تبیان، دستیار زندگی

سلام دوستان

چند وقت پیش كتابی به دستم رسید كه مضمون و محتوای كتاب نكات مدیریتی بود كه از آیات قرآن استخراج شده بود . با توجه به اینكه الان در ماه رمضان به سر می بریم و بهار قرآنه ؛ با خودم فكر كردم كه این نكات رو اینجا هم بنویسم تا همه با هم ازش استفاده كنیم . خواهش می كنم تا آخر این بحث منو همراهی كنید كه نكات خیلی قشنگی داره .

آزمایش طرح‌ها
وَ أَنْ أَلْقِ عَصاكَ ... ‏(قصص، 31)
خداوند، قبل از مواجه شدن حضرت موسی با فرعون، تبدیل عصا به اژدها را به او نشان می‌دهد، پس فرمود: ای موسی عصایت را بیفكن.
204.برای انجام پروژه‌‌های بزرگ، باید آن را در محیط فرضی یا مجازی مورد آزمایش قرار داد. از مصادیق این شیوه، شبیه‌سازی را می‌توان نام برد.

پیش‌بینی مشكلات
قالَ رَبّ‏ِ إِنّی قَتَلْتُ مِنْهُمْ نَفْسًا فَأَخافُ أَنْ یقْتُلُونِ ‏(قصص، 33)
بعد از فرمان خدا به موسی، جهت رفتن نزد فرعون، موسی در بیان مشكلات كار می‌گوید: پروردگارا من یكی از فرعونیان را كشته‌ام، پس می‌ترسم كه مرا (به قصاص او) به قتل رسانند.
205.در پذیرش مسؤولیت‌ها، شایسته است موانع و مشكلات قابل پیش‌بینی با مدیر مافوق مطرح و ارزیابی شود.

معیار لیاقت
وَ أَخی‌هارُونُ هُوَ أَفْصَحُ مِنّی لِسانًا فَأَرْسِلْهُ مَعی... ‏(قصص، 34)
موسی گفت: خدایا! برادرم‌هارون را كه بیانش از من شیواتر است، همراه با من بفرست.
206.لازم نیست مدیران در همة جهات و تخصص‌ها برترین باشند، بلكه باید من حیث المجموع لایق باشند. (با اینكه موسی پیامبر اولی العزم است ولی سخنگویی‌ هارون از او بهتر است.)

عملکرد خود
وَ لَوْ لا أَنْ تُصیبَهُمْ مُصیبَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَیدیهِمْ ... ‏(قصص، 47)
خداوند، علت مصائب و گرفتاری‌ها را عملكرد خود خطاكاران معرفی می‌نماید.
207.بسیاری از شكست‌ها و حوادث تلخ، مولود عملكرد ناصحیح خود است.

ارزیابی جمعی
وَ كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَرْیةٍ بَطِرَتْ مَعیشَتَها ... ‏(قصص، 58)
خداوند در بیان علت نابودی برخی اقوام می‌فرماید: چه بسیار مناطقی كه ما آنها را به خاطر طغیان ایشان در زندگی هلاك كردیم.
208.موفقیت یا عدم موفقیت یك سازمان، درگرو عملكرد جمعی مدیران و كاركنان آن سازمان است.

غرور علمی
قالَ إِنَّما أُوتیتُهُ عَلى‏ عِلْمٍ عِنْدی ... (قصص، 78)
قارون درجواب قومش كه او را به احسان و انفاق دعوت كردند و او را از فساد بر حذر داشتند، مغرورانه گفت: این ثروت فراوان به واسطة دانشی است كه نزد من است.
209.غرور علمی مدیران، سبب خودمحور شدن آنان می‌شود، به گونه‌ای كه دیگر، نظرات و انتقادات دیگران را قبول نمی‌‌كنند و این سبب شكست و سقوط ایشان می‌گردد.

ایجاد انگیزه
وَ مَنْ جاهَدَ فَإِنَّما یجاهِدُ لِنَفْسِهِ ... ‏(عنكبوت، 6)
خداوند در تشویق جهاد می‌گوید: هر كس تلاش كند پس برای خود می‌كوشد.
210.برای تشویق كاركنان به تلاش‌های سازنده، منافع و نتایجی كه آن كارها برای كاركنان دارد، بیان شود.

