تبیان، دستیار زندگی

چهارسو:

 اصل این كلمة چهارسوق ست كه از دو جزء «چهار» (عدد ترتیبی) فارسی و «سوق» عربی، به مفهوم بازار تركیب شده است و در تلفظ محلی كلمة چهار سایش یافته و حرف «ق» از كلمة سوق نیز ساقط گشته و «چارسو» گفته می‌شود و آن، میدانی است كه چهاربازار، یعنی محل كسب و كار و خرید و فروش، به آن میدان متّصل می‌شود. این میادین معمولاً سقفی گنبدی دارد. اما چهار بازارِ متّصل به آن، خیلی طولانی نیست و وسعت چندانی ندارد. شهر اصفهان كه همیشه از نظر تجارت مركز مهمّی بوده، هم بازارهای زیبا و طولانی و پر كالایی داشته است و هم چهارسوهای متعدّد و زیبا. مهمترین چهارسوها عبارت اند از:

چهارسو شاه: واقع در نزدیك میدان امام حد فاصل بین بازار قنادها و مدرسة ملاعبدالله.

چهارسو مخلص: در نزدیكی چهارسو شاه به طرف شمال قرار گرفته است.

چهارسو نقاشی: واقع در حد فاصل محلّة خواجو و محلّة حسن‌آباد كه از چهارسوهای معروف و زیبای اصفهان به شمار می‌آید. تصاویر زیبایی بر روی كاشیهای مرغوب آن نقاشی شده و عكس سلاطین و پهلوانان معروف به تصویر كشیده شده است. این چهارسو چندین بار مرمّت شده است و از آنجا كه ركن‌الملك نایب‌الحكومه اصفهان آن را مرمّت نموده، به نام چهارسوی ركن‌الملك نیز شهرت دارد.

چهارسوی فریدن و چهارسو آجری: هر دو در محلّة خواجو قرار داشته و طاق و رواق قابل توجّهی ندارند.

چهارسوی شیرازیها: در محدودة خیابان طالقانی است كه محلّة بزرگی نیز به همین نام مشهور است. گنبد و زینت‌آلات این بنا بر اثر بی‌توجّهی از بین رفته ولی بازار آن هنوز فعال و در جای خود باقی است.

چهارسو كوچك: كه در پایین چهارسو شیرازیها و در سمت مشرق آن قرار دارد، از چهارسوهای قدیمی به شمار می‌آید.

 در محلّة بیدآباد سه چهارسو به نام‌های علیقلی آقا، بیدآباد و درب شیخ وجود دارد كه چهارسوی بیدآباد در وسط و چهارسوهای علی‌ قلی‌اقا و درب شیخ در طرفین آن قرار گرفته‌اند.

چهارسو مقصود: واقع در نزدیكی میدان نقش جهان است و در اصفهان شهرت زیادی دارد.

چهارسوی دروازه‌نو: این چهارسو مجاور چهارباغ پایین و حد فاصل باغ تختی و سنبلستان قرار دارند. در نزدیك آن محلّه‌ای به همین نام هست.

چهارسوی نمكی: این چهارسو نیز در محلّة گلبهار اصفهان قرار دارد.

علاوه بر چهارسوهای فوق در اكثر محلاّت اصفهان چهارسوهایی وجود دارد كه شهرت آنها بیش از شهرت چهارسوهای ذكر شده نمی‌باشد. در بازارهای اصفهان هم سر هر چهارراه، چهارسو نامیده می‌شود كه دارای حوض سنگی هندسی شكل پرآب و زیبایی است. از جمله:

چهارسوی باغ قلندرها واقع در بازار نیماورد، چهارسو شاه، چهارسوی ساروتقی، چهارسوی ضرّابخانه، چهارسوی چیت‌سازها، چهارسوی كرباس فروشها، چهارسوی زرگرها و چهارسو نقاشی.

علاوه بر اینها امتداد پل فلزی به طرف شمال یعنی خیابان آیت الله كاشانی به طرف میدان جمهوری اسلامی حد فاصل بین خیابان شیخ بهایی و خیابان طالقانی، كه هر دو سمت راست خیابان آیت الله كاشانی قرار دارند، محلّه و منطقة چهارسو نامیده می‌شود و شهرت فراوان دارد.

- مضاف و موصوف همیشه " ی " میگردد . مثال :
درِ باغ ---> دری باغ
گل قشنگ ---> گلی قشنگ
آدم خوب ---> آدمی خُب

2- " د " ما قبل ساکن تبدیل به " ت " میشود .مثال :
پراید ---> پرایت
آرد ---> آرت

3- " و " ساکن آخر کلمه به " ب " قلب می شود .مثال :
گاو ---> گاب

4- اصولآ در هر کجا که کسره قشنگ باشد فتحه بکار می رود و در هر کجا که فتحه کلمه را زیبا می کند کسره بکار می رود .مثال :
مثال برای فتحه :
اَز ---> اِز
قفَس ---> قفِس
اَزَش ---> اِزِش
بِزَن ---> بِزِن
مثال برای کسره
اِمروز ---> اَمروز
حِیفِ ---> حَیفِس

5- صداء " ا " جایگاهی نداشته وبه " او " تبدیل می شود .مثال :
شما ---> شوما
کجا ---> کوجا
خوبه ---> خوبِس
چادر ---> چادور ---> چادِر

6- حرف " و " در قالب حرف ربطی به " آ " تبدیل می شود .مثال :
من و تو و حسن ---> منا تو آ حسن
اصولآ خود " آ " به عنوان یک حرف ربط به کار می رود .مثال :
من هسَم , آ بابامم هسَن .
در ضمن حرف " آ " به معنی " به علاوه ( + ) " هم به کار می رود .مثال :
3+4+5 ---> 3+4 آ 5

7- حرف " ه " در لهجه اصفهانی به نوعی نابود شده است .مثال :
بچه ها ---> بِچا
گربه ها ---> گُربا
می جهد ---> می جِد
" ه " در آخر کلمات فعل به " د " ساکن بدل میشود .
بِره ---> بِردِ
بشه ---> بِشِد
" ه " به " ی " تبدیل میشود.مثال :
بهتر ---> بیتَرِس
گربه ---> گربیِه
" ه " به " و " بدل می شود .مثال :
می آئیم ---> ما وَم می یَیم
" ه " به " ش " تبدیل میشود .مثال :
بهش می گم ---> بِشِش می گم

نکته : به غیر از اول شخص مفرد ؛ حروف " خوا " به " خ " تبدیل می شود .مثال :
می خوای ---> می خَی

8- در برخی از افعال حرف " ی " به " اوی " تبدیل می شود .مثال :
می گی ---> می گوی

9- حرف اول کلمه " ب " یا " ن " باشد و حرف سوم " ی " باشد یک " ی " بعد از " ب " یا " ن " اضافه می شود .مثال :
بگیر ---> بیگیر
بشین ---> بیشین
بریز ---> بیریز
ببین ---> بیبین

10- حرف " س " در آخر لغات .مثال :
چه خبر ؟؟ ---> چه خبِرِس ؟
بسه ---> بسِس

11- نکته جالب دیگر در مورد کلمه " پس " است که اغلب " س " آن حذف می شود .مثال :
کجایین پس ؟ ---> کو جاین پَ ؟
پس تو کجایی ؟ ---> پَ تو کوجای ؟
" و " ما قبل " ی " به " ف " تبدیل می شود .مثال :
دیوار ---> دیفال

تبصره : در لهجه های Super Esf اصولآ " د " به " ز " تبدیل می شود .مثال :
گنبد ---> گنبِز

12- " ی " در آخر کلمات حذف می شود .مثال :
چیز های زیادی هست ---> چیزا زیادی هست
بچه های اون محله ---> بِچا اون محله
آدمای این دوره زمونه ---> آدِما این دوره زِمونه

