تبیان، دستیار زندگی

در این قسمت فیلم های خارجی که مورد نقد قرار گرفته اند قرار داده می شوند.

توضیحات :
پدرخوانده (به انگلیسی: The Godfather) فیلمی داستانی-جنایی به کارگردانی فرانسیس فورد کاپولا و محصول سال ۱۹۷۲ کمپانی امریکایی پارامونت است که بر اساس رمانی به همین نام از ماریو پوزو که در سال ۱۹۶۹ نوشته شده، ساخته شده است.
"پدرخوانده" محصول سال 1972 به عقیده بسیاری از منتقدان و تماشاگران حرفه ای سینما یکی از بهترین فیلمهایی است که در طول تاریخ فیلمسازی آمریکا تهیه شده است، نمونه واقعی از یک فیلم کلاسیک آمریکایی. کارگردانی کاملا" حرفه ای فرانسیس فورد کوپلا (Francis Ford Coppola) و بازی زیبای مارلون براندو (Marlon Brando) و آل پاچیونو (Al Pacino) در نقش ویتو کورله اونه (Vito Corleone) و کوچکترین پسرش مایکل از جمله دلایل موفقیت فیلم محسوب می شوند.
این فیلم خیلی زود مورد توجه منتقدان و تماشاگران عام، نه تنها در ایالات متحده که در تمام نقاط جهان، قرار گرفت. چندی نگذشت که محبوبیتی بی‌نظیر کسب کرد تا آنجا که حال مقام نخست را در فهرست ۲۵۰ فیلم برتر وبگاه IMDb دارد.
اما دلایل دیگر موفقیت این فیلم چه بود؟ اختلاف بزرگی که "پدرخوانده" (1972) با سایر فیلم های مافیایی و گانگستری زمان خود داشت در دو نکته نهفته بود. یکی سناریوی فیلم بود که در آن رابطه احساسی، انسانی و محکم بین اعضای خانواده کورله اونه را در عین مافیایی و جنایتکار بودن آنها نمایش می داد و دیگری موسیقی بسیار زیبای فیلم بود که جنبه های رمانتیک و احساسی فیلم را تشدید می کرد و در نهایت فیلم را حتی در نظر افرادی که به موضوعات گانگستری علاقه ای ندارند، زیبا جلوه می داد.
به دلیل استقبال فوق‌العاده تماشاگران از این فیلم، دو سال بعد از اکران آن، قسمت دیگری از این فیلم به نام پدرخوانده: قسمت دوم و در سال ۱۹۹۰ نیز قسمت سوم این فیلم با نام پدرخوانده: قسمت سوم ساخته شد.
"پدرخوانده" (1972) نامزد دریافت 11 اسکار شد و در نهایت توانست اسکار بهترین فیلم، بهترین هنرپیشه (براندو) و بهترین فیلم نامه اقتباسی را بخود اختصاص دهد.

کوتاه از فیلم :
موضوع فیلم به سال 1940 و شهر نیویورک باز میگردد، هنگامی که ویتو کورله اونه رئیس یکی از باندهای جنایت و بزرگ یک خانواده مافیایی بود. موفقیت فیلم زمانی ارزش پیدا می کند که به این نکته توجه کنیم در زمان ساخت "پدرخوانده"، سینمای آمریکا مملو از فیلم های گانگستری و جنایی بود.

تحلیلی بر فیلم

قدرت فساد میاورد و قدرت مطلق فساد مطلق  (کارل پوپر)

پدر خوانده فیلمی درباره قدرت است، دستگاهی که ممکن است در هر کشور، شهر روستا و حتی یک خانه شکل بگیرد.  فیلم شاید به ظاهر مناسبات قدرت در دستگاه سیاسی آمریکا را به طور اخص مد نظر قرار داده است اما نوع  نگاه به موضوع انقدر کلی و همه جانبه است که به راحتی در هر زمان و مکانی که صندلی قدرت وجود دارد و قیمی که بر ان تکیه زده است قابل بسط و تعمیم است. همین نگاه کلی است که فیلم را از یک اثر معمولی که شاید به دستگاه فرد سیستم یا جامعه ای خاص میپردازد خارج می کند و به ان جنبه ای فرا زمانی میبخشد. در این فیلم  دن کورلئونه به عنوان یک جنایتکار اما به دید یک انسان نگریسته می شود، با ویزگی های خوب و بد. این صندلی اوست که مبنا قرار می گیرد و فساد ناشی از ان است که به تصویر کشیده می شود. این فیلم به خوبی نشان می دهد که موضوع خوبی و بدی انسانها نیست. مایکل پسر دن تا قبل از رسیدن به صندلی قدرت انسانی پاک و عاشق است اما وقتی همین مایکل در جایگاه پدر می نشیند به یک جانی تبدیل می شود و به عکس وقتی دن کورلئونه از صندلی قدرت کنار می رود دیگر ان جنایتکار سابق نیست، یک پدربزرگ دوست داشتنی و شاید انسانی شریف است .

در فصل آغازین پدرخوانده به مانند یک آفریدگار بر صندلی خود که نمادی از دستگاه قدرت اوست تکیه داده و به تقاضای یک بنده گوش می دهد. گفتن نام پدرخوانده و بوسیدن دست ها به مفهوم تایید قدرت اوست از جانب بندگانش. او شیفته ی قدرت است. درفضای بیرونی جشنی بر پاست، اما تا وقتی دن کورلیونه در حال گوش دادن تقاضای بنده اش است و در مقابل او زانو زده صدایی از بیرون نمی شنویم و به محض بوسیده شدن دستهای پدرخوانده صدای جشن آغاز می شود. گویی قدرت او را کر کرده است  و زندگی او بی تایید بندگانش منفک از زندگی عادی است.

 پلیس به اسم آزادی مجرمان را آزاد می گذارد. این دیالوگی است که از جانب یک زانو زننده به درگاه دن می شنویم و برپایی عدالت از پدر خوانده خواسته می شود . او به نام برپایی عدالت نقش یک قیم را گرفته است،  اما پدرخوانده هرکسی را بنده خود نمی داند. او پیشنهاد پول را برای دوستی نمی پذیرد و ثروت نیست که او را ارضا می کند.  وقتی که دستهایش بوسیده می شود دوستی اغاز میشود. این فصل ابتدایی به طور کامل شخصیت دن را منعکس می کند که تا چه میزان قدرت او را شیفته خود کرده است. با برگشت پدرخوانده به صحنه ی جشن گویی زندگی دیگری برای او آغاز می شود. در واقع در فصل ابتدایی ما شاهد دو وجه از زندگی دن کورلئونه هستیم، بخشی که او در اتاق قدرت بر صندلی اش تکیه داده و به راحتی فرمان کشتن را صادر می کند و قسمتی  که در بیرون از اتاق می گذرد، جایی که پدرخوانده نه در نقش یک جانی که  در نقش یک مرد خانواده ظاهر می شود .

اتاق قدرت تاریک است، زوایای اتاق به درستی مشخص نیست، نوع نورپردازی به گونه ای است که فقط چهره ی افراد را به مانند سایه ای از آنها تشخیص می دهیم. بدین وسیله بر رازآلودبودن و پرابهام بودن این اتاق تکیه می شود و این که در دستگاه قدرت هیچ شفافیتی وجود ندارد و وقتی وارد فضای جشن می شویم همه چیز روشن می شود، گویی که زندگی در دنیای دیگری در جریان است و همان دن کورلیونه که بی رحمانه در اتاق قدرت فرمان قتل می دهد در فضای بیرون پدری مهربان است که در عروسی پسرش به رقص و پایکوبی می پردازد و انگار دن کورلیونه ی دیگری است .جشنی که در بیرون برپاست نشانه های دیگری را هم با خود به همراه دارد، اینکه در اتاق عده ای برای جان انسان ها تصمیم گیری می کنند و در بیرون از اتاق عده ای مست و بی خبرند. گویی حماقت توده های جامعه تمسخر می شود و  بی خبری آنها تاکید میشود. این تدوین موازی و این تضاد بین فضای قدرت و فضای بیرون کاملا مورد تاکید است و این رفت و برگشتها از اتاق قدرت به عروسی و به عکس کاملا در راستای القای این تضاد انجام می شود. این رفت و برگشت ها موضوع دیگری را که مورد تاکید دارد این است که تا چه میزان زندگی فاسد دن با زندگی عادی او در هم گره خورده و آمیخته شده است. مهمانان و حتی خواننده ای که به جشن دعوت شده است تقاضایی از پدرخوانده دارند، انگار که این اجازه از دن سلب شده تا بتواند مدتی طولانی زندگی دور از قدرت و فساد را تجربه کند و هر بار که به صحنه ی چشن برمی گردد و لحظه ای که می خواهد زندگی عادی را تجربه کند با تقاضایی مواجه شده و مجبور است دوباره نقش یک جنایتکار را بازی کند و لذت قدرت آنقدر شیرین است که دن چندان هم از اینکه در عروسی دخترش به اتاق بازگردد اکراهی ندارد.

جایی نیست که در آن پدرخوانده اعمال قدرت نکند،  اتحادیه های کارگری و هالیوود و پلیس همه جا در سیطره ی اوست و قلمرو یک خداوندگار و شکوه او است که درفصل های بعدی نمایش داده می شود و او که از هیچ کاری برای بسط قدرتش فروگذار نیست. در دیالوگی از زبان او می شنویم که مهم نیست که یک مرد چگونه زندگی می کند بله برای دن، هدف وسیله را توجیه می کند و هدف چیزی نیست جز بسط قدرت. اوج این قساوت زمانی است که سر بریده ی اسبی را در تخت کارگردان قرار می دهند، اسب که شاید با ارزش ترین چیز اوست .

در فصول بعدی ملزومات قدرت به تصویر کشیده می شود. دن کورلیونه با پیشنهاد وارد شدن در کارمواد مخدر مواجه می شود، این پیشنهاد را نمی پذیرد اما نمی توان در قدرت بود و به مناسبات آن نه گفت . قدرت ملزوماتی دارد و قواعد آن اگر مورد پذیرش قرار نگیرد حذف از صحنه ی قدرت پایانی گریز ناپذیر خواهد بود، حتی اگر صاحب قدرت آفریدگاری چون دن کورلیونه هم باشد به راحتی حذف می شود و این موضوع بیش از پیش هولناک بودن این دستگاه را منعکس می کند و این منجلابی است که تطهیر شدن فقط با مرگ محتوم ممکن می شود. 

 به این ترتیب دن کورلیونه ترور می شود. جایی که قرار است پونی راننده دن که ظاهرا در ترور او مقصر است کشته شود هم نکات بسیاری را با خود دارد.  ماشین قاتلین در حین عبور از خیابان از دو پرچم آمریکا و صلیب سرخ که به دو ساختمان نصب است عبورمی کند و این دو پرچم پشت سر گذاشته شده و انگار که بی اعتنایی بر انها تاکید می شود. سپس وارد دشت وسیعی می شوند که در دورتر مجسمه ی آزادی نمایان است. قاتل راننده خواهان ایست ماشین شده، از ماشین پیاده می شود و پشت به مجسمه ی آزادی ادرار می کند، انگار که کاپولا می خواهد مفاهیم و ارزش هایی را نشان دهد که این جنایتکاران پشت سر گذاشته و له می کنند تا به قتل دست بزنند

. قاتل ابتدا چعبه ی شیریتی را که برای همسرش خریده است از ماشین برداشته و سپس خونسردانه ماشین را منفجر می کند. این که این جنایتکاران آنقدر طبیعی هستند و آنقدر به ارزش های خانوادگی جدا از محیط فاسدی که در آن هستند پایبندند، به خاطر ستایش انها نیست بلکه کارگردان می خواهد عمق فاجعه را نشان دهد که چه فدر این جنایتکاران می توانند به ما نزدیک باشند و این باور پذیر بودن آنها خود بر ترس تماشاگر از انها می افزاید. هرچه قدر که این جانیان عادی ترند حس کردن آنها راحت تر و ترس از انها بیشتر است و چه بسیار همسران و فرزندانی که به ظاهر پدر یا همسری مهربان دارند اما همین مردان به راحتی به ویرانی خانواده های دیگر دست می زنند. زندگی دن نیز چندان تشریفاتی نیست، نسبت به قدرتی که او دارد از زندگی به نسبت ساده ای برخوردار است و شاید بتوان به او صفت ساده زیستی را هم چسباند چرا که آنچه برای او لذت بخش است قدرت است نه ثروت .

فصلی که قرار است پلیسی فاسد کشته شود هم از چندین جهت قابل بررسی است، اولا اینکه او کشته نمی شود چون فاسد است، بلکه دلیل حذف او این است که بخشی از قدرت را از خود رنجانده است. بخشی دیگر از قدرت از او حمایت می کند و اختلاف بین این دو بخش است که زمینه ی حذف او را از بازی فراهم می کند. پس بازی در اتاق قدرت می تواند فساد را تحمل کند، حامی آن هم باشد تا جایی که منافع در یک راستا قرار گیرد و اگر نبود آنرا حذف کرده نوع دیگری را جایگزین می کند...

 اما نکته ای دیگر که در راستای قتل پلیس بر آن تاکید می شود نقش رسانه است. پلیس فاسد تا قبل از اینکه توی گوش مایکل بزند فاسد نیست اما وقتی بازی به این نتیجه می رسد که بایستی حذف شود، این رسانه است که شخصیت پلیس را آنچنان منفور می کند و پرده از راز ارتباط پلیس و شبکه ی فساد برداشته می شود. در واقع با اعمال نفوذ قدرت بر رسانه است که افکار عمومی شکل داده می شود و به آن جهت دهی می دهند و همین رسانه در راستای اهداف قدرت یک شبکه از یک پلیس وظیفه شناس انسانی فاسد و منفور می سازد .

لازم به توضیح است که قسمت های دوم و سوم پدر خوانده نیز دیدنی و قابل تامل است!

توضیحات :

فیلم فوق‌العاده موفق و تحسین شده احتمالا بزرگترین کارگردان معاصر کانادایی که جایزه اصلی جشنواره تورنتو را نیز برده است. حضور ستارگانی مثل ویگو مورتنسن که دوباره در یکی از فیلم‌های این کارگردان مطرح به همراه نائومی واتس حضور یافته است بر اشتیاق دیدن فیلم می‌افزاید.

خلاصه داستان :

یک دختر نوجوان روسی حامله که در یک داروخانه دچار خونریزی شده بلافاصله به بیمارستان منتقل می شود . دکتری به اسم آنا موفق می شود نوزاد او را بدنیا آورد اما مادر بچه می میرد . آنا تصمیم می گیرد از این کودک نگهداری کند و همچنین دفترچه خاطرات مادر او را که بزبان روسی است نزد خود نگه می دارد . آنا با کمک مادرش آنرا ترجمه می کند تا بتواند آدرسی از بستگان احتمالی کودک بدست آورد . او نهایتاً موتجه می شود مادر کودک به نحوی با صاحب یک رستوران در لندن به اسم سیمون ارتباط دارد . او با وجود مخالفت مادر و دایی اش نزد سیمون می رود اما سیمون در واقع رئیس یک باند تبهکار روسی در شهر لندن است که رستوران نیز پوششی بر فعالیتهای اوست و بنابراین در ادامه پسر سیمون که کیریل نام دارد بهمراه نیکولا راننده و محافظ سیمون که فرد بسیار خشنی نیز می باشد با آنا درگیر می شوند .

فیلم داستان نیکولای یک جنایت‌ کار بی‌ رحم را دنبال می ‌کند که به یک خانواده بد نام جنایات سازمان ‌یافته در لندن وابسته است. زندگی مخفیانه او با برخورد با یک زن بی‌ گناه از طبقه متوسط که اتفاقا شاهد جنایاتی از این خانواده بوده است دچار مشکل می‌شود و او مجبور است قتل‌ها و جنایات دیگری هم انجام دهد.

داستان فیلم :

لندن، زمان حال. مامایی به نام آنا خیترووا در آستانه کریسمس فرزند دختر روس ١٤ ساله ای به نام تاتیانا را به دنیا می آورد. دخترک می میرد و تنها چیزی که از خود به جا می گذارد یک دفتر یادداشت است. دفترچه آنا را به رستورانی به نام ترانس سیریان راهنمایی می کند که توسط پیرمردی به نام سمیون اداره می شود. آنا با یک کپی از یادداشت های دختر جوان نزد او می رود و سمیون قول می دهد تا نوشته ها را برای وی ترجمه کند. ولی همزمان آنا درمی یابد که خانواده سمیون جزئی از یک تشکیلات تبهکاری به نام Vory V Zakone هستند و این دفترچه مدرکی علیه آنهاست. سپس سمیون نزد آنا رفته و از او می خواهد تا نسخه اصلی خاطرات تاتیانا را به وی بدهد، در غیر این صورت کودک را از میان خواهد برد. آنا دفترچه را به نیکلای راننده سمیون می دهد. مردی که قرار است تا عضو جدید تشکیلات باشد و دوست نزدیک کیریل پسر سمیون است. کیریل که به تازگی رقیبی چچنی را به قتل رسانده، ضامن نیکلای نزد تشکیلات است چون وفاداری اش را مشاهده کرده است. سمیون نیکلای را برای خالکوبی نشان مخصوص تشکیلات به یک حمام سونا می فرستد، اما معلوم می شود که این کار در واقع تله ای بوده تا نیکلای به جای کیریل توسط برادران تبهکار مقتول چچنی به قتل برسد. ولی نیکلای موفق می شود که آن دو را کشته و با وجود زخم های مهلکی که برداشته، نجات پیدا کند. در ادامه مشخص می شود که نیکلای مامور نفوذی پلیس بوده و با هدف فروپاشی تشکیلات وارد این جمع شده است. او که از ماجرای دفترچه تاتیانا باخبر است و می داند این مدرک می تواند سمیون را به اتهام تجاوز به دختری نوجوان راهی زندان کند، تصمیم به استفاده از آن می گیرد. اما کیریل به بیمارستان رفته و کودک را می رباید تا مدرک اصلی جنایت سمیون را نابود کند. آنا و نیکلای او را تا ساحل تیمز تعقیب می کنند، اما کیریل قادر به آب انداختن نوزاد نیست و او را به دستان نیکلای و آنا می سپارد. در پایان فیلم می بینم که آنا کودک را که اینک نیکلای نامیده می شود به فرزندی قبول کرده و نیکلای راننده نیز در راس تشکیلات Vory V Zakone قرار دارد...

نقد فیلم :

بی اغراق باید گفت که دیوید کراننبرگ ٦٤ ساله به اوج پختگی و خلاقیت هنری کارنامه اش رسیده و هر فیلمش نسبت به کار قبلی جا افتاده تر و عمیق تر می شود. دیگر از صحنه های خونبار-و مشمئز کننده- فیلم های اولیه کمتر نشانی به چشم می خورد، اما خشونت به عنوان تم اصلی کارهای وی چهره ای هولناک تر یافته است. کراننبرگ رفته رفته از پیرنگ های فانتزی یا علمی تخیلی نیز فاصله می گیرد و رفته رفته پلشتی های دنیای معاصر پیرامون را زیر ذره بین قرار می دهد. این به روز تر شدن اتفاق فرخنده ای است که در دو فیلم آخر وی یک سرگذشت خشونت بار [در گویش رایج پلیس آمریکا به فردی که دارای سابقه اعمال خشونت بوده، گفته می شود] و قول های شرقی به عینه شاهد بوده ایم. عوامل بصری مشابهی نیز در هر دو فیلم وجود دارند، از جمله تشابه سیمای اد هریس-در فیلم قبلی- و ویگو مورتینسون-در فیلم فعلی- یا نقش خانواده در درام شخصیت ها و حضور جنایت سازمان یافته در زندگی روزمره که رفته رفته به عنوان امری عادی در آمده است. با دوری کراننبرگ از قراردادهای گونه فیلم های ترسناک با اولین سکانس فیلم- صحنه های کشته شدن مرد چچنی توسط اکرم و عظیم یا در خون غلطیدن تاتیانا در فروشگاه- مشخص می شود گویی به این باور رسیده  که واقعیت می تواند هراسناک تر از تخیل باشد. لندنی که او در آستانه کریسمس ترسیم می کند شهری تیره و تار و خفقان گرفته است که زیر سلطه مافیای روسی قرار دارد. چیزی مثل خانواده ویتو کورلئونه پدرخوانده با این تفاوت که سنت های مردسالارانه در ساختار آن بیشتر به چشم می خورد. همه چیز در برابر پس زمینه هایی تیره-همچون اغلب فیلم های پیشین وی- رخ می دهد. گویی سیاهی جزئی از وجود شخصیت ها و بخش مهمی از فضا است.

تعلیق موجود در فیلم نیز از حوادث آن چنانی-جز صحنه درگیری نیکلای در حمام که نوع خود بسیار تماشایی نیز هست- بلکه از مهابت روابط میان آدم ها ساخته می شود و بدون شک بازی آرمین مولر اشتال سهمی عمده در این مهم دارد. نمی شود معرفی این فیلم را بدون اشاره به بازی مورتینسون- که برای یافتن لهجه روسی/اوکراینی اش به سیبری سفر کرده و مطالعه زیادی درباره تبهکارارن روسی انجام داده- نمی توان به پایان برد. اوج بازی او در صحنه هایی است که با آنا گفت و گو می کند و زمانی که آنا از او درباره گمشدن عمویش پس از ترجمه دست نوشته های تاتیانا سوال می کند-چون تنها کسی که از ماجرا خبردار اوست- چنین می گوید:"حال عموت خوبه، اون الان توی ادینبوروست، در یه هتل ٥ ستاره. من دستور داشتم اونو با بفرستم به بهشت با یک گلوله در مغزش… در عوض من یک بلیط درجه یک اسکاتلند بهش دادم. او هم که آدم با تجربه ای بود، همه چیز را فهمید…تبعید یا مرگ."

قول شرقی [اولین فیلمی که کراننبرگ در خارج از کانادا کارگردانی کرده] با سرمایه ای معادل ٢٥ میلیون پوند تولید شده و در هفته های اول نمایش خود در آمریکا توانسته نزدیک به ١٥ میلیون دلار به چنگ آورد که یقیناً این میزان افزوده خواهد شد و نشان از استقبال تماشاگران دارد. از نکات جالب توجه فیلم برای عشاق سینما بازی یرژی اسکولیموسکی کارگردان برجسته لهستانی [ که از سال ١٩٩١ تاکنون فیلم تازه ای نساخته] در نقش استپان عموی روس تبار آنا است.

لندنی که او در آستانه کریسمس ترسیم می کند شهری تیره و تار و خفقان گرفته است که زیر سلطه مافیای روسی قرار دارد. چیزی مثل خانواده ویتو کورلئونه پدرخوانده با این تفاوت که سنت های مردسالارانه در ساختار آن بیشتر به چشم می خورد .

فیلمبرداری و نورپردازی فیلم عاری از هرگونه مشکل می باشد . همه ی عوامل به بهترین نحو ممکن دست به دست هم داده اند تا سکانس ها و لوکیشن های موجود رو با احساسی که میخواهند بیان کنند هماهنگ کنند .

 یکی از دیالوگ های زیبایی که در طول فیلم بیان میشوند جواب به آنا درباره کشته شدنش عمویش است :
" حال عموت خوبه، اون الان توی ادینبوروست، در یه هتل ٥ ستاره. من دستور داشتم اونو بفرستم به بهشت با یک گلوله در مغزش… در عوض من یک بلیط درجه یک اسکاتلند بهش دادم. او هم که آدم با تجربه ای بود، همه چیز را فهمید…تبعید یا مرگ "

  صحنه های میخکوب کننده ی زیادی در طول فیلم دیده می شوند ... می توان به بریدن گلوی شخص روسی به دست اکرم در آرایشگاه اشاره کرد و یا صحنه ای که مورتنسن در حمام چاقو را در چشم طرف فرو می کند و ما بدون هیچ تعارفی تمامی این صحنه ها رو شاهد هستیم! روایت فیلم هم نسبتا خوب است و هیچ موقع ریتم نسبتا تند خود را از دست نم یدهد .از دیگر نکات قوت فیلم بازی درخشان آرمین مولر اشتال است که سهم بسزایی در جذابیت فیلم داشته است .

( مالنا )

خلاصه فیلم :

متصدی موزه ی لوور به طرز عجیبی به قتل می رسد و پرفسور رابرت لنگدون (نماد شناس معروف) برای کشف راز این قتل به لوور دعوت می شود. مقتول قبل از مرگ با خون یک سری از اعداد و نمادها را روی زمین نوشته است و بدن خود را در حالت یکی از طرح های معروف داوینچی، قرار داده. لنگدون با کمک یکی از مامورین کشف رمز پلیس فرانسه به نام سوفی نوو پرده از رازی بر می دارد که 2000 سال توسط یک انجمن سری و زیرزمینی پنهان مانده است. رازی که موقعیت کلیسای کاتولیک را به خطر می اندازد...

رابرت لنگدان ، استاد نمادشناسی دانشگاه هاروارد ، به دعوت ژاک سونیر ، مدیر موزه لوور پاریس ، به این شهر آمده است اما قبل از اینکه موفق به ملاقات با سونیر شود ، سونیر در داخل موزه بطرز وحشتناکی بقتل می رسد و صحنه قتل طوری است که مقتول می خواسته در آخرین لحظات پیام مهمی را به اطلاع لنگدان برساند . از سوی دیگر یک افسر پلیس فرانسوی به اسم سوفی نوو که در واقع دخترخوانده سونیر است به لنگدان اطلاع می دهد که او متهم اصلی این ماجراست . در ادامه سوفی و لنگدان با فرار از دست ماموران سربارزس فوشه ، بدنبال کشف علت این قتل می روند و در می یابند در پس این ماجرا رازی نهفته است که با آشکار شدن آن بنیان کلیسای کاتولیک بخطر می افتد . همچنین یک اسقف کاتولیک با کمک دستیارش که سیلاس نام دارد در تلاش برای از بین بردن لنگدان و سوفی می باشد.

تحلیل فیلم :

این فیلم اشاره به داستان عیسی دارد و به نوعی تحریف در عقاید مسیحیان بوجود می آورد و آنان را به تحریف متهم میکند . موضوع کلی این فیلم در مورد جام مقدس اصلی است که در زمان عیسی بوده تا اواسط فیلم بازیگران مخاطب را به دنبال یک جام می کشند تا جایی که متوجه می شویم جام مقدس یک زن است ...

فیلم از یک تعقیب و گریز در موزه اصلی پاریس اغاز می شود که در نهایت موجب خبر دادن پروفسور از مکان راز گل سرخ یا همان راز داوینچی است که موجب مرگ وی نیز می شود . در ادامه... 

در طول فیلم عنوان می شود که در زمان عیسی مثلث نماد مردان و مثلث وارونه نماد زنان بوده است .  و اینکه جام مقدس یک زن است که همان همسر عیسی مسیح است، پس از مرگ عیسی به فرانسه گریخته و همان جا مدفون شده است . و اینکه عیسی پسر خدا نیست و بلکه بنده ای است از بنده های خدا. این در حقیقت همان راز داوینچی است. دو شورا از این راز باخبرند،. اولین شورای سایه ها که مسیحیان خشک و متعصبی هستند و دومی شورای صهیون که به افشای حقیقت بیشتر باور دارند که اعضای قبلی این شورا افرادی همچون لئوناردو داوینچی و اسحاق نیوتن بوده اند که این شورای حامی جام مقدس اند . راز داوینچی در حقیقت در بسته ای مخصوص است که علاوه بر این راز اشاره به محل دفن همسر عیسی نیز دارد .

در طول این فیلم شاهد آن هستیم که با یک داستان اصراری بر تحریف شده خواندن داستان عیسی مسیح از روایت مسیحیان دارد و اینکه او یک انسان بوده، تعبیر همسر از جام مقدس و عکس زنی در نقاشی شام آخر داوینچی و سکولار و بی خدا بودن تنها نواده عیسی مسیح که همخون عیسی است، همه دلالت بر این داستان دارند . از طرفی دیگر اصحاب کلیسا را بسیار خشک و برخی شان را با عقاید بسیار تهوع آور نشان می دهد. و به جای این دین یهود را دین حقیقت معرفی میکند و اینکه شورای صهیون خبر از حقیقت وجود عیسی مسیح دارد و حافظ ان است و نیز بر سر در مدفن جام مقدس شاهد آنیم که با پیوند مثلث (نماد مردان ) و مثلث وارونه (نماد زنان ) ستاره داوود که مظهر قوم صهیون یا اسرائیل است دیده می شود و از آن به عنوان خواستگاه همیشگی شورای صهیون یاد میشود .

در کل سوای تبلیغ این فیلم برای صهیونیست ها و خوار کردن دین مسیحیت توسط فیلم نامه , این فیلم بسیار قوی و جذاب است. به طوری قویا مخاطب را جذب فیلم میکند و مخاطب را وادار به پیگیری داستان فیلم میکند . فیلم گرچه بر مبنای داستانی خیالی است ولی داستان بسیار زیبا و متن قدرتمندی دارد و تمام عوامل بسیار حرفه ای کار خود را انجام داده اند و فیلم سطح بالایی را ساخته اند .

این فیلم در سینما فروش فوق العاده ای داشت گرچه در مراسم اسکار حضور پیدا نکرد. ( شاید به علت نوع داستان)  این فیلم مدتی در اکران بود و سر وصدای زیادی به راه انداخت. پس از چندی در یک سکوت سینمایی (یعنی زمانی که خیلی وقت است فیلم مهمی وارد بازار نشده) اکران و راهی سینما شد و فروشش فوق العاده بود.  مشاهده این فیلم را به شما توصیه میکنم و مطمئنم از مشاهده ان لذت خواهید برد .

یک داستان همیشگی :

دوباره یک رمان پرفروش و اقتباس ادبی نه چندان دلچسب. رمان دن براون با نام (رمز داوینچی) با ترکیبی از تاریخ و افسانه به خوبی موفق شده مخاطب خود را تا پایان همراه داشته باشد. تمام شخصیت ها، مکان ها ، گروه ها، ... در رمان براون حقیقی هستند و این یکی از دلایل موفقیت این رمان بوده است. در این رمان مطرح می شود که مسیح علی رغم تصور کاتولیک ها با Mary Magdalene ازدواج کرده و کلیسای کاتولیک این موضوع را به صورت راز پنهان نگه داشته است و فرقه ای به نام Opus Dei مسئول حفظ این راز بوده. لئوناردو داوینچی عضو این فرقه بوده اما در تابلو های خود نشانه ها و سرنخ های لازم را در مورد این موضوع قرار داده است.

 زمانی که این رمان لقب پرفروش ترین کتاب بعد از انجیل را به خود اختصاص داد، تهیه کنند گان هالیوود رقابت خود را برای تصاحب امتیاز این رمان شروع کردند و در نهایت ران هاوارد (یک ذهن زیبا، مرد سیندرلایی) بود که برای این پروژه انتخاب شد. تام هنکس (به عنوان یک ایندیانا جونز جدید) در نقش رابرت لنگدون، آدری توتو (یک فرانسوی کامل) در نقش سوفی نوو  و ژان رنو (چه کسی بهتر از رنو می تواند نقش یک کاراگاه پلیس فرانسه را بازی کند!!) در نقش کاراگاه فش، انتخاب شدند. فیلم برای کسانی که رمان را نخوانده بودند، در حد و اندازه های یک اکشن دسته دوم پایین آمد و انتظارات را برآورده نکرد (مخاطبانی که منتظر پرده برداری از یک راز عجیب و غریب بودند، متوجه شدند که مسیح مانند بقیه زندگی کرده!! خوب که چه؟!) اما آنها که رمان را خوانده بودند از دوسوم اول فیلم راضی بودند (به خاطر وفاداری به رمان).

خلاصه داستان:

سال ٢٠٢٧، لندن. اتفاق هایی ناگواری با دلایلی نامشخص دنیا را اسیر آشوبی فراگیر کرده است. ١٨ سال از تولد آخرین کودک گذشته و به نظر می رسد اگر معجزه ای رخ ندهد نسل آدمی از میان خواهد رفت. انگلستان تنها کشوری است که با کمک نیروی نظامی خود مرزهایش را بسته و سعی دارد تا از بروز هر گونه نا آرامی جلوگیری کند. ظاهراً انگلستان تنها کشور امن است و سیل پناهندگان به سوی این کشور سرازیر شده است. و میلیون ها انسان در اردوگاه های متعدد مرزی انتظار ورود به انگلستان را می کشند. درون جامعه انگلستان هستند کسانی که در پی یافتن راهی برای خروج از این بن بست ها هستند، ولی تیودور خود را از این جریانات کاملاً کنار کشیده و بر خلاف زندگی پیشین خود-یک فعال سیاسی- تبدیل به کارمند بوروکرات شده است. تا این که یک روز، همرزم و محبوب سابقش جولین را در برابر خود می یابد. کسی که به رهبری یک گروه تروریستی متهم شده و تحت تعقیب قرار دارد. جولین رئیس گروهی است که برای احقاق حقوق پناهندگان تلاش می کند و از تیودور می خواهد تا برگه های لازم برای خروج پناهنده ای به نام کی را از کشور فراهم کند. تیودور قبول کرده و به همراه کی به راه می افتد، اما مدت ها بعد از اهمیت خروج سالم وی از کشور آگاه خواهد شد...

یادداشتی بر فیلم :

- تاگور شاعر هندی می گوید: به دنیا آمدن هر کودک نشان دهنده این است که خداوند هنوز از نوع بشر نا امید نشده است. فرزندان انسان فیلمی درباره آخرین امید است، آخرین کودک؛ کسی که شاید بتواند نوع بشر را معجزه وار نجات دهد.

آلفونسو کوآرون نویسنده، کارگردان، فیلمبردار، تدوینگر و ...متولد ١٩٦١ مکزیکو سیتی که با فیلم مادر تو را همین طور... [٢٠٠١] به شهرتی شایسته دست یافت، از ١٩٨٣ شروع به فیلمسازی کرد. شش سال بعد با دریافت جایزه نقره ای جشنواره آریل برای عشق سال های جنون شناخته شد و در ١٩٩٥ با فیلم شاهزاده خانم کوچک موفق به دریافت جایزه نسل جدید انجمن منتقدان فیلم لس آنجلس شد. ولی مادر تو را همین طور... بود که بعد از دریافت جایزه بهترین فیلمنامه و نامزدی شیر طلای جشنواره ونیز، جایزه بهترین فیلم خارجی جشنواره روحیه مستقل، جایزه فیپرشی جشنواره هاوانا و نامزدی اسکار بهترین فیلمنامه و کارگردانی راه را برای پذیرش همه جانبه او در هالیوود باز کرد. سه سال بعد بدون این که کتابی از هری پاتر را خوانده باشد، زندانی از کابان را ساخت که در چندین جشنواره نامزد دریافت جوایزی شد، اما به کارنامه او تعلق نداشت. و اینک پس از دو سال بار دیگر با فیلمی قابل اعتنا برگشته است تا تصویر هولناکی از آینده نه چندان دور را برای ما به نمایش بگذارد.

دنیایی که کوآرون با بودجه ای ٧٢ میلیون دلاری ترسیم کرده، در اندوه ناشی از مرگ آخرین کودک درون آشوبی بزرگ فرو رفته است. اما همه ماجرا این نیست، شما به راحتی می توانید تصویر لندن پس انفجارهای سال های گذشته و کلاً دنیای بعد از ١١ سپتامبر، بنیادگرایان مسلمان و هر آن چه بوی خطر از سوی شرق را دارد، در این فیلم ببینید. تعجب آور نیست که کوآرون برای تعادل بخشیدن به دیدگاه حاکم بر فیلم نقش مادر منجی نوع بشر را به یک دختر سیاه پوست داده است. البته شایعاتی درباره پیشنهاد نقش کی به اما واتسون وجود دارد، اما کوآرون می گوید که همیشه برای این نقش به فکر یک رنگین پوست بوده است. [کی می داند؟] با این حال نتیجه ای که حاصل شده، می تواند نور امید را در دل انسان زنده نگاه دارد [و به ایده همزیستی معنایی مثبت و عملی دهد] و مانند قهرمان نه چندان دوست داشتنی و مایوس محرک شان برای حفظ زندگی در روی کره زمین باشد. کوآرون از تاکید های مکرر مبنی بر حفظ اکولوژی نیز چشم پوشی نمی کند و ادامه حیات آدمی و زمین را در گرو هم قلمداد می کند. پیامی که اصلاً دور از ذهن و نپذیرفتنی نیست. کوارون می خواهد با دنیایی که خود دست به تخریب ان گشوده ایم روبرو شویم و به طبیعت ایمان بیاوریم. فرزندان انسان فقط سفر تیودور یا کی نیست، بلکه سفر ذهنی همه تماشاگران برای حفاظت از آخرین امید است.

اگر تا امروز فیلمی از کوآرون و فیلمبردار همیشگی آثارش ندیده اید و از ویژگی های دیداری/شنیداری فیلم های او بی خبر هستید؛ فرزندان انسان فرصتی بی نظیر برای آشنا شدن است. اگر مادر تو را هم همین طور... را دیده اید، باز هم این فرصت را از دست ندهید، چون با همه آثار کوآرون تفاوت چشمگیری دارد.

نقد فیلم :

"خبر فوری: جوان ترین انسان دنیا دقایقی پیش در سن هجده سالگی درگذشت..."

فیلم با این جمله شروع می شه و به دنبال آن آدم هایی رو می بینیم که توی یه کافه در لندن بصورت ایستاده و با اندوه فراوان به این خبر که از تلویزیون پخش می شه نگاه می کنند.
داستان فیلم مربوط به سال ۲۰۲۷ است، زمانی که به دلیل آلودگی هوا، تشعشعات رادیویی و ماهواره ای و شیوع بیماری های خاص، انسان ها دیگه بچه دار نمی شن. پسری که خبر فوتش از تلویزیون پخش میشه متولد سال ۲۰۰۹ بوده است.
مهاجرین غیر قانونی، شورش های خیابانی، گروه های تروریستی و تشکیلات زیر زمینی تمام دنیا از جمله انگلستانو فلج کرده.. دنیا سر به شورش برداشته همه جا درگیری و تیراندازی و زد و خورده... تصویری سیاه از دنیایی که خواه ناخواه آنرا در آینده ای نه چندان دور بشکلی شاهد خواهیم بود...
در چنین شرایطی، دختر سیاه پوستی هست که باردار شده، اینکه چرا و چطور این اتفاق افتاده مهم نیست، مهم اینه که نوزادی در راهه اولین نوزاده بعد از ۱۸ سال. مادر دختر از ترس دولت و گروه های سیاسی مختلف که قطعا بچه رو ازش خواهند گرفت تا به نفع اهداف سیاسی شون مصادره کنن، به تشکیلات رهایی بخشی پناه می بره تا نوزاد رو مخفیانه از کشور خارج و به محلی امن منتقل بشه... و داستان فیلم در واقع از همینجا شروع می شه.

آلفونسو کوآرون نشون داده که در ساخت فیلم های مختلف در ژانرهای گوناگون تبحر فراوانی داره. از فیلم عاشقانۀ "آرزوهای بزرگ" گرفته تا فیلم به شدت مورد دار Y Tu Mama Tambien و هری پاتر ۳ و حالا هم درامی تخیلی.

کلایو اوون نقش مردی رو بازی می کنه که تصمیم می گیره از دختر محافظت کنه و اونو به محلی امن در خارج از کشور برسونه. بازی کلایو اوون مثل همیشه جالب توجهه. به غیر از او، بقیۀ بازیگران نقش های کوتاهی رو ایفا می کنن... هر کس در قسمتی از این فرار به اونها کمک می کنه. جولیان مور و مایکل کین از دیگر بازیگران فیلم هستن.

در اغلب سکانس ها از سبک فیلمبرداری مستند استفاده شده که همین به اثرگذاری بیشتر صحنه ها کمک کرده حتی در سکانسی چند قطره خون به لنز دوربین می پاشه و تا چند دقیقۀ بعد به همین شکل ادامه پیدا می کنه. در موارد بسیاری تماشاگر غافلگیر می شه. اتفاقاتی می افته که به هیچ وجه منتظرش نبودیم و چنان ناگهانی هستن که ما هم – مثل شخصیت های فیلم – از دیدنش یکه می خوریم.

یه قسمت جالب شایدم خنده دار فیلم هم عبور یک زن چادری از خیابونه مثل همین خانمهایی که جمعه ها دوشادوش آقایون مرکز شهرو قرق می کنن!

تحلیل فیلم :

فرزندان آدم بازتاب دهنده ی نگرانی های بشر امروز از سرنوشت کره ای است که در آن زندگی می کند. این فیلم ارزنده که به گفته ی کنت توران (منتقد لس آنجلس تایمز) « بلید رانر قرن 21 است »، به ما هشدار می دهد که آینده ی تلخی در انتظار فرزندانمان است. بهترین فیلم های علمی تخیلی ، قصه ای درباره ی آینده را بازمی گویند، اما مخاطب اصلی آنها زمان حال است و فرزندان آدمیان در رده ی همین نوع فیلم ها قرار می گیرد.

فرزندان بشر براساس رمانی از خانم «پی دی جیمز» ساخته شده است. قصه ی فیلم ساده و سر راست است ، نسل بشر عقیم شده است ، زمان سال 2027 است و ظرف 18 سال گذشته هیچ کودکی به دنیا نیامده است. خانم جیمز ، نویسنده ی کتابی که فیلم از روی آن اقتباس شده می گوید : « من این کتاب را در پاسخ به این پرسش نوشتم که اگر اینده وجود نداشته باشد مردم چگونه رفتار خواهند کرد؟ » پاسخ بسیار هول انگیز و مهیب است.

الفونسو کوارون فرزندان آدمیان را با انرژی و شور و شوق بسیار ساخته است. او هم در ساخت فصل های اکشن فیلم ماهرانه عمل کرده و هم در پرداخت مایه های فلسفی قصه ی فیلم.

فرزندان بشر فیلمی است که تماشاگران خود را به فکر فرو می برد. شاید در هیچ دوره ی دیگری بشر تا این حد نگران جهان اطراف خود نبوده است. مشکلات دنیای امروز جدی و مخاطره انگیز است: بحران نژادی ، بحران تروریسم ، بحران نابودی محیط زیست ، بحران حکومت های قدرت طلب ، بحران ...

 منبع : غرب دی وی دی ( با اندکی تصرف و تلخیص )

داستان فیلم :

سال 1935. برایونی تالیس فرزند 13 ساله خانواده ای مرفه شاهد مغازله خواهر بزرگ ترش سسیلیا با رابی ترنر، ‏فرزند تحصیل کرده یکی از خدمتکاران شان است. برداشت های غلط و کودکانه برایونی از این رابطه عاشقانه پاک و ‏علاقه غیر منطقی اش به رابی که از سوی وی رد می شود، راه را برای سوء تفاهم و فاجعه ای بزرگ باز می کند. ‏مدتی بعد، پس از آزار جنسی یکی از بستگان خانواده، برایونی نزد پلیس شهادت می دهد که رابی ترنر این کار را کرده ‏و سبب دستگیری و زندانی شدن او می شود. وقتی جنگ دوم جهانی آغاز می شود، رابی برای جنگ عازم جبهه شده و ‏سسیلیا نیز که همچنان عاشق اوست، خانه را ترک و در لندن ساکن می شود. برایونی که خود می داند با شهادت دروغ ‏زندگی رابی و خواهرش را نابود کرده، ابتدا برای کفاره پس دادن داوطلب شغل پرستاری می شود. اما دیدن رنج ‏دیگران کافی نیست و تصمیم می گیرد تا به دیدار سسیلیا رفته و از او پوزش بخواهد. اما دیگر دیر شده است....‏

چرا باید دید؟

همین دو سال قبل بود که جو رایت را با فیلم غرور و تعصب شناختیم. فیلمساز جوان لندنی که در مدرسه هنری سنت ‏مارتین لندن و کمبرول کالج تحصیل کرده و کارش را با نمایش های عروسکی آغازیده است. جبران/کفاره دومین فیلم ‏بلند رایت است، کسی که قبل از ساختن غرور و تعصب چهار مینی سریال تلویزیونی و دو فیلم کوتاه در کارنامه اش ‏دارد و امسال با انتخاب دومین فیلمش برای نمایش افتتاحیه جشنواره ونیز لقب جوان ترین کارگردان تاریخ سینما [35 ‏ساله] که فیلمش در افتتاحیه این جشنواره به نمایش در آمده، را دریافت کرد. ‏

غرور و تعصب نامزدی 4 اسکار، دریافت 10 جایزه معتبر بین المللی و نامزدی دریافت 35 جایزه دیگر را برای رایت ‏به ارمغان آورد، که برای اولین فیلم یک کارگردان جوان رکوردی بسیار قابل توجه محسوب می شود. از طرف دیگر ‏سطح توقعات منتقدان و تماشاگران را برای دیدن فیلمی بهتر و قدرتمندتر از او در دومین قدمش، بسیار بالا برد. اما ‏اینک که جبران/کفاره به نمایش در آمده، می بینیم که انتظارها بیهوده نبوده و فیلمساز جوان توانسته تا سبک سینمایی ‏خود را قوام دهد و به تمامی توقعات به وجود آمده پاسخی به سزا دهد.‏

فیلم از زبان برایونی 13 و سپس 18 ساله روایت می شود. با موسیقی [در ترکیبی بدیع از صدای شاسی های ماشین ‏تحریر که گویی می خواهد رمان بودن این حوادث را تاکید کند] و تدوینی زیبا که اختلاف نقطه دید او و واقعیت را نیز ‏به نمایش می گذارد. به نظر می رسد هیچ چیز فوق العاده ای غیر از یک روایت شکیل از قصه عاشقانه ای کلاسیک و ‏انگلیسی ازهمچون آثار جین آستین یا خواهران برونته در کار نیست. اما با نزدیک شدن فیلم به میانه خود و نمایش ‏دهشت های جنگ و ارجاع به حادثه ای مهم در تاریج جنگ جهانی دوم [تخلیه دانکرک، که مهم ترین سکانس اگر نباشد، ‏لااقل باشکوه ترین و عظیم ترین آنهاست] کم کم فیلم جهت و چهره دیگری به خود می گیرد. بعد از این سکانس است که ‏به نظر می آید برایونی توانسته قدرت رویارویی و طلب بخشش از خواهرش و رابی را پیدا کند. اما با یک جامپ کات ‏به زمان حال و ملاقات با برایونی که اکنون رمان نویسی موفق و سالخورده است، حقیقت را کشف می کنیم. تمامی ‏داستانی که تا این لحظه شاهد آن بودیم، بیست و یکمین و آخرین رمان اوست. رمانی که بر خلاف دیگر آثارش جنبه ‏اتوبیوگرافیک دارد و از این رو بعد از بازنویسی های مکرر به چاپ رسیده، چون مولف خود را در آستانه مردن می ‏داند. او بالاخره موفق شده تا اشتباه بزرگ خود را در قالب رمانی که فیلم نام خود را از آن گرفته، جبران کند. چون ‏خواهرش سسیلیا در واقعیت به هنگام جنگ در یک پناهگاه زیر زمینی به دام افتاده و غرق شده و رابی نیز در آخرین ‏روز تخلیه دانکرک بر اثر زخمی که روی سینه اش داشته، کشته شده است... اما رمان برایونی تالیس دو عاشق را در ‏خانه ای ساحلی که رویای زندگی هر دو شان بود، به هم رسانده است. ‏

سائویریس رونان در نمایی از فیلم

تماشای چنین فیلمی کلاسیک نما و باشکوه چون فیلم های دیوید لین کبیر تجربه بسیار خوشایندی است و سخت یادآور ‏فیلم های خوبی چون برخورد کوتاه و ربه کا که در انتقال فضای دوران جنگ جهانی دوم بریتانیا بسیار موفق بودند. با ‏این حال نباید در این میان سهم فیلمنامه نویس و منبع اقتباس را در توفیق فیلم از یاد برد. ایان مک اوان از رمان ‏نویسانی است که فیلمسازان بسیاری به برگردان آثارش علاقه نشان داده اند و حاصل کار نیز اغلب به یاد ماندنی بوده ‏است. آرامش غریبه ها [1990، پل شرایدر]، باغ سیمانی[1993، اندرو بیرکین]، بیگناه [1993، جان شلزینگر] و از ‏همه مشهور تر عشق ماندگار [2004، راجر میچل] که در دو سال قبل در همین صفحات معرفی شد. مک اوان خود ‏گفته است که می نویسد تا به خوانندگانش شوک وارد کند، رایت نیز همین کار را با فیلمش انجام می دهد. این دو به ما ‏می گویند که باید مراقب رفتارهای احساسی خود باشیم، چون می تواند فجایع غیر قابل جبران به بار بیاورد! و گفتن ‏اینکه "بسیار بسیار متاسفم از..." دردی را دوا نمی کند.‏

نمایی از فیلم

دومین همکاری رایت با کایرا نایتلی جوان نیز بدون شک دیدنی است، نایتلی بی تعارف هنرپیشه بی رقیب رومانس ‏های انگلیسی زمانه ماست. جبران/کفاره یک فیلم 30 میلیونی است که وجهه ای خوب برای سازنده اش و سینمای ‏انگلستان به دنبال خواهد داشت. تماشای آن حتی اگر برای دیدن برداشت بلند چهار و نیم دقیقه ای سکانس دانکرک [که 5 ‏بار فیلمبرداری شده] نیز باشد، واجب است. سکانسی که ساختنش هر کارگردان کهنه کاری را هم به چالش می طلبد!

نقد فیلم ( نقد منفی گرایانه ! ) :

"تنها میتوانی حقیقت را تصور کنی ."

فیلم کفاره ساخته جو رایت کارگردان جوان انگلیسی و براساس رمانی از لان مک اون داستان زندگی دوخواهر دردهه 30میلادی درانگلستان است که خواهر کوچکتر به خاطر برداشت اشتباه از یک اتفاق روبی (جان مک اوی) که دلداده خواهرش هست را به جرم نکرده متهم میکند و.........

فیلم کفاره با نامزد شدن برای 7 جایزه اسکار خبر از فیلمی می دهد که دایه مطرحترین فیلم سال 2007 است.البته تنها نقطه عطف این فیلم بازی جان مک اوی که بازی خوب در فیلم آخرین پادشاه اسکاتلند هم در پرونده دارد است.شاید انتخاب جو رایت برای کارگردانی کفاره بزرگترین اشتباه بود که باعث شد که یک داستان با پتانسیل بالا درقالب یک فیلم معمولی به روی پرده برود و بجای اینکه فیلم به عنوان یک اثر بزرگ خودنمایی کند به یک فیلم نه چندان بزرگ که بیشتربه لطف بازیگران وداستان خوبش رو پا می ایستد تبدیل میشود.

البته جو رایت با غرور وتعصب، اولین فیلم مطرحش، ثابت کرده بود که یک کارگردان بزرگ نیست و وزنه هایی بزرگتر از توان خود بر می دارد و نمیتواند فیلم را به خوبی رمان بسازد و شاید این هوش بالای این کارگردان است که با انتخاب داستانهای خوب میخواهد روی ضعف کارگردانی خود ماله بکشد که البته تا حدود خیلی زیادی موفق بوده است.

بدون شک اولین نکته ای که بعد از فیلم کفاره به ذهن من رسید این بود که این فیلم میتوانست بهتر باشد، اگر کارگردان دیگری داشت. بزرگترین حفره فیلم نپرداختن به جزییات است که فیلم را به چالش میکشاند. در واقع وقتی میخواهی فیلمی بزرگ بسازی باید فرم به فرم به نکات توجه کنی.اشاره کردن به گوشه ای از این اشکالات خالی از لطف نیست :

1. عدم شخصیت پردازی قوی مخصوصابرای نفرات اصلی، بطوری که بعد پایان فیلم ما نمی دونیم شخصیتهامون را با چه خاطره ای به یاد بیاوریم.
2. نداشتن دیالوگ های قوی و ماندگار.
3. ساخت فیلم در 3 ژانر بزرگ (جنگ ،رمانس،دراما) که در هیچ کدوم به موفقیت چشمگیر نمی رسد.
4. پایان فیلم که به یک باره از فضای رمانتیک فاصله میگیرد و به یک سکانس نصیحت گونه وپیشگیرانه تبدیل میشود.
5. وجود بی مناسبت بعضی کاراکترها و فضاها که بود و نبودشون فرقی نمیکرد مانند 2 دوست روبی ،مادر ربی ،سرپرستار ودوست برانی ،دوقلوها ، و....
6. سکانسهای اضافی که به زور به فیلم تحمیل شده بودند مانند سکانس مربوط به سرباز فرانسوی ، خیا ل روبی درباره مادرش ، سکانسهای بیش از حد درباره برانی در بیمارستان ، ......
7. مردن غلو شده سیسیلیا وروبی که ضربه شدیدی به فیلم زد و تاثیر آنی روی مخاطب را به تاثیری ماندگار ترجیح داد.
8. موسیقی فیلم که یک تم ثابت نداشت و نتوانست تکلیف خود را روشن کند ونوسان زیادی داشت.
9. استفاده از صحنه های بصری که در بعضی جاها به نقطه قوت (ابراز علاقه های روبی به سیسیلیا بدون ردو بدل شدن دیالوگ )و در بیشتر قسمتها نقطه ضعف فیلم بود مثل سکانس طولانی سربازان کنار ساحل و این طرف وآن طرف رفتن روبی ودوستاش.
10. جلو و عقب رفتن فیلم که ما رو یاد فیلمهای جنایی میندازه ورفتن یکباره فیلم به زمان مثلا حال که در فیلم تایتانیک نکته قوت ودر این فیلم زیاد دلچسب نیست.

تغییر قیافه برانی که تو ذوق میزد ،سیگار کشیدنهای بی مورد ،تغییرهای زیاد لوکیشن،نوع مردن سیسیلیا،.....همه اشکالات جزیی بودن که ایکاش این فیلم نداشت ...

تحلیل فیلم :

"غرقه ی وهمیم ور نه این محیط.....از تُنُک آبی، کناری بیش نیست"

هنگام اعلام جوایز Golden Globe پلک نمی زدم تا شاهد برد "خون خواهد شد" باشم ( یا حداقل مایکل کلایتون)؛ ولی در کمال نا امیدی اسم فیلمی رو شنیدم به نام "کفاره". وقتی صحنه هایش پخش می شد با خودم گفتم باز هم یک کار ِ رومانتیک عوام پسند (تینیجر پسند! ) و سخیف مثل تایتانیک، که جنگ را هم به عنوان فراقی اجباری (مثل کوهستان سرد و نمونه های مشابه) دست افزار قرار داده، و باز هم سینمای تجاری و محافظه کار کلیشه هایش را به خوردمان داد، بجای اثری بی پروا و مستقل مانند "خون خواهد شد". تا اینکه فیلم را امشب دیدم.