انگیزش بوسیله پاداش
وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یعْقُوبَ ... ‏(عنكبوت، 27)
خداوند در بیان پاداش‌ حضرت ابراهیم می‌فرماید: اسحاق و یعقوب را به او عطا كردیم.
211.پاداش كار اثربخش و سازنده، برای عموم كاركنان اعلام گردد تا موجب افزایش انگیزه شود.

مدیریت مذاكرات
وَقُولُوا آمَنّا بِالَّذی أُنْزِلَ إِلَینا وَ أُنْزِلَ إِلَیكُمْ وَ إِلهُنا وَ إِلهُكُمْ واحِدٌ...‏(عنكبوت،46)
خداوند در مورد گفتگو و بحث با اهل كتاب (یهودیان و مسیحیان) بر بیان نقاط مشترك تاكید می‌كند و می‌فرماید: بگویید ما به آنچه از سوی خدا بر ما و بر شما نازل شده، ایمان داریم و خدای ما و خدای شما یكی است.
212.در مذاكرات، قبل از بیان نظرات خود، آنچه را كه مورد اتفاق و قبول طرفین است، مطرح شود تا فضای مذاکره آماده پذیرش آراء گردد.

رمز موفقیت
وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ ... ‏(58) الَّذینَ صَبَرُوا وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ یتَوَكَّلُونَ ‏(عنكبوت، 59)
خداوند در وصف بندگان درستكار و مؤمن خود می‌فرماید: كسانی كه ایمان آوردند و كارهای شایسته انجام دادند... و در برابر مشكلات، صبر و استقامت كرده و به پروردگارشان توكل می‌كنند.
213.رمز موفقیت در كارها چهار نکته است:
1) ایمان به هدف و انگیزه 2) فعالیت صحیح و سازنده 3) استمرار و پشتكار 4) توكّل به خدا.
مدیریت مؤثر، باید به تقویت این چهار معیار بپردازد.

بهره‌گیری از فرصت‌ها
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّینِ الْقَیمِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یأْتِی یوْمٌ لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللّه...‏(روم،43)
خداوند در توصیه به انسان، او را به استفاده از فرصتها قبل از نزول عذاب فرا می‌خواند: پس به دین استوار ایمان بیاور قبل از آن كه روزی بیاید كه دیگر راه جبران نیست.
214.برای كسب موفقیت، باید از فرصت‌ها استفاده شود و آن را غنیمت شمرد. (شناسایی فرصت‌ها و بهره‌گیری از آن جزو وظایف مدیران است.)

ارزیابی كامل
إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ ... (لقمان، 16)
لقمان در سفارش به پسرش در مورد نظارت خدا بر اعمال انسان می‌گوید: اگر عمل تو به اندازه دانة خردلی هم باشد آن را به حساب می‌آورد.
215.در یك ارزیابی و نظارت كامل، باید كوچك‌ترین كارها و برنامه‌‌ها نیز مورد توجه قرار گیرد.

خوشرویی
وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنّاسِ ... (لقمان، 18)
لقمان در سفارش به پسرش می‌گوید: روی خود را از مردم به تكبّر برمگردان.
216.مدیران باید با تمامی افراد، اعم از كاركنان یا ارباب رجوع با خوشرویی و تواضع برخورد كنند.

آگاهی از نیروها
یدَبِّرُ اْلاَمْرَ ... ‏(5) ذلِكَ عالِمُ الْغَیبِ وَ الشَّهادَةِ الْعَزیزُ الرَّحیمُ ‏(سجده، 6)
تدبیر نظام عالم بر اساس علم خداوند است و اوست كه از ظاهر و پنهان آگاه است.
217.مدیریت و ادارة هر مجموعه‌ای، نیازمند اطلاعات و آگاهی دقیق در مورد آن مجموعه است.

برابری در برابر قانون
یا نِساءَ‌النَّبِی‏ِ مَنْ یأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَینَةٍ یضاعَفْ لَهَا ‌الْعَذابُ...(احزاب،30)
ای همسران پیامبر! هر كس از شما گناهی آشكار مرتكب شود عذابش دوچندان است.
218.در تشویق و تنبیه كاركنان، به پست و مقام و انتسابات آنها نباید توجه نمود و هر متخلفی باید مجازات شود، اگر چه از نزدیکان مدیر دستگاه باشد.

