تبیان، دستیار زندگی

امام حسن (علیه السلام) : هیچ مردمی با هم مشورت نکنند جز اینکه به درستی رهبری شوند.

امام حسن (علیه السلام) : به یکی از فرزندانش فرمود : ای پسر جانم با احدی برادری مکن تا بدانی کجاها می رود و کجاها می آید ، و چه ریشه ای دارد ، و چون خوب از حالش آگاه شدی و معاشرتش را پسندیدی با او برادری کن به شرط اینکه از لغزش گذشت باشد و در تنگی مواسات باشد.

حضرت امام حسن (علیه السلام) فرمود : هر كس قرآن را بنظر خویش تفسیر كند اگر چه موافق با واقع هم باشد مسلم خطا كرده است‏.   ارشاد القلوب ج‏لد 1 صفحه 193

امام حسن (علیه السلام)  فرمود : كه این قرآن روز قیامت می ‏آید گروهى را بسوى بهشت میكشاند كه حلال قرآن را حلال و حرامش را حرام دانسته ‏اند و ایمان بآیات متشابه قرآن آورده ‏اند و نیز گروهى را بسوى دوزخ میكشاند كه حدود و احكام قرآن را ضایع كرده ‏اند و حلال شمردند محرماتش را. ارشاد القلوب ج‏لد1 صفحه 193

مردى از حضرت حسن بن على علیه السّلام چیزى خواست حضرت پنجاه هزار درهم به او بخشید و عباى خود را براى كرایه و حمالى پولها به او داد و فرمود جوانمردى این است كه پول كرایه هم داده شود.  ارشاد القلوب جلد 1  صفحه 330

 امام حسن (علیه السلام) فرمودند : دو مرد با هم یك نماز میخوانند ولى فاصله بین آن دو از زمین تا آسمانست از نظر ثواب (زیرا كه یكى توجهش بیشتر است ( در نماز و حضور قلب دارد ) از دیگرى ( ولی دیگری در نماز حضور قلب ندارد). ارشاد القلوب جلد 1  صفحه

امام حسن (علیه السلام) : ( سوالهایی که از آن حضرت (علیه السلام) شده و پاسخ فرموده اند ) :

 1. زهد چیست ؟ رغبت به تقوی و بی رغبتی در دنیا ،

 2.حلم چیست ؟ خشم فرو خوردن و اختیار خود داشتن ،

 3.سداد چیست ؟ دفع از زشتی به خوبی ،

 4. شرف چیست ؟ احسان به قبیله و تبار و تحمل خسارت و جرم آنها ،

 5. نیرومندی چیست ؟ دفاع از پناهنده و صبر در نبردها و اقدام هنگام سختی ،

 6. بزرگواری چیست ؟ این است که در غرامت عطا بخشی و از جرم بگذری ،

 7. مروت چیست ؟ حفظ دین ، عزت نفس ، نرمش ، وارسی کرد و کار ، پرداخت حقوق و دوست یابی ،

8. کرم چیست ؟ بخشش پیش از خواهش ، اطعام در قحطی ،

 9. دناءت چیست ؟ خردبینی و دریغ از اندک ،

 10. ناکسی چیست ؟ کم بخشیدن و گفتار ناهنجار ،

11.جوانمردی چیست ؟ بخشش در خوشی و سختی ،

 12.بخل چیست ؟ آنچه در کف داری شرف بدانی و آنچه انفاق کنی تلف شماری ،

 13.برادری چیست ؟ همراهی در سختی و خوشی ،

 14.ترس چیست ؟ دلیری بر دوست و گریز از دشمن ،

 15. ثروتمندی چیست؟ رضای به قسمت  (الهی ) هرچه کم هم باشد ،

 16.فقر چیست ! آزمندی به هرچیز ،

17.جود چیست ؟ بخشش دسترنج ،

 18.بزرگی چیست ؟ آوردن خوب و ترک زشتی ،

 19.سفاهت چیست ؟ به پستی گرائیدن و با گمراهان نشستن ،

 20.سفاه چیست ؟ نابخردی در مال و زبون کردن آبرو. 