در اولین فلاش بک، هنگامی که دخترک مقابل پنجره بود، حدس زدم که با اثری خاص روبرو شده ام که می خواهد تفسیر یک سویه از وقایع (که شخص واقعیت تلقی می کند) را به چالش کشد. حتی به ذهنم آمد که شاید همه ی ماجرا را دختر تخیل می کند (زیرا او شاهد فلاش بک نبود) و یا شاید دوربین ِ "میشایل هانکه" از "پنهان" آمده تا زاویه ای را برایمان عیان سازد.
چشم اندازهایی هرمنوتیکی و فلسفی که به هیچ وجه در یک ژانر ِ رمانتیک برایم متصور نبود.
فیلم آکنده است از این شاید فلاش بک ها که نه برای ریتم روایت بلکه به عنوان افشای زاویه هایی از واقعیت (که در هر بار از عده ای از کاراکترها نهان است)، استفاده شده. و به عنوان عنصری از هنر پست مدرن، ما را هم وارد اثر می سازد، تا با آخرین تکه از این پازل درهم که برایمان فاش می سازد، به تزلزل درک خود نیز از واقعیت (=فیلم) پی ببریم. آیا تنها پایان فیلم (=کتاب) ساخته ی ذهن دخترک بود یا بسیاری از فلاش بک های دیگر نیز؟  آیا چراغ قوه ی او در آن شب چهره ی مرد را کامل نشان داد؟ آیا دختر عمویش براستی با کارخانه دار ازدواج کرد؟

داستان فیلم پتانسیل زیادی برای کلیشه پردازی داشت، ولی هوشمندانه از فرو افتادن در این ورطه حذر کرد. حتی دیدار هر سه در خانه(اواخر فیلم) اگر توسط دخترک ساخته و پرداخته نمی شد، تراژدی ای که بعداً برایمان فاش می شود تبدیل به پایانی کلیشه ای و نخ نما می شد.

در شخصیت پردازی نیز از سیاه و سپید جلوه دادن کاراکترها پرهیز شده. اگر فلاش بکی که در آن دخترک خود را در رودخانه می اندازد را نمی دیدیم، تمام بار تراژدی متوجه ی او به عنوان نماد کینه و نفرت و شر می شد. اما با دیدن این فلاش بک، گریز دخترک به انزوای باغ (در ابتدای فیلم پس از دیدن دو شخصیت از پنجره) برایمان معنی ای پررنگ تر میابد. اوج تراژدی در اینجاست که مقصر تمام این بلایا را عاری از پلیدیهای شخصیت های منفی سینمای کلاسیک می بینیم. هنگامی که دخترک در حال استیصال، سربازِ محتضر خود را می بازد و هنگامی که تا پیری نیز این داغ یا کفاره را متحمل می شود (با اینکه می توانست به راحتی توجیه آن را متوجه  کودک بودن خود سازد). و تنها بازگویی حقیقت را به عنوان پالایشی در واپسین گاهحیات برمی گزیند. که به قول شاید عیسی :

 در آخر تنها حقیقت است که می رهاندت.

بعض ِ صحنه ها بار ِ احساسی ِ خرد کننده ای  را به دوش مخاطب می گذارند:
هنگامی که پسر، سطح آب را لمس می کند تا حضور دختر را به شهود رسد. تکرارهای زیبای come back to me. شهر بازی ای که میدان ِ جنگ شده بود. عشق بازی ِ زنی بر پرده ی سینما در فضای ِ مردانه ی جنگ(انتهای "راه ِ آتش" ِ کوپریک را بیادم آورد) و هجوم ِ یادها بر قامت ِ خسته پسر. مرگ که در صحنه ای رویایی – در چهره ی شاید مادرش – به پاشویه ی پسر پرداخت، اما او به بهانه ی بازگشت صحنه را ترک گفت. کبریتی که تصویر آرزو را روشن می کرد، بازگشت یادها به عقب و حرکت ِ سرباز در شیب ِ لاله زار به سمت نور. پیرزنی که با قامت ِ خمیده(مانند پیرزن ِ سه رنگ کیشلوفسکی) کالسکه ای را می کشید، غافل از اینکه دخترک -اینجا بالغ- خود را از پنجره می نگرد. صحنه ی تکان دهنده ای که در آن شخصیت مرد فیلم خود را ناگهان در برابر انبوهی از اجساد کودکان میابد(از جنگ به عنوان پدیده ای موازی با داستان نیز بهره برده مانند "هزارتوی پن") با بازی ِ خوب و درونی ِ James McAvoy و یا زیبایی ِ دردآور ِ شادی سربازان بازگشته از جنگ در آن مستندهای مُقطع، و قرار گرفتن آن در پی مرگ سرباز ِ رویاء پرداز.
رویاء..... رویاهایی که می فرسایدمان در برابر سیاهی ِ واقعیت. رویاهایی که آن کلبه ی کنار ساحل را چون اوتوپیایی تصویر می سازد و در آخر چه سیاه به این آرمان شهر قدم می نهند.
مقصر و جدایی ساز تمام زیبایی ها، دخترک و نیز جنگ به نظر می آید، اما چون نیک بنگریم مقصر را نه دخترک، که "جهل" ِ بشر میابیم(کودکی، نه سمبل معصومیت، که نمود جهالت بود). و شکل ِ بسط یافته ی آن که همانا جنگ باشد.
دخترک نه در 18 سال، که به گاه کهولت خود را تسلیم واقعیت کرد تا از جهل کودکی وارهد. اما انسان، این پیر ِ هزاران ساله هنوز در سپیده دمان ِ طفولیت ِ خود بست نشسته و جهالت تاریخی ِ خود را چون مرده ریگی بر دوش می کشد و در این میان تنها عشق است که قربانی می شود. در تأویلی کلی تر دو شخصیت را نماد بشریت می بینیم و کلبه را نماد صلح و آرامش و امنیت، و افسوس که در آخر تنها در میعادگاه مرگ سر به آرامش می گذارند. برای انسانی که بهشت را اینگونه در ذهن می سازد اما جهنم را نمودی عینی در زمین بخشیده است(در کابوس های انتهایی ِ "سر پاکن" ِ لینچ دختری با عشوه های چندش آور می خواند: در بهشت همه چیز عالی{=ایده آل}است). انسانی که هنوز جستجوگر روستایی است که آنجا همه در سودای نیامدن، کفش های شان را به بند می آویزند(نک: Big Fish-tim burton) اما زمین را حتی از اندک نوری دریغ می کند. به تمثیل می توان به نور چراغی اشاره کرد(در بیمارستان) که چون تصویری سوررئالیستی تمامی صحنه را گرفته و با خاموشی تدریجی ِ خود، تاریکی را فراگیر می کند.

داستان فیلم :

سال 1935. برایونی تالیس فرزند 13 ساله خانواده ای مرفه شاهد مغازله خواهر بزرگ ترش سسیلیا با رابی ترنر، ‏فرزند تحصیل کرده یکی از خدمتکاران شان است. برداشت های غلط و کودکانه برایونی از این رابطه عاشقانه پاک و ‏علاقه غیر منطقی اش به رابی که از سوی وی رد می شود، راه را برای سوء تفاهم و فاجعه ای بزرگ باز می کند. ‏مدتی بعد، پس از آزار جنسی یکی از بستگان خانواده، برایونی نزد پلیس شهادت می دهد که رابی ترنر این کار را کرده ‏و سبب دستگیری و زندانی شدن او می شود. وقتی جنگ دوم جهانی آغاز می شود، رابی برای جنگ عازم جبهه شده و ‏سسیلیا نیز که همچنان عاشق اوست، خانه را ترک و در لندن ساکن می شود. برایونی که خود می داند با شهادت دروغ ‏زندگی رابی و خواهرش را نابود کرده، ابتدا برای کفاره پس دادن داوطلب شغل پرستاری می شود. اما دیدن رنج ‏دیگران کافی نیست و تصمیم می گیرد تا به دیدار سسیلیا رفته و از او پوزش بخواهد. اما دیگر دیر شده است....‏

چرا باید دید؟

همین دو سال قبل بود که جو رایت را با فیلم غرور و تعصب شناختیم. فیلمساز جوان لندنی که در مدرسه هنری سنت ‏مارتین لندن و کمبرول کالج تحصیل کرده و کارش را با نمایش های عروسکی آغازیده است. جبران/کفاره دومین فیلم ‏بلند رایت است، کسی که قبل از ساختن غرور و تعصب چهار مینی سریال تلویزیونی و دو فیلم کوتاه در کارنامه اش ‏دارد و امسال با انتخاب دومین فیلمش برای نمایش افتتاحیه جشنواره ونیز لقب جوان ترین کارگردان تاریخ سینما [35 ‏ساله] که فیلمش در افتتاحیه این جشنواره به نمایش در آمده، را دریافت کرد. ‏

غرور و تعصب نامزدی 4 اسکار، دریافت 10 جایزه معتبر بین المللی و نامزدی دریافت 35 جایزه دیگر را برای رایت ‏به ارمغان آورد، که برای اولین فیلم یک کارگردان جوان رکوردی بسیار قابل توجه محسوب می شود. از طرف دیگر ‏سطح توقعات منتقدان و تماشاگران را برای دیدن فیلمی بهتر و قدرتمندتر از او در دومین قدمش، بسیار بالا برد. اما ‏اینک که جبران/کفاره به نمایش در آمده، می بینیم که انتظارها بیهوده نبوده و فیلمساز جوان توانسته تا سبک سینمایی ‏خود را قوام دهد و به تمامی توقعات به وجود آمده پاسخی به سزا دهد.‏

فیلم از زبان برایونی 13 و سپس 18 ساله روایت می شود. با موسیقی [در ترکیبی بدیع از صدای شاسی های ماشین ‏تحریر که گویی می خواهد رمان بودن این حوادث را تاکید کند] و تدوینی زیبا که اختلاف نقطه دید او و واقعیت را نیز ‏به نمایش می گذارد. به نظر می رسد هیچ چیز فوق العاده ای غیر از یک روایت شکیل از قصه عاشقانه ای کلاسیک و ‏انگلیسی ازهمچون آثار جین آستین یا خواهران برونته در کار نیست. اما با نزدیک شدن فیلم به میانه خود و نمایش ‏دهشت های جنگ و ارجاع به حادثه ای مهم در تاریج جنگ جهانی دوم [تخلیه دانکرک، که مهم ترین سکانس اگر نباشد، ‏لااقل باشکوه ترین و عظیم ترین آنهاست] کم کم فیلم جهت و چهره دیگری به خود می گیرد. بعد از این سکانس است که ‏به نظر می آید برایونی توانسته قدرت رویارویی و طلب بخشش از خواهرش و رابی را پیدا کند. اما با یک جامپ کات ‏به زمان حال و ملاقات با برایونی که اکنون رمان نویسی موفق و سالخورده است، حقیقت را کشف می کنیم. تمامی ‏داستانی که تا این لحظه شاهد آن بودیم، بیست و یکمین و آخرین رمان اوست. رمانی که بر خلاف دیگر آثارش جنبه ‏اتوبیوگرافیک دارد و از این رو بعد از بازنویسی های مکرر به چاپ رسیده، چون مولف خود را در آستانه مردن می ‏داند. او بالاخره موفق شده تا اشتباه بزرگ خود را در قالب رمانی که فیلم نام خود را از آن گرفته، جبران کند. چون ‏خواهرش سسیلیا در واقعیت به هنگام جنگ در یک پناهگاه زیر زمینی به دام افتاده و غرق شده و رابی نیز در آخرین ‏روز تخلیه دانکرک بر اثر زخمی که روی سینه اش داشته، کشته شده است... اما رمان برایونی تالیس دو عاشق را در ‏خانه ای ساحلی که رویای زندگی هر دو شان بود، به هم رسانده است. ‏

سائویریس رونان در نمایی از فیلم

تماشای چنین فیلمی کلاسیک نما و باشکوه چون فیلم های دیوید لین کبیر تجربه بسیار خوشایندی است و سخت یادآور ‏فیلم های خوبی چون برخورد کوتاه و ربه کا که در انتقال فضای دوران جنگ جهانی دوم بریتانیا بسیار موفق بودند. با ‏این حال نباید در این میان سهم فیلمنامه نویس و منبع اقتباس را در توفیق فیلم از یاد برد. ایان مک اوان از رمان ‏نویسانی است که فیلمسازان بسیاری به برگردان آثارش علاقه نشان داده اند و حاصل کار نیز اغلب به یاد ماندنی بوده ‏است. آرامش غریبه ها [1990، پل شرایدر]، باغ سیمانی[1993، اندرو بیرکین]، بیگناه [1993، جان شلزینگر] و از ‏همه مشهور تر عشق ماندگار [2004، راجر میچل] که در دو سال قبل در همین صفحات معرفی شد. مک اوان خود ‏گفته است که می نویسد تا به خوانندگانش شوک وارد کند، رایت نیز همین کار را با فیلمش انجام می دهد. این دو به ما ‏می گویند که باید مراقب رفتارهای احساسی خود باشیم، چون می تواند فجایع غیر قابل جبران به بار بیاورد! و گفتن ‏اینکه "بسیار بسیار متاسفم از..." دردی را دوا نمی کند.‏

نمایی از فیلم

دومین همکاری رایت با کایرا نایتلی جوان نیز بدون شک دیدنی است، نایتلی بی تعارف هنرپیشه بی رقیب رومانس ‏های انگلیسی زمانه ماست. جبران/کفاره یک فیلم 30 میلیونی است که وجهه ای خوب برای سازنده اش و سینمای ‏انگلستان به دنبال خواهد داشت. تماشای آن حتی اگر برای دیدن برداشت بلند چهار و نیم دقیقه ای سکانس دانکرک [که 5 ‏بار فیلمبرداری شده] نیز باشد، واجب است. سکانسی که ساختنش هر کارگردان کهنه کاری را هم به چالش می طلبد!

نقد فیلم ( نقد منفی گرایانه ! ) :

"تنها میتوانی حقیقت را تصور کنی ."

فیلم کفاره ساخته جو رایت کارگردان جوان انگلیسی و براساس رمانی از لان مک اون داستان زندگی دوخواهر دردهه 30میلادی درانگلستان است که خواهر کوچکتر به خاطر برداشت اشتباه از یک اتفاق روبی (جان مک اوی) که دلداده خواهرش هست را به جرم نکرده متهم میکند و.........

فیلم کفاره با نامزد شدن برای 7 جایزه اسکار خبر از فیلمی می دهد که دایه مطرحترین فیلم سال 2007 است.البته تنها نقطه عطف این فیلم بازی جان مک اوی که بازی خوب در فیلم آخرین پادشاه اسکاتلند هم در پرونده دارد است.شاید انتخاب جو رایت برای کارگردانی کفاره بزرگترین اشتباه بود که باعث شد که یک داستان با پتانسیل بالا درقالب یک فیلم معمولی به روی پرده برود و بجای اینکه فیلم به عنوان یک اثر بزرگ خودنمایی کند به یک فیلم نه چندان بزرگ که بیشتربه لطف بازیگران وداستان خوبش رو پا می ایستد تبدیل میشود.

البته جو رایت با غرور وتعصب، اولین فیلم مطرحش، ثابت کرده بود که یک کارگردان بزرگ نیست و وزنه هایی بزرگتر از توان خود بر می دارد و نمیتواند فیلم را به خوبی رمان بسازد و شاید این هوش بالای این کارگردان است که با انتخاب داستانهای خوب میخواهد روی ضعف کارگردانی خود ماله بکشد که البته تا حدود خیلی زیادی موفق بوده است.

بدون شک اولین نکته ای که بعد از فیلم کفاره به ذهن من رسید این بود که این فیلم میتوانست بهتر باشد، اگر کارگردان دیگری داشت. بزرگترین حفره فیلم نپرداختن به جزییات است که فیلم را به چالش میکشاند. در واقع وقتی میخواهی فیلمی بزرگ بسازی باید فرم به فرم به نکات توجه کنی.اشاره کردن به گوشه ای از این اشکالات خالی از لطف نیست :

1. عدم شخصیت پردازی قوی مخصوصابرای نفرات اصلی، بطوری که بعد پایان فیلم ما نمی دونیم شخصیتهامون را با چه خاطره ای به یاد بیاوریم.
2. نداشتن دیالوگ های قوی و ماندگار.
3. ساخت فیلم در 3 ژانر بزرگ (جنگ ،رمانس،دراما) که در هیچ کدوم به موفقیت چشمگیر نمی رسد.
4. پایان فیلم که به یک باره از فضای رمانتیک فاصله میگیرد و به یک سکانس نصیحت گونه وپیشگیرانه تبدیل میشود.
5. وجود بی مناسبت بعضی کاراکترها و فضاها که بود و نبودشون فرقی نمیکرد مانند 2 دوست روبی ،مادر ربی ،سرپرستار ودوست برانی ،دوقلوها ، و....
6. سکانسهای اضافی که به زور به فیلم تحمیل شده بودند مانند سکانس مربوط به سرباز فرانسوی ، خیا ل روبی درباره مادرش ، سکانسهای بیش از حد درباره برانی در بیمارستان ، ......
7. مردن غلو شده سیسیلیا وروبی که ضربه شدیدی به فیلم زد و تاثیر آنی روی مخاطب را به تاثیری ماندگار ترجیح داد.
8. موسیقی فیلم که یک تم ثابت نداشت و نتوانست تکلیف خود را روشن کند ونوسان زیادی داشت.
9. استفاده از صحنه های بصری که در بعضی جاها به نقطه قوت (ابراز علاقه های روبی به سیسیلیا بدون ردو بدل شدن دیالوگ )و در بیشتر قسمتها نقطه ضعف فیلم بود مثل سکانس طولانی سربازان کنار ساحل و این طرف وآن طرف رفتن روبی ودوستاش.
10. جلو و عقب رفتن فیلم که ما رو یاد فیلمهای جنایی میندازه ورفتن یکباره فیلم به زمان مثلا حال که در فیلم تایتانیک نکته قوت ودر این فیلم زیاد دلچسب نیست.

تغییر قیافه برانی که تو ذوق میزد ،سیگار کشیدنهای بی مورد ،تغییرهای زیاد لوکیشن،نوع مردن سیسیلیا،.....همه اشکالات جزیی بودن که ایکاش این فیلم نداشت ...

تحلیل فیلم :

"غرقه ی وهمیم ور نه این محیط.....از تُنُک آبی، کناری بیش نیست"

هنگام اعلام جوایز Golden Globe پلک نمی زدم تا شاهد برد "خون خواهد شد" باشم ( یا حداقل مایکل کلایتون)؛ ولی در کمال نا امیدی اسم فیلمی رو شنیدم به نام "کفاره". وقتی صحنه هایش پخش می شد با خودم گفتم باز هم یک کار ِ رومانتیک عوام پسند (تینیجر پسند! ) و سخیف مثل تایتانیک، که جنگ را هم به عنوان فراقی اجباری (مثل کوهستان سرد و نمونه های مشابه) دست افزار قرار داده، و باز هم سینمای تجاری و محافظه کار کلیشه هایش را به خوردمان داد، بجای اثری بی پروا و مستقل مانند "خون خواهد شد". تا اینکه فیلم را امشب دیدم.

در اولین فلاش بک، هنگامی که دخترک مقابل پنجره بود، حدس زدم که با اثری خاص روبرو شده ام که می خواهد تفسیر یک سویه از وقایع (که شخص واقعیت تلقی می کند) را به چالش کشد. حتی به ذهنم آمد که شاید همه ی ماجرا را دختر تخیل می کند (زیرا او شاهد فلاش بک نبود) و یا شاید دوربین ِ "میشایل هانکه" از "پنهان" آمده تا زاویه ای را برایمان عیان سازد.
چشم اندازهایی هرمنوتیکی و فلسفی که به هیچ وجه در یک ژانر ِ رمانتیک برایم متصور نبود.
فیلم آکنده است از این شاید فلاش بک ها که نه برای ریتم روایت بلکه به عنوان افشای زاویه هایی از واقعیت (که در هر بار از عده ای از کاراکترها نهان است)، استفاده شده. و به عنوان عنصری از هنر پست مدرن، ما را هم وارد اثر می سازد، تا با آخرین تکه از این پازل درهم که برایمان فاش می سازد، به تزلزل درک خود نیز از واقعیت (=فیلم) پی ببریم. آیا تنها پایان فیلم (=کتاب) ساخته ی ذهن دخترک بود یا بسیاری از فلاش بک های دیگر نیز؟  آیا چراغ قوه ی او در آن شب چهره ی مرد را کامل نشان داد؟ آیا دختر عمویش براستی با کارخانه دار ازدواج کرد؟

داستان فیلم پتانسیل زیادی برای کلیشه پردازی داشت، ولی هوشمندانه از فرو افتادن در این ورطه حذر کرد. حتی دیدار هر سه در خانه(اواخر فیلم) اگر توسط دخترک ساخته و پرداخته نمی شد، تراژدی ای که بعداً برایمان فاش می شود تبدیل به پایانی کلیشه ای و نخ نما می شد.

در شخصیت پردازی نیز از سیاه و سپید جلوه دادن کاراکترها پرهیز شده. اگر فلاش بکی که در آن دخترک خود را در رودخانه می اندازد را نمی دیدیم، تمام بار تراژدی متوجه ی او به عنوان نماد کینه و نفرت و شر می شد. اما با دیدن این فلاش بک، گریز دخترک به انزوای باغ (در ابتدای فیلم پس از دیدن دو شخصیت از پنجره) برایمان معنی ای پررنگ تر میابد. اوج تراژدی در اینجاست که مقصر تمام این بلایا را عاری از پلیدیهای شخصیت های منفی سینمای کلاسیک می بینیم. هنگامی که دخترک در حال استیصال، سربازِ محتضر خود را می بازد و هنگامی که تا پیری نیز این داغ یا کفاره را متحمل می شود (با اینکه می توانست به راحتی توجیه آن را متوجه  کودک بودن خود سازد). و تنها بازگویی حقیقت را به عنوان پالایشی در واپسین گاهحیات برمی گزیند. که به قول شاید عیسی :

 در آخر تنها حقیقت است که می رهاندت.

بعض ِ صحنه ها بار ِ احساسی ِ خرد کننده ای  را به دوش مخاطب می گذارند:
هنگامی که پسر، سطح آب را لمس می کند تا حضور دختر را به شهود رسد. تکرارهای زیبای come back to me. شهر بازی ای که میدان ِ جنگ شده بود. عشق بازی ِ زنی بر پرده ی سینما در فضای ِ مردانه ی جنگ(انتهای "راه ِ آتش" ِ کوپریک را بیادم آورد) و هجوم ِ یادها بر قامت ِ خسته پسر. مرگ که در صحنه ای رویایی – در چهره ی شاید مادرش – به پاشویه ی پسر پرداخت، اما او به بهانه ی بازگشت صحنه را ترک گفت. کبریتی که تصویر آرزو را روشن می کرد، بازگشت یادها به عقب و حرکت ِ سرباز در شیب ِ لاله زار به سمت نور. پیرزنی که با قامت ِ خمیده(مانند پیرزن ِ سه رنگ کیشلوفسکی) کالسکه ای را می کشید، غافل از اینکه دخترک -اینجا بالغ- خود را از پنجره می نگرد. صحنه ی تکان دهنده ای که در آن شخصیت مرد فیلم خود را ناگهان در برابر انبوهی از اجساد کودکان میابد(از جنگ به عنوان پدیده ای موازی با داستان نیز بهره برده مانند "هزارتوی پن") با بازی ِ خوب و درونی ِ James McAvoy و یا زیبایی ِ دردآور ِ شادی سربازان بازگشته از جنگ در آن مستندهای مُقطع، و قرار گرفتن آن در پی مرگ سرباز ِ رویاء پرداز.
رویاء..... رویاهایی که می فرسایدمان در برابر سیاهی ِ واقعیت. رویاهایی که آن کلبه ی کنار ساحل را چون اوتوپیایی تصویر می سازد و در آخر چه سیاه به این آرمان شهر قدم می نهند.
مقصر و جدایی ساز تمام زیبایی ها، دخترک و نیز جنگ به نظر می آید، اما چون نیک بنگریم مقصر را نه دخترک، که "جهل" ِ بشر میابیم(کودکی، نه سمبل معصومیت، که نمود جهالت بود). و شکل ِ بسط یافته ی آن که همانا جنگ باشد.
دخترک نه در 18 سال، که به گاه کهولت خود را تسلیم واقعیت کرد تا از جهل کودکی وارهد. اما انسان، این پیر ِ هزاران ساله هنوز در سپیده دمان ِ طفولیت ِ خود بست نشسته و جهالت تاریخی ِ خود را چون مرده ریگی بر دوش می کشد و در این میان تنها عشق است که قربانی می شود. در تأویلی کلی تر دو شخصیت را نماد بشریت می بینیم و کلبه را نماد صلح و آرامش و امنیت، و افسوس که در آخر تنها در میعادگاه مرگ سر به آرامش می گذارند. برای انسانی که بهشت را اینگونه در ذهن می سازد اما جهنم را نمودی عینی در زمین بخشیده است(در کابوس های انتهایی ِ "سر پاکن" ِ لینچ دختری با عشوه های چندش آور می خواند: در بهشت همه چیز عالی{=ایده آل}است). انسانی که هنوز جستجوگر روستایی است که آنجا همه در سودای نیامدن، کفش های شان را به بند می آویزند(نک: Big Fish-tim burton) اما زمین را حتی از اندک نوری دریغ می کند. به تمثیل می توان به نور چراغی اشاره کرد(در بیمارستان) که چون تصویری سوررئالیستی تمامی صحنه را گرفته و با خاموشی تدریجی ِ خود، تاریکی را فراگیر می کند.

برداشت نخست:

«جان نش» ریاضی‌دانی است که در هر چیز روابط ریاضی را جستجو می‌کند، از بازتابش نور در یک کراوات گرفته تا سطرها و تیترهای گوناگون عناوین و مقالات روزنامه‌ها. در فیلم «یک ذهن زیبا»، او بیشتر در خود فرو رفته است و با اشخاص ذهنی و درونی خویش معاشرت دارد تا مردم دور و برش.

تأکید او بر چنین تجاربی، علاوه بر آن که موجب موفقیت‌هایی در زمینه‌ی ریاضی و تدریس در دانشگاه برایش می‌شود، از طرف دیگر سبب می‌شود تا او و حرکات و گفتارش هر چه بیشتر از دنیای واقعی که زندگی اجتماعی بخشی از آن است، فاصله بگیرد. جایی که نش برای برقراری ارتباط و دوستی با شخصی دیگر نمی داند که سر صحبت را چگونه باز کند، طرف مقابل درصدد برمی آید تا به او کمک کند و می‌گوید: «فکر می‌کنم که شما می‌خواستید برای من یک نوشیدنی سفارش دهید»، نش به جای این که خود را با قواعد بازی در آن دنیا همراه سازد، با رد پیشنهاد طرف مقابل، آنقدر بی‌پرده سخن می‌گوید و راست و صریح، سر هدف می‌رود، که با برخورد تند طرف مقابلش مواجه می‌شود که نتیجه‌اش از عدم موفقیت مجدد وی در دنیای اجتماعی و قواعد تلویحی و غیرصریحش حکایت دارد. او حتا با همسرش نیز چنین رویه‌ای را در پیش می‌گیرد، چه هنگامی که هنوز با وی ازدواج نکرده و او از دانشجویان کلاسش است و چه زمانی که درصدد برقراری رابطه‌ای صمیمانه‌تر با اوست. او در بیان مقاصد و نیات خود صراحت و قطعیتی را اعمال می‌کند که تنها در دنیای انتزاعی و به‌خصوص گستره‌های ریاضی و فلسفه دیده می‌شود و در روابط اجتماعی مشروعیتی ندارد.
نش به هیچ‌وجه نابغه نیست، بلکه به نابغه‌ای بدل می‌شود. او یک بیمار اسکیزوفرن است که توهمات و ایده‌های خود را جدی می‌گیرد. ما برای آن که به شخصی معمولی بفهمانیم، دنیای تصورات و ایده‌ها و دنیای ریاضی واقعی نبوده و از این روی اصیل و تأثیرگذار نیست، با مشکلی جدی مواجه نیستیم، ولی برای یک ریاضی‌دان، فیلسوف و هر شخصی که کشفیاتی در دنیای انتزاعی صورت داده که گستره‌ی ریاضی تنها بخشی کوچک از آن است، آن کودکانه‌ترین و ناآگاهانه‌ترین تأویلی است که ممکن است شنیده باشد؟! دنیای انتزاعی به عنوان واقعیتی با ادراکی که معرف موضوعی خاص باشد وجود ندارد، ولی به عنوان نسبتی از روابط بین موضوع‌های خاص که نه تنها در دنیای خارج وجود دارد، بلکه تمامی پدیدارها و تحولات دنیای بیرون را تنها از طریق آن می‌توانیم تبیین کنیم، اصیل‌ترین و تأثیرگذارترین گستره‌ای است که اذهان بشری بدان دست یافته است. و اگر غیر از این بود، اصلا علم ریاضی و فیزیک شکل نمی‌گرفت. به بیان دیگر، علوم ریاضی و فیزیک بدین سبب پدید آمده و اکنون به عنوان علمی تبیین‌کننده‌ی جهان عینی و مادی به کار می‌روند که پذیرفته شده است آن‌ها مفاهیم انتزاعی کشف کرده و آفریده خود را که عینی نیستند، برای توصیف و تشریح جهان عینی به کار می‌برند و دقیقاً به همین سبب که واقعی نیستند اصیل‌تر از واقعیتند، چرا که واقعیت را تبیین می‌کنند. نش به سبب دوری گزیدن از تعاملات اجتماعی، نه تنها دنیای انتزاعی خود را به اصلی‌ترین مشغله‌ی فکری خویش بدل ساخته است، بلکه آفرینش‌هایی را نیز در آن زمینه صورت داده است. شخصیت «چارلز» در ذهن او همان بخشی از شخصیت اوست که نش را نابغه دانسته و نش با ایمان آوردن به اندرزها و تأویل‌های او در این زمینه، این توهم خود را با دریافت جایزه‌ی نوبل به واقعیت بدل کرده است. حال دیگران به او بگویند که آن شخصیت واقعی نیست؟! جهلی مرکب‌تر از آن و گزاره‌ای بی‌معناتر از آن برای نش سراغ دارید!؟ درست مانند آن است که اکنون نظریه‌پردازان علم روان‌شناسی برای ما تشریح می‌کنند که هر انسانی کودکی را در درون خود دارد. این سخنان برای یک انسان عادی بی‌معنی است. ولی روان‌شناسان می‌گویند دقیقاً چون واقعیت عینی ندارند و ذهنی بوده و موجودیت روانی و درونی دارند، اصیل‌تر از واقعیت و تشریح‌کننده‌ی بسیاری از باورها و رفتارهای واقعی زندگی ما هستند. جان نش بدین سبب به دنیای ریاضی روی آورده و توانسته به چنان دانشی از آن دست یابد، که دنیای انتزاعی و غیرواقعی آن را اصیل‌تر از دنیای واقعی می‌انگارد. به همین سبب سخنرانی خود را برای دریافت جایزه‌ی اسکار با این جمله آغاز می‌کند: «من همیشه به اعداد ایمان داشته‌ام، معادله و منطقی که به استدلال‌هایی منتهی می‌شود». نش تنها با پیگیری شخصیت چارلز و ایمان داشتن به تأویل‌های اوست، که می‌تواند به کشفیاتی در علم ریاضی دست یافته و به نابغه‌ای بدل شود و باز حتا پس از پذیرش بیماری اسکیزوفرنی و غیرواقعی بودن شخصیت‌های دنیای درون، با گوش فرادادن به شخصیت چارلز و همراه شدن با اوست که می‌تواند به دریافت جایزه‌ی نوبل نائل شده و آن توهم را به واقعیتی از دیدگاه دیگران (زیرا با تحقق کشفیاتی در ریاضی قبلا آن را به واقعیتی در زندگی خود تبدیل کرده است) بدل سازد.

نش با اشخاصی ذهنی که در حقیقت هر یک شخصیت‌های کم و بیش مستقل و متفاوت درون او هستند، مواجه است. دختر بچه‌ای که دور و بر نش پرسه می‌زند همان بخش کودک شخصیت و وجود اوست که هر انسان سالم و متعارفی آن را درون خود دارد. پس از گذشت دوران کودکی، انسان‌هایی که وارد عرصه‌های اجتماعی شده و غرق در آن می‌گردند، کمتر با بخش کودک شخصیت خویش روبه‌رو می‌شوند، اما هرگز کاملاً بی‌نیاز از آن نیستند، بلکه در بسیاری از امیال ناخودآگاه و ابعاد روانی و صمیمی زندگی خود ناگزیر به تجلی آنند. و نه تنها در نظر گرفتن کودک درون مضر نیست، بلکه در بسیاری از معالجات روانکاوی از آن برای تخلیه‌ی روحی و آرامش درونی استفاده شده و به افراد برای ارضاء تمایلاتشان، مواجهه با آن و گردن نهادن به تمایلات و فرامینش توصیه می‌شود. نش به این بخش از شخصیت خود کمتر اجازه بروز داده، چرا که دوران کودکی را کمتر با بازی‌ها و سرگرمی‌های کودکانه گذرانده است.
پارچر، شخصی که در ذهن نش مأمور سیا و پل ارتباطی او با پنتاگون تصور می‌شود، همان بخش مرموز شخصیت هر انسان است که وقتی در گفتگوها و تفکرات درونی خود تصمیم به انتخاب یا رفتاری می‌گیریم، برحسب شرایط تخمین زده شده از رفتار مخالفان و دشمنانمان اتخاذ می‌شود، و بدون این که او را به عنوان واقعیتی عینی ببینیم، آن را حقیقی می‌پنداریم و نمود و اصالت او را در بسیاری از عرصه‌های فردی و اجتماعی می‌توانیم بیابیم. همان بخش مرموز و تا حدی واکنشی در مقابل آن چیزی است که شر می‌پنداریم، به طوری که او مشروعیت تصمیمات و اعمالش را از طریق منفور بودن نیرویی که با آن در مبارزه است می‌گیرد (که در وجود جان نش، جاسوسان و مأموران شوروی هستند) و عمدتاً چون با ما نیست و مخالف ماست، شر تأویل و پنداشته می‌شود.

چارلز، شخص سوم که پس از آن که فرمولی توسط نش کشف می‌شود و با تأیید استادش مواجه می‌شود، در حالی که نش خاموش به نظر می‌رسد، او در درون نش از شدت شوق سر از پا نمی‌شناسد، شخصیتی است که نش را به نابغه بودنش تهییج کرده و توانایی‌ها و استعدادهایش را برای نش به ثبوت می‌رساند. انگیزه‌های غیر واقعی، ذهنی و حتی توهم‌گونه‌ی اوست که باعث می‌شود نش به نابغه‌ای بدل شود، وگرنه واقعیت موجود (نه واقعیتی که نش بعداً می‌آفریند) آن است که او یک بیمار روانی با خصایص شدید اسکیزوفرنی است!! اما چرا در بخش‌های بعدی فیلم، نش بیماری اسکیزوفرن خود را پذیرفته و دیگر به توهماتش بی‌توجه می‌شود و با خداحافظی از این شخصیت‌های درونش به زندگی در دنیای واقعی ادامه داده و به موفقیت‌هایی دست می‌یابد؟! به این پرسش از دو نقطه‌نظر و تأویل می‌توان پاسخ گفت. یکی با استناد به فیلم ذهن زیبا به عنوان مرجع قضاوت ما و دیگری با پذیرش «متنی» که نه از بیرون، بلکه از درون، نحوه‌ی نگرش بیماران و جهان‌بینی و موفقیت‌ها و ناکامی‌هایشان را در زندگی توصیف کند که چه بسا کارگردان فیلم یا حتی فیلم بدان تأویل دست نیافته است. از دیدگاه اول نش نابغه و اندیشمندی در علم ریاضی است، نه نظریه‌پردازی در علم روان‌شناسی و روانکاوی. انقلابی که در بینش ریاضی‌اش روی داده است، تحولاتی را در جهان‌بینی روانی وی به وجود آورده که او همان قدر در گستره‌ی روان‌شناسی و روانکاوی مبتدی است که ممکن است یک روانکاو در علم ریاضی باشد. از نگاه و تأویل دوم باید گفت که نش پس از پذیرش بیماری اسکیزوفرنی، نه تنها شخصیت‌های ذهنی خود و به خصوص شخصیت نابغه‌ی خویش (چارلز) را فراموش نمی‌کند، بلکه با پیگیری آن است که به نوبل دست می‌یابد. او تنها پس از پذیرش بیماری اسکیزوفرنی، یاد می‌گیرد که چگونه با آن‌ها کنار بیاید. نابغه شدن او چیزی نبود که از ابتدا محرز باشد، بلکه آن توهمی بود که نش با جدی گرفتنش، آن را محقق ساخته و به واقعیتی بدل می‌سازد. نش همچون بسیاری در جهانی که آن‌ها خود پدید نیاورده‌اند، اسکیزوفرن آفریده شده است. او می‌توانست مثل بسیاری تنها یک بیمار اسکیزوفرنی باقی بماند. اما با جدی گرفتن توهماتش در اسکیزوفرنی است که به نابغه‌ای بدل شده و آن‌گاه به افتخاراتی در عرصه‌ی علم دست می‌یابد. نش پس از این که به موفقیت‌هایی در ریاضی دست یافت و در دانشگاه به عنوان استاد به تدریس پرداخت، با واقعیت بیماری اسکیزوفرن خود مواجه شد و فهمید که دنیای درونی‌اش تا چه حد می‌تواند مهم و تأثیرگذار باشد. و اگر پیش از موفقیت‌هایش به بیماری خود، آگاهی می‌یافت، شاید مثل بسیاری از بیماران اسکیزوفرنی هرگز اعتماد به نفس لازم را برای پیشرفت در کارهایی که بدان‌ها علاقه داشت، نمی‌یافت!؟ به عبارتی، «آگاهی» (نسبت به این قضیه که او بیمار روانی است) که همواره مفید تأویل می‌شود، در بسیاری از موارد می‌تواند موجب عدم موفقیت شود، و نحوه‌ی تأویل و مواجهه‌ی انسان با آن‌هاست که تعیین‌کننده‌ی نهایی است. به بیان دیگر، زندگی نش «مانیفستی» است برای تمامی بیماران روانی!!

 نش پس از پی‌بردن به بیماریش، هنوز به تأویل‌ها و نجواهای شخصیت چارلز گوش می‌دهد، ولی دیگر نیازی برای اثبات آن در نزد خود یا دیگران ندارد. نه بدان شکل که در فیلم نشان داده می‌شود، آنطور که نش پس از قبول بیماریش با شخصیت‌های درونی‌اش خداحافظی کرده و تنها با نگاه کردن به آنان از کنارشان می‌گذرد. بلکه اصالت و اهمیت آن دنیا را تأویل نموده و می‌آفریند. به همین سبب است که وقتی قرص‌هایش را کنار می‌گذارد، یک از دلایل آن را این نکته ذکر می‌کند که به خوبی نمی‌توانست کارهایش را انجام دهد. هم‌چنان که به یکی از دوستان خانوادگی‌شان می‌گوید که نمی‌تواند مثل گذشته محاسبات ریاضی را استنتاج کند. به بیان دیگر توهمات نش، دستاوردهایی داشتند که کشفیات علم ریاضی از جمله‌ی آن‌ها بود و از تاوان‌های اجتناب‌ناپذیری برخوردار بودند که سردرگمی‌ها و کم‌اهمیتی نسبت به دنیای واقعی درزمره‌ی آن‌ها بود. آن‌ها دو روی متناقض یک سکه بودند، دو بخش از حقیقتی که در نظر نگرفتن هریک، به معنی کشف‌نکردن کلیت آن خواهد بود.


برداشت دوم:

اما نش برای موفقیت در زندگی هنوز می‌بایست درسی دیگر بیاموزد. او پس از آن که همسرش دستان خود را به روی سر نش می‌کشد و استعاره‌ای از نوازش و محبت همسر نش را در زندگی‌اش به تصویر می‌کشد، درمی‌یابد که هر یک از دو دنیای متفاوت ذهنی و عینی را باید از هم تفکیک کند، بدون آن که نیاز باشد هیچ‌کدام را به دیگری تعمیم دهد و با تدریس در دانشگاه و گفتگو با دانشجویان بر سر یک میز، آن را تکمیل‌تر می‌کند. او تا پیش از آن خود بر دنیای انتزاعی و درونی‌اش آنقدر اصرار دارد که به جای این که خویشتن را با واقعیات و قواعد دنیای اجتماعی مردم همراه کند، درصدد است تا دنیای خشک ریاضی را به زندگی اجتماعی تعمیم دهد، و اطرافیان و مردم نیز مشروعیتش رابپذیرند. آنوقت درمی‌یابد که خود نیز همان اشتباهی را انجام داده است، که دیگران در مورد او مرتکب شده بودند: هر یک درصدد بودند تا دنیای خود را به دنیای دیگری تعمیم داده و بخشی از دنیای دیگری را قربانی سازند. از این روی مشروعیت دو دنیای متفاوت پیش روی خود را می‌پذیرد.
او اولین بار پیش از این که به بیماری خود پی ببرد، به آن تأویل دست پیدا می‌کند. جایی که سر میز با دوستان خود نشسته و در مورد آشنایی با دختران مورد علاقه‌شان صحبت می‌کنند، او این اندیشه در ذهنش جرقه می‌زند که در گروه همواره بهترین نتایج موقعی حاصل نمی‌شود که هر یک به تنهایی به دنبال بهترین گزینش فردی مورد علاقه‌شان بروند، بلکه زمانی پدید می‌آید که افراد بهترین انتخاب خود را با توجه به «خود» و «گروه» تعقیب کنند، چرا که اگر تنها برای بهترین گزینش خود اقدام کنند، راه یکدیگر را سد می‌کنند!؟ اما درنظرگرفتن دیگران و گزینش‌ها و دنیای آنان تنها در قالب ایده‌ای در ذهنش کشف می‌گردد و هنوز آن را به تجربه‌ای زیسته در دنیای خویش بدل نساخته است. چرا که تأویل برخلاف تصوری که یک آغازگر در دنیای تأویل دارد، به معنای تخیل صرف یک چیز در حافظه و آگاهی نیست، بلکه حوزه‌ی وسیعی را در برمی‌گیرد که شامل تجارب، تعاملات، تفکرات، احساسات و حتی تعدیلات و تجدید نظراتی است که در ناخودآگاهی تثبیت شده و آنگاه در خودآگاهی ظاهر می‌گردد. نش پس از آن که قرص‌های خود را کنار می‌گذارد تا بتواند به وظایفی که نسبت به خود و همسرش دارد، عمل کند مشروعیت دنیای واقعی و دنیای دیگران را می‌پذیرد و اثبات می‌کند که بهترین دنیای او با در نظر گرفتن دنیای مطلوب یا واقعی دیگران محقق می‌شود. هنگامی که در مراسم دریافت جایزه‌ی نوبل درست پس از پرداختن به دنیای ریاضی از عشقی سخن می‌گوید که همسرش در زندگی به او ارزانی داشته است، مشروعیت تأویل و حقیقت دنیای واقعی و زندگی اجتماعی را توصیف می‌کند که بدان پی برده است، و مهم‌تر از آن علت آغازین و غایی دنیای فیزیکی و متافیزیکی را عشقی تأویل می‌کند که فراتر از ریاضی بوده و خالق آن است و برخلاف معادلات ریاضی هم‌چنان کشف‌نشدنی باقی می‌ماند و با مرتبط ساختن آن به عشق میان او و همسرش، برشی از تجربه‌ی آن را در زندگی خویش بیان می‌کند.

اما نش پیش از آن که مشروعیت دنیای واقعی را بپذیرد به مشروعیت دنیای درونی و ذهنی خویش پی می‌برد. چرا که درمی‌یابد که برای تحقق مانیفست زندگی خود نیاز نیست تا همواره آن را فریاد کند، مهم این است که خود، آن‌گونه جدیش بگیرد که با آن زندگی کند، بدون این که نیاز باشد تا با تعمیم تأویل یکی به تأویل دیگری، مشروعیت دیگری را نادیده گرفته یا آن را برای سایر اذهان اثبات کند!؟ نکته‌ای که نه تنها از نظر اطرافیان نش، بلکه حتی فیلم ذهن زیبا دور مانده است. چرا که اگر به اصالت دنیای ذهنی نش پی برده بود، پس از پذیرش بیماری نش توسط او، شخصیت چارلز را تنها نظاره‌گری در سکوت به نمایش نمی‌گذاشت که نش با او خداحافظی کند! «یک ذهن زیبا» با چنین گزینشی نشان می‌دهد که او نیز چون سایرین هنوز از بیرون به تماشای نش نشسته و آن را به شکل واقعیتی ملموس و زیسته از درون درک و تأویل نمی‌کند و اگر نش به جایزه‌ی نوبل دست نمی‌یافت او را اسکیزوفرنی می‌دید که از ذهنی زیبا دیگر خبری نبود و جملات نش در ستایش عشق هرگز شنیده نمی‌شد، چه برسد به آن که مشروعیت یابد؟! رازی که با حضور در حافظه یا خواندن در کتابی یا دیدن فیلمی درک و تأویل نمی‌شود، بل در شناخت و تجربه‌ی زیستن این نکته تأویل می‌گردد که حتی نقاط ضعف انسان می‌تواند به پیشرفت و موفقیت و حتا چیزی فراتر از آن به «آفرینشی» در زندگی و هستی بدل شود!؟! از این روی دریافت مدال یا برچسب موفقیت از مراکزی که مشروعیت تلاش‌های فردی را تأیید کند، ملاک درستی برای آفرینندگی نیست و کسی که چنان ملاک‌هایی را برای راه خود برگزیده هنوز در میانه‌ی راه است. نش نیز زمانی به جایزه‌ی نوبل دست می‌یابد که دنیای ریاضی برایش بخشی اجتناب‌ناپذیر از زندگی‌اش شده بود و او دیگر آن ولع ابتدایی برای دریافت جایزه نوبل را در خود حس نمی‌کرد، اگرچه برایش بی‌ارزش نیز نشده بود.
تاریخ عرصه‌ی علم و به خصوص هنر پر است از بیمارانی که ذهنیات، تصورات و توهمات خود را جدی گرفتند و آن‌ها را از سطح ایده گرفته تا واقعیتی عینی آفریدند. اما در مقابل شاید این پاسخ در ذهن ایجاد شود که آنچه آنان بدان دست یافتند، تخیل، ذهنیت یا توهم نبود و تنها آن‌هایی که واقعیت داشتند توانستند موجب موفقیت شده و همان‌ها ماندگار به جای ماندند. برای کسی که بیش از مزمزه کردن با تاریخ علم و هنر و نحوه‌ی تحقق و تطور نظریات و مکاتب مختلف آن، نه آشنایی، بلکه نسبت به آن آگاهی داشته باشد، به خوبی روشن است که برخلاف باور عموم، دنیای دانش و علم با ابطال و رد نظریات و آراء پیشینیان به پیش رفته است، نه افزایش کمی مطالب آن و هیچ نظریه و فرمولی نیست که ضرورتاً اثبات شده و برای همیشه پذیرفته شده باشد. در تاریخ علم هیچ علمی به قطعیت ریاضی و فیزیک و هیچ نظریه‌ای را در گستره‌ی فیزیک به اندازه‌ی نظریات نیوتنی نداشته‌ایم که قطعی و اثبات‌شده بپندارند. به طوری که مدت‌ها آن را دیگر از صورت نظریه خارج کرده و به شکل قانون اثبات شده پذیرفته بودند. با آن تمامی دنیای مکانیکی ساخته‌ی دست بشر را ساخته و بسیاری از حرکات و پدیده‌های نجومی را تبیین و حتا پیش‌بینی کردند. ولی با تجلی نسبیت عام، که نظریات نیوتنی را ابطال می‌کرد، نه تنها نشان داده شد که نیوتن اشتباه می‌کرده است، بلکه انقلابی روش‌شناسی و معرفت‌شناسی در عرصه‌ی علم روی داد که مدعی بود، اثبات هیچ نظریه‌ای بر انسان محرز نمی‌شود و انسان تنها می‌تواند با بازبینی در نظریات، ابطال و امکان ابطال آن‌ها را دریابد و اگر چیزی تاکنون ابطال نشده هرگز به معنی اثبات آن نیست! حال نیوتن را که به داشتن تخیلات معروف بود و از کلاس درس فراری، باید نابغه بپنداریم یا ناهنجار تأویل کنیم؟! همان‌گونه که همسر نش که تصور می‌کرد با نابغه‌ای علمی ازدواج کرده است، پس از صحبت با روانشناس نش، او را یک بیمار اسکیزوفرن با توهماتی می‌یابد که نش را در خودغرق کرده است و این برای او بسیار سخت است. همان‌طور که بسیاری از بیماران اسکیزوفرن با درک آن، خود را ناقص و بیمار پنداشته و در اندیشه و احساس، خود را شکست‌خورده‌ای فرض کرده که ناگزیر به پذیرش عیب و تقدیر خویش هستند.

 ولی عرصه‌ی علم و هنر با اشتباهات بزرگ رقم خورده است و اندیشمندان و هنرمندانی بزرگترند که آنقدر ایده‌ها، تخیلات و توهماتشان را جدی گرفته‌اند که به اشتباهاتی کوچک‌تر دست یافته‌اند. از نظر آن‌ها نیوتن یک نابغه نبود، بلکه یک نابغه شده است؛ و با افزودن معنی «شدن» به نابغه آیا معنی آن کاملاً متفاوت با گذشته نشده است؟! پیشداوری‌ها و تأویل‌هایی که ملاک موفقیت و آفرینندگی را در استعدادها و توانایی‌های ذاتی افراد جستجو می‌کنند، دیگر رنگ خواهند باخت!! ولی آفرینندگی آن نیز به معنای خوش‌بینی‌های رمانتیک و ساده‌انگارانه نخواهد بود و تازه پس از تلاش و جدیت با تاوان‌های اجتناب‌ناپذیرش مواجه هستیم که ارزش و بهای دستاوردهای آن را معنا خواهد بخشید. تاوان‌هایی که بسیاری از اوقات تلخ‌تر و دشوارتر از تجربه‌ی نش و همسرش خواهد بود! تاوان‌هایی که برخلاف تصور بسیاری، بخشی اجتناب‌ناپذیر از تأویل‌هاست و با گزینش هر یک، ناگزیر خواهیم بود تا بهای تاوان تأویلش را نیز بپردازیم. تاوان‌هایی که تنها به بهای عشق قابل پرداخت است و چنان که نش توصیف می‌کند، آن پرسش نهایی است که تمامی پرسش‌های دیگر بدان ختم می‌شود و آن به بزرگ‌ترین کشف دوران حرفه‌ای و زندگی‌اش می‌انجامد. تأویلی که مدعی است همه چیز «کشف‌شدنی» است، مگر «عشق» و آن تنها مسئله‌ای است که، رازوارگی خود را برای همیشه حفظ خواهد کرد؟! چرا که «اوست که تنها دلیل بودن ماست»!؟!

 منبع : پایگاه ادبی، هنری خزه

خلاصه قسمتی از نقد نیویورک تایمز (ای. ا. اسکات)

( نقد ها برگرقته از : پایگاه حوزه hawzah.net )

در کتاب ذهن زیبا»، بیوگرافی چان فوربز نش جونیر، نوشته سیلویا ناسار، ناسار، نقل قول یکی از همکارانش را بیان می‌کند: همه ریاضی‌دانان در دو دنیای متفاوت زندگی می‌کنند. آنها در قصری یخی، در دنیایی شفّاف و بلورین از فرم‌های کامل افلاطونی، زندگی می‌کنند، همان طور که هم‌زمان در دنیای معمولی و عادی دیگران زندگی می‌کنند؛ در دنیایی که در آن، همه چیز فانی است و گذرا، تاریک است و مبهم و محلّی است برای کسب تجربه و تغییر زندگی فردی».

آقای نش که زندگی‌اش دست‌مایه پژوهش و مطالعه درباره زندگی او در این دو دنیای شگفت‌انگیز و دشوار است، اکنون دنیای سومی را نیز تجربه می‌کند: قصر شکلاتی»، ساخته فیلمسازان تقریباً باسواد هالیوودی... .

در قسمتی از فیلم، آلیشیا لارد (جنیفر کانلی)، دانشجوی M.I.T ـ‌که در اینده، با نش ازدواج خواهد کردـ، به دفتر او می‌رود، در حالی که کاغذی در دست دارد که در آن، راه حل فرضیه‌ای بسیار سنگین و دشوار را نوشته است. استاد و همسر اینده او، از بالای فنجان کاغذی قهوه‌ای که در حال جویدن لبه آن است، به راه حل او نگاهی می‌اندازد و می‌گوید: خوبه؛ امّا اشتباهه»؛ قضاوتی که می‌شود به فیلم ذهن زیبا» نیز ارجاع داد.

بگذارید به عقب برگردیم، از اشتباه تا خوب بودن. آقای نش، 73 ساله، بی‌اندازه بااستعداد، بی‌نهایتْ نامتعارف، یکی از عجیب‌ترین دانشمندان ریاضی نسل خودش، در اوایل سی سالگی، زمانی که بیماری روانی، نیروی خلّاقه‌اش را در خود غرق و پایمال نمود، کارهای بسیار بزرگ و مهمی در شاخه‌های گوناگونی به ثمر رسانْد. برای نمونه، در نظریه بازی، مکانیک کوانتوم و تئوری اعداد، پس از سه دهه مبارزه سرسختانه با اسکیزوفرنی، به چیزی که بیشتر شبیه بهبودی‌ای معجزه‌آسا بود، دست یافت. در سال 1994م، به پاس تلاش‌هایی که به عنوان دانشجوی فارغ التحصیل پرینستون در سال‌های 1940م، انجام داده بود، موفّق به کسب جایزه یادبود نوبل اقتصاد» گردید.

در طرح داستان، زندگی جان نش، سه خطّ کلّی و اساسی را در فیلم‌نامه دنبال می‌کرد: دوره درخشانی از زندگی که با بدبختی و فلاکت، از مسیر اصلی خود خارج می‌شود و در نهایت، با پیروز شدن روح بر مصائب و گرفتاری‌ها چیره می‌شود و رهایی می‌یابد. همان طور که سیلویا ناسار، گزارشگر اقتصادی پیشین نیویورک تایمز، در مورد جزئیات زندگی نش تصریح می‌کند که زندگی او گنجینه‌ای است از اطلاعاتی باارزش، شگفت‌انگیز و پُرمخاطره. در حرفه‌ای که اعضای آن، شهرت و اعتبارشان در غرابتشان است، جان نش، برجسته‌ترین آنها بود... .

جان نش، قبل از ازدواج با آلیشیا و تولّد پسرشان جان، پسر دیگری به نام جان، از زنی با نام النور استیرز» داشت که آن دو را در فقر و فلاکت، ترک کرده بود... زمانی که بیماری او دیگر مهارنشدنی و بی‌نهایتْ دشوار و غیر قابل تحمّل شده بود، آلیشیا از او جدا شد و بار دیگر در 2001م، ازدواج کردند. هیچ کدام از این حقایق، در فیلم به تصویر کشیده نشده‌اند.

... ذهن زیبا» با سخنرانی ساختگی و موهوم پروفسور هلینگر (جود هرش) آغاز می‌شود. در آن، هلینگر اظهار می‌کند که ریاضی‌دانان امریکایی، نقش مهمی در شکست دادن آلمان نازی داشته‌اند و هم‌اکنون باید تمام توجّه و تمرکزشان را جهت مغلوب کردن کمونیسم شوروی، به کار برند.

این صحنه و بیشتر صحنه‌های پس از آن، به طرز فاحشی، به اختصار و ساده‌سازی دنیای پیچیده و رعب‌آور جنگ سرد در میان دانشگاهیان می‌پردازد... .