تشریح وظایف
یا أَیهَا النَّبِی إِنّا أَرْسَلْناكَ شاهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذیرًا (احزاب، 45)
خداوند، خطاب به رسول اكرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: ای پیامبر! همانا ما تو را گواه بر مردم و بشارت‌دهنده و بیم‌‌دهنده فرستادیم.
219.مدیران باید شرح وظایف و حوزة مسؤولیت افراد را در سازمان، هم برای خود آنان و هم برای دیگران مشخص و اعلام كنند.

كیفیت مداری
أَنِ اعْمَلْ سابِغاتٍ وَ قَدِّرْ فِی السَّرْدِ وَ اعْمَلُوا صالِحًا ... (سبا، 11)
خداوند خطاب به حضرت داوود می‌فرماید: زره‌های كامل و مناسب بباف و آن را درست و دقیق اندازه‌گیری كن.
220.در تولید، رعایت اصل كیفیت همواره باید مورد توجه قرار گیرد.
221.صنعت در نظام اسلامی، باید با مدیریت افراد متعهد (صالح) و متخصص باشد.

عمل‌گرایی
قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلّهِ ... (سبا، 46)
ای پیامبر! به مردم بگو: من به شما یك نصیحت می‌كنم، اینکه برای خدا حركت و تلاش كنید.
222.مدیران نظام اسلامی نباید به شعار اكتفا كنند بلكه باید با تلاش و کوشش خدا‌پسندانه، تصویر حقیقی شعارها را نمایش دهند.

زمینه‌سازی
إِنَّ الَّذینَ یتْلُونَ كِتابَ اللّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ ... (فاطر، 29)
رستگاران كسانی هستند كه كتاب خداوند را می‌خوانند و برای برپایی نماز قیام می‌كنند.
223.قبل از هر فعالیتی، زمینه‌سازی لازم است. (خداوند قبل از شروع نماز، خواندن قرآن را برای آمادگی ذهن و روان توصیه می‌کند.)

شرایط موفقیت سازمانی
وَ الْقُرْآنِ الْحَكیمِ ‏(2) إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلینَ ‏(3) عَلى‏ صِراطٍ مُسْتَقیمٍ ‏(یس، 4)
قسم به قرآن حكمت‌آموز كه تو پیامبر خدا هستی و بر راه راست حرکت می‌كنی.
224.برای موفقیت در سازمان سه فاكتور اساسی لازم است:
الف) برنامة مدوّن (مثل قرآن كه برنامة سعادت است.)
ب) رهبر و مدیر آگاه (مثل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله كه رهبر جامعة اسلامی بود.)
ج) راه و هدف مشخص (صراط مستقیم كه مسیر سعادت است.)

نظرسنجی (بازخورد)
فَاسْتَفْتِهِمْ أَ هُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمْ مَنْ خَلَقْنا ... ‏(صافات، 11)
از آنان نظر بخواه كه آفرینش آنان سخت‌تراست یا آنچه ما در آسمان‌ها و زمین آفریدیم؟
225.انجام نظرسنجی یك امر معقول و منطقی و زمینة وجود اطمینان برای هر مدیر است. البته انجام نظرسنجی نباید توقع ایجاد كند بلكه باید صرفاً آینه‌ای برای ترسیم عملكرد باشد.

تغییر و تحول
إِنَّهُمْ أَلْفَوْا آباءَهُمْ ضالِّینَ‏ (69) فَهُمْ عَلى‏ آثارِهِمْ یهْرَعُونَ ‏(صافات، 70)
آنان پدران خویش را گمراه یافتند، اما با این حال، در پی آنان شتابان می‌دوند!
226.مدیران و رهبران‌، در برابر سنت‌ها و عرف‌های نادرست سازمانی، نباید تسلیم شوند بلكه باید در جهت اصلاح آنها بكوشند.

