تبیان، دستیار زندگی

با سلام به شما کاربران عزیز انجمن های تخصصی تبیان

همانگونه که در صفحه اصلی سایت تبیان اطلاع داده شد ؛ از این پس قرار است 30 درصد مطالب صفحه اصلی تبیان با قلم و دستان توانای شما تولید گردد .

لذا از شما کاربر گرامی می خواهیم با انتخاب موضوع و انجمن مورد نظر خود ؛ مطلب خودتان را تنها در ذیل همین مبحث مطابق با قالب مندرج در اطلاعیه سایت وارد نمایید .

 

 

نمونه مطلب ارسالی

 

ساختار ورود مقالات باید از الگویی مشابه جدول ذیل پیروی نماید:

    

برای شما عزیزان آرزوی موفقیت داریم

 

1. عنوان یا تیتر مطلب:

   کاربرد گزنه در درمان علائم هایپرپلازی خوش خیم پروستات(BPH)

2. کلید واژه ها:گزنه-ایران-درمان-خواص
3. تجمیعی
4. متن مطلب: هایپرپلازی خوش خیم پروستات(BPH) یکی از بزرگترین مشکلات ارولوژیک مردان است و در 90% مردان بالای 65 سال مشاهده میشود. علائم قسمت تحتانی سیستم ادراری ( LUTS) پدیده های بسیار شایعی در مردان مسن هستند و عمدتاً ناشی ازBPH میباشند
5. نام نویسنده و منبع مطلب:دکتر رضا بخردی-بخش تحقیقات بالینی؛ واحد تحقیق و توسعه باریج اسانس

هایپرپلازی خوش خیم پروستات(BPH) یکی از بزرگترین مشکلات ارولوژیک مردان است و در 90% مردان بالای 65 سال مشاهده میشود. علائم قسمت تحتانی سیستم ادراری ( LUTS) پدیده های بسیار شایعی در مردان مسن هستند و عمدتاً ناشی ازBPH میباشند. بزرگی پروستات میتواند موجب علائم انسدادی (مانند تخلیه ناکافی مثانه و کاهش جریان ادرار ) و علائم تحریکی ( مانند شب ادراری و تکرّر ادرار) شود. در مدیریت درمانی BPH عمدتاً از آنتاگونیست های رسپتورهای آلفا آدرنرژیک، مهارکننده های 5- آلفا- ردوکتاز و داروهای گیاهی استفاده میشود. در اروپا 80% داروهای تجویز شده در BPH را داروهای گیاهی تشکیل میدهند و عصاره میوه نخل ارّه ای [saw palmetto (Sabal serrulata, or Serenoa repens)] و عصاره ریشه گزنه ] [stinging nettle (Urtica dioica)بویژه از شهرت زیادی برخوردارند(1).

فراورده های حاوی ریشه گزنه برای درمان علامتی اختلالات ادراری( سوزش ادرار، تکرّر ادرار، شب ادراری، احتباس ادراری) مراحل I و II ( بر اساس تعریف Alken 1973) و مراحل II و III ( بر اساس تعریفVahlensieck and Fabricius, 1996; Anonymous, 2003) هایپرپلازی خوش خیم پروستات توصیه شده اند. به نظر میرسد فیتواسترول ها، لیگنان ها، پلی ساکاریدها و لکتینUDA (Urtica dioica agglutinine) از اجزاء فعال ریشه گزنه هستند و در این میان ترکیبات فیتواسترول از اهمیت بسیارکمی برخوردارند زیرا در فراورده های تهیه شده از گزنه به میزان بسیار کمی وجود دارند (0.01%>). از طرفی احتمالاً بعضی از ترکیبات اصلاً جذب نمی شوند یا حداقل جذب را دارند مانند -sitosterol β(2).

مطالعات فارماکولوژیک

در مطالعات فارماکولوژیک متعدد مکانیسم های زیر برای تاثیر عصاره ریشه گزنه در بهبود علائم انسدادی BPH مطرح شده است:

1- مواد مؤثره موجود در عصاره ریشه گزنه مانند لیگنانها با اتصال به گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی [Sex Hormone Binding Globulin (SHBG)] مانع از اتصال به گیرنده اش روی غشای غده پروستات می‌شوند(3,4).
2- شواهد قوی وجود دارد که عصاره گزنه در روند تبدیل تستوسترون به استروژن ها مداخله نموده و آنزیم آروماتاز را مهار میکند(5,6).
3- در دوزهای زیاد عصاره ریشه گزنه آنزیم 5 - آلفا ردوکتاز را مهار میکند(5,6).
4- عصاره ریشه گزنه با مهار آنزیم الاستاز لکوسیت فعالیت ضد التهابی خود را اعمال می کند(2). ترکیبات استروئیدی موجود در عصاره خام ریشه گزنه، حرکت ماکروفاژها را به محل هدف تسریع و به اثرات ضدالتهابی دارو کمک می‌نمایند(7).
5- عصاره ریشه گزنه باعث مهار فعالیت آنزیم Na+ K+ ATPase و در نتیجه مهار متابولیسم و رشد سلولهای پروستات می‌شود(7).
6- عصاره ریشه گزنه پرولیفراسیون سلولی در بافت BPH را مهار میکند(6).

تحقیقات بالینی

اولین گزارش موردی در ارتباط با اثرات مفید چای تهیه شده از ریشه گزنه، به گزارش Ruckle(1950) برمیگردد و در این گزارش اثر دیورتیک گزنه به عنوان یک عارضه جانبی ذکر گردیده است. از آن زمان تاکنون؛ در 34 مطالعه بالینی تقریباً 40000 مرد مبتلا به BPH با فراورده های مختلف حاوی ریشه گزنه تحت درمان قرار گرفته اند. تعداد عوارض جانبی در همه مطالعات بیان نشده و به نظر میرسد تعداد واقعی عوارض جانبی بیش از 699 گزارش (تقریباً 2%) باشد که اکثراً مرتبط با دستگاه تناسلی ادراری است بویژه ناتوانی جنسی و کاهش میل جنسی(2).

در ذیل به نمونه ای از بررسی های انجام شده اشاره میشود:

در یک کارآزمایی بالینی با کنترل پلاسبو روی 79 بیمار مبتلا به BPH ، عصاره ریشه گزنه (600 میلی گرم در روز از عصاره 5:1 برای مدت 8-6 هفته) در تمامی پارامترهای اندازه گیری شده ( جریان ادرار، حجم ادرار و ادرار باقیمانده) بر دارونما برتری داشت. در دیگر کارآزمایی مشابه، 50 بیمار مبتلا به مراحل I و II هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات که با عصاره ریشه گزنه ( 600 میلی گرم در روز از عصاره 5:1 برای مدت 9 هفته) درمان شده بودند، کاهش قابل توجه SHBG (p<0.0005) و اصلاح شایان توجه حجم ادرار و حداکثر جریان ادراری را نشان دادند(6).
دریک کارآزمایی بالینی دو سو بیخبر چند مرکزی تصادفی،543 مرد 50 تا 88 ساله مبتلا به مراحل اولیه BPH ( مراحل I و II سیستم طبقه بندی Alken ) با حداکثر جریان ادراری کمتر از ml/s 20 و حجم ادرار کمتر از 150 میلی لیتر، از ترکیب عصاره میوه نخل اره ای و عصاره ریشه گزنه یا فیناستراید ( مهار کننده 5 - آلفا ردوکتاز) استفاده نمودند. بعد از 24 هفته؛ بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل اطلاعات 431 بیمار، نسبت به مقادیر اولیه متوسط حداکثر جریان ادرار در گروه مصرف کننده ترکیب عصاره میوه نخل ارّه ای و عصاره ریشه گزنه ml/s1.9 و در گروه مصرف کننده فیناستراید ml/s2.4 افزایش یافت و تفاوت قابل توجه آماری بین دو گروه درمانی مشاهده نشد.(p=0.52) محققین نتیجه گرفتند اثربخشی ترکیب عصاره میوه نخل ارّه ای و عصاره ریشه گزنه با اثر بخشی فیناستراید برابر است و ارتباطی با حجم پروستات ندارد. با این حال تحمل ترکیب عصاره میوه نخل ارّه ای و عصاره ریشه گزنه بهتر از فیناستراید بود لذا به عنوان انتخاب اول برای درمان مبتلایان به مراحل اولیه BPH توصیه شد(8).

در یک کارآزمایی بالینی دو سو بیخبر تصادفی مقایسه ای متقاطع با کنترل دارونما؛ به منظور بررسی اثربخشی گزنه در بهبود علامتی علائم قسمت تحتانی سیستم ادراری ثانویه به BPH، 620 بیمار بررسی شدند. ارزیابی بیماران با استفاده از نمره بین المللی علائم پروستات(IPSS)، حداکثر جریان ادرار(Qmax)، حجم ادرار باقیمانده پس از ادرار کردن(PVR)، آنتی ژن اختصاصی پروستات(PSA) ، میزان تستوسترون سرم و اندازه پروستات صورت گرفت. در پایان6 ماه درمان؛ به بیمارانی که از ابتدا دارونما دریافت کرده بودند گزنه داده شد و هردو گروه درمان را تا 18 ماه ادامه دادند. بر اساس نتایج این بررسی؛ 558 بیمار (90%) مطالعه را کامل نمودند (91% در گروه گزنه و 86% در گروه دارونما). در پایان 6 ماه بررسی؛ 81% از بیماران گروه گزنه و 16% از بیماران گروه دارونما بهبود در علائم قسمت تحتانی سیستم ادراری را گزارش کردند(P<0.001). IPSS و Qmax در گروه گزنه بهبودی بیشتری نسبت به گروه دارونما داشت. در گروه گزنه IPSS از 19.8 به11.8 کاهش یافت در حالی که IPSS در گروه دارونما از19.2 به 17.7 رسید.(P=0.002) Qmax در گروه دارونما ml/s3.4 و در گروه گزنه ml/s8.2 افزایش یافت(P<0.05). PVR در گروه گزنه از مقدار اولیه ml 73 بهml 36 رسید(P<0.05) اما تغییر محسوسی در گروه دارونما دیده نشد. PSA و میزان تستوسترون سرم در هردو گروه بدون تغییر بود. در گروه گزنه کاهش نسبتاً کم در اندازه پروستات مشاهده گردید] از 40.1 سی سی به 36.3 سی سی که بوسیله سونوگرافی از طریق رکتوم (TRUS) اندازه گیری شد،[P<0.001. در پایان مطالعه در گروه دارونما هیچ تغییری در حجم پروستات دیده نشد. در پیگیری ماه هیجدهم فقط بیمارانی که درمان را ادامه داده بودند دارای متغییرهای درمانی مطلوبی بودند. عوارض جانبی در هیچیک از گروه ها مشاهده نشد. محققین نتیجه گرفتند، گزنه اثرات مفیدی در درمان علائم BPH دارد(9).

اورتیدین

با توجه به اثرات مفید عصاره ریشه گزنه در برطرف نمودن علائم انسدادی مرحله I و II هایپرپلازی خوش خیم پروستات(BPH)، فراورده اورتیدین با اشکال دارویی قطره خوراکی و قرص روکشدار از عصاره ریشه گزنه و به منظور بهبود علائمی مانند تکرر ادرار، قطره قطره آمدن ادرار، معطل شدن هنگام ادرار کردن تهیه شده است. از قطره اورتیدین 3 بار در روز هر بار 40 قطره و از قرص اورتیدین 2 بار در روز هر بار 1 قرص بعد از غذا همراه با مقداری مایعات استفاده میشود.

توصیه میشود مصرف مکملهای آهن 2-1 ساعت از زمان مصرف اورتیدین فاصله داشته باشد. با مصرف مناسب مقادیر توصیه شده درمانی هیچگونه عارضه جانبی مشاهده نشده با این حال ممکن است بصورت اتفاقی شکایات خفیف گوارشی رخ دهد. گهگاه کاهش تشکیل ادرار و ندرتاً ادم نیز گزارش شده است(5). لازم به ذکر است که مصرف بیش از حد اورتیدین همزمان با داروهای ضددیابت و داروهای مؤثر بر فشار خون می‌تواند ایجاد تداخل نماید. همچنین ممکن است اورتیدین اثر داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی را تشدید کند.

باید از مصرف فراورده های تهیه شده از گزنه در دوران بارداری اجتناب نمود. همچنین بهتر است از مصرف بیش از حد این فراورده ها در دوران شیردهی اجتناب گردد

1. عنوان یا تیتر مطلب:بررسی اثر شربت برونکوباریج در درمان سرفه حاد و مقایسۀ آن با شربت دکسترومتورفان
2. کلید واژه ها: سرفه، آویشن شیرازی، ختمی، داروهای گیاهی، شربت برونکوباریج، شربت دکسترومتورفان
3. تجمیعی
4. متن مطلب:آویشن شیرازی(Zataria multiflora) در رفع علائم سرفه و نزله‌های مجاری تنفسی فوقانی و نیز بعنوان خلط‌آور با اثر ضد اسپاسم همواره مورد توجه بوده و در بزرگسالان در درمان برونشیت و سرفه‌های همراه با اسپاسم و در کودکان در بیماری سیاه‌سرفه کاربرد دارد
5. نام نویسنده و منبع مطلب:افضلی حسن(1)، کاشانیان محسن(2)، بخردی رضا(2)، اکبری حسین(3)-تحقیق و توسعه باریج اسانس

سرفه یک بازدم انفجاری است که باعث ایجاد مکانیزم محافظتی طبیعی برای تمیز شدن درخت تراکئوبرونکیال از ترشحات و اجسام خارجی میشود. هنگامی که سرفه زیاد یا برای فرد ایجاد مزاحمت نماید، یکی از شایعترین علائمی است که فرد در صدد درمان آن بر می آید و از جمله علل این موضوع ایجاد ناراحتی به علت خود سرفه، تداخل با شیوه طبیعی زندگی و نگرانی در مورد علت سرفه بویژه ترس از سرطان است. برخی از علل تحریک کننده سرفه عبارتند از: دود، گرد و غبار، بخارات، اجسام خارجی، مصرف داروهای مهارکننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین(ACE)، ترشحات دستگاه تنفس فوقانی( مانند ترشحات پشت حلق) و محتویات معده( مثلاً رفلاکس معدی مروی). هر اختلالی که موجب التهاب، تنگی، ارتشاح یا فشرده شدن راه های هوایی شود میتواند منجر به سرفه گردد. بر اساس مدت؛ سرفه به انواع سرفه حاد( کمتر از 3 هفته)، تحت حاد( 8-3 هفته) و مزمن(بیش از 8 هفته) تقسیم بندی میشود. درمان قطعی سرفه به تعیین، برطرف کردن یا درمان اختصاصی علت زمینه ای بستگی دارد. در صورتی که علت سرفه ناشناخته یا درمان اختصاصی آن امکانپذیر نباشد، همچنین در مواردی که سرفه عمل مفیدی انجام ندهد یا موجب ناراحتی قابل توجه یا بروز اختلال در خواب گردد باید درمانهای علامتی یا غیراختصاصی سرفه را در نظر گرفت مانند استفاده از کدئین یا دکسترومتورفان. با این حال معمولاً نباید سرفه توام با مقادیر زیاد خلط را سرکوب نمود.(1)

