یجِدْ فَصِیامُ شَهْرَینِ مُتَتابِعَینِ... فَمَنْ لَمْ یسْتَطِعْ فَإِطْعامُ سِتِّینَ مِسْكینًا ... ‏(مجادله، 4)
برای كفاره دادن، كسی كه برده ای برای آزاد كردن نیافت، باید دو ماه پی در پی روزه بگیرد و اگر نمی‌تواند شصت مسكین را طعام دهد.
270.جریمه‌ باید متنوع باشد و به نسبت توان جسمی و مالی فرد خاطی، متفاوت گردد.

تملق اطرافیان
وَ إِذا جاؤُكَ حَیوْكَ بِما لَمْ یحَیكَ بِهِ اللّهُ ... (مجادله، 8)
و هنگامی كه به سوی تو می‌آیند كلماتی را برای سلام کردن به كار می‌برند كه حتی خدا آن‌گونه تو را تحیت و سلام نگفته است.
271.مدیران باید توجه كنند هر احترام و تكریمی قابل اعتماد نیست و باید مراقب آفت چاپلوسان و متملقان باشند.

جبران اشتباه
ءَ أَشْفَقْتُمْ ... فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ تابَ اللّهُ عَلَیكُمْ فَأَقیمُوا الصَّلاةَ ... (مجادله، 13)
خداوند دستور داد كه برای گفتگوی خصوصی با پیامبر صدقه‌ای بدهید، همه اصحاب جز حضرت علی علیه السلام كناره گیری كردند و در این آزمایش شكست خوردند و فهمیدند كه ارزش مال دنیا نزد آنان از ملاقات خصوصی با پیامبر بیشتر است. سپس فرمان صدقه برداشته شد دستور اقامه نماز برای جبران شرمندگی مطرح گردید.
272.شایسته است در توبیخ زیردستان راه جبران را برای ایشان باز گذاشت.

تخصیص منابع
كَی لا یكُونَ دُولَةً بَینَ اْلاَغْنِیاءِ مِنْكُمْ ... ‏(حشر، 7)
ای پیامبر! اموال را بین فقرا و یتیمان و در راه ماندگان و نیازمندان تقسیم كن... تا این اموال تنها میان ثروتمندان در گردش نباشد.
273.عدم تمركز امكانات در یك قسمت و تخصیص عادلانة آن به بخش‌های مختلف سازمان، از جمله مواردی است كه مدیران باید در بودجه ریزی و تخصیص منابع مورد توجه قرار دهند.

خطر جاسوسان
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذینَ نافَقُوا یقُولُونَ ... ‏ (حشر، 11)
ای پیامبر! آیا منافقان را در اطراف خود نمی‌بینی.
274.مدیران باید توجه داشته باشند كه همواره افرادی نقشه‌ها و طرح‌ها و استراتژی‌های سازمان را به‌گوش رقیبان می‌رسانند.

اصالت دینی و خانوادگی
كَمَثَلِ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ ... ‏(حشر، 15)
این یهودیان نیز مانند كسانی هستند كه چندی قبل از آنان بودند. (اینان نیز فرزندان سلف نیاکان خود هستند و مثل پدران خود، بدی را در پیش گرفته‌اند.)
275.مدیران باید به اصالت دین و خانوادگی كاركنان خود توجه داشته باشند و تنها به كسانی كه سابقة درخشان و خوبی دارند اعتماد كنند.

ارائه الگو
قَدْ كانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فی إِبْراهیمَ ... (ممتحنه، 4)
ای مؤمنان! ابراهیم برای شما الگویی نیكوست.
276.در هدایت کارکنان به سوی اهداف، ارائة نمونه‌‌هایی عینی و عملی كه الگوی پویایی برای رسیدن به هدف باشند، لازم است.

وحدت و یکپارچگی
إِنَّ اللّهَ یحِبُّ الَّذینَ یقاتِلُونَ فی سَبیلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ‏ (صف، 4)
خداوند كسانی را دوست دارد كه در راه او صف بسته، پیكار می‌كنند، چنانكه گویی بنیانی از آهن به پا شده است.
277.باید از هر نوع اختلاف و نابسامانی در سازمان جلوگیری نمود، تا كاركنان و مدیران متحد و نفوذ ناپذیر به انجام وظایف بپردازند.

تبلیغات
یریدُونَ لِیطْفِؤُا نُورَ اللّهِ بِأَفْواهِهِمْ ... ‏(صف، 8)
آنان تصمیم دارند كه نور حق را با گفتار و سخنانشان خاموش كنند.
278.مهمترین وسیلة رقبا برای مقابله، تبلیغات است. البته مصادیق و متدهای تبلیغاتی که در هر عصر متفاوت است، باید شناسایی شود تا اولاً از آن ناحیه ضرری متوجه سازمان نشود و ثانیاً از آن به نفع خود بهره جست.

سنخیت با ماهیت‌كار
یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلیكُمْ نارًا وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَیها مَلائِكَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ... (تحریم، 6)
ای كسانی كه ایمان آورده‌اید، خود و خانوادة خود را از آتشی كه هیزم آن بدن مردم و سنگ‌ها هستند، بیم دهید، آتشی كه بر آن فرشتگانی سخت‌گیر و درشت‌خو نگهبانند.
279.در واگذاری مسؤولیت‌ها، متصدّی هر كار باید با ماهیت آن كار سنخیت داشته باشد. اگر مسؤول جهنّم سخت‌گیر و نامهربان نباشد نمی‌تواند به وظیفه‌اش خوب عمل كند.

ویژگی‌های مدیران
فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبینَ‏ (8) وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیدْهِنُونَ‏ (9) وَ لا‌تُطِعْ كُلَّ حَلاّفٍ مَهینٍ‏ (10) هَمّازٍ مَشّاءٍ بِنَمیمٍ‏ (11) مَنّاعٍ لِلْخَیرِ مُعْتَدٍ أَثیمٍ ‏(12) عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنیمٍ ‏(قلم، 13)
ای پیامبر! از دروغگویان پیروی نكن. تو اهل سازش نیستی ولی آنان دوست دارند كه سازش كنی و آنان نیز به نفاق با تو سازش كنند. از فرومایگان كه بسیار سوگند می‌خورند پیروی نكن و نیز آنان كه بسیار عیب‌جو و برای سخن‌چینی پرجنب و جوش هستند، آنان كه مانع کار خیر می‌شوند، متجاوز و گنه‌پیشه‌اند و خشن و بی‌ریشه‌اند.
280.رهبران و مدیران، باید سرچشمة نشاط، امید، وحدت و تقوی باشند و صفاتی همچون عیبجویی، سخن‌چینی، بخل و خشونت كه هر یك عامل دلسردی و تفرقه است در آنان نباشد، زیرا در این آیات، فرمانبری از صاحبان این خصلت‌ها نهی شده است.

طبقه‌بندی اطلاعات
عالِمُ الْغَیبِ فَلا یظْهِرُ عَلى‏ غَیبِهِ أَحَدًا (26) إِلاّ مَنِ ارْتَضى‏ ... ( جن، 27)
خداوند از تمام غیب آگاه است ولی غیب را برای هیچ كسی آشكار نمی‌كند مگر آن كه از او راضی باشد.
281.اطلاعات سازمانی باید طبقه‌بندی شود و دسترسی به آن منوط به شرایط خاصی باشد. این آیه می‌فرماید: اطلاعات باید محرمانه، تنها در اختیار شایستگان باشد.

رابطه با خدا
یا أَیهَا الْمُزَّمِّلُ‏ (1) قُمِ اللَّیلَ إِلاّ قَلیلاً (مزمل، 2)
ای پیامبر! ای كسی كه جامة خواب به خود پیچیده‌ای، به هنگام شب، جز اندكی كه به استراحت نیاز داری، شب‌زنده‌داری كن.
282.رهبران و مدیران به دلیل سنگینی مسؤولیت، باید رابطة قوی‌تری با پروردگار هستی داشته باشند تا در سختی‌ها و مشكلات، امدادهای الهی شامل حالشان گردد. نماز شب‌ كه وسیله تقرّب به خداست، بر پیامبر واجب بوده و بر دیگر پیروان آن بزرگوار مستحبّ اكید است.

بایكوت
وَ اصْبِرْ عَلى‏ ما یقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ ... (مزمل، 10)
ای پیامبر! بر آنچه می‌گویند صبر كن و از آنان كناره بگیر.
283.گاهی لازم است مدیران، افراد یا گروه‌هایی را بایكوت كنند و از آنها كناره‌گیری نمایند.