انجام اصلاحات از نزدیكان
إِذْ قالَ ِلابیهِ وَ قَوْمِهِ ما ذا تَعْبُدُونَ‏ (صافات، 85)
آنگاه كه حضرت ابراهیم برای دعوت به سوی خدا، كار خود را آغاز كرد، به پدر و اقوامش گفت: چه چیز را می‌پرستید؟
227.مدیران برای شروع اصلاح در سازمان، ابتدا باید از خود و نزدیكان خود شروع كنند تا انجام اصلاحات اثربخش باشد.

پیامد فرار از مسؤولیت
فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَ هُوَ مُلیمٌ(142)فَلَوْ لا أَنَّهُ كانَ مِنَ الْمُسَبِّحینَ (143) لَلَبِثَ فی بَطْنِهِ إِلى‏ یوْمِ یبْعَثُونَ‏(صافات، 144)
پس یونس را به دریا افكندند و ماهی بزرگی او را بلعید. یونس خود را سرزنش كرد و در شكم ماهی به تسبیح خداوند پرداخت. پس اگر از تسبیح‌گویان نبود تا روز قیامت در شكم ماهی می‌ماند.
228.رهبران و مدیران نباید از زیر كار شانه خالی كنند. چه بسا که از چاله درآمده به چاه افتند. (حضرت یونس به خیال رهایی از گرفتاری، از مردم فاصله گرفت، امّا در فشار معدة نهنگ به فریاد استغاثه درآمد.)

بازسازی نیروها
وَ أَرْسَلْناهُ إِلى‏ مِائَةِ أَلْفٍ أَوْ یزیدُونَ ‏(صافات، 147)
خداوند پس از بیان داستان حضرت یونس و زندانی شدن او در شكم نهنگ و استغفار او كه منجر به نجات و رهایی او شد، می‌فرماید: او را به سوی امتی دیگر كه تعدادشان بالغ بر یكصد هزار نفر یا بیشتر بود فرستادیم تا آنان را به سوی خدا دعوت نماید.
229.در مدیریت منابع انسانی، بهتر است به جای دفع نیروها، با تذکر ضعفها به بازسازی آنها پرداخته شود تا دوباره به كارگیری شوند. (البته اگر قابلیت بازسازی و اصلاح را داشته باشند.)

نصیحت‌پذیری
فَاحْكُمْ بَینَنا بِالْحَقّ‏ِ وَ لا تُشْطِطْ وَ اهْدِنا إِلى‏ سَواءِ الصِّراطِ (ص، 22)
دو نفر که برای دادخواهی نزد حضرت داوود آمده بودند، او را چنین اندرز دادند که: به حق بین ما داوری كن و ستم روا مدار و ما را به راه راست راهنمایی فرما.
230.مدیران سازمان باید نصیحت پذیر و حقّ شنو باشند و از اینکه مردم و ارباب رجوع به آنها تذکری دهند ناراحت نشوند. (همچنانکه حضرت داوود تذکر طرفین دعوا را شنید و نگفت: من خود قاضی هستم و می‌دانم چه باید بکنم.)

قدرت و بصیرت
وَ اذْكُرْ عِبادَنا إِبْراهیمَ وَ إِسْحاقَ وَ یعْقُوبَ أُولِی اْلاَیدی وَ اْلابْصارِ(ص، 45)
از پیامبران پیشین، ابراهیم و یعقوب و اسحاق، یاد‌كن كه دارای قدرت و بصیرت بودند.
231.رهبران و مدیران باید دارای قدرت (برای انجام مسؤولیت‌) و بصیرت (برای شناخت مسؤولیت) باشند.

برخورد قاطع با تخلف
قالَ فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّكَ رَجیمٌ ‏(ص، 77)
خداوند خطاب به ابلیس (شیطان) فرمود: از این درگاه بیرون برو.
232.در برخورد با تخلفاتی كه موجب تجرّی دیگران می‌شود و یا آنقدر بزرگ است كه بخشش آن بی‌قانونی را به دنبال می‌آورد، برای حفظ سازمان، اخراج و تنبیه شدید متخلف لازم است.

