تبیان، دستیار زندگی

امام حسن (علیه السلام) : هیچ مردمی با هم مشورت نکنند جز اینکه به درستی رهبری شوند.

امام حسن (علیه السلام) : به یکی از فرزندانش فرمود : ای پسر جانم با احدی برادری مکن تا بدانی کجاها می رود و کجاها می آید ، و چه ریشه ای دارد ، و چون خوب از حالش آگاه شدی و معاشرتش را پسندیدی با او برادری کن به شرط اینکه از لغزش گذشت باشد و در تنگی مواسات باشد.

امام حسن (علیه السلام) : خویش ( فامیل ) کسی است که دوستیش نزدیک کرده و گرچه نژادش دور باشد ( غریبه باشد ) ، و بیگانه کسی است که از دوستی به دور است و گرچه نژادش نزدیک باشد ( فامیل باشد ) ، ( نگویید از نزدیکان است و بخاطر آنها گناه نکنید ) چیزی از دست به تن نزدیکتر نیست ، و راستی که دست بشکند و معیوب گردد ( سیاه شود و گند گیرد ) ( پس پول می دهید ) که دستتان را ببرند و دور اندازند.

امام حسن (علیه السلام) : به امام (علیه السلام) گفته شد : آیا شما در بزرگی و عزت قرار دارید ؟ در پاسخ فرمود : بله من در عزت هستم ، خداوند میفرماید : ( سوره منافقون آیه 8 ) عزت از آن خدا است و از آن رسولش و از آن مومنان.

امام حسن (علیه السلام) : راستی پردیدترین دیده ها آن است که در خیر نفوذ کند ، و شنواترین گوشها آن است که یادآوری ( و نصیحت ) را بشنود و از آن سود برد ، سالمترین دلها آن است که از شبهه ها پاک باشد.

امام حسن (علیه السلام) : راستی هرکه عبادت خواهد ، برای آن خود را پاک و آماده کند ، هرگاه مستحب به واجب زیان رساند آنها را ترک کنید ، یقین پناهگاه سلامتی است ، خردمند به کسی که از او اندرز خواهد ، دغلی نکند ، میان شما و موعظه پرده عزت طلبی است ، دانش عذر دانشجویان را از میان برده.

امام حسن (علیه السلام) : ای بنده های خدا از خدا بپرهیزید ، و در طلب بکوشیده و در برابر گریز باشید ، و به عمل شتابید پیش از نقمتهای عمر برانداز و مرگ لذت ویران کن . زیرا نعمت دنیا پایدار نیست و از آسیبش آسودگی نه و از بدیهایش جلوگیری نیست ، فریبی است حایل سعادت ، و تکیه گاهی است خمیده . ای بنده های خدا از عبرتها پند گیرید ، و از اثر گذشته ها متوجه شوید . از نعمت خوارگی باز ایستید و به پندها سود برید. خدا بس است که نگه دار باشد و یاور ، و قرآن بس است که حجت باشد و خصم در محشر ، و بهشت برای ثواب بس است ، و دوزخ برای کیفر و شکنجه.  تحف العقول صفحه 236 الی 239

امام حسن (علیه السلام) : ای بنده های خدا بدانید براستی که خدا شما را بیهوده نیافریده ، و سرخود رها نکرده است ، عمر شما را نوشته و روزی شما را میانتان قسمت کرده تا هر خردمندی اندازه خود را بداند ، و بفهمد که هرچه برایش مقدر است به او میرسد ، و هرچه از آنش نیست به او نخواهد رسید ، خدا خرج دنیای شما را کفایت کرده ، و شماها را برای پرستش فراغت بخشیده ، و به شکرگزاری تشویق کرده ، و ذکر و نماز را بر شما واجب کرده ، و تقوی را به شما سفارش کرده ، و آنرا نهایت رضایتمندی خود مقرر ساخته ، تقوی باب هر توبه و سر هر حکمت و شرف هر کردار است.هرکه از متقیان کامیاب شد به سبب تقوی کامیاب گشته ، و خداوند تبارک و تعالی فرماید : ( سوره نبا آیه 32 ) راستی برای متقین مقام شایانی است ، و نیز فرموده ( سوره زمر آیه 61 ) و خدا پرهیزکارانرا در مقام شایان خود نجات بخشد ، نه بدی به دانها رسد و نه غمی دارند.