آویشن شیرازی(Zataria multiflora) در رفع علائم سرفه و نزله‌های مجاری تنفسی فوقانی و نیز بعنوان خلط‌آور با اثر ضد اسپاسم همواره مورد توجه بوده و در بزرگسالان در درمان برونشیت و سرفه‌های همراه با اسپاسم و در کودکان در بیماری سیاه‌سرفه کاربرد دارد.(2 و3)

کارآزماییهای مختلف تاثیر آویشن بر روی سرفه را تایید نموده اند. در یک مطالعه دو سو بیخبر تصادفی، 60 بیمار مبتلا به سرفه خلط دار شربت آویشن یا برم هگزین را برای یک دوره 5 روزه دریافت نمودند. براساس گزارش برطرف شدن نشانه های بیماری توسط خود بیمار، تفاوت قابل توجهی بین دوگروه مشاهده نشد و هر دو گروه منفعت یکسانی از مصرف دارو بردند. پیشرفت قابل توجه غیرآماری در میزان بهبودی افراد غیر سیگاری در مقایسه با افراد سیگاری در هر دو گروه مشاهده شد.(4)

همچنین در طی یک کارآزمایی بالینی دو سو بیخبر تصادفی کنترل شده، به منظور بررسی اثرات قطره توسیوین(حاوی اسانس آویشن و رازیانه) در درمان سرفه، 119 بیمار مبتلا به سرفه حاد؛ سه بار در روز، هر بار 20 قطره از داروی توسیوین، قطره کلوبوتینول یا دارونما را به مدت 3 روز استفاده نمودند. در پایان این مدت بهبودی کامل درگروه استفاده کننده از قطره توسیوین و قطره کلوبوتینول، 50% و درگروه دارونما 9.1 % گزارش گردید. اثر بخشی قطره توسیوین، قطره کلوبوتینول و دارونما در مبتلایان به سرفه خلط دار به ترتیب 66.7 % ، 55% و 14.3% و در مبتلایان به سرفه خشک به ترتیب 56.5 % ، 55% و 20% گزارش گردید. در میزان بهبودی سرفه، اختلاف معنی داری بین قطره توسیوین و قطره کلوبوتینول با دارونما مشاهده گردید(p<0.01) اما بین قطره توسیوین و قطره کلوبوتینول تفاوت معنی داری وجود نداشت.(p>0.4).(5)

عصاره گیاه ختمی(Althaea officinalis) جهت درمان تحریکات مخاط دهان و حلق همراه با سرفه‌های خشک(7 و6) همچنین در درمان التهابات دستگاه گوارش و تنفس، سرفه های تحریكی و برونشیت كاربرد دارد.(8) در حیوانات اثر ضد سرفه عصاره كامل و پلی ساكاریدهای ریشه ختمی با داروهای غیر مخدر سركوب كننده سرفه مقایسه شده و بر اساس نتایج این بررسی تجویز پلی ساكاریدها موجب كاهش قابل توجه آماری در تعداد سرفه ها و مهار رفلكس سرفه شده و اثر عصاره كامل كمتر از پلی ساكاریدها بوده است.(9)

با توجه به اطلاعات فوق و به منظور بررسی اثر شربت برونکوباریج(حاوی عصاره آویشن شیرازی و ختمی) در درمان سرفه حاد؛ در یك كارآزمایی بالینی تصادفی دو سو بیخبر، 157بیمار سنین 85- 10 سال مبتلا به سرفه حاد شربت برونکو باریج(78 نفر) یا شربت دكسترومتورفان(79 نفر) را به مقدار 5 میلی لیتر هر 8 ساعت به مدت 4 روز دریافت نمودند. 24، 48 و 96 ساعت بعد از شروع درمان، علائم بالینی در پرسشنامه درج گردید. در هر مورد سطح بهبودی بصورت بهبودی کامل (قطع کامل سرفه)، بهبودی نسبی (رضایت بیمار از کاهش سرفه یا كاهش طول مدت سرفه به نصف) یا عدم بهبودی (عدم تغییر در شدت سرفه) ارزیابی شد. همچنین شدت سرفه با توجه به نمره‌گذاری VAS (Visual Analogue scale) در هر ویزیت تعیین گردید، بدین صورت که شماره‌گذاری خط کشی از صفر تا 10 انجام و صفر (بدون سرفه) و نمره 10 (سرفه ناتوان کننده) توصیف شد.

بر اساس نتایج این مطالعه؛ پس از 96 ساعت 50% بیماران مبتلا به سرفه که از شربت برونکو باریج استفاده کرده بودند به صورت کامل بهبود یافتند. در گروه دکسترومتورفان این عدد 49.3% و ارتباط معنی‌داری بین نوع داروی مصرفی و میزان بهبودی مشاهده نگردید (P=0.94).

در شروع مطالعه میانگین نمره VAS در گروه شربت برونکو باریج 6.7 و در گروه دکسترومتورفان 6.8 بود. در زمانهای24، 48 و 96 ساعت پس از شروع مطالعه، این عدد در گروه شربت حاوی عصاره آویشن شیرازی و ختمی به ترتیب 4/4، 3/3 و 2.67 و در گروه دکسترومتورفان به ترتیب 4.49، 3.35 و 2.4 بدست آمد. برای هر دو دارو در کلیه مراحل درمان اثربخشی معنی‌داری مشاهده شد(P<0.001). همچنین میانگین کاهش نمره VAS در مصرف‌کنندگان شربت برونکو باریج در زمانهای مختلف به ترتیب 2.3، 3.26 و 3.85 و در گروه دکسترومتورفان به ترتیب2.3، 3.4 و 4.1 بود اما تفاوت معنی‌داری بین دو دارو در درمان سرفه مشاهده نشد(( P >0.06.

محققین نتیجه گرفتند که برای درمان سرفه های حاد میتوان از شربت برونکوباریج به عنوان جایگزین شربت دکسترومتورفان استفاده نمود

عنوان:رابطه مناسک وضو بر کاهش اختلال وسواس فکری-عملی کلید واژه ها:مناسک وضو،اختلال وسواس فکری-عملی،پرسشنامه مادزلی نوع مطلب:تولیدیهدف از پژوهش حاضر رابطه مناسک وضو بر کاهش اختلال وسواس فکری-عملی می باشد که از روش آزمایشی از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون بدون گروه کنترل استفاده شده است. دراین پژوهش تعداد 5 نفرازافراد مؤنث جامعه دارای اختلال وسواس روی اعتقادات مذهبی اسلامی بین سنین 27-19 سال که تحت نظر روانپزشک نیستندو دارو مصرف نمی کنند، پس از مصاحبه و پرکردن پرسشنامه30 سؤالی وسواس فکری- عملی مادزلی (MOC) به صورت غیرتصادفی انتخاب شدند. سپس ازاین افراد خواسته شد تا به مدت 2 ماه مناسک وضو را بلافاصله بعد از هر وعده غذایی (روزی سه مرتبه)انجام دهند و بعدازاین 2 ماه نیز پرسشنامه مادزلی که علاوه برنمره کلی دارای پنج مقیاس فرعی است به آنان داده شد و نتایج حاصل با روش تحلیل آماری t وابسته و در سطح معناداری (05/0> p) موردارزیابی قرارگرفت و مشاهده گردید که در مقیاس نمره کلی، شستشو و کندی- تکرار تفاوت معنادار بوده است در صورتی که در مقیاس وارسی و تردید- وظیفه شناسی تفاوت معناداری مشاهده نشده است. نام نویسنده:ریحانه سادات احسانی طبائی زواره(پایان نامه کارشناسی)

عنوان: بهداشت محیط ودیدكلی

كلید واژه:بهسازی-آب-سختی آب و بیماریهای قلبی - عروقی-اثرهای فشار جو بر سلامتی انسان

نوع مقاله:تالیفی

متن مطلب:

بهداشت محیط

در فرهنگ نامه ها، معنای واژه بهسازی (Sanitation) چنین است : " علم نگاهداری سلامت " ، سازمان بهداشت جهانی بهسازی را چنین تعریف کرده است : مبارزه با همه عوامل مضر محیط زیست فیزیکی انسان که اثرات زیان آور بر رشد انسان، سلامتی و بقای او دارند یا می توانند داشته باشند.

دید کلی

وضعیت سلامت و بهداشت هر فرد ، هر جامعه ، هر ملت ، با تاثیر متقابل و تلفیق اثر دو محیط تعیین می‌شود: یکی محیط زیست داخلی خود انسان و دیگری محیط پیرامون وی. برابر مفاهیم نوین ، بیماری به علت برهم خوردن توازن حساس موجود بین انسان و محیط زیست او روی می‌دهد. در بین سه عامل بوم شناختی یعنی میزبان ، محیط زیست و عامل بیماریزا که موجب بیماری می‌شوند ، عامل بیماری زا بطور معمول با کمک آزمایشگاه شناخته می‌شود. میزبان برای بررسی در دسترس قرار دارد ، ولی محیطی که بیمار از آن آمده است ، بطور معمول ناشناخته است. با وجود این ، بیشتر اوقات کلید پیدا کردن ماهیت بیماری ، بروز آن ، پیشگیری و مبارزه با بیماری در محیط زیست قرار دارد. بدون آگاهی از محیط زیست ممکن است، کلید مذکور در اختیار پزشکانی که مشتاق درمان ، پیشگیری و مبارزه با بیماری هستند، قرار نگیرد. مهندسی بهداشت محیط در واقع کاربرد روشهای فنی به منظور ارتقا و بهبود شرایط بهداشتی جامعه است که بیشترین فعالیت علمی آن در اجرای پروژه‌های آب ‌رسانی و تسهیلات دفع فاضلاب ، متمرکز می‌باشد. کشورهای فعال در زمینه بهداشت محیط زیست با کندی پیش می‌روند. بسیاری از ضعفهای بهداشت در کشورها ، به علت نقص زیست محیطی است. عوامل زیست محیطی اساسی و پایه‌ای برای بهداشت افراد و جامعه بعضی موارد هستند که توضیح داده می‌شوند.

آب

بسیاری از مشکلات بهداشتی کشورهای رو به پیشرفت بطور عمده به علت نبودن آب آشامیدنی سالم است. بدون آب سالم جایی برای سلامت جامعه و رفاه وجود ندارد. تدارک آب سالم برای جامعه یکی از موثرترین و دائمی‌ترین فناوریها برای بهبود سلامت جامعه و مردم است. آب سالم و پاکیزه آبی است که بدون عوامل زنده بیماریزا باشد. بدون مواد شیمیایی زیان آور باشد. طعم مطبوع داشته باشد. قابل استفاده برای مصارف خانگی باشد. آبی را آلوده (Contaminatedy) گویند که دارای عوامل بیماریزای عفونی یا انگلی باشد. مواد شیمیایی سمی داشته باشد. دارای ضایعات و فاضلاب صنعتی و ... باشد.

آلودگی آب (Water Pollution) و خطرهای آن

آب به مفهوم شیمیایی هرگز خالص نیست و انواع ناخالصیها را چه بصورت تعلیق یا حل شده دارد. این ناخالصیها عبارتند از: گازهای حل شده مانند هیدروژن سولفید (H2S) ، مواد معدنی مانند نمک کلسیم و جانداران ذره بینی.

خطرهای آب آلوده را می‌توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد:

خطرهای زیست شناختی: این خطرها عبارتند از بیماریهای منتقله بوسیله آب به سبب عامل زنده بیماری زا ، یا یک میزبان آبزی موجود در آب ، مانند هپاتیت‌های ویروسی.

خطرهای شیمیایی: آلاینده‌های شیمیایی عبارتند از: حلالهای شوینده ، سیانیدها ، فلزات سنگین ، مواد سفید کننده و ... در بسیاری از کشورهای پیشرفته که بیماریهای واگیردار قابل انتقال بوسیله آب تقریبا از بین رفته‌اند ، هم‌ اکنون به آلاینده‌های شیمیایی بیشتر توجه می‌شود.

سختی آب و بیماریهای قلبی - عروقی

گزارشهای رسیده از چند کشور ، رابطه معکوس آماری بین سختی آب آشامیدنی و میزان مرگ به علت بیماریهای قلبی - عروقی را نشان داده است. در مناطقی که آب آشامیدنی آنها سبک است، شیوع بعضی بیماریها مانند آرتریو اسکلروز قلب ، بیماری استهاله‌ای قلب ، پرفشاری خون ، مرگ ناگهانی با منشا قلبی و عروقی و مخلوطی از این بیماریها بیشتر شده است.

هوا

محیط پیرامون انسان هوایی است که همه اشکال زندگی وابسته به آن هستند. هوا جدای از تامین اکسیژن حیات بخش برای انسان چند عمل دیگر را انجام می‌دهد ، بدن انسان بوسیله جریان هوا خنک می‌شود، حسهای ویژه‌ای مانند شنوایی و بویایی بوسیله محرکهایی که از راه هوا منتقل می‌شوند، کار می‌کنند. عوامل بیماری زا بوسیله هوا می‌توانند منتقل شوند.

منابع آلودگی هوا

فرآیندهای صنعتی: در سالهای اخیر ، انواع بسیاری از صنایع بوجود آمده‌اند ، صنایع شیمیایی ، پالایشگاه نفت و ... باعث آلودگی هوا می‌شوند.

احتراق : احتراق خانگی و صنعتی مواد سوختی مانند زغال سنگ ، نفت و ... منبع ایجاد گرد و غبار و دی ‌اکسید سولفور است.

وسایل نقلیه موتوری

منابع متفرقه : سوزاندن زباله ، فعالیتهای کشاورزی ، مبارزه با آفتها و برنامه‌های انرژی هسته‌ای در آلودگی هوا سهیم هستند.

برونشیت مزمن و آلودگی هوا

برونشیت مزمن که غالبا بیماری انگلیسیها ، نامیده می‌شود ، یکی از علل اصلی مرگ در بریتانیا است ، پیشینه بالینی شامل سرفه مداوم همراه با خلط است. بررسیهای گسترده‌ای که در انگلستان انجام شده ، نشان داده که برونشیت مزمن تاثیر پذیری ویژه‌ای از آلودگی هوا دارد.

روشنایی و اثرات زیست شناختی آن

روشنایی خوب برای کارساز بودن بینایی ضروری است، اگر شرایط روشنایی خوب نباشد. دستگاه بینایی زیر فشار قرار گرفته و ممکن است به ضعف عمومی و کاهش کارسازی آن بیانجامد، به تازگی بر اثرهای زیست شناختی روشنایی بسیار توجه می‌نمایند. این نکته که روشنایی روز بصورت invitro )در لوله آزمایش) بیلی روبین را به ترکیبات ساده تبدیل می‌کند، به عنوان یک اقدام درمانی در یرقان نوزادان نارس مبتلا به افزایش بیلی روبین خون بکار گرفته می‌شود. دیگر اثرهای زیست شناختی روشنایی ، عبارتند از: اثر بر ریتم زیست شناختی گرمای بدن ، فعالیت بدنی ، تحریک ساخته شدن ملانین ، فعال کردن پیش ویتامینD ، ترشح غده فوق کلیوی و ... .

تابش پرتوها و اثرات زیستی آنها

تابش پرتوها از محیط زیست است و منابع مواجهه انسان با پرتوها را می‌توان در دو گروه بیان کرد. منبع طبیعی مانند پرتوهای کیهانی و منابع انسان ساخته مانند پرتوهای x پزشکی و دندانپزشکی. اثرات زیستی پرتوها دو گروه هستند:

اثرات بدنی : تابش مقدار 400-500 رونتگن (واحد) بر بدن در 50% موارد کشنده است. آسیبهای وارده به بدن شامل تخریب گویچه‌های سفید خون ، شل شدن ماهیچه‌ها ، لوسمی ، تومورهای بدخیم و کوتاه شدن عمر است.