مسؤولیت و مؤاخذه
وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏ ... (زمر، 7)
هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نمی‌كشد. (هر كس به خاطر گناه خودش مؤاخذه می‌شود.)
233.هركس مسؤول كار خویش است و نمی‌توان همه كاركنان را به خاطر كم‌كاری یك نفر مؤاخذه نمود. همیشه باید سبب شناسایی شود و با آن برخورد شود.

آگاهی از محیط
فَلا یغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِی الْبِلادِ (غافر، 4)
ای پیامبر! حركت‌های نظامی كفار در شهرهایشان تو را نفریبد.
234.مدیران سازمان‌ باید از تحركات و برنامه‌های رقبا آگاهی داشته باشند تا غافلگیر نشوند.

گذشته و آینده
فَینْظُرُوا كَیفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ ... ‏(غافر، 82)
در زمین سیر كنید تا عاقبت كسانی را كه قبل از شما بوده‌اند ببینید.
235.مدیران در محاسبات خود، فقط وضعیت فعلی سازمان و كاركنان را نبینند، بلكه شایسته است ضمن بررسی و اطلاع کامل از وضعیت گذشته، عاقبت‌اندیش نیز باشند.

اعتمادسازی
إِنّی لَكُمْ رَسُولٌ أَمینٌ ‏(دخان، 18)
ای مردم! من برای شما پیامبری امین بوده‌ام!
236.مدیران باید اعتماد افراد سازمان را به خود جلب نمایند، زیرا اعتماد متقابل، موجب اطاعت‌پذیری بیشتر می‌گردد.

زمان شناسی
فَأَسْرِ بِعِبادی لَیلاً ... ‏(دخان، 23)
ای موسی! بندگان مرا شبانه از سرزمین مصر كوچ بده.
237.دخیل كردن عنصر زمان در برنامه‌ریزی‌های سازمانی، عاملی كلیدی در موفقیت یا عدم توفیق است.

بیان دلیل توبیخ
ذلِكُمْ بِأَنَّكُمُ اتَّخَذْتُمْ آیاتِ اللّهِ هُزُوًا وَ غَرَّتْكُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا ... ‏(جاثیه، 35)
این عذاب شما به خاطر آن است كه آیات خدا را مسخره گرفتید و زندگی دنیا مغرورتان كرد.
238.دلیل تنبیه و توبیخ باید به اطلاع متخلفان برسد تا بتوانند خود را اصلاح كنند.

صداقت
ما أَدْری ما یفْعَلُ بی وَ لا بِكُمْ ... ‏(احقاف، 9)
این آیه از زبان حضرت رسول می‌فرماید: من نمی‌دانم كه با من و شما چگونه رفتار خواهد شد.
239.یكی از ویژگی‌های مدیران در نظام اسلامی، صداقت است؛ آنجا كه چیزی را نمی‌دانند و یا توان انجام آن را ندارند، با صداقت می‌گویند: از حدّ دانش یا توان من خارج است.

پیش‌بینی تبلیغات مخالفان
وَ قالَ الَّذینَ كَفَرُوا لِلَّذینَ آمَنُوا لَوْ كانَ خَیرًا ما سَبَقُونا إِلَیهِ وَ إِذْ لَمْ یهْتَدُوا بِهِ فَسَیقُولُونَ هذا إِفْكٌ قَدیمٌ(احقاف، 11)
و كسانی كه كفر ورزیدند دربارة مؤمنان می‌گویند: اگر اسلام خوب بود، ما زودتر از آنها به آن چنگ می‌زدیم.
ادامه آیه می‌فرماید: چون راه به جایی نمی‌برند، به زودی خواهند گفت: دین، یك دروغ قدیمی است.
240.مدیران و رهبران، باید تاكتیك‌ها و تبلیغات رقبا را پیش‌بینی كنند تا بتوانند علیه آن به موقع اقدام كنند.

ارتقا براساس عملكرد
وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمّا عَمِلُوا ... ‏(احقاف، 19)
در قیامت، برای هر كس به میزان عمل، رتبه و درجه قرار داده شده است.
241.ارتقای سازمانی و اعطای پست‌ها و مناصب باید بر اساس میزان عملكرد مثبت و نتیجه ارزیابی عملكرد افراد صورت گیرد.