ای بنده های خدا از خدا بپرهیزید و بدانید که هرکه از خدا بپرهیزد خدایش از فتنها و آزمایشها نیکو برآورد ، و در کارش موفق سازد ، و راه حق را برایش آماده کند ، و حجت او را پیروز گرداند ، و رویش را سفید کند ، و دلخواهش را به او عطا کند ، به همراه آنانکه خدا بر آنها نعمت داده از پیمبران و صدیقان و شهیدان و نیکان و چه خوب رفیقانی باشند.  تحف العقول صفحه 234

حضرت امام حسن (علیه السلام) : هرکس دنیا را دوست بدارد بیم آخرت از دل او برود و آن که حرص و آزش در دنیا زیاد باشد بهره ای جز دوری از دنیا ندارد و نیز خشم خدا بر او زیاد گردد ، انسان آزمند نادان است ، ولی انسان پارسا قانع است ، هر دوی اینها خوردنشان ، یکسان است چیزی از روزی آن دو کاسته نمی شود ، پس برای چه شتاب در آتش کنید ، خیر و خوبی تمامش در یک ساعت شکیبایی و صبر است که موجب و سبب آسایش دراز و خوشبختی فراوانی میشود ، مردم دو گروهند ، گروهی دنیا را میخواهند و طلب میکنند تا به او برسند ؛ نابود میشوند و گروهی طالب آخرتند تا به او برسند نجات پیدا میکنند ، بدان ای مرد هرگاه به آخرت رسیدی آنچه که در دنیا از دست تو رفته و آن چه را که از سختیها به تو رسیده زیانی تو را نرساند و نیز سودی ندارد آنچه که از دنیا به تو رسیده زمانی که از آخرت محروم باشی.  ارشاد القلوب جلد1 صفحه 58

امام حسن (علیه السلام) : میان حق و باطل چهارانگشت فاصله است ، آنچه به چشم خود دیدی راست و حق است ، و با گوش خود بیهوده و ناحق بسیار بشنوی. تحف العقول صفحه 231

امام حسن (علیه السلام) : امام (علیه السلام) پیوسته میفرمود : پسر آدم تو از وقتی از مادر متولد شدی عمر خویش را نابود میکنی ( هر لحظه که از عمرت میگذرد به آخرت نزدیکتر میشوی و از عمرت کم میشود ) آنچه در اختیارت هست برای آینده ات ذخیره کن ، (اگر در پست و مقامی هستی یا انسانی معمولی هستی ، کار درست و نیکی که از دستت بر می آید انجام بده ) ، مومن از دنیا برای آخرت خود توشه ( کار نیک ) برمیدارد ، و کافر از دنیا بهره مند میشود ( پی لذتهای حرام دنیا میرود و برای آخرت خویش توشه نیک جمع نمی کند.)  بحارالانوار جلد 17 ( جلد 2 صفحه 108 )

امام حسن (علیه السلام) : با مردم چنان رفتار و معاشرت کن که مایلی با تو رفتار و معاشرت نمایند.  بحارالانوار جلد 17 ( جلد 2 صفحه 108 )

امام حسن (علیه السلام) : یقین پناهگاه سلامت است ، هرکه متوجه دوری راه باشد خود را آماده میکند ( برای سفر آخرت کار خیر انجام می دهد ) ، انسان دانا غش و نامردی در نصیحت کردن به کسی که از او مشورت و نصحیت میخواهد ، نخواهد کرد.  بحارالانوار جلد 17 ( جلد 2 صفحه 102 )

امام حسن (علیه السلام) در ستایش برادر دینی صالحی که داشت و درگذشت چنین فرمود : او از همه مردم در نظر من بزرگتر بود به واسطه آنکه دنیا در نظرش خوار و بی ارزش بود.هرگز اسیر نادانی نمی شد ، و دست به چیزی که دراز میکرد اعتماد داشت که سودمند است ( کاری را انجام میداد که درست باشد ) ، هرگز شکایت نمی نمود و نه خشمگین میشد و نه افسرده و ملول ، بیشتر اوقات ساکت بود ، اما وقتی سخن میگفت ( سخن درست میگفت ) و بر سخن گویان پیروز بود و پیشتاز ، ناتوان بود و ناتوان شمرده میشد ( یعنی متواضع بود ) ، وقتی با دانشمندان می نشست علاقه اش به گوش دادن بیشتر از حرف زدن بود ، اگر در سخن گفتن مغلوب میشد ولی از سکوت مغلوب نبود ( یعنی کسی نمی توانست آنقدر به سکوت بگذراند ) آنچه را عمل نمی کرد حرفش را نمی زد ، انجام می داد آنچه را که میگفت ، هر وقت بین دو عمل ( کار ) قرار میگرفت و نمی دانست کدام در نزد خدا بهتر است دقت میکرد کدام عمل ( کار ) به هوای نفس و میل شخصی او نزدیکتر است و بر خلاف آن رفتار میکرد ، بر کاری که گاهی امکان داشت پیش آید و عذر فاعل آن پذیرفته است کسی را سرزنش نمی کرد.  بحارالانوار جلد 17 ( جلد 2 صفحه 101 )

امام حسن (علیه السلام) : پستی این است که انسان سپاسگذار نعمت نباشد.  بحارالانوار جلد 17 ( جلد 2 صفحه 99 )

حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) : بهترین لباسهای خود را در موقع نماز در تن می‌كرد، كسانی از آن حضرت سبب این كار را پرسش كردند، حضرت در جواب فرمود: خداوند جمیل است و جمال و زیبایی را دوست دارد. به این جهت خود را در پیشگاه الهی زینت می‌كنم، خداوند امر فرموده كه با زینت‌های خود در مساجد حاضر شوید. الحدیث جلد 2  صفحه 125