زندگی پاكیزه
وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ (مدثر، 5)
ای پیامبر! از پلیدی دوری كن.
284.مدیران باید زندگی پاكیزه و به دور از آلودگی‌های روحی و مادی داشته باشند تا بتوانند نقش الگو بودن خود را به نحو احسن ایفا نمایند.

نشاط در محیط ‌کار
وَ النّاشِطاتِ نَشْطًا (نازعات، 2)
قسم به فرشتگانی كه ماموریت خود را با نشاط انجام می‌دهند.
285.نشاط در انجام ماموریت یك ارزش است و از انگیزش درونی افراد نشات می‌گیرد، لذا باید مدیران كاری كنند كه انگیزش درونی افراد تقویت شود تا در انجام ماموریت‌ها و وظایف با نشاط باشند و با علاقه به آن بپردازند.
286.حفظ نشاط در سازمان و محیط کار، یكی از وظایف اصلی مدیران است، که با حضور شاداب مدیران میسّر می‌گردد.

تفویض تصمیم‌گیری
فَالْمُدَبِّراتِ أَمْرًا (نازعات، 5)
با این كه تدبیر هستی به دست خداوند است لكن در بعضی موارد، خداوند متعال این مهم را به فرشتگان تفوض می‌نماید.
287.تفویض تصمیم‌گیری‌ها به مدیران زیردست، یكی از روش‌های آماده سازی و تجربهاندوزی آنان است.

پشتیبانی و حمایت از مدیران
وَ نُیسِّرُكَ لِلْیسْرى ‏(اعلی، 8)
ای پیامبر! ما مسیر را برای تبلیغ تو آسان و هموار می‌كنیم.
288.در مدیریت نظام اسلامی، اگر به كسی ماموریتی داده می‌شود باید با پشتیبانی‌های مادی و معنوی و رفع موانع، مسیر را برای او هموار نمود تا بتواند با فراغ‌بال و توجه بیشتری به آن ماموریت بپردازد.

معیارهای ارزیابی عملكرد، پاداش
إِنَّ سَعْیكُمْ لَشَتّى ‏(لیل، 4)
خداوند در بیان فلسفه تفاوت پاداش‌ها می‌فرماید: چون كوشش‌های شما متفاوت است پس پاداش هم باید متفاوت باشد.
289.سیستم پاداش باید بر مبنای ارزیابی عملكرد صورت گیرد.
290.ارزیابی عملكرد باید دارای معیارهایی ملموس باشد تا تفاوت‌ها برای كاركنان قابل فهم و ادراك باشد.
291.معیارهای ارزیابی باید به وضوح بیان شود تا كاركنان خود را با آن معیارها هماهنگ نمایند و به پاداش‌های مربوطه دست یابند.

درد آشنایی
أَ لَمْ یجِدْكَ یتیمًا فَآوى ‏(ضحی، 6)
ای پیامبر! آیا یتیم نبودی و خداوند تو را مأوی داد؟
292.مدیران و رهبران، اگر دردآشنا باشند، درد دیگران را بهتر می‌فهمند و درصدد درمان آن برمی‌آیند.

سعه صدر
أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ‏ (انشراح، 1)
ای پیامبر! آیا به تو سعه صدر عطا نكردیم؟
293.آراستگی به سعة صدر (صبر و تحمّل در برابر ناملایمات و انتقادات) شرط پذیرش مسؤولیت‌های مدیریتی است.

خوش نامی
رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ ‏(انشراح، 4)
نامت را به نیكویی، بلند آوازه كردیم.
294.در مناصب حساس و پست‌های کلیدی که با افراد بسیار سروکار دارد، خوش نامی، امری ضروری است.

خطر حسادت
وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ (علق، 5)
خداوند به پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: از شرّ حسود به خدا پناه ببر.
295.اعطای مسئولیت‌ها و تشویق‌ها و توجّهات سازمانی، باید با ظرافت و تدبیر خاصّی انجام شود تا به موجب ایجاد حسادت در بین هم ردیفان نشود.

اذن و اجازه
تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ ... (قدر، 4)
در شب قدر، فرشتگان و روح با اذن پروردگارشان برای انجام كارها فرود می‌آیند.
296.انجام امور باید با اجازه و اذن مدیر ارشد باشد، مگر آن که كار تفویض شده باشد.

فن‌آوری و روشهای ابتكاری
أَلَمْ تَرَكَیفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحابِ‌الْفیلِ‏(1)...وَ‌أَرْسَلَ عَلَیهِمْ طَیرًا أَبابیل (فیل،3)
هنگامی كه ابرهه با سپاهی فیل سوار به مكه حمله كرد، خداوند پرندگانی را فرستاد كه هر یك سنگی به منقار داشتند و آن سنگ‌ها را بر سپاه ابرهه فرو ریختند و همه آنها را هلاك كردند.
297.هنگامی كه رقبا از وسایل و امكانات و تجهیزات جدید استفاده می‌كنند باید از امكانات جدید استفاده كرد. (استفاده از فیل، ابتكار دشمن بود و استفاده از پرندگان، ابتكار خداوند.)
298.روش‌های صنعتی و جدید را نمی‌توان به روش‌های سنتی پاسخ داد، بلكه باید با متدها و روش‌های ابتكاری به جنگ رقبا رفت.

دلگرمی دادن به مدیر
إِنّا أَعْطَیناكَ الْكَوْثَرَ (كوثر 1)
عده‌ای از منافقان و مشركان از جمله (پدر عمروعاص) پس از آن كه پسران پیامبر صلی الله علیه و آله در سنّ كودكی مردند، خطاب به آن حضرت گفتند: تو ابتر هستی و نسلت ادامه نخواهد داشت.
خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ما به تو كوثر ( فاطمة زهرا سلام الله علیها) عطا کردیم.
299.هرگاه به هر دلیل در ذهن و روح مدیر خللی وارد شود، باید آن را جبران نمود. چون واژة ابتر جسارت به رهبر مكتب بود، خداوند با لفظ كوثر، آن را جبران فرمود.
300.توجه و عنایت به كاركنان و زیردستان، لازمة مدیریت بهتر آنهاست. (چنانکه خداوند به حضرت رسول صلی الله علیه و آله كوثر را عطا فرمود.)


اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

دوستان خوبم امیدوارم از این مبحث طولانی استفاده لازم رو ببرید . در پایان جا داره منبع این پژوهش رو بهتون معرفی كنم .
در مقدمه این كتاب آقای مصطفی مومنی نوشته اند كه :"
"هدف از جمع‌آوری این مجموعه، فراهم آمدن نسخه‌ای کارآمد و آسان فهم برای عموم علاقه‌مندان به مباحث مدیریت اسلامی بوده است، لذا تفسیری که مورد استناد و بازبینی قرار گرفته، «تفسیر نور» اثر حجت‌الاسلام‌والمسلمین قرائتی‌ می‌باشد که در شیوایی و روانی، از معدود آثار منتشره در میان تفاسیر قرآن کریم است و در نگارش آن، تفاسیر مشهور مورد رجوع بوده و از این لحاظ از جامعیت نسبی برخوردار می‌باشد."

و در انتهای اون ذكر كردند كه :
"برای انجام مطالعات مقدماتی و تدوین محتوایی این پژوهش، تعدادی از دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مشارکت داشته‌اند که به رسم احترام لازم است از نام آقایان رضا بنی‌اسد، محمد مهدی مؤمنی، سجاد مهدیزاده، محسن لبخندق، محمد ثنایی‌فر، مصطفی بهادران و مسلم باقری یاد شود.
همچنین از راهنمایی‌های برادر بزرگوار جناب آقای زندیه که با بازبینی مجموعه حاضر، اشکالات محتوایی آن را از حیث معانی قرآنی الفاظ و عبارات، برطرف ساخته‌اند، قدردانی می‌نماید.
در نهایت مجموعه حاضر به رؤیت و تأیید حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی، آقای دکتر فانی و آقای دکتر خندان رسیده و اصلاحات لازم اعمال گردیده است.
امید آنکه قدمی هر چند کوتاه و ناچیز در راستای محجوریت زدایی از این ثقل اکبر برداشته شود.

والحمدلله رب ‌العالمین
مصطفی مؤمنی
"

والسلام علیكم و رحمة‌الله و بركاته

ممنون......بسیار زیبا و تامل برانگیز بودن آیات. البته یه مرور مجدد با دقت بیشتر برا من یکی لازمه...کاش یکی یکی و به مرور زمان این پاسخها رو ثبت می کردید تا پابپای شما به متن می رسیدیم. بازم ممنون.

خیلی بدردم خورد ممنون