مسؤولیت و اختیارات
إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ فَإِمّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمّا فِداءً ... ‏(محمد، 4)
پس از آن كه در جنگ عده ای را اسیر گرفتید، تصمیم‌گیری با خودتان كه یا آنها را با منّت آزاد كنید و یا فدیه بگیرید و آزاد كنید.
242.پس از دادن مسؤولیت، باید اختیاراتی هم به افراد تفویض نمود تا در موقع لزوم بر طبق آنچه كه صلاح می‌دانند تصمیم‌گیری كنند.

دلسوز بودن
وَ اسْتَغْفِرْ ... لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ ... ‏(محمد، 19)
ای پیامبر، برای مردان و زنان با ایمان امت خود استغفار كن.
243.یكی از ویژگی‌های مدیران در نظام اسلامی، دلسوز بودن و خیرخواه بودن نسبت به افراد تحت امر است.

استحكام در برابر رقبا
فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ اْلاعْلَوْنَ .... ‏(محمد، 35)
در جنگ سستی نورزید و در حال قدرت و برتری، پیشنهاد صلح دهید.
244.دوری از سستی در انجام وظایف، باعث ایجاد صلابت و استحكام در مقابل رقبا می‌شود.

پیامدهای تصمیم
وَ لَوْ لا رِجالٌ مُؤْمِنُونَ وَ نِساءٌ مُؤْمِناتٌ لَمْ تَعْلَمُوهُمْ أَنْ تَطَؤُهُمْ فَتُصیبَكُمْ مِنْهُمْ مَعَرَّةٌ بِغَیرِ عِلْمٍ ... (فتح، 25)
خداوند در صلح حدیبیه اجازة حمله به مكه را نداد و فرمود: در مكه زنان و مردان با ایمانی هستند كه ممكن است در اثر حمله شما، نادانسته، مورد ضرر و زیان قرار گیرند.
245.رهبر و مدیر در جامعة اسلامی، باید همة جوانب و آثار و پیامدهای تصمیمات خود را در نظر بگیرد و شتاب زده فرمانی صادر نکند.

اهلیت و اولویت
وَ كانُوا أَحَقَّ بِها وَ أَهْلَها ... (فتح، 26)
خداوند، آرامش خود را بر دل‌های مؤمنین نازل فرمود، زیرا كه ایشان به رعایت تقوی سزاوارتر و اهل آن بودند.
246.اهلیت و اولویت، دو شرط دریافت مسؤولیت است. اهلیت یعنی دارا بودن شرایط احراز مسؤولیت و اولویت به معنی داشتن امتیاز ویژه است.

احترام، زمینه سازی برای دستورات
یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَینَ یدَی اللّهِ وَ رَسُولِهِ ... ( حجرات، 1)
ای كسانی كهایمان آورده‌اید در هیچ كاری بر خدا و پیامبرش پیشی نگیرید.
247.پیش از دستور به كاری، ابتدا باید زمینه‌های روانی پذیرش را در مخاطب ایجاد كرد. جملة "یا أیها الّذین آمنوا: ای كسانی كهایمان آورده‌اید" به مؤمنان شخصیت می‌دهد و رابطة آنان را با خدا مستحکم می‌سازد، سپس به بیان دستور می‌پردازد.

خطر زود باوری و سطحی‌نگری
یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَینُوا أَنْ تُصیبُوا قَوْمًا بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلى‏ ما فَعَلْتُمْ نادِمینَ‏(حجرات، 6)
ای‌كسانی كهایمان آوردهاید اگر فاسقی برای شما خبری آورد تحقیق كنید تا مبادا از روی بی‌اطلاعی تصمیم بگیرید و به قومی آسیب برسانید و سپس از كردة خود پشیمان شوید.
248.مدیران باید اهل تحقیق و بررسی باشند و از زودباوری و سطحی نگری به شدت بپرهیزند.
249.مراجع بازرسی و نظارت نباید واحد باشد، که تنها از یك مجرا كسب اطلاع كرد، بلكه در بسیاری از موارد باید از چند منبع موضوعات را بررسی نمود تا حقیقت آشکار گردد.
250.علاج واقعه را قبل از وقوع باید كرد. چنان كه حضرت حق می‌فرماید: كاری نكنید كه از كردة خود پشیمان شوید.
251.بیان دلیل و حكمت دستورات و ابلاغ‌های سازمانی، انگیزش افراد را برای انجام دستورات تقویت می‌كند.

در دسترس بودن مدیر، استقلال رأی
وَ‌اعْلَمُوا أَنَّ فیكُمْ رَسُولَ‌اللّهِ لَوْ یطیعُكُمْ فی كَثیرٍ مِنَ ‌اْلامْرِ لَعَنِتُّمْ...‏(حجرات،7)
ای مردم، رسول خدا در میان شماست و شما باید از او تبعیت كنید و اگر او از شما تبعیت كند، قطعاً به سختی و مشقت خواهید افتاد.
252.مدیران و رهبران در نظام اسلامی باید در دسترس باشند تا بتوان با آنها بدون واسطه سخن گفت. (فیكم رسول الله)
253.مدیران و رهبران باید استقلال رای داشته باشند و بتوانند در مسایل تصمیم گیری كنند تا تشتت آراء به وجود نیاید.

نظارت همه جانبه
إِذْ یتَلَقَّى الْمُتَلَقِّیانِ عَنِ الْیمینِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعیدٌ (ق، 17)
دو فرشته بر دوش چپ و راست انسان قرار دارند كه اعمال او را ثبت می‌كنند.
254.نظارت باید همه جانبه باشد و به طور دقیق و كامل انجام گیرد تا بتوان به آن استناد كرد و اعتبار و ارزش داشته باشد.
255.تقسیم عادلانة كار میان افراد، اصل مهمی در مدیریت است. (کار نظارت براعمال انسان، میان دو فرشته تقسیم شده است.)

تعریف وظایف و اختیارات
وَ جاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهیدٌ (ق، 21)
هر كس وارد قیامت می‌شود با او دو فرشته است كه یكی او را به جلو سوق می‌دهد و دیگری گواه اوست.
256.حدود اختیارات و وظایف كاركنان باید كاملاً روشن و مشخص باشد. (چنان كه خداوند اختیارات آن دو فرشته را بیان كرده است.)

انجام اصلاح از بالاترین مقام
وَ فی مُوسى‏ إِذْ أَرْسَلْناهُ إِلى‏ فِرْعَوْنَ ...‏ (ذاریات، 38)
آنگاه که موسی را به سوی فرعون فرستادیم.
257.در اصلاح نظام اداری، باید از اصلاح مدیران ارشد و كارفرمایان سطوح بالا شروع كرد.

ابلاغ كتبی
وَ كِتابٍ مَسْطُورٍ (2) فی رَقٍّ مَنْشُورٍ (طور، 3)
(فرامین پروردگار) در كتابی خط به خط نوشته شده و در صفحاتی گشوده شده است.
258.دستورات و فرامین باید به صورت مكتوب ابلاغ گردد.
259.ابلاغیه‌ها باید بلیغ و رسا باشند و از زیبایی ظاهری، جهت برانگیختن انگیزش درونی كاركنان برخوردار باشد.

حمایت از مدیران
ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى ‏(نجم، 2)
ای مردم! مصاحب شما (حضرت محمد صلی الله علیه و آله) نه گمراه شده و نه منحرف گشته است.
260.مدیران باید از كسانی كه به آنها مسؤولیت می‌سپارند و مورد تهمت قرار گرفتهاند، دفاع كنند. (چنانکه خداوند از پیامبر اکرم دفاع نموده است.)

تفهیم سخنان
فَكانَ قابَ قَوْسَینِ أَوْ أَدْنى‏ (نجم، 9)
آیه، اشاره به معراج پیامبر صلی الله علیه و آله دارد كه فاصله اش از ذات كبریایی بهاندازه دو كمان یا كمتر شد.
261.در بیان مطالب مهم، باید از كلماتی استفاده كرد كه برای مخاطب قابل فهم باشد، تا هم احساس همبستگی و صمیمیت به وجود بیاید و هم مساله در ابهام نماند. (چنان كه خداوند در بیان شب معراج، نزدیك شدن پیامبر صلی الله علیه و آله به سوی خود را با اندازه‌های دنیایی بیان فرموده است.)