فراط نكردن در حالات خشم
به طور طبیعی هر انسانی بر اثر عوامل و زمینه هایی كه برایش پیش می آید، گاهی خوشحال و گاهی نیز خشمگین و ناراحت می شود؛ اما اگر این حالات فطری با معیار دین و هدایت قرآن و رهنمودهای اهل بیت علیهم السلام همراه باشد، هرگز در آن افراط و تفریط دیده نخواهد شد.
قرآن خشم های بی مورد را به دوران جاهلیت نسبت داده و سكون و آرامش را در هنگام خشم ویژه رسول خدا(ص) و مؤمنین می داند و خاطرنشان می كند كه این آرامش هم یك موهبت الهی است؛ همچنان كه خشم و تعصبات جاهلی را ره آورد افكار نادرست و عملكرد غلط كافران قلمداد می كند و می فرماید:
«]به خاطر بیاورید[ هنگامی را كه كافران در دل های خود خشم و نخوت جاهلیت داشتند و ]در مقابل[ خداوند آرامش و سكینه خود را برفرستاده خویش ومؤمنان نازل فرمود.» (فتح.62)
خداوند در این آیه به ما می آموزد كه فرهنگ جاهلیت «حمیت»، «تعصب»، «غضب» و خشم جاهلی است؛ ولی فرهنگ اسلام «سكینه»، «آرامش» و «تسلط برنفس» می باشد.
كلام امام باقر(ع) در این زمینه رهنمود شایسته ای برای ماست. آن حضرت در مورد ویژگی شیعیان علی فرمود: «الذین أذا غضبوا لم یظلموا و اذا رضوالم یسرفوا؛(5) آنان چنان اند كه در هنگام خشم و غضب دست به ستم ]و گناه و حركات جاهلانه[ نمی آلایند و هرگاه راضی و خشنود شدند، افراط و زیاده روی نمی كنند.»
آری، غرایز انسانی همانند موتور محرك است كه انسان را گاهی همانند طوفان و تندباد چنان به حركت درمی آورد كه اگر مراقبتی صورت نگیرد، خسارت های جبران ناپذیری در پی خواهد داشت؛ اما همین محرك ها اگر به وسیله ایمان و باورهای قلبی و ارتباط با انسان های كامل تعدیل و كنترل شود، از عواقب ناشایست به دور خواهند ماند.