آثار ژنتیکی : اثرهای ژنتیک در یک یا چند نسل بعد ممکن است تجلی نمایند. اثرات ژنتیک به سبب آسیب کروموزمها جهش در کروموزومها و جهش نقطه‌ای بوجود می‌آیند.

اثرهای فشار جو بر سلامتی انسان

ارتفاعات زیاد : در ارتفاع زیاد ، هوا کمتر فشرده بوده و در نتیجه فشار نسبی اکسیژن هم کمتر است. انسان در ارتفاعات خیلی زیاد بدون تجهیزات و تنفس با دستگاه نمی‌تواند ، زنده بماند. هنگامی که انسانی با کمی فشار جو ، مواجه شود، دگرگونی‌های فیزیولوژیک روی می‌دهد: افزایش شمار دم زدن ، افزایش غلظت هموگلوبین و افزایش بازده قلب.

ارتفاع کم : هنگامی که انسان در معرض فشار شدید جو ، قرار می‌گیرد، گازهای هوا مانند اکسیژن ، دی‌اکسید کربن و ازت متناسب با فشار نسبی این گازها در خون و بافتها حمل می‌شوند. افزایش غلظت ازت در خون یک حالت خواب رفتگی (narcose) ایجاد می‌نماید که منجر به کاهش اعمال عقلی و شعور‌ می‌شود.

آینده بحث

مهندسی بهداشت محیط، سلاحی کار آمد و مهم در مبارزه با بیماریهاست و غالب تغییرات بنیادی در خصوص ترویج بهداشت در کشورهای توسعه یافته طی قرون گذشته ، مرهون تلاش و کوشش مهندسین بهداشت بوده. یا حداقل به اندازه پزشکان در این امر ایفای نقش نموده‌اند. با این حال تا دستیابی به چنین بهبودی دربهداشت عمومی اکثریت قاطع محرومان و تنگدستان جهان راه درازی در پیش است. اکثریت مردم که به سبب فقر و گرسنگی از میزان بالای مرگ و میر رنج می‌برند. طرح دهه بین‌المللی تامین آب آشامیدنی و بهسازی محیط (سالهای 1981 تا 1990) بوسیله سازمان ملل متحد ، بیانگر نقش و اهمیت مهندسی بهداشت محیط در بهبود شرایط بهداشتی مردم فقیر جهان است که خود پیش‌ساز توفیق در سایر کوشش‌های توسعه قلمداد می‌شود.

نویسنده:ابراهیم محمودزاده

همچنین می توانید برای دانلود از لینك زیر استفاده كنید 

بهداشت محیط

عنوان-كلیات بهداشت محیط

كلمات كلیدی:آب-فاضلاب-بهداشت-سلامتی-تبصره-آیین نامه-موادغذائی

نوع مقاله:تجمعی

بهداشت محیط

سوابق بهداشت محیط در ایران

بهداشت محیط سابقه ای همچون تاریخ بشردارد . دخل و تصرف در عوامل و شرایط محیط برای رسیدن به حد مطلوب زیست ، یافتن سرپناه با شروع غار نشینی ، چاره اندیشی برای در امان ماندن از نیش پشه و حشرات دیگر ، گناه شمردن آلوده کردن آب ، استفاده از ظروف نقره ای برای ذخیره آب آشامیدنی در مسافرتها و جنگهای خارج از مرز در گذشته ، استفاده از تکنولوژی در شناخت میکروارگانیسمهای بیماریزا و چارچوبی در جلوگیری از انتقال بیماریها توسط این موجودات و خلاصه اتخاذ تدابیری در جهت مقابله با اثرات نامطلوب توسعه ناپایدار از آن جمله اند . خدمات بهداشت محیطی به عنوان یک فعالیت منسجم دولتی در ایران سابقه ای حدود نیم قرن دارد . سازمان همکاری بهداشت در سال 1331 در ایران بوجود آمد . یکی از واحدهای فعال سازمان همکاری بهداشت مهندسی بهداشت وابسته به وزارت بهداری سابق بود که تاریخچه آن بشرح زیر خلاصه می شود : مهندسی بهداشت از سال 1331 تا 1335 غالبا بصورت تیمی مرکب از مهندسین کادر ستادی وزارتخانه در نقاط مختلف کشور فعالیت داشته اند . وظایف آنها علاوه بر تهیه دستورالعملها و فرمهایی در زمینه مرکز تهیه و توزیع و فروش مواد غذایی ، اماکن عمومی ، مبارزه با حشرات و جوندگان و دفع فضولات جامد و بهسازی منابع آب و طراحی نقشه های تیپ و اجرای پروژه های تامین آب مشروب بود . در این مدت آنها توانستند در حد امکانات موجود از جمله نسبت به پیاده کردن پروژه های آب آشامیدنی 46 شهر اقدام کنند . اکثر پروژه هایی که در آن زمان از نظر تامین آب مشروب برنامه ریزی ، طراحی و اجرا شده اند دهها سال مورد بهره برداری بوده اند .این پروژه ها با همکاری مشاوری به نام لیج فیلد صورت گرفت .از سال 1335مهندسی بهداشت به دلیل خدمات ارزنده ای که ارایه داده بود بصورت اداره کل درامد ودر مدت کوتاهی بسیاری از استانهای کشور ادارات مهندسی بهداشت تشکیل و بدین ترتیب در مراکز استانهای کشور گسترش پیدا نمود. در سال 1340 مدت کوتاهی مهندسی بهداشت با ریشه کنی مالاریا ادغام گردید ولی بنا به دلایلی ادامه فعالیت واحدهای ادغام یافته ممکن نگردید و در نتیجه مجددا ( اداره کل مهندسی بهداشت مستقلا ) به کار خود ادامه داد . در طی 5سال 1335 تا1340 به علت بوجود آمدن سازمانها و وزارتخانه هایی مرتبط با مسایل آب و برق مسئله تامین آب شهری از وظایف اداره بهداری سابق منفک و به عهده وزارت آب و برق کشور گذاشته شد و بر تامین آب مشروب و بهسازی محیط روستاها توسط اداره کل مهندسی بهداشت تاکید شد . در طی سالهای قبل از 1340 و بعد از آن تعداد زیادی از مهندسین رشته های مختلف بویژه ساختمان و شیمی جهت اخذ تخصص در زمینه مهندسی بهداشت و مدارک تحصیلی فوق لیسانس ، اکثرا با استفاده از بورسهای مختلف بین المللی به خارج از کشور اعزام شدند . اعزام مهندسین مذکور به خارج از کشور عمدتا به دلیل ضرورت تامین نیروی انسانی ماهر در امر طراحی و اجرای پروژهای آب مشروب و دفع بهداشتی فاضلابها صورت گرفت . فارغ التحصیلان یاد شده عمدتا پایه گذاران اصلی مهندسین مشاور فعلی در امور آب و فاضلاب و شرکتهای تامین و تولید لوازم مورد نیاز تصفیه خانه های آب و فاضلاب کشورگردید . با گسترش فعالیتها ضرورت توسعه نیروی انسانی در داخل کشور بیشتر احساس شد و در این راستا پیرو تشکیل دوره کمک بهسازی و کمک مهندسی بهداشت که از اوان تشکیل مهندسی بهداشت به همت آقای دکتر فریس در پاکدشت ورامین ( پلشت سابق ) ، اولین دوره یا کلاس بهسازی با پذیرش لیسانسیه های علوم ( شیمی ، فیزیک ، زیست شناسی ، ... )در دانشکده بهداشت دانشگاه تهران آغاز فعالیت نمود . این دوره در سال 1345 تبدیل بع دوره عالی بهسازی گردید که مدرک تحصیلی آن فوق لیسانس بود . فارغ التحصیلان دوره های مذکور عمدتا در فعالیتهای بهداشت شهری اشتغال می یافتند . در جهت جبران کمبود نیروی انسانی مهندسی بهداشت ، اولین دوره تخصصی مهندسی بهداشت که بعدها با گذراندن پایان نامه منجر به اخذ مدرک فوق لیسانس گردید با همت آقای مهندس محمد عصار مدیر کل مهندسی بهداشت وقت و همکاری سازمان بهداشت جهانی که مشاور تمام وقتی را در اختیار گذاشت در دانشکده فنی دانشگاه تهران ایجاد شد .

شرکت کنندگان در دوره از فارغ التحصیلان فوق لیسانس دانشکده فنی در رشته های ساختمان الکترومکانیک ، شیمی و معدن ، همچنین تعداد بورسیه از وزارت بهداری ، وزارت آب و برق و دیگر ارگانها بودند . این دوره چند سال بیشتر ادامه فعالیت نداد و بدلیل مشکل تامین اساتید مورد نیاز که از رشته های مختلف مهندسی ، علوم و بهداشت بودند و جمع آوری آنها در یک دانشکده کاملا مهندسی امکانپذیر نمی نمود تعطیل گردید . به محاذات فعالیت دوره تخصصی مهندس بهداشت کلاس بهسازی در سال 1345 تبدیل به دوره عالی فوق لیسانس بهسازی گردید که با گنجاندن تعدادی از واحدهای فنی بویژه در زمینه آب و فاضلاب موفق به اخذ عنوان مهندسی در زمینه علوم بهسازی گردید . در حال حاضر علاوه بر دوره مذکور 18 دانشگاه اقدام به تربیت نیروی انسانی کارشناس در زمینه بهداشت محیط نموده و در 26 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی دوره کاردانی بهداشت محیط فعال می باشد . ضمنا چندین دانشگاه نیز در زمینه دکترای بهداشت محیط دانشجو می پذیرند . برگردیم به گذشته و با اطلاعاتی که تاکنون بدست آمده است با خلاصه ای از وضعیت تشکیلاتی و نیروی انسانی اداره کل مهندسی بهداشت در سال 1344 ( سال تشدید مجدد فعالیت مهندسی بهداشت در وزارت بهداری سابق در زمینه تامین آب مشروب و دفع بهداشتی مدفوع در روستاها ) آشنا شویم . تشکیلات اداره کل مهندسی بهداشت در سال 1344 شامل ادارات آب و فاضلاب ، بهسازی ( شهری و روستایی ) ، هوا و محیط کار بود . تشکیلات استانی به تبع از ساختار ستادی متشکل از ادارات آب و فاضلاب ، بهسازی شهری ، بهسازی روستایی بود و واحدهای محیط کار و هوا در تعدادی از استانها بویژه شهرهای صنعتی فعالیت داشتند. لازم به ذکر است که عمده فعالیتهای واحدهای استانی بویژه در زمینه آب و فاضلاب تحت نظر مستقیم اداره کل بوده و کلیه پروژه ها توسط مهندسین اداره کل تهیه ، نظارت و اجرا می شدند، فقط تعداد معدودی از استانها به دلیل داشتن افراد واجد شرایط پس از تایید پروژه ها توسط اداره کل و تامین اعتبار اجرا مستقیم را به عهده می گرفتند . نیروی انسانی مهندسی بهداشت در سال 1344 در سطح کشور جمعا 564 نفر شامل پرسنل ذیل بود : مهندسی بهداشت 38 نفر ، بهساز 13 نفر ، كمك مهندس بهداشت 90 نفر ، كمك بهساز 80 نفر ، لوله كش و افزار مند 27 نفر ، راننده 78 نفر ، ماشین نویس 20 نفر ، آشپز رختشوی و خدمتكار 13 نفر ( اكثرا شاغل در آموزشگاه كمك مهندسی بهداشت فریس در پلشت یا پاكدشت فعلی ) از اتفاقات عمده برای اداره کل مهندسی بهداشت ، تصویب قانون مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی وبهداشتی در سال 1346 بود که زمینه اجرای قانونمندی را برای کنترل بهداشتی مراکز تهیه ، توزیع و فروش مواد غذایی و اماکن عمومی با استفاده از ماده 13 آن برای کارشناسان در مشاغل بهسازی شهری و روستایی فراهم نمود که تا حد زیادی خلا انتقال وظیفه تامین آب مشروب وبهسازی محیط روستاها در سال 1346از وزارت بهداری به وزارت آبادانی و مسکن را جبران نمود. متاسفانه در اواخر سال 1346طراز فکر اجرای پروژه های تامین آب آشامیدنی به عنوان یک امر کاملا مهندسی نضج گرفت و غافل از اینکه مهندسین شاغل در وزارت مذکور به دلیل در گیری با پروژه های پر هزینه تجربه لازم را در زمینه اجرای پروژه های کوچک که با مشارکت و خود یاری مردم ( نیروی کار، مصالح محلی ، وسیله حمل ونقل و...) در سطح روستاها انجام می شد را نداشتند ، طبق مصوبه مسئولیت تامین آب آشامیدنی روستاها و احداث و بهسازی حمام غسالخانه ، کشتارگاه ، رختشویخانه و ...در روستاها به عهده وزارت فوق الذکر واگذار شد . در همین سال اداره کل مهندسی بهداشت به اداره کل بهداشت محیط تغییر نام یافت . پنجسال بعد یعنی در سال 1351 به مدت پنجسال وظیفه مذکور به عهده وزارت کشاورزی و پس از تشکیل وزارت تعاون ( امور روستاها ، تحت مسئولیت وزارت جدید قرار گرفت و در سال 1356 با مصوبه ای وظایف یاد شده مجددا به اداره کل بهداشت محیط اعاده شد که در سال 1358 مصوبه مذکور مجدد مورد تاکید شورای انقلاب قرار گرفت . اجرای پروژه های آب مشروب روستاها و عملیات بهسازی محیط با پیروزی انقلاب اسلامی توسعه قابل ملاحظه ای یافت و با گسترش فعالیتها و بدلیل اقتصادی نبودن اجرای پروژه های مجتمع اجتناب ناپذیر گردید ( از جمله اجرای پروژه های مجتمعی همانند پروژه مجتمع روستاهای 800 گانه زابل که مستلزم بکارگیری نیروهای انسانی متخصص متعدد ، استفاده از مهندسین مشاور ، نظارت با کمک مهندسین ورزیده بود و در قالب فعالیتهای شبکه های بهداشتی درمانی کشور نمی گنجید .) و نتیجتا مشکلاتی در امر ادغام فعالیتهای بهداشت محیط در شبکه های بهداشتی درمانی کشور ایجاد شد . توسعه فعالیتها فرصتی را به مسئولین مربوطه داد که در جهت هماهنگ کردن تشکیلات بهداشت محیط با شبکه های بهداشتی درمانی کشور در قالب سطح بندیهای انجام شده تدابیر لازم را اتخاذ نمایند و نهایتا با واگذاری مسئولیت تامین آب آشامیدنی و بهسازی محیط روستاها به وزارت جهاد سازندگی زمینه ادغام فعالیت های بهداشت محیط در شبکه فراهم گردید . طرز فکر تعدیل نیروی انسانی و کوچک کردن تشکیلات وزارت بهداشت از جمله در اوایل سال 1374 منجر به ادغام دو اداره کل بهداشت محیط و اداره کل بهداشت حرفه ای گردید که با ادامه روند کوچک سازی تشکیلات و واگذاری بعضی از وظایف به بخش خصوصی و واگذاری مسئولیتها به دانشگاهها و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور و تصویب ساختارجدید تشکیلاتی وزارت متبوع در آذرماه 1379 ، اداره کل بهداشت محیط و حرفه ای به دفتر (( سلامت محیط و کار )) تغییر نام یافت

بهداشت محیط

دیباچه: رشته‌ بهداشت‌ محیط‌ به‌ مطالعه‌ مسائل‌ زیست‌ محیطی‌ از قبیل‌ آب‌، فاضلاب‌، زباله‌، هوا و كنترل‌ بهداشت‌ مواد غذایی‌ می‌پردازد تا دانشجویان‌ پس‌ از فارغ‌التحصیلی‌ بتوانند در اجتماعات‌ كوچك‌ مستقر شده‌ و پس‌ از مطالعه‌ و بررسی‌ مشكلات‌ بهداشت‌ منطقه‌ در جهت‌ رفع‌ این‌ مشكلات‌ قدم‌ بردارند؛ یعنی‌ دانشجویان‌ باید بتوانند با دادن‌ طرح‌هایی‌ مفید و عملی‌ در زمینه‌ تأمین‌ آب‌ آشامیدنی‌ سالم‌ كمی‌ و كیفی‌، دفع‌ صحیح‌ زباله‌، بهسازی‌ اماكن‌ عمومی‌، مبارزه‌ با حشرات‌ و ناقلین‌ بیماری‌، مردم‌ را در رفع‌ این‌ مشكلات‌ راهنمایی‌ و كمك‌ كرده‌ و اطلاعات‌ و آمارهای‌ لازم‌ را در موارد فوق‌ جمع‌آوری‌ و طبقه‌بندی‌ نمایند.این‌ رشته‌ در مقطع‌ كاردانی‌ مسائل‌ زیست‌محیطی‌ را به‌ صورت‌ ساده‌تری‌ مطرح‌ می‌كند چون‌ كاردان‌ها در اجتماعات‌ كوچكتری‌ مثل‌ روستاها به‌ مردم‌ خدمت‌ می‌كنند و به‌ مسائل‌ بهداشتی‌ اولیه‌ آنها از قبیل‌ پاكیزه‌ كردن‌ آب‌ (گندزدایی‌ آب‌)، مبارزه‌ با حشرات‌، تصفیه‌ فاضلاب‌ و بهداشت‌ مسكن‌ و اماكن‌ عمومی‌ می‌پردازند. اما در مقطع‌ كارشناسی‌ تخصصی‌تر و فنی‌تر می‌شود، چون‌ فارغ‌التحصیلان‌ باید بتوانند برای‌ اجتماعات‌ بزرگتر از قبیل‌ شهرها برنامه‌ریزی‌ بهداشتی‌ كنند. برای‌ مثال‌ طراحی‌ تصفیه‌خانه‌ آب‌ یا فاضلاب‌ شهرها، نحوه‌ جمع‌آوری‌ فاضلاب‌، نحوه‌ توزیع‌ و انتقال‌ آب‌، شناخت‌ آلاینده‌های‌ هوا و كنترل‌ آنها در حیطه‌ فعالیت‌ فارغ‌التحصیلان‌ كارشناسی‌ بهداشت‌ محیط‌ می‌باشد.

توانایی‌های‌ لازم :

رشته‌ بهداشت‌ محیط‌ دارای‌ سه‌ جنبه‌ بیولوژی‌، شیمی‌، فیزیك‌ و ریاضی‌ است‌ و دانشجوی‌ بهداشت‌ محیط‌ در صورت‌ علاقه‌مندی‌ به‌ هر یك‌ از زمینه‌های‌ فوق‌ می‌تواند در این‌ رشته‌ موفق‌ گردد.برای‌ مثال‌ كارشناس‌ بهداشت‌ محیط‌ كه‌ به‌ دروس‌ فنی‌ به‌ ویژه‌ مكانیك‌ سیالات‌ علاقه‌مند است‌، می‌تواند در زمینه‌ طراحی‌ تصفیه‌ خانه‌ها فعالیت‌ كند. كارشناس‌ علاقه‌مند به‌ بیولوژی‌ نیز می‌تواند در زمینه‌ انتقال‌ بیماری‌ها به‌ انسان‌ توسط‌ فاكتورهای‌ زیست‌ محیطی‌ مطالعه‌ و تحقیق‌ كند و فردی‌ كه‌ به‌ شیمی‌ علاقه‌مند است‌ می‌تواند در زمینه‌ فرآیندهای‌ مختلف‌ اعم‌ از فرآیند تصفیه‌ آب‌ یا فاضلاب‌ فعالیت‌ نماید. درواقع‌ این‌ رشته‌ می‌تواند طیف‌ گسترده‌ای‌ از داوطلبان‌ را كه‌ دارای‌ علایق‌ و توانمندی‌های‌ متفاوتی‌ هستند، جذب‌ خود كند. قابل‌ ذكر است‌ كه‌ زمینه‌های‌ فوق‌ بیشتر در كارشناسی‌ و مقاطع‌ بالاتر مطرح‌ می‌شود و در مقطع‌ كاردانی‌ كه‌ جنبه‌ كاربردی‌ دارد، آنچه‌ مهم‌ است‌ علاقه‌مندی‌ به‌ حفظ‌ بهداشت‌ محیط‌ و آموزش‌ این‌ مسأله‌ به‌ عموم‌ مردم‌ است.گفتنی‌ است‌ كه‌ رشته‌ بهداشت‌ محیط‌ ابتدا در مقطع‌ كاردانی‌ دانشجو می‌پذیرد‌ اما دانشجویان‌ می‌توانند تا مقطع‌ دكترا در كشور ادامه‌ تحصیل‌ دهند.
موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌ :

اگر جامعه‌ و حكومت‌ به‌ بهداشت‌ و سلامتی‌ اهمیت‌ دهد، فرصت‌های‌ شغلی‌ این‌ رشته‌ بسیار زیاد خواهد بود چون‌ هر جا انسان‌ وجود داشته‌ باشد، برای‌ حفظ‌ سلامت‌ او، متخصصان‌ این‌ رشته‌ باید حضور داشته‌ باشند، اما متأسفانه‌ در كشور ما توانمندی‌های‌ متخصصان‌ بهداشت‌ محیط‌ ناشناخته‌ مانده‌ و از همین‌رو فرصت‌های‌ شغلی‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ به‌ طور كاذب‌ كم‌ شده‌ است‌.با این‌ وجود یك‌ فارغ‌التحصیل‌ توانمند بهداشت‌ محیط‌ در مقطع‌ كاردانی‌ می‌تواند در وزارت‌ بهداشت‌ - درمان‌ و آموزش‌ پزشكی‌ و در مقطع‌ كارشناسی‌ در شهرداری‌ها، سازمان‌ آب‌ و فاضلاب‌، شركت‌های‌ خصوصی‌ طراحی‌ تصفیه‌خانه‌ آب‌ و فاضلاب‌ و سازمان‌ حفظ‌ محیط‌زیست‌ فرصت‌های‌ شغلی‌ مناسبی‌ داشته‌ باشد.

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل :

دروس‌ پایه‌ و اصلی‌ :

فیزیك‌ عمومی‌، شیمی‌ عمومی‌، آمار حیاتی‌ مقدماتی‌، اصول‌ هیدرولیك‌، نقشه‌برداری‌، آموزش‌ بهداشت‌، پاتوبیولوژی‌، اپیدمیولوژی‌ بیماری‌های‌ واگیر، جامعه‌شناسی‌ شهری‌ و روستایی‌، نظام‌ عرضه‌ خدمات‌ بهداشتی‌ و درمانی‌.

دروس‌ تخصصی‌ :

شیمی‌ و میكروبیولوژی‌ آب‌ و فاضلاب‌ ، كارگاه‌ لوله‌كشی‌ آب‌ و فاضلاب‌، اصول‌ تصفیه‌ و بهسازی‌ منابع‌ آب‌، دفع‌ فاضلاب‌ در اجتماعات‌ كوچك‌، كاربرد موتور تلمبه‌ در تأسیسات‌ آب‌ و فاضلاب‌، كارگاه‌ نصب‌ و راه‌اندازی‌ و تعمیر موتور تلمبه‌ها، حفاری‌ و بهره‌برداری‌ از چاه‌ ، اصول‌ بهداشت‌ هوا، بهداشت‌ مواد غذایی‌، بهداشت‌ مسكن‌ و اماكن‌ عمومی‌، گندزداها، آشنایی‌ با پرتوهاو پرتوزاها، كاربرد سموم‌ و ناقلین‌ ، بهداشت‌ حرفه‌ای‌ ، اقدامات‌ بهداشتی‌ در شرایط‌ اضطراری‌ ، بهره‌برداری‌ و نگهداری‌ تأسیسات‌ آب‌ و فاضلاب‌ ، كارآموزی‌ در عرصه‌.

اهداف بهداشت محیط در نظام شبكه

با عنایت به ماده یك قانون تشكیلات ووظائف وزارت بهداشت وآموزش پزشكی مهمترین هدف بهدا شت محیط در كنار سا یر وا حد ها تا مین بهدا شت عمومی و ارتقاء سطح آن از طریق اجرای برنامه های بهداشتی در زمینه بهداشت محیط مراكز تهیه و توزیع وفروش مواد غذایی ؛اماكن عمومی؛ كنترل كیفیت آب و مواد غذایی؛ دفع مواد زائد جامد ؛ مبارزه با بندپایان وغیره ....می باشد كه دراین راستا پزشكان ؛ كارشناسان وكاردانهاوهمچنین بهورزان شاغل درمراكز بهداشت درمانی وخانه های بهداشت در سطح شهر وروستا با پایش مستمر خود سعی در نیل به این هدف را دارند .

حال قبل از اینكه به برنامه های بهداشت محیط در نظام شبكه بپردازیم لازم است كه به چند تعریف و اصطلاح مهم در اینجا اشاره كنیم .

بهداشت محیط

با عنایت به آئین نامه بهداشت محیط مصوب سال 71 هئیت وزیران بهداشت محیط عبارت است از كنترل عواملی از محیط زندگی كه به گونه ای روی سلامت جسمی ـ روانی و اجتماعی انسان تاثیر می گذارد.

آب آشامیدنی سالم

آب آشامیدنی سالم آب گوارایی است كه عوامل فیزیكی؛ شیمیایی و بیولوژیكی آن در حد استاندارد های مصوب باشد و مصرف آن عارضه سوئی دركوتاه مدت ودراز مدت در انسان ایجاد نكند.

اماكن عمومی

اماكن عمومی عبارت است از اماكن متبركه و زیارتگاهها و زائر سرا ها ؛ هتل ها؛ مسافرخانه ها؛ پانسیونها؛ آسایشگاههای سالمندان ؛ آرایشگاهها ؛ حمامها؛ حمامهای سونا؛استخرهای شنا؛ سینماها؛پاركها؛ مراكز تفریحاهای سالم ؛ باشگاههای ورزشی ؛ ترمینالها ؛ وسایل حمل ونقل عمومی و مسافرتی ؛ توالتهای عمومی و گورستانها ومانند این موارد.

مراكز تهیه و توزیع ونگهداری و فروش مواد خوردنی آشامیدنی بهدا شتی

عبارتند ازكلیه كارخانه ها ؛كارگاهها؛ سردخانه ها؛ اماكن ومغازه هایی كه به گونه ای نسبت به تهیه وتوزیع ونگهداری و فروش مواد خوردنی آشامیدنی بهداشتی اقدام می نمایند.

تعریف بهداشت مواد غذایی

بهداشت مواد غذایی كه یكی از شاخه های بهداشت محیط می باشد عبارتست از رعایت كلیه اصولی كه باید درتهیه ؛تولید؛نگهداری؛عرضه وفروش مواد غذایی مورد توجه قرار گیرد تا غذای سالم با كیفیت مطلوب بدست آید.

شاخصهای هدف بهداشت محیط در روستا

همانگونه كه مطلع می باشید حدود 60 درصد جمعیت استان در روستاها ساكن هستند ویكی ازاهداف ارزشمند سیستم نظام شبكه وبه تبعیت ازآن بهداشت محیط ارتقاء سطح بهداشت در روستا می باشد كه در چندمحور این فعالیت هاتداوم می یابند كه در ذیل به آنها اشاره می شود.

1: در صد خانوارهای روستایی كه از آب آشامیدنی سالم استفاده می كنند

2: در صد خانوارهای روستایی كه از مستراح بهداشتی استفاده می كنند

3: درصد خانوارهای روستایی كه زباله های خود رابه طریق بهداشتی دفع می كنند

البته این شاخص ها بطور مرتاب و هر ششماه یك بارتوسط بهورزان در قالب فرم شماره 2 ـ 110 بهداشت محیط تكمیل و ارسال می گردد.

بهداشت آب

كلرآزاد باقیمانده: مقدار كلر مؤثر ی است كه باید در هر نقطه از شبكه آب آشامیدنی موجود باشد.

كدورت آب :عبارت است ازوجود ذرات معلق در آب كه سبب شكستگی؛ پراكندگی وجذب قسمتی از نور شده ومانع از عبور بخشی از نور تابیده شده از آن می گردد.

استاندارد میزان كلر آزاد باقیمانده : مقدار توصیه شده كلر آزاد باقیمانده پس از نیم ساعت زمان تماس در شرایط عادی 5 /. تا 8 /. میلی گرم در لیتر در انتهای شبكه با توجه به pH و در شرایط اضطراری ؛ همه گیری بیماریهای روده ای و بلایای طبیعی1 میلی گرم در لیتر می باشد.

ویژگیهای میكروبیو لوژیكی آب

مطالعات همه گیری شناسی بیانگر این مسئله است كه مصرف آب آلوده چه بصورت مستقیم وچه از طریق استفاده از آن برای مصارف بهداشت فردی یا تفریح می تواند سلامت انسان را به خطر بیاندازند لذا برقراری ضوابط و استانداردهایی به منظور ارتقاء سطح بهداشت و پیشگیری از بیماریها ضروری است .

كلیفرم

میكروبهای شاخص آلودگی آب بوده كه بعلت فراوانی بسیارزیاد بعنوان ملاك تشخیص از آن استفاده می شود و منظور از كلیفرمها باسیلهای گرم منفی بدون اسپور هوازی و بی هوازی اختیاری است كه ساكن روده بزرگ انسان و حیوانات خونگرم بوده وقادر به تخمیر قند لاكتوز و تولید اسید و گاز در دمای 35 تا 37 درجه سانتی گراد می باشند كه البته در خاك و بقایای گیاهی نیز می توانن یافت شوند.

كلی فرم مدفوعی

همان تعریف بالا با این تفاوت كه مختص روده انسان و حیوان خونگرم بوده و قادر به تخمیر قند لاكتوز و تولید اسید وگاز در دمای 44 تا 45 درجه سانتی گراد می باشند

استاندارد میكروبی آب

استاندارد كیفی آب در خصوص این در شاخص جهت آب آشامیدنی در 100 میلی لیتر نمونه ارسالی صفرمی باشد.

بهداشت مواد غذایی

تعریف تقلب در مواد غذایی

انجام هر یك از اعمال زیر تقلب در مواد غذایی محسوب می شود.

1: عرضه یا فروش یك جنس به جای جنس دیگر مثل فروش روغن آفتابگردان بجای روغن زیتون

2: مخلوط كردن مواد مشابه به جنس به منظور سوء استفاده مثل افزودن شكر به عسل ویا آب به شیر

تعریف فساد مواد غذایی

زمانی كه یك ماده غذایی دچار تغییراتی شود بطوریكه ارزش مصرفی آن كاملا پایین آمده ویا ازبین برود در این صورت چنین ماده غذایی را فاسد می نامند.

انواع فساد مواد غذایی

فساد مواد غذایی را می توان بطور كلی به دو دسته تقسیم بندی نمود

الف : میكروبی ب : غیر میكروبی

تعریف فساد میكروبی مواد غذایی

عبارتست از تغییرات ایجاد شده دراثر تكثیر میكروبها در یك ماده غذایی بطور یكه رنگ ، طعم و بوی آن ماده غذایی غیر طبیعی شده و ارزش غذایی آن كاملا پایین آمده و یا از بین رفته باشد مانند گوشت فاسد كه دارای بوی نامطبوع و رنگ قهو های و خاكستری و سطح لزج می باشد

تعریف فساد غیر میكروبی مواد غذایی

منظور از فساد غیر میكروبی فاسد شدن مواد غذایی بدون دخالت میكروبها می باشد مانند تند شدن كره یا روغن

طرز تشخیص فساد مواد غذایی از نظر ظاهری با استفاده از اندامهای حسی

در تشخیص مواد غذایی فاسد از اندامهای حسی زیر استفاده می نمایند

حس بینائی ( با دقت دیدن مواد غذایی )

حس بویایی( با دقت بو نمودن مواد غذایی )

حس لامسه ( لمس نمودن با انگشت )

( استفاده از حس چشایی برای تشخیص فساد مواد غذایی ممنوع است)

علائم ظاهری مواد غذایی فاسد یا مواد غذایی كه دارای كیفیت غذایی پایین باشند

علائم فساد در گوشت خام

1: داشتن بوی نامطبوع 2: لزج شدن سطح 3: دارا بودن رنگ قهوه ای و خاكستری

علائم فساد در ماهی خام

1: داشتن بوی نامطبوع

2: لزج شدن سطح بدن

3: جدا شدن پولك ( فلس) به راحتی از بدن ماهی

4: فرو رفتگی چشم

5: تغییر رنگ آبشش از قرمز به قهوهای تیره

علائم فساد آبلیمو

رنگ غیر طبیعی – رسوب بیش از حد – وجود كپك در سطح – زنگ زدگی درب بطری بعلت نگهداری در شرایط نامناسب

علائم فساد مرغ

بوی غیر طبیعی ـ تغییر رنگ از حالت صورتی روشن به سفید كم رنگ یا خاكستری

علائم فساد در كشك مایع

بوی تند و زننده ـ غلیظ شدن بیش از حد ـ تغییر رنگ ـ طعم نامطبوع

علائم فساد در شیر

بوی نا مطبوع ـ بریدن در اثر حرارت

علائم فساد در تخم مرغ

1: تخم مرغ تازه در برابر نور شفاف ولی تخم مرغ كهنه در مقابل نور كدر است

2: در تخم تازه سفیده غلیظ و كششی خاص دارد و بازرده مخلوط نمی شود در حالیكه در تخم مرغ كهنه

سفیده آبكی شده وحتی گاهی رنگ آن كمی متمایل به سبز می شود

3 : در تخم مرغ كهنه زرده به آسانی می تركد و به عوض قرار گرفتن در وسط در كنار قرار می گیرد

علائم فساد در كنسرو

1: وجود تورم ( باد كردگی) در دو طرف كنسرو

2: زنگ زدگی كنسرو

3: تغییر رنگ محتویات كنسرو

4: بوی نامطبوع محتویات كنسرو

5: كنده شدن لعاب داخل كنسرو

مشخصات مواد غذایی بسته بندی شده مجاز

بر چسب مواد غذایی بسته بندی شده مجاز بایستی دارای مشخصات زیر باشد

1: نام محصول

2: نام و آدرس كارخانه سازنده

3: مواد تشكیل دهنده محصول

4: تاریخ تولید و انقضاء محصول

5: شماره پروانه ساخت از وزرات بهداشت درمان آموزش پزشكی

آئین نامه نامه مقررات بهداشتی

در اجرای تبصره سه قانون اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی بهداشتی مصوب آذر ماه 1379 مجلس شورای اسلامی آئین نامه اجرای ماده 13 مشتمل بر 5 فصل 95 ماده 54 تبصره و 46 بند كه بطور خلاصه به شرح ذیل آورده شده است جهت اجرابه كلیه واحدهای بهداشت محیط ابلاغ گردید.

فصل اول بهداشت فردی

فصل دوم شرایط ساختمانی و بهداشتی مراكز تهیه و توزیع و نگهداری مواد غذایی و اماكن عمومی

فصل سوم وسایل و لوازم كار

فصل چهارم وظائف مسئوول بهداشت محل و مامورین نظارت و تكالیف صاحب یا مدیر محلهای مشمول قانون

فصل پنجم طبقه بندی اماكن و مراكز و كارگاههاو كارخانجات از لحاظ شمول مواد این آئین نامه

تعاریف

دارای معیار بهسازی

به مراكز و اماكنی اطلاق می شود كه نسبت به انجام فصل دوم آئین نامه مقررات بهداشتی ماده 13 قانون مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی اقدام نموده است .

دارای معیاربهداشتی

به مراكز و اماكنی اطلاق می شود كه نسبت به انجام و رعایت كلیه مقررات بهداشتی آئین نامه ماده 13 قانون مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی ( فصل 1؛2؛3 ) اقدام نموده است .

قانون مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی

همانگونه كه در ابتدا به آن اشاره رفت یكی از اهداف مهم واحد بهداشت محیط كنترل مراكز تهیه و توزیع و نگهداری و فروش مواد غذایی و اماكن عمومی در سطح شهر و روستا می باشد كه در این راستا پرسنل شاغل دراین قسمت با پایش های مستمر خود سعی در ارتقاء سطح بهداشت در این گونه اماكن را دارند. البته جهت هر چه بهتر انجام گرفتن این فعالیت ها در قانون به منظور خد شه دار نشدن تلاشهای همكاران بهداشت محیط و برخورد با متخلفین موادی پیش بینی شده است كه هر كدام دارای كاربردی خاص می باشند كه در ذیل بطور مختصر به آنها اشاره می شود.

ماده 13

به منظور برخورد با متخلفین بهداشتی ( متصدیان مراكز تهیه و توزیع و نگهداری و فروش مواد غذایی و اماكن عمومی غیر بهداشتی ) با استفاده از این ماده قانونی متخلف را به داد گاه معرفی نموده و پس از مهلت تعیین شده كه در قانون پیش بینی گردیده در صورت عدم توجه به موارد قانونی از ادامه كار متصدی جلوگیری بعمل می آید . البته شایان ذكر است كه روند اجرای قانون در نمودارآموزشی كه در انتهای جزوه موجود می باشد بطور كامل توضیح داده شده است .

ماده 14

به منظور برخورد با متخلفین توزیع كننده مواد غذایی غیر بهداشتی یا فاقد مشخصات بهداشتی لازم در سطح عرضه با استفاده از این ماده قانونی ضمن نمونه برداری و پلمپ نمودن نمونه و ارسال به آزمایشگاه كنترل كیفی مواد غذایی در صورت آلوده بودن ماده مذكور با راجاع پرونده به مراجعه ذیصلاح قضائی با متخلف بر خورد قانونی بعمل خواهد آمد.

ماده 31 تعزیرات حكومتی

برابر با این ماده قانونی تولید مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی كه با علامت و بسته بندی مشخص بصورت بازرگانی عرضه می گردد منوط به اخذ پروانه ساخت از وزارت بهداشت و آموزش پزشكی می باشد و تخلف از آن جرم بوده و با متخلف برخورد قانونی صورت می گیرد.

ماده 37 تعزیرات حكومتی

با عنایت به این ماده قانونی فروشگاهها ـ سوپر ماركتها ـ تعاونیها و سایر اماكن باید از عرضه و تحویل كالاهای غیر بهداشتی خودداری نمایند و عرضه و تحویل كالا با علم به غیر بهداشتی بودن آن تخلف محسوب شده و با متخلف برخورد قانونی صورت می گیرد.

ماده 39 تعزیرات حكومتی

برابر با یان ماده قانونی متصدیان و مسئولین كارخانجات و كارگاهها و مراكز تهیه و توزیع مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی – اماكن عمومی – مراكز بهداشتی درمانی – مراكز آموزش وپرورش ـ محلهای نگهداری و پرورش دام وطیور و كشتارگاهها ملزم به رعایت ضوابط و مقررات بهداشت محیطی در محل فعالیت خود می باشند و با متخلفین برابر مقررات برخورد قانونی بعمل خواهد آمد.

ماده 688 تعزیرات حكومتی

هر اقدامی كه تهدیدی علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده كردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده ؛ دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید و ریختن مواد مسموم كننده در رودخانهها ؛ زباله در خیابانها و كشتار غیر مجاز ؛ استفاده غیر مجاز فاضلاب خام یا پسآب تصفیه خانه های فاضلاب برای مصارف كشاورزی ممنوع می باشد و مرتكبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یك سال محكوم خواهند شد .

تبصره 1 : تشخیص اینكه اقدام مزبور تهدید علیه بهداشت عمومی و آلودگی محیط زیست شناخته می شود و نیز غیر مجاز بودن كشتار دام و دفع فضولات دامی و همچنین اعلام جرم مذكور حسب مورد بر عهده وزارت بهداشت و آموزش پزشكی ؛ سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشكی خواهد بود .

طرح تفویض اختیار اجرای ماده 13 به مراكزبهداشتی درمانی

در پی اجرای دستورالعمل وزارت متبوع و به موجب دسترسی آسانتر مردم به خدمات بهداشت محیط طرح تفویض اختیار ماده 13 در قالبی صدور صلاحیت بهداشتی و عدم صلاحیت و معرفی به دادگاه پیشه ور به اجرا در آمد كه در این راستا بخشی از وظائف رییس مركز بهداشت شهرستان و كارشناس مسئوول

بهداشت محیط جهت تسریع در امورات به روسای مراكز بهداشتی درمانی واگذار شده است كه به منظور آشنایی بیشتر روند اجرایی قانونی موارد فوق به صورت نمودار آموزشی در انتهاآورده شده است . البته همزمان با این طرح ؛ طرح یكنواخت سازی پرونده ها نیز به اجرا در آمده كه توضیحات لازم در آن زمینه نیز در انتها آورده می شود.

شرح وظائف كاردان بهداشت محیط در مراكز بهداشتی در مانی

همانگونه كه در اهداف بهداشت محیط به آن اشاره شد در راستای اعتلای اهداف یاد شده می طلبد كه با برنامه ریزی مدون كاردان مركزبهداشتی درمانی نسبت به وظائف محوله اقدامات لازم را معمول دارد كه می توان به اهم برنامه ها بصورت ذیل اشاره نمود.

1: پایش از خانه های بهداشت تحت پوشش

2: نمونه برداری از آب شرب در صورت موجود بودن شبكه آبرسانی و بازدید مستمر از منابع تامین كننده آب شرب

3: نمونه برداری از مواد غذایی

4: بازدید از مراكز تهیه و توزیع و فروش مواد غذایی و اماكن عمومی به صورت روتین

5: ‌پرونده سازی و ثبت كلیه فعالیت ها

6: فعالیت به منظور تشكیل شورای بهداشت روستایی

7: بازدید از مدارس و فعالیت در بخش بهداشت مدارس

8: پرونده سازی جهت كلیه مرازك تهیه و توزیع و اماكن عمومی

9: فعالیت در انجام عملیات بهسازی محیط روستا با هماهنگی بهورزان و ستاد مركز بهداشت

البته پایش از خانه های بهداشت توسط كاردان و نیز پایش از فعالیتهای كاردان از سوی ستاد مركز بهداشت جهت آشنایی بیشتر در ضمیمه انتهای جزوه آورده شده است .

نتیجه گیری

با عنایت به موارد گفته شده در جزوه ای كه پیش رو دارید ضمن آرزوی اینكه مطالب آورده شده در آن

بتواند در جهت ارتقاء وضعیت بهداشت جامعه مورد استفاده قرار گیرد امیدواریم در مواردی را كه عملا شما با آن در حین كار مواجه می باشید یاری گر و كمك كننده باشد . البته حتما در تهیه این جزوه كمی ها و كاهستی هایی نیز به چشم می خورد كه امید است با نظرات سازنده شما بتوانیم آنها را بر طرف سازیم .

در خاتمه انتظار می رود كه شما ( پزشك – كارشناس و كاردان محترم ) با توجه به مواردی كه بعنوان شرح وظائف و اهداف واحد از آن یاد شده است بتوانید در انجام امورات موفق باشید .

 آیین نامه بهداشت محیط مدارس

ماده 1: محلی كه برای احداث مدرسه در نظر گرفته می شود ، باید در فاصله و موقعیت مناسبی نسبت به مراكز جمعیتی و نواحی مسكونی و آموزشی بوده و در مالكیت آموزش و پرورش و داخل محدوده شهری یا روستا قرار داشته ،  و امكان دسترسی به تاسیسات مانند آب،  برق، تلفن و گاز داشته باشد . بر اساس مطالعات اقلیمی منطقه ، در هنگام احداث ساختمان مدرسه ، رعایت نكات زیر ضروری است :

با توجه به تعیین جهت وزش باد ، زمین انتخابی نباید در مسیر و مجاورت عوامل الودگی زا مانند كارخانجات صنعتی ، شیمیایی ، محل های دفن زباله ، فاضلاب شهری ، دامداری ، مرغداری ، دباغ خانه ها ، كشتارگاهها ، كوره های آجرپزی ، محل انباشت كود و سایر مراكزی كه به نحوی ممكن است ایجاد دود ، بو و گرد غبار نماید قرار داشته باشد . باید دقت شود تا محل احداث مدرسه در جوار بیمارستان ، تیمارستان ، گورستان ، زندان ، خطوط راه آهن ، بزرگراهها قرار نداشته باشد و خارج از حریم های كابلهای فشار قوی برق (هوایی یا زمینی) خطوط اصلی و فرعی گاز رسانی ، پست های زمینی فشار قوی ، پمپ بنزین ، محل عرضه و فروش كپسول های گاز ، انبار های مواد محترقه ، منفجره ، تركیبات شیمیایی مانند كاغذ ، پارچه ، لاستیك ، چوب ، الیاف و غیره و نیز در مسیر حوزه های آبریز فرعی و مصب رودخانه واقع نشود .

تبصره 1 : در صورتیكه احداث مدرسه در نزدیك محیط های ذكر شده در ماده 1 اجتناب ناپذیر و اجباری باشد ، باید حداقل 500 متر با مراكز فوق فاصله داشته باتشد

تبصره 2 : در صورتیكه ابتدا مدرسه احداث شده باشد  سایر مراكز باید فاصله مناسب (حداقل 500 متر) تا مدرسه را رعایت نمایند .

ماده 2 : معیار محاسبه مساحت زمین مورد نیاز به منظور احداث مدرسه ، تعداد دانش آموزانی خواهد بود كه در آن مدرسه به تحصیل اشتغال خواهند داشت و متناسب با دوره های ابتدایی

تبصره 1: برای احداث مدارس فنی و حرفه ای ،  مدارس شبانه روزی و مدارس كار و دانش حسب مورد علاوه بر زمین اشاره شده در ماده 2 این آیین نامه باید زمین كافی جهت احداث كارگاه ،  آزمایشگاه اختصاصی ،  فضاهای ورزشی ،  خوابگاه ،  سالن غذا خوری ،  آشپزخانه و انبار در نظر گرفته شود .

تبصره 2 : تعداد طبقات مدارس برای دوره های ابتدایی و راهنمایی حتی الامكان  دو طبقه  و در صورت ضرورت حداكثر سه طبقه  و برای دبیرستان های فنی و حرفه ای و كار و دانش حداكثر چهار طبقه مجاز است .

تبصره3 : ضوابط احداث خوابگاه ،  سالن غذاخوری ،  آشپزخانه ،  انبار ،  سردخانه ،  بوفه ،  حمام ،  سرویس های بهداشتی و ضوابط و معیارهای  طراحی فضاهای آموزشی و پرورشی سازمان نوسازی،  توسعه و تجهیز مدارس كشور رعایت گردد .

تبصره  4 : آیین كار مكان یابی و ساختمان ،  تجهیزات و بهداشت بوفه مدارس می بایست با استاندارد 4072 مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مطابقت داشته باشد

ماده 3 : لازم است نقشه های ساختمانی مدارس و سایر فضاهای مرتبط در مقطع مختلف تحصیلی منطبق با معیارهای بهداشتی  وبر اساس استانداردهای موجود در ضوابط طراحی فضاها ( مربوط به سازمان نوسازی،  توسعه و تجهیز مدارس كشور و بند 7 استاندارد ملی ایران ، شماره 2086 مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ) طراحی شود .

تبصره : هر گونه اصلاحات ،  تعویض محل و توسعه ساختمان مشمول ماده 3 این آیین نامه خواهد بود .

ماده 4: دیوارهای كلاسها باید كاملاٌ خشك،  بدون درز ،  صاف و حداقل تا ارتفاع كف پنجره ها از سنگ مناسب استفاده شده و بقیه سطح دیوار مطابق با جدول رنگ فضاهای آموزشی و جدا ول نازك كاری رنگ آمیزی گردد و تمهیدات لازم جهت جلوگیری از انتقال صوت  به كلاس مجاور انجام شود .

ماده 5 : كف كلاسها،  راهروها و پله ها باید مقاوم ،  مسطح و قابل شستشو بوده و لغزنده نباشد .

ماده6 : سقف كلاسها باید صاف ،  بدون درز و شكاف و به رنگ روشن باشد

ماده  7 : تابلو كلاس درس باید در محلی مناسب كه نور كافی به آن می رسد قرار داشته ودر معرض دید كامل دانش آموزان  وبه رنگ سبز مناسب و غیر براق باشد ،  تا از ایجاد خیرگی  بر اثر بازتاب نور جلوگیری گردد . فاصله تابلو كلاس درس از اولین ردیف دانش آموزان نباید از 20/2 منر كمتر باشد .

ماده  8 : برای هر نفردانش آموز در كلاس حداقل باید 25/1 متر مربع سطح در نظر گرفته شود .

حداكثر ابعاد قابل قبول برای كلاس درس 8 متر طول و 7 متر عرض می باشد . ارتفاع سقف كلاس نباید از 3 متر كمتر باشد .

ماده 9 : ضوابط ارگونومی (مناسبات فیزیكی بدن) برای دانش آموزان دوره های مختلف تحصیلی باید بر اساس معیارها و ضوابط طراحی سازمان نوسازی مدارس و مركز سلامت محیط وكار و بند 6 استاندارد ملی ایران 2086 موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ،  در ساخت تجهیزات ،  منطبق باشد .

ماده  10 : پله های مشرف به پرتگاه در مدارس باید لغزنده نبوده و به نرده مناسب مجهز باشد .

ماده  11 : حداكثر ارتفاع پله در مدرسه 18 سانتیمتر و حداقل عرض آن 30 سانتیمتر و طول آن حداكثر 30/1 متر باشد .

ماده 12: نقشه مدارس استثنایی،  طبق ضوابط و استانداردهای موجود برای معلولین بوده و كلاسها در طبقه همكف در نظر گرفته شود .

ماده 14: در و پنجره های مشرف به فضای خارج ،  برای جلوگیری از ورود حشرات باید به توری سیمی مناسب مجهز باشند و پنجره های طبقات فوقانی مشرف به پرتگاه علاوه بر موارد فوق دارای نرده محافظ یا كتیبه ثابت باشد ( از جا شیشه بزرگ استفاده نشود ).

ماده 14: كلاس دانش آموزان خرد سال باید در طیقات پایین تر ساختمان قرار گیرد .

ماده  15 :ایجاد هر گونه بالكن و تراس مرتبط با كلاس ممنوع است .

ماده 16 : سالن اجتماعات،  كارگاه،  آموزشگاه،  مكانهای ورزشی و اتاقهای عمومی در نقشه ساختمانی مدرسه طوری منظور شود ،  كه مزاحمتی برای كلاسهای درس بوجود نیاورد .

ماده 17: در مدارس شبانه روزی مساحت اتاق خواب باید مطابق استانداردهای طراحی فضای سازمان نوسازی ،  توسعه و تجهیز مدارس و مركز سلامت محیط و كار،  برای هر اتاق خواب حدود 40متر مربع با 4 تخت دو طبقه به ظرفیت 8 نفر باشد ( برای هر نفر 5 متر مربع سطح در نظر گرفته شود).

تبصره: حداكثر تعداد افراد در هر اتاق عمومی نبایستی بیش از 8 نفر باشد .

ماده 18: كف آزمایشگاه و سطح میزهای آن باید قابل شستشو و نسبت به حرارت و مواد شیمیایی و غیره مقاوم باشد.

ماده 19: آب مورد مصرف باید با استاندارد ملی  1053 و 1011 مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مطابقت داشته باشد .

تبصره 1: در روستاهایی كه آب لوله كشی دارند باید مدرسه به شبكه آب روستا متصل شود .

تبصره2 : در مدارسی كه از آب لوله كشی برخوردار نیستند و یا با قطع آب شبكه مواجه می باشند لازم است با استفاده از منبع بهداشتی ، ذخیره آب مورد نیاز شرب و سایر مصارف بهداشتی با رعایت ضوابط و برای هر دانش آموز حداقل 15 لیتر در روز تامین گردد . ضمنا برای مدارس شبانه روزی حداقل میزان آب مصرفی یكصد لیتر برای هر نفر در نظر گرفته شود .

تبصره 3 : آبخوری عمومی آموزشگاه باید دارای شرایط زیر باشد :

الف ) كف محوطه آبخوری قابل شستشو و دارای شیب كافی و مناسب به طرف مجرای فاضلاب باشد .

ب) دیوار لبه آبخوری بایستی از جنس قابل شستشو (نظیر كاشی) بوده و دارای شیب مناسب بطرف مجرای فاضلاب باشد .

ج) دیوار اطراف آبخوری از جنس قابل شستشو (نظیر كاشی ، سرامیك ، سنگ و ...) باشد .

د) آبخوری عمومی دانش آموزان باید با شیرهای مناسب یا آب سرد كن مجهز گردد و حداقل برای هر 45 نفر یك شیر آبخوری پیش بینی شود . ارتفاع شیر آن متناسب با سن دانش آموزان در دوره های مختلف تحصیلی (100- 75 سانتیمتر) از سطح زمین باشد .

ه) آبخوری باید خارج از سرویس های بهداشتی و با رعایت شرایط بهداشتی و با فاصله حداقل 15 متر احداث گردد .

ماده 20 : تعداد توالت ها در مدرسه به ازاء هر 40 نفر حداقل یك چشمه توالت و هر 60 نفر یك دستشوئی در نظر گرفته شود .

تبصره 1 :مشخصات بهداشتی توالتها و دستشوئیها از نظر طراحی و اجرا مطابق با موارد مندرج در ماده 2 آیین نامه باشد .

تبصره 2 : ارتفاع دستشوئی ها متناسب با سن دانش آموزان در دوره های مختلف تحصیلی (75-60  سانتیمتر از سطح زمین ) باشد .

تبصره 3 : استفاده از صابون مایع در دستشوئی ها ضروری بوده كه بهتر است توسط مخزن ثابت صابون مایع و لوله كشی روی دستشوئی ها انجام شود .

ماده 21 :نحوه دفع فاضلاب بایستی بر اساس استاندارد های موجود از نظر بهداشتی ، طراحی و اجرا شود .

تبصره 1 : مناطقی كه سیستم دفع فاضلاب (اگو) ندارند ، دفع فاضلاب به چاههای جاذب و یا سپتیك تانك طبق اصول بهداشتی انجام گرفته و طرح آن بایستی طبق ضوابط و معیارهای طراحی فضای آموزشی و پرورشی سازمان نوسازی ، توسعه و تجهیز مدارس كشود تهیه و اجرا گردد .

تبصره 2:حجم سپتیك تانك یا چاه فاضلاب بر اساس طراحی پروژه از نظر معماری با توجه به ظرفیت مدرسه محاسبه و تعیین گردد .

ماده 22 : كلاسها باید حتی الامكان طوری ساخته شوند كه از نور طبیعی استفاده نمایند ، ترجیحا پنجره ها در سمت چپ دانش آموزان تعبیه شود و سطح آن حدود یك پنجم مساحت كلاس باشد .

تبصره 1: در مورد كلاسهای شبانه روزی و یا كلاسهایی كه اجبارا" از نور مصنوعی استفاده می نمایند شدت روشنائی بایستی برابر 500-300 لوكس بوده و نحوه تابش طوری باشد كه ایجاد خیرگی دانش آموزان ننماید .

میزان نور راهروها بایستی برابر 150-100 لوكس و رختكن ها و دستشوئی ها حداقل 500-100 لوكس در نظر گرفته شود .

تبصره2 :شدت روشنایی برای كارگاههای فنی و حرفه ای در مدارس و آزمایشگاهها مطابق با معیارهای بهداشت كار موضوع ماده 85 قانون كار جمهوری اسلامی ایران رعایت شود .

ماده 23 : درجه حرارت مناسب جهت كلاسها بین 21- 18  درجه سانتیگراد و رطوبت 60-50 درصد می باشد .

تبصره : در مورد تامین گرمای كلاسها باید ضوابط زیر رعایت شود :

وسایل گرمایشی بخصوص بخاریهای گازی مدارس باید استاندارد بوده و گازهای حاصل از سوخت دستگاههای مولد حرارت به خارج از كلاس هدایت شود تا حداقل اكسیژن را برای سوخت كامل مصرف كند . خطر آتش سوزی وجود نداشته باشد و فضای كلاس را بطور یكنواخت گرم نماید ( نكات ایمنی بطور كامل رعایت گردد) .

ماده23: كلیه مراكز آموزشی مشمول این آیین نامه باید مجهز به وسایل اعلام و اطفاء حریق بوده و از نظر طراحی بایستی پیش بینی های لازم جهت تامین راههای ورودی و خروجی اضطراری با توجه به  ظرفیت مدرسه و تعداد طبقات به عمل آید . این راهها بایستی با علائم ویژه و با رنگ سبز مشخص گردد تا محل فرار اضطراری مشخص گردد.

تبصره1: حداقل دو راه برای مواقع اضطراری كه از هر نقطه داخل ساختمان قابل رؤیت باشد لازم است . و بایستی امكان تخلیه ساكنین در كوتاه ترین زمان میسر گردد و اجزاء سازه ای مسیرهای فرار در مقابل حریق مقاوم باشند .

تبصره 2: اصول طراحی سازه های ایمنی مدارس طبق استاندارد ملی 4571 مؤسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی ایران رعایت گردد .

ماده  25 : كلیه كلاسها ، راهروها ، قسمتهای اداری ، خوابگاه ، ناهارخوری ، آشپزخانه ، توالت و دستشویی ، محوطه سالن ورزشی،  كارگاه و آزمایشگاه باید دارای زباله دان بهداشتی درب دار،  ضد زنگ با ظرفیت و تعداد مناسب باشند و روزانه تخلیه و به موقع شستشو و تمیز گردند.

ماده  26 : وجود هر گونه حوض و حوضچه در محوطه مدارس ممنوع است .

ماده27 : دیوارها و كف كارگاه و آزمایشگاه بایستی از جنس مقاوم و قابل شستشو (كاشی،  سرامیك،  موزاییك و ...) باشد و كف لغزنده نبوده و دارای شیب مناسب به طرف كف شوی باشد .

تبصره 1: آزمایشگاه و كارگاه بایستی مجهز به دستشویی و صابون مایع باشد .

تبصره2: آزمایشگاه و كارگاه باید دارای دستگاه تهویه متناسب با حجم سالن جهت تهویه هوا باشد .

تبصره 3 :  دستورالعمل ایمنی كار در آزمایشگاه باید دارای دستگاه تهویه متناسب با حجم سالن جهت تهویه هوا باشد.

تبصره 4 : دستوالعمل ایمنی كار در آزمایشگاه و كارگاه مطابق با ماده 85 و تبصره 1 ماده 96 قانون كار جمهوری اسلامی ایران و دستوالعمل ایمنی كار در آزمایشگاه و كارگاه حسب مورد تهیه و در محل مناسب و قابل روئیت نصب گردد

ماده  28 : هر مدرس بایستی دارای اتاق خدمات بهداشتی مجهز به تجهیزات كامل جهت انجام فعالیتهای بهداشتی تغذیه ای ( معاینات بهداشتی درمانی دانش آموزان شامل بیمار یابی ،  بینایی سنجی ،  شنوایی سنجی، و پایش رشد آموزش بهداشت و تغذیه به كاركنان و دانش آموزان ، كمكهای اولیه در موقع بروز حادثه و....) باشد .

ماده  29 : برای هر 15 مدرسه همجوار ،  یك مدرسه كه مركزیت دارد بعنوان مدرسه پایگاه سلامت دانش آموز در نظر گرفته شود. در مدرسه پایگاه سلامت ،  فضایی به مساحت حداقل 30متر مربع ( شامل سه اتاق) جهت انجام معاینات تخصصی دانش آموزان با كلیه لوازم و تجهیزات مورد نیاز اختصاص داده شود .

تبصره : از درمانگاههای دانش آموزی یا فرهنگیان و مراكز بهداشتی درمانی نیز می توان به عنوان پایگاه های سلامت برای مدارس همجوار استفاده كرد .

ماده 30 : در هر درسه باید به ازاء هر دانش آموز5/0 متر مربع فضای سبز در نظر گرفته شود .

ماده31 : به منظور جلوگیری از ایجاد گرد وغبار در محیط مدرسه،  محوطه مدرسه باید با آسفالت یا بتون كف و نظایر آن مفروش گردد .

ماده 32 : كلیه مراكز آموزشی اعم از پیش دبستان،  دبستان،  مدرسه راهنمایی،  دبیرستان مراكز پیش دانشگاهی و مدارس فنی و حرفه ای و كار و دانش مرتبط با آموزش و پرورش و امثال آن مشمول این آیین نامه می باشند .

ماده  33 : اخذ صلاحیت بهداشتی جهت احداث و تاسیس مدرسه طبق قانون ماده 13 مواد خوردنی ،  آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی از سوی مركز سلامت محیط و كار وزارت بهداشت،  درمان و آموزش پزشكی لازم الاجرا است .