 تحف العقول صفحه 227 الی 228

سخنان مختصر و زیبایی که از امام حسن (علیه السلام) روایت شده است :

1- هیچ مردمى با هم مشورت نكنند جز اینكه به درستى رهبرى شوند.

2- پستى و ناكسى اینست كه شكر نعمت نكنى.

3- به یكى از فرزندانش فرمود اى پسر جانم با احدى برادرى مكن تا بدانى كجاها میرود و كجاها می ‏آید، و چه ریشه‏ اى دارد، و چون خوب از حالش آگاه شدى و معاشرتش را پسندیدى با او برادرى كن به شرط اینكه از لغزش گذشت باشد و در تنگى مواسات باشد.

4- چون پیروز در طلب مكوش و چون تسلیم شده بقدر اعتماد مكن، براستى طلب فزونى روزى از سنت است، و آرامى در طلب روزى از عفت است، عفت مانع روزى نیست. و حرص جالب زیادى نیست، روزى به قسمت است، و بكار بردن حرص بكار بردن گناه است.

5- خویش كسى است كه دوستیش نزدیك كرده و گر چه نژادش دور است، و بیگانه كسی است كه از دوستى بدور است و گر چه نژادش نزدیك باشد، چیزى از دست به تن نزدیكتر نیست، و راستى كه دست بشكند و معیوب شود پس آن را ببرند و جدا كنند.

6- هر كه اعتماد دارد كه هر چه خدا برایش پیش آورد خوبست آرزو نمیكند در غیر حالى باشد كه خدا برایش اختیار كرده.

7- خیرى كه شر ندارد شكر با نعمت است و صبر بر ناگوار.

8- بمردى كه از بیمارى به شده بود فرمود: خدا یادت كرد یادش كن، و از تو گذشت شكرش كن.

9- ننگ كشیدن آسانتر از دوزخ رفتن است.

10- هنگام صلح با معاویه فرمود: به خدا ما از اهل شام برنگشتیم با سلامت دلها، و صبر در برابر دشمن، پس سلامت ما بدشمنى مبدل شده بود و صبر ببیتابى. شما مردم اهل كوفه جنك صفین را كه آغاز كردید. در حالى كه دین خود را بر دنیاى خود مقدم میدانستید، و اكنون دنیاتان را بر دینتان مقدم میدارید.

11- من كسى را ندیدم جز اینكه میان خود و پروردگارش خردمندى ندارد.

12- به او گفته شد شما در بزرگى قرار دارید؟ در پاسخ فرمود بلكه در من عزت است. خدا فرماید (8- المنافقون) عزت از آن خدا است و از آن رسولش و از آن مؤمنان.

13- در وصف یك برادر خوب خود فرموده است: از همه مردم بچشمم بزرگتر بود و سره بزرگوارى او در چشم من كوچكى دنیا بود در چشم او، از تحكم نادانى بدر بود، دست دراز نمیكرد مگر در مورد اعتماد براى یك سودى، نه شكایتى داشت و نه خشم و نه دلتنگى، بیشتر عمرش خموش‏ بود، و چون لب بسخن میگشود بر همه گوینده ‏ها چیره بود، نزار و لاغراندام بود و به هنگام نبرد شیرى درنده مینمود، چون با دانشمندان انجمن داشت بشنیدن شیفته ‏تر بود تا گفتن، به هنگام ضرورت سخن سكوت خود را میشكست، شیوه داشت كه نگوید آنچه را نمیكند و بكند آنچه را نگوید، چون در برابر دو كار قرار میگرفت كه نمیدانست كدام خدا پسندتر است آن را در نظر میگرفت كه پسند نفسش نبود ، هیچ كس را بكارى كه میتوان از آن عذرى آورد سرزنش نمیكرد.