13- د+فعل+د .مثال :
دِ بیا دِ
دِ برو دِ
دِ جَل باش دِ


چند اصطلاح اصفهانی


1- آیا عالم به معنای معلوم نیست ---> آیا عالم بیاد یعنی معلوم نیست بیاد
2- " آیدی داره " به معنای معنای جالب ---> آیدی دارده ایشون دارن به ما اینا را می گن
3- جَخ به معنای " تازه " ---> من جَخ رسیدم (( که در بعضی موارد با هم بکار می رود ---> من جَخ تازه رسیدم ))
4- کلمه سیزده که سینزَ تلفظ می شود و نوزده که نونزَ و دوازده که دوازَ خوانده می شود .
5- فعل زیبای اِسِدم که می شود گفت کلمه " گرفتم " را داغون کرده و ضرف آن به شرح زیر است :
اِسِدم - اِسِدی - اِسِد -اِسِدیم - اِسِدید - اِسِدند
6- فعل بِگم از جمله فعلهایی است که کسره حرف اول آن به " و " بدل شده و از استثنائاست .مثال :
بِگو ---> بوگو
بِگم ---> بوگَم
7- " جل باش " به معنای " عجله کن " که (ع) و (ه) اول و آخر کلمه از بین رفته است .
8- در اکثر موارد " ژ " به " ج " تبدیل می شود .
مثال :
ماساژ ---> ماساج
پاساژ ---> پاساج
9- در بعضی مواقع صورت کلی کلمه و حروف دگرگون می شود .مثال :
جوجه ---> چوری
کلاغ ---> غِلاغ
مغازه ---> دوکون
10- اصطلاح " در ار پیش کن " به جای " در را ببند "

و در پایان از تمام اصفهانی های محترم عذر می خواهیم .

سلام دادااون رفیقت درس می گه منتها این اصطلاح رو چوون بعضیا می گن بی کلاس دیگه استفاده نیمی کونن اما در شهرستانهای اصفهان این کلمه تا حدودی رایجس اما شاید اگه شوما به یه اصفهانی این اصطلاحو بوگوی اصلا نیمی دونه چی چیس اما به نظر م ما اصفهانیا اگه زرنگ بودیم (هستیما منتها منظورم تو این موردهست)این کلمه رو بکار می بردیم تو گفتگوهامون تا، هم مث اس اس کردن تو حرفامون جا میافتاد هم اینکه میتونس به یه لغت فارسی رایج تبدیل بشد

داداها آجییا رفقا و سایری بستگان مٍ یه اٍصفهونیه اصیلم می خواسم بگما این تًعًِِ درسه یعنی شوما بایستی رو «ت» فتحه و رو«عین» تشدید و فتحه بزارین تا تلفظی صحیح بشد به لا تین میشد taa و ماهروخ(هر وقت) زیاد تعجب می کنیم اینو میگیم یه بار گفتم الانم می گم این کلمه در زبان اصفهانی در قدیم کاربرد بیشتری داش (داشت) اما حالا واس خاطر اینکا بضیا( برای خاطر اینکه بعضیا) میگن این کلمه بی کلاسس دیگه کمتر کاربرد داره اما مٍ تعجب می کٌنم که واس چی چی (چرا) ما این کلمارا(کلمات را)بی کلاس می دونیم« مٍ کا موندم به هر حال شالا یخده حواسمونا جم می کردیم آ نمی ذاشتیم لهجه ما به لهجه تیرونیا نزیک شه و درواقع جولو این تهاجمی فرهنگی وای میسادیم»(من که موندم به هر حال ایکاش یه کم حواسمون را جمع می کردیم و نمی گذاشتیم لهجه ما به لهجه تهرانی ها نزدیک بشه و در واقع جلوی این تهاجم فرهنگی می ایستادیم ......حال کردین لهجه رو)

ایول منبعش کوجاس جونی دادا بوگو ما میخوایم بفمیم کوجاس قول می دیم بازم بیایم فقط بوگو منبعش کوجاس

ا دادا تموم شد خیلی کمس کم نیسا ما جخ داشتیم حال می کردیم بازم سعی کن بزاری البته تکراری نباشدا

lما كو نیمفمیم كودوم كلمه وا می گوی؟ 

18mohammad گرامی لهجه اصفهانی رو خوب اومدین، خیلی قشنگ.
شما که اصفهونی اصیل هستین بیشتر تو انجمن نصف جهان باید وقت بزارین!

ت ا (به فتحه دو حرف) یا پ ا (بازم به فتحه دوحرف) همان معنای ای ه (به فتح ه) میده

با سلام :

جناب رمضان علی  به انجمن نصف جهان خوش آمدید. انشالا شاهد حضور بیشتر شما در انجمن خودتون باشیم.

خیلی جالب بود
آقا نایسه
از خنده روده کوچیکه روده بزرگه خورد.



ممنون داد
جالبس
چندقز خوبـــ بود نیشامون شل ورفت