منابع :

ابراهیم محمودزاده

http://www.hc-nahavand.ir/behdashte%20mohite%20madares.htm

http://ebrahim-mahmoudzadeh.blogsky.com

عنوان : شامپوهای ریزش مو ، دروغ یا واقعیت- (عوامل ریزش مو و درمان آنها)

کلیدواژه ها : ریزش مو - درمان – شامپو – بیماری

نوع مقاله : تالیفی - تلفیقی

 متن : ظاهر زیبا یکی از دغدغه های همه مردم در سرتاسر جهان است . همه به نوعی در تلاشند با ظاهری زیبا در جامعه حضور پیدا کنند و حاضرند برای حفظ زیبایی چهره خود و یا پوشاندن و از بین بردن عیوب ظاهریشان هزینه زیادی هم پرداخت کنند.امروزه لوازم آرایشی و بهداشتی به عنوان یکی از پرسودترین تجارتهای جهان به شمار میرود. فراورده های دارویی یا لوازم بهداشتی و آرایشی نظیر انواع کرم و کرم پودرها ، عطر و ادکلن ، شامپو و شوینده های مو ،لوازم آرایش چشم و ابرو ، لوازم گریم صورت ، انواع رنگ ، ژل و اسپری مو و بسیاری لوازم دیگر جزء این تجارت بزرگ جهانی به حساب می آیند.توجه به موها و حفظ حالت و شادابی آنها هم یکی از دلمشغولیهای مردم است ، به همین علت کم مویی سر و طاسی هم یک اتفاق ناخوشایند برای همه محسوب میشود. ریزش مو علتهای مختلفی دارد که درمان هر کدام هم متفاوت است یعنی میتوان گفت قدم اول در درمان ریزش مو شناخت علت یا علل آن است.

علتهای ریزش مو را میتوان به چند دسته تقسیم نمود :

1– ارثی و هورمونی 2- عوامل تغذیه ای 3 – مصرف دارو 4 – اختلالات اعصاب و روان 5 – اعمال جراحی6- بیماریهای داخلی 7- حاملگی8- آسیبهای فیزیکی در ادامه هر کدام از این علل و درمانشان را به اختصار توضیح میدهیم.

علل ارثی و هورمونی

برای اینکه متوجه بشویم که آیا علت ریزش موی ما ریشه ارثی دارد کار سختی در پیش نداریم . کافی است به موهای سر پدر و مادرمان در وهله اول و خاله ، دایی ، عمو و عمه خود در وهله دوم توجه کنیم . در آقایان ، ریزش موی هورمونی در حدود سن بلوغ و چند سال بعد از آن و در خانمها در سنین یائسگی معمولا اتفاق میافتد.جالب است که بدانید همان اتفاقی که برای موهای سر یک پدر افتاده است به احتمال زیاد برای فرزند پسر این خانواده هم خواهد افتاد.این مدل ریزش مودر آقایان معمولا در سنین 18-25 سالگی آغاز میشود و با افزایش سن روند ریزش مو ادامه دارد. البته همانطور که گفته شد ریزش مو علتهای زیادی دارد و نمیتوان در مورد موهای یک فرد بتوان قطعا گفت مدلی شبیه پدر یا مادر خود خواهد بود.از همه علل ذکر شده برای ریزش مو میتوان گفت موارد ارثی و هورمونی از فراوانی بیشتری (مخصوصا در آقایان) برخوردار هستند . در پایان ، روش درمان این نوع ریزش مو به طور مفصل تر توضیح داده میشود.

عوامل تغذیه ای

کمبود چند نوع ماده معدنی ، ویتامینها و پروتئینها میتواند باعث ریزش مو بشود مانند کلسیم ، آهن ، سیلیسیوم ، گوگرد ، روی ، مس و ... . بهترین نمونه برای ریزش مو بر اثر عوامل تغذیه ای را میتوان افرادی مثال زد که دست به رژیمهای سخت و غیر علمی برای کاهش وزن میزنند و خوردن یک یا چند گروه از غذاها را بر خودشان حرام میکنند مانند رژیمهای گیاهخواری ، رژیم پروتئین و ... .در این مورد از چربیها هم نمیتوان چشم پوشی کرد : مصرف زیاد انواع چربی هم میتواند موجب ریزش مو بشود.

مصرف داروها

چند دسته از داروها هم هستند که میتوانند عامل ریزش مو باشند که به مهمترین آنها میپردازیم :داروهای ضد انعقادی (رقیق کننده) خون که برای افراد با مشکلات قلبی تجویز میشود (مانند وارفارین و هپارین) ، داروهای بیماری نقرس ، مصرف زیاد ویتامین A ، قرصهای ضد بارداری ، داروهای ضد افسردگی و بالاخره معروفترین دسته داروها در بروز ریزش مو یعنی داروهای مربوط به درمان یا متوقف کردن تکثیر سلولهای سرطانی که اصطلاحا به شیمی درمانی معروف هستند.عمل اصلی این داروهای شیمی درمانی از بین بردن سلولهای مبتلاشده(سرطانی) است ، بدون اینکه به بافتهای مجاور آن صدمه ای برسد. که صد البته این نوع درمان بی اثر بر روی سلول‌ها و بافت‌های دیگر بدن نیست و یکی از اثرات این درمان همان ریزش موهای بدن و همچنین خشک شدن پوست است.در این نوع ریزش مو معمولا با از بین بردن علت اصلی ریزش یعنی قطع دارو ، ریزش مو متوقف و با گذشت زمان موهای جدید رشد خواهند کرد.

اختلالات اعصاب و روان

این نوع ریزش مو را هم خیلی از افراد در زندگی خود تجربه میکنند . استرس و تنشهای شدید در زندگی مانند کنکور و امتحانات مهم دیگر ، تغییر شغل ، مشکلات خانوادگی و طلاق ، فوت نزدیکان و بسیاری اتفاقات دیگر که تعادل روانی را در زندگی فرد از بین میبرند میتوانند عامل ریزش مو شوند . این نوع ریزش مو میتواند به صورت کم مو شدن سر و یا خالی شدن کامل یک قسمت از سر و یا صورت (که درصورت آقایان مشهود میشود) به صورت یک دایره باشد .این نوع ریزش مو به مدل سکه ای معروف است البته این نوع ریزش مو هم با از بین رفتن عامل استرس زا از بین میرود ولی باید گفت چون فردی که به دلیل مشکلات عصبی دچار این مدل از ریزش مو میشود و یکباره قسمتی از موهای بدنش را از دست میدهد مطمئنا به مشکلاتش اضافه خواهد شد و مراجعه به پزشک به هنگام ابتلا ، برای در مان آن بهترین کار خواهد بود.

اعمال جراحی

اعمال جراحی سنگین هم میتواند باعث ریزش مو بشود که البته این نوع ریزش هم با گذشت زمان خودبخود بهبود پیدا میکند .

بیماریهای داخلی

بیماریهایی هم هست که با تغییراتی که در بدن ایجاد میکنند سبب ریزش مو میشوند مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید ، تب بالا و طولانی مدت ، بیماریهایی که در سیستم ایمنی بدن تداخل ایجاد میکنند مانند لوپوس (یا بیماریهایی که بدن بر علیه خود عمل میکندیا همان اتو ایمیون) ، کم خونی ، بیماریهای پوستی و ... .

حاملگی

در زمان حاملگی چون میزان استروژن (هورمون زنانه) در خون بالا میرود اکثر موها وارد فاز رشد میشوند و خانمها در این مدت موهایشان پرپشت ، طول عمر موهایشان زیاد و ریزش موی عادی(بین 50 تا 100 تار مو در روز) که در بیشتر مردم وجود دارد هم کم تر میشود ولی بعد از زایمان با کاهش یکباره سطح استروژن تعداد زیادی از موها وارد فاز استراحت میشوند و به تدریج میریزند . این اتفاق گاهی موارد شدید هم میشود و تا حدود 5 ماه بعد از زایمان وجود دارد و در مادرانی که به فرزند خود شیر میدهند این ریزش مو به صورت محسوس تا پایان دوره شیردهی هم وجود دارد.

آسیبهای فیزیکی

آسیبهای فیزیکی به پوست و مو هم میتواند باعث از بین رقتن مو بشود ، مانند بریدگی و سوختگی پوست سر ، فشار بیش از حد به ساقه مو مثل فر و بیگودی، استفاده زیاد از سشوار و ... .این نوع ریزش هم اگر در اثر آسیب به پوست سر باشد بسته به شدت آسیب یا خودبخود و یا با جراحی درمان میشود و اگر آسیب به ساقه باشد با کمی صبر موی جدید رشد خواهد کرد .

روش درمانی ریزش مو با علل ارثی و هورمونی

این مدل ریزش هم در خانمها و هم در آقایان بروز میکند . در آقایان همانطور که قبلا گفته شد این مدل ریزش بعد از بلوغ آغاز میشود ، یا بطور دقیق تر از هر زمانی که میزان آندروژن (هورمون مردانه) در خون افزایش یابد(بین20تا30 سالگی) . به همین علت به این مدل ، ریزش موی مردانه یا آندروژنیك میگویند . در این نوع ریزش مو در آقایان ، عقب رفتن خط موی دوطرف پیشانی و خالی شدن جلوی سر و وسط سر دیده می شود و در برخی موارد به طاسی کامل وسط سر می انجامد و فقط حلقه ای مو در پشت سر و دور گوشها باقی میماند.البته در خانمها هم این مدل ریزش وجود دارد که معمولا در 40 تا 50 سالگی رخ میدهد ، با این تفاوت که در قریب به اتفاق این موارد دیگر طاسی کامل اتفاق نمی افتد و فقط جلوی سر کم مو میشود.امروزه بیشتر شامپوها و داروهای موجود در بازار برای پیشگیری و درمان این نوع ریزش مو موثر هستند . انواع این شامپوهای مختص ریزش مو عبارتند از : ویتامینه ها ، ضد شوره ها و ضد قارچها ، حجم دهنده ها و ...به طور کلی میتوان گفت تمامی شامپوهایی که به نام ویتامینه در بازارهای ایران و جهان عرضه میشوند فقط یک کالای تجاری هستند و به هیچ وجه جنبه درمانی ندارند ، زیرا ماندن 3تا4 دقیقه کف شامپو بر روی مو نمیتواند به داخل پوست سر نفوذ کند و به پیاز مو برسد .در مورد ضد شوره ها و ضد قارچها هم همانطور که در قسمت بیماریهای داخلی گفته شد اگر علت ریزش مو بیماریهای پوست سر باشد این شامپوها مطمئنا موثر هستند.نوع سوم شامپوها و محلولهای حجم دهنده هستند که به پرپشت کننده هم معروفند . این شامپو ها هم اثری کوتاه مدت و چند ساعته دارند و بعد از 2-3 ساعت مو به حالت قبل باز میگردد.همانطور که میدانید بر روی ساقه اصلی مو پرزهایی وجود دارند که شامپوهای حجم دهنده با استفاده از همین پرزهای روی مو و باز شدن این پرزها و فاصله گرفتن از ساقه مو حالتی را به مو ها میدهند که موها ضخیم تر به نظر میرسند.از داروهای موثر در ریزش مو هم که مصرف زیادی دارند و به تایید مراجع پزشکی رسیده اند میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

الف - ماینوکسیدیل (Minoxidil)

ماینوکسیدیل دارویی جهت پایین آوردن فشارخون میباشد . این دارو به صورت محلول موضعی ، سبب گشاد شدن رگهای محیطی میشود و فشار خون را پایین می آورد . حال شاید این سوال پیش بیاید که اثر آن بر روی ریزش مو چیست ؟در جواب این پرسش باید گفت ، پزشکان هنگام درمان بیماران قلبی خود که از این دارو به صورت موضعی بر روی قفسه سینه خود استفاده میکردند ، مشاهده کردند که موهایی بر روی سینه بیماران رشد میکنند که قبل از استفاده از ماینوکسیدیل این موها وجود نداشتند . که با آزمایش های بیشتر به این اثر ماینوکسیدیل پی بردند.امروزه محلول ماینوکسیدیل به سه صورت %2 ، %5 و کامپاند در بازار موجود هستند که محلول %2و کامپاند هم برای آقایان و هم خانمها و محلول %5 مخصوص آقایان است.ماینوکسیدیل از معدود داروهایی است اثر آن بر روی مو و رویش مجدد آن را همه تایید کرده اند ، اگرچه موهایی که با مصرف ماینوکسیدیل میرویند معمولا نازکتر و کوتاهتر نسبت به موهای سابق است ولی کم مویی فرد را میتواند به خوبی بپوشاند.از معایب ماینوکسیدیل هم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1- برای دریافت نتیجه از این دارو باید صبر زیادی داشت . یعنی حداکثرِ اثر این محلول ، پنج ماه تا دو سال بعد از مصرف آن ملموس میباشد و پس از این مدت تأثیر آن به تدریج کاهش پیدا می کند .

2- موهای جدید به وسیله این دارو نازک و حساس هستند .

3- مصرف آن نسبتا سخت است . از آنجا که این محلول چرب است و دوبار در روز هم باید از آن استفاده شود ، شکل موها برای آنها که به ظاهر خود اهمیت میدهند شاید خوشایند نباشد.

4- عوارض جانبی این محلول هم تحریک و خارش پوست سر ، سرگیجه و کاهش فشار خون میباشد که در تعداد کمی از افراد گزارش شده است .

ب – فیناستراید (Finasteride)

این دارو هم مانند ماینوکسیدیل با هدف دیگری تولید شد و اثر آن بر روی ریزش مو به عنوان اثری جانبی شناخته شد . البته مصرف آن برای خانمها هنوز به تایید نرسیده.فیناستراید برای نخستین بار به منظور کاهش سطح DHT در غده پروستات به منظور درمان بزرگی خوش خیم پروستات مورد استفاده قرار گرفت ، که پزشکان متوجه شدند آقایانی که این دارو را دریافت میکنند ریزش مویشان برطرف میشود و موهای جدیدی هم پیدا میکنند.البته باید گفت در بیماران با مشکل پروستات ، از قرصهای 5 میلیگرمی فیناستراید استفاده میشود و برای درمان ریزش مو از قرصهای یک میلیگرمی به میزان یک عدد در روز استفاده میگردد.این دارو در مقایسه با ماینوکسیدیل مزیتهای زیادی دارد :

1 – اثر فیناستراید نسبت به ماینوکسیدیل سریعتر است یعنی در عرض سه ماه ریزش مو به صورت محسوسی کم میشود و معمولا بعد از 6 ماه میتوان موهای جدید را مشاهده کرد. اوج اثر این داروهم 2 سال پس از مصرف است و تا زمانی که دارو مصرف شود اثرات آن پابرجاست.

2-در مقایسه با ماینوکسیدیل مصرف راحتتر و بی دردسری دارد .

3- موهایی که با این روش میرویند موهایی شبیه به بقیه موهای سر هستند و دیگر نازک نیستند.

4- عوارض نسبتا کمی دارد که با قطع دارو هم این عوارض کاملا بر طرف میشود .

تنها عوارض جانبی گزارش شده برای این دارو اختلالات جزئی جنسی در دو درصد مردان بوده و همانطور که گفته شد با قطع مصرف دارو از بین میرود .

نویسنده : لوبیا

منابع:

1-Roshd.ir

2-Wikipedia

3-Iransalamat.com

4-Hairloss.ir

بهترین راه برای لاغر کردن مردان!
(رژیم های لاغری)

(تجمیعی)
در این روش جدید که به تازگی آغاز شده است، افرادی که تمایل به کاهش وزن دارند در یک سایت کاهش وزن ثبت نام می‌‌کنند و اگر بتوانند وزن خود را به میزان ایده آل کاهش دهند...

مبتکران روش جدید کاهش وزن، ادعا می‌‌کنند رقابت برای به دست آوردن پول، بهترین راه برای تشویق مردان به کاهش وزن است.

در این روش جدید که به تازگی آغاز شده است، افرادی که تمایل به کاهش وزن دارند در یک سایت کاهش وزن ثبت نام می‌‌کنند و اگر بتوانند وزن خود را به میزان ایده آل کاهش دهند صدها پوند پاداش می‌ گیرند. اما در صورتی که نتوانند وزن خود را کاهش دهند و به میزان مناسب برسانند پول زیادی را از دست می‌‌دهند.

برای ثبت نام در این سایت، علاقه مندان باید 90 پوند به عنوان هزینه اولیه بفرستند و هزینه هر ماه اشتراک نیز 20 پوند است. شرکت کنندگان در آغاز ثبت نام اعلام می‌‌کنند چه قدر می‌‌خواهند وزن خود را کاهش دهند. بعد از این کار برنامه آغاز می‌ شود و این سایت به ازای هر کیلوگرم کاهش وزن مبلغی را به رژیم گیرندگان می‌‌دهد. هم‌ چنین در صورتی که شرکت کنندگان به وزن مناسب و تعیین شده برسند، مبلغ زیادی را به عنوان پاداش دریافت می‌‌کنند.

برای مثال در این طرح اگر مردی بتواند در طی مدت 18 ماه نزدیک به 18 کیلوگرم از وزن خود را کم کند در مجموع 545 پوند سود می‌ کند و اگر نتواند وزن خود را کم کند تا 570 پوند، از دست می‌‌دهد.

طراحان این سایت معتقدند هزاران فرد چاق برای کاهش وزن خود به این سایت مراجعه خواهند کرد و تحقیقات اولیه آن ‌ها نشان داده است این روش بهترین راه برای ترغیب مردان به کاهش وزن است.

بررسی ‌های اولیه نشان داده است زنان بیشتر از مردان به عضویت این سایت درمی آیند، اما تعداد مردانی که وزن خود را کاهش داده و به میزان نرمال می‌‌رسانند بیش‌تر است.

"وینتون روسیتر" مدیر این سایت در این باره گفت: مردان رژیم گرفتن را دوست ندارند و علاقه ای به شمردن کالری‌‌های مصرفی و سوخته شده بدن خود نشان نمی‌‌دهند. چیزی که مردان دوست دارند رقابت است. آن‌ها علاقه به نصیحت شدن ندارند بلکه تنها یک هدف معین می‌‌خواهند تا با رقابت، به آن هدف دست پیدا کنند.

برنامه این سایت به گونه ای طراحی شده است که به افرادی که بتوانند وزن خود را برای ماه‌‌ها و سال ‌ها به صورت نرمال نگاه دارند مبالغ بیش ‌تری پرداخت کند و به این ترتیب به پایین نگه داشتن وزن برای مدت طولانی تر کمک کند.
منبع:ideallife.ir

گردآوری : گروه اینترنتی نیک صالحی

رژیم‌های معجزه‌آسا؛ ادعا تا واقعیت
(رژیم های لاغری)

(تجمیعی)

شما می‌توانید در یك مدت كوتاه سریعا وزن كم كنید ولی به چه قیمتی؟ شما هر روز تبلیغات فراوانی را می‌بینید كه ادعا می‌كنند كاهش وزن چند روزه بدون بازگشت! فراوانند بیماران چاقی كه همه راه‌های معجزه‌آسا را رفته‌اند و روز به روزناامیدتر شده‌اند، چرا كه پس از یك كاهش وزن اولیه در مدت كوتاهی به وزنی به

منبع : http://www.novindiet.com
دكتر حمیدرضا فرشچی

رژیم‌های معجزه‌آسا؛ ادعا تا واقعیت

شما می‌توانید در یك مدت كوتاه سریعا وزن كم كنید ولی به چه قیمتی؟ شما هر روز تبلیغات فراوانی را می‌بینید كه ادعا می‌كنند كاهش وزن چند روزه بدون بازگشت! فراوانند بیماران چاقی كه همه راه‌های معجزه‌آسا را رفته‌اند و روز به روزناامیدتر شده‌اند، چرا كه پس از یك كاهش وزن اولیه در مدت كوتاهی به وزنی به مراتب بالاتر از وزن اولیه رسیده‌اند!

برای كاهش چربی موجود در بدن هر 500 گرم چربی معادل 3500 كالری خواهد بود، لذا شما با فعالیت بدنی و نیز اصلاح نسبی تغذیه خواهید توانست هر هفته 1000 500 گرم از چربی خود را بسوزانید حتی بدون رژیم‌های سخت غذایی.

مطالعات گذشته تاكید بر آن دارند كه بهترین راه برای كاهش وزن پایدار و بدون عارضه كاهش وزن آهسته خواهد بود كه با تغییر شیوه زندگی چه از نظر تغذیه و چه افزایش فعالیت بدنی توام باشد. آنچه كه در رژیم‌های تبلیغاتی به بازگشت سریع وزن كمك می‌نماید آن است كه شما الزاما با رعایت این رژیم‌ها خود را آماده تغییر شیوه زندگی برای همیشه نكرده‌اید و به عبارتی از ابتدای رژیم روزشماری می‌كنید كه چه زمانی رژیم تمام شده و شما به زندگی معمول خود برمی‌گردید، همین لحظه یعنی پایان رژیم و شروع بازگشت سریع وزن. از طرف دیگر واقعیت آن است كه ادامه این رژیم‌ها به دلیل مغایرت كلی با زندگی خانوادگی برای همیشه میسر نیست.

جالب است كه بدانید مطالعات نشان داده است كه 90 درصد افراد چاقی كه رژیم می‌گیرند، در مدت 3 سال به وزن اولیه خود برمی‌گردند؛ ولی هرچه این رژیم‌ها غیرمنطقی‌تر و سریع‌تر وزن شما را بكاهند، سریع‌تر برخواهند گشت. رژیم‌های معجزه‌آسای چندروزه علاوه بربازگشت سریع وزن با عوارضی از قبیل ریزش مو و افتادگی پوست، بی‌حالی مفرط، كم‌خونی و اختلالاتی از قبیل افسردگی همراه خواهند بود.

از طرف دیگر هرچه كاهش وزن شما در یك رژیم سریع‌تر باشد، به جای بافت چربی بیشتر از بافت عضلانی شما كاسته خواهد شد و پس از قطع رژیم آنچه جایگزین بافت عضلانی می‌گردد، چیزی جز چربی نخواهد بود. آن موقع است كه شما به مشكلی بر خواهید خورد كه خیلی از رژیم گیرندگان حرفه‌ای به آن اشاره می‌كنند. آنان می‌گویند كه اوایل وقتی رژیم می‌گرفتند خیلی سریع وزن كم می‌كردند، ولی اخیرا با رژیم‌های خیلی سخت‌تر وزنشان كم نشده و به عبارتی مقاوم شده است! این موضوع در اثر افزایش بافت چربی انباشته به جای بافت عضلانی كاملا طبیعی به نظر می‌آید.

نكته عملی: رژیم هایی كه ادعای حل مشكل چاقی شما را در فرصت محدود چندروزه دارند، حتی اگر در كوتاه‌مدت موفق شوند، در اكثر موارد برگشت‌پذیر بوده و همراه با عوارض متعدد جسمانی و روانی خواهند بود. لذا برای كاهش وزن پایدار دوره‌های تغییر شیوه زندگی ضروری است. در طی این دوره‌ها تركیب رژیم غذایی و فعالیت بدنی است كه نتیجه‌بخش خواهد بود.

گردآوری : گروه اینترنتی نیک صالحی

چه کنیم تا مغزمان از کار نیفتد
(بیماریهای دوران کهنسالی)
(تجمیعی)

این روزها اسم آلزایمر زیاد تکرار می شود. به وفور شنیده ایم که هر چه سن ما بالاتر می رود، از تیزهوشی ما کاسته می شود. به مرور زمان مطالب را سریعتر از یاد می بریم، مثلا نام افراد از خاطرمان پاک می شود یا حتی فراموش می کنیم که همین الان می چه کاری خواستیم انجام دهیم. بله، این همه هست و همه این نیست. افزایش سن به معنی کند ذهن شدن نیست! در ادامه چند روش برای پیشگیری از این اتفاق معرفی می‏کنم:

راهکار اول- ورزش دادن نیم کره چپ

ثابت شده است که کنترل منطق، زبان و مهارتهای ریاضی بر عهده نیمکره چپ مغز قرار دارد. برای فعال نگهداشتن حداکثری این بخش، آموختن یک زبان جدید یا حل کردن جدول (مخصوصا سودوکو) موثر است.

این سایت هم بازی های فکری جالبی دارد.

راهکار دوم – ورزش دادن نیم کره راست

بخش راست مغز انسان مسائل مربوط به خلاقیت را کنترل می کند. برای فعال نگهداشتن این بخش به آموختن یک رشته هنری یا کار ذوقی مشغول شوید، مثلا در گروه کر عضو شوید یا نواختن پیانو را بیاموزید. همچنین می توانید در منزل فعالیتی آموزشی را شروع نمایید. مثلا آموزش زبان انگلیسی. همچنین کار با وسایل و ابزار آلات خود نوعی خلاقیت است.

راهکار سوم – ورزش دادن کل مغز

تمرین کنید که تمرکز داشته باشید. مدیتیشن اثرات نامطلوب استرس و نگرانی را به میزان محسوسی کاهش می دهد و کنترل مرکزی مغز انسان را به سوی شادی و رضایت سوق می دهد.سعی کنید مهارت از بر کردن مطالب را در خود تقویت کنید. یادتان می آید در زمان کودکی چگونه جدول ضرب حفظ می کردید یا نام شهرها را از بر می نمودید؟

پس شاید الان بهتر باشد فرصت را مغتنم شمرده و شروع به حفظ کردن اشعاری مثل غزلیات حافظ یا حکایات گلستان و … کنید.

راهکار چهارم- فعالیتهای اجتماعی خودتان را گسترش دهید:

میزان رابطه اجتماعی شما و تعداد دوستانتان با ضعیف شدن مغز رابطه عکس دارد.

نکته آخر:
از روشهای روتین و تکراری برای انجام کارهای معمول خود بپرهیزید. مثلا قصد خرید دارید؟ یک مسیر جدید برای رفتن به مرکز خرید انتخاب کنید. باقی کارها هم همین طور.
www.pourali.net

بدترین لحظه ها برای قلب شما

(بیماری قلبی:کلید واژه)
(تجمیعی)

روزها، هفته ها و فعالیت های خاصی برای قلب شما می تواند سخت و مضر باشد. یکی از پرسش های طنز گونه متخصصان قلب از بیماران حاضر در مطبشان به هنگام معاینه این است که ترافیک بیرون چه طور بود؟!

به گزارش گروه ترجمه «سلامت نیوز»، ولی این تنها یک سوال طنز گونه نیست باید بدانید که گیر کردن در ترافیک باعث افزایش فشار خون می شود و احتمال حملات قلبی را سه برابر می کند. یکی دیگر از شرایط جالب که می تواند احتمال حملات قلبی را زیاد کند که در ادامه توضیح می دهیم.

صبح اول وقت
احتمال حملات قلبی در ابتدای صبح 40% بیشتر از زمان های دیگر است. زیرا به محض بیدار شدن انسان از خواب بدن شروع به ترشح آدرنالین و سایر هورمون های استرس می کند که باعث افزایش فشار خون و نیاز به اکسیژن می شود. بعلاوه خون به خاطر کاهش اکسیژن غلیظ شده و پمپاژ آن سخت تر خواهد بود.و تمام این ها برای قلب مضر است. برای پیشگیری از این مشکل بهتر است زمانی را بیدار شدن از خواب به آرامی در نظر بگیرید . اگر عادت به ورزش صبحگاهی دارید قبل از آن حتما خود را با حرکات نرمشی آماده و گرم کنید تا استرس یکباره به قلب وارد نشود.و اگر در حال مصرف داروهای رقیق کننده خون هستید مثل بتا بلوکر ها قبل از رفتن به بستر آن را مصرف کنید .
صبح روز یک شنبه یا شنبه
20% از حملات قلبی در صبح این روز به خصوص اتفاق می افتد. البته این زمان به خصوص برای ما ایرانیان شنبه خواهد بود که بعد از استراحت و تفریح جمعه قرار است به کارهفتگی بر گردیم و همین مسئله می تواند استرس زا و شاید ناراحت کننده باشد. بهتر است در روز جمعه تماما استراحت کنید و سعی کنید شب هنگام به موقع به بستر روید به خصوص اگر قرار است صبح شنبه یا یک شنبه زود از خواب برخیزید. در غیر این صورت فشار خون بالا می رود زیرا بدن به خاطر کم خوابی خسته است و ریتم آن نابسامان می باشد. شاید بهتر است بگوییم ساعت خواب و بیداری در تمام اوقات باید برنامه ریزی شده و منظم باشد.
بعد از وعده های غذایی پر چرب و سرشار از کربوهیدرات
مطالعات نشان می دهد که این نوع مواد غذایی باعث انقباض رگ های خونی می شود و احتمال لخته شدن خون را افزایش می دهد. بنابر این بهتر است در مصرف این نوع غذاها و مقدار مصرف آن دقت کنید. تا آنجا که امکان دارد غذاهای پرتئینی را جایگزین کنید. مصرف روزانه آسپرین نیز می تواند مانع از سخت شدن خون شود.
در طول حرکات شکمی
حرکات شکمی و گوارشی باعث افزایش فشار به قفسه سینه می شود و بازگشت خون به قلب را کاهش می دهد. برای پیشگیری از این وضعیت بهتر است در رژیم غذایی خود فیبر بیشتری بگنجانید، و از تقلا کردن در این وضعیت اجتناب کنید و آب کافی مصرف کنید.
در هنگام ورزش های سخت به خصوص اگر آمادگی نداشته باشید.
در چنین وضعیت هایی قلب به دلیل عدم همراهی با چنین تلاش و تقلا و افزایش هورمون های استرس اصولا قربانی می شود. در چنین موقعیتی ضربان قلب و فشار خون بالا می رود. برای پیشگیری از این وضعیت بهتر است هر روز به طور مرتب ورزش کنید ولی بهتر است افزایش تمرینات خود را به تدریج صورت دهید.
پشت میز تریبون
قرار گرفتن در پشت میز تریبون نیز درست مثل انجام تمرینات ناهماهنگ بدنی است. فشار خون را بالا می برد، ضربان قلب زیاد شده و سطح آدرنالین بالا می رود. کنترل اعصاب در این لحظه ها سخت به نظر می رسد ولی در هر حال باید صورت گیرد و یا قبل از سخنرانی از داروهای بتابلوکر استفاده شود.
http://salamatnews.com/

گردآوری : گروه اینترنتی نیک صالحی