14- هر كه پیوسته بمسجد رود یكى از هشت فائده برد- آیه محكمه، دوستى دریافته، دانشى تازه، رحمتى مورد انتظار، سخنى كه راه راستش كشد یا از هلاكتش رهاند، ترك گناهان از شرم مردم، و ترس خدا.

15- پسرى او را روزى شد و قریش به مبارك بادش آمدند و گفتند: این پهلوان بر تو مبارك باد.
فرمود: این چه گفتاریست شاید پهلوان نباشد، جابر گفت یا بن رسول اللَّه چه بگوئیم ؟ فرمود: چون خداوند به شما پسرى داد و براى مبارك‏باد او رفتید بگوئید: شكر بخشنده را باش، آنچه بتو بخشیده شده مبارك است خدایش بدوران جوانى رساند، و نیكى كردنش را بتو روزى كند.

16- از مروتش پرسیدند در پاسخ فرمود: دریغ بر دین، و اصلاح مال، و قیام بحقوق است.

17- راستى پردیدترین دیده‏ ها آنست كه در خیر نفوذ كند، و شنواترین گوشها آنكه یادآورى را بشنود و از آن سود برد، سالمترین دلها آنست كه از شبهه‏ ها پاك باشد.

18- مردى از او خواست كه در او تفرسى كند یا پندش دهد فرمود: مبادا مرا مدح كنى زیرا من خود را بهتر میشناسم، یا مرا دروغگو شمارى زیرا دروغگو رأى و عقیده ندارد، یا كسى را در بر من غیبت كنى، آن مرد گفت اجازه بده بر گردم، فرمود: آرى هر گاه بخواهى.

19- راستى هر كه عبادت خواهد براى آن خود را پاك و آماده كند، هر گاه مستحب به واجب زیان رساند آنها را ترك كنید، یقین پناهگاه سلامتى است، هر كه دورى سفر را بیاد آرد آماده گردد، خردمند بكسى كه از او اندرز خواهد دغلى نكند، میان شما موعظه پرده عزت ‏طلبى است، دانش عذر دانشجویان را از میان برده، هر كه در شتاب گرفتار است مهلت خواهد، و هر كه مهلت دارد بتأخیر و تعلل گذراند.

20- اى بنده ‏هاى خدا از خدا بپرهیزید، و در طلب بكوشیده و در برابر گریز باشید، و بعمل شتابید پیش از نقمتهاى عمر برانداز و مرگ لذت ویران كن. زیرا نعمت دنیا پایدار نیست و از آسیبش آسودگى نه و از بدیهایش جلوگیرى نیست، فریبى است حایل سعادت، و تكیه ‏گاهى است خمیده. اى بنده‏ هاى خدا از عبرتها پند گیرید، و از اثر گذشته‏ ها متوجه شوید. از نعمتخوارگى بازایستید و بپندها سود برید. خدا بس است كه نگهدار باشد و یاور، و قرآن بس است كه حجت باشد و خصم در محشر، و بهشت براى ثواب بس است، و دوزخ براى كیفر و شكنجه.

21- هر گاه یكى از شماها ببرادر خود برخورد باید محل نور از پیشانى او را ببوسد (یعنى محل سجده).

22- روز عید فطر به مردمى گذر كرد كه بازى میكردند و میخندیدند بالاى سرشان ایستاد و فرمود: راستى خدا ماه رمضان را میدان مسابقه خلق خود ساخته است تا بوسیله طاعتش برضاى او سبقت گیرند.
مردمى پیش رفتند و كامیاب شدند، و دیگران كوتاهى كردند و نومید شدند، بسیار بسیار عجب است از خندان و بازیگر در امروز كه بنیكوكاران در آن ثواب دهند و بیهودگان در آن زیان برند. بخدا سوگند اگر پرده برگیرند بدانند كه نیكوكار اندر كار نیك خود است، و بدكار گرفتار بدكردارى خود است. سپس گذر كرد.

تحف العقول  صفحه 236

http://mahdimission.com