امام حسن (علیه السلام) : ای فرزند آدم تو از آن زمان که از شکم مادر به زمین فرو افتادی پیوسته از عمر خود کاسته ای ، پس فرصت را غنیمت شمار و آنچه هم اکنون در اختیار تو است برای منازل و مراحلی که در پیش داری ذخیره ای بردار که مومن از دنیا توشه می گیرد و کافر تنها به تمتع و کامکاری توجه دارد .  الحدیث جلد 3 صفحه 31

حضرت امام حسن (علیه السلام) : هرکس دنیا را دوست بدارد بیم آخرت از دل او برود و آن که حرص و آزش در دنیا زیاد باشد بهره ای جز دوری از دنیا ندارد و نیز خشم خدا بر او زیاد گردد ، انسان آزمند نادان است ، ولی انسان پارسا قانع است ، هر دوی اینها خوردنشان ، یکسان است چیزی از روزی آن دو کاسته نمی شود ، پس برای چه شتاب در آتش کنید ، خیر و خوبی تمامش در یک ساعت شکیبایی و صبر است که موجب و سبب آسایش دراز و خوشبختی فراوانی میشود ، مردم دو گروهند ، گروهی دنیا را میخواهند و طلب میکنند تا به او برسند ؛ نابود میشوند و گروهی طالب آخرتند تا به او برسند نجات پیدا میکنند ، بدان ای مرد هرگاه به آخرت رسیدی آنچه که در دنیا از دست تو رفته و آن چه را که از سختیها به تو رسیده زیانی تو را نرساند و نیز سودی ندارد آنچه که از دنیا به تو رسیده زمانی که از آخرت محروم باشی.  ارشاد القلوب جلد1 صفحه 58

حضرت امام حسن علیه السّلام فرمود : كه گروهى شب را بروز آوردند بهشت و نعمتهایش و جهنم و عذابش را میدیدند ، نادانان خیال میكردند كه آنان مریضند و حال اینكه ایشان را مرضى نبود و مضطرب بودند همانا آنان را كارى بزرگ كه ترس و بیم از خدا باشد مضطرب كرده بود و مهابت خدا در دلهاى ایشان بود چنین میگفتند كه ما را بدنیا نیازى نیست نه براى دنیا آفریده شدیم و نه براى سعى و كوشش دنیا مامور شدیم مالهایشان را در راه خدا انفاق كردند خونهایشان را در راه خدا ریختند با شهادت رضا و خوشنودى خدا را خریدند ، دانستند كه خدا مالها و نفسهایشان را با بهشت معامله میكند پس بخدا فروختند آنچه را كه داشتند تجارتشان سودمند بود و خوشبختى بزرگى نصیب آنان شد و رستگار شدند. پس اى مردم از آنان پیروى كنید و دنبال آنان را بگیرید خداى شما را رحمت كند اقتداى بآنان كنید كه خداوند براى پیغمبرش تعریف كرده صفت پدرانش ابراهیم و اسماعیل و فرزندان آن دو را كه فرمود: «فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ» « سوره انعام آیه 90» سپس بارشاد آنان اقتدا كن، بدانید اى بندگان خدا كه شما در اقتداى بآنان پاداش داده خواهید شد.   ارشاد القلوب  جلد 1 صفحه 186

حضرت امام حسن (علیه السلام) : پس كوشش و جدیت كنید و بترسید كه مبادا از كمك ‏كنندگان ستمگران باشید زیرا كه رسول خدا فرمود: هر كس با ظالم و ستمگرى راه رود و در این راه رفتن كمكى به ستم‏گر كند پس از روش اسلام بیرون شده و كسى كه شفاعت او سواى شفاعت خدا و رسولش باشد مسلم خدا و رسولش را به خشم در آورده. و هر كس ستمگرى را كمك كند براى اینكه حق مسلمانى را پامال كند از ذمه‏ ى اسلام و خدا و رسولش بدور است و هر كس بقا و دوام ستمگرى را بخواهد نافرمانى خدا را دوست داشته است و پیش او هر گاه كه به مؤمنى ستم شود یا غیبت آن مؤمن شود و او قدرت بر یارى آن مؤمن داشته باشد و او را یارى نكند پس برگشت او به خشمى از خدا و رسولش باشد و هر كه آن مؤمن را یارى كند پس سزاوار بهشت است از طرف خدا. و همانا خداى تعالى وحى فرستاد بسوى داود كه بفلان ستمگر بگو كه من ترا نفرستادم تا دنیا را جمع كنى و رویهم بگذارى و بلكه ترا فرستادم كه ستمدیدگان را یارى كنى زیرا من سوگند یاد كرده‏ ام بخودم كه یارى كنم ستمدیده را و انتقام او را بگیرم از كسانى كه در مقابل آنها باو ستم شده و او را یارى نكرده ‏اند.  ارشاد القلوب جلد 1  صفحه 187

امام حسن (علیه السلام) : ساكنان مسجد زائرین خدایند و بر خداست كه زیارت‏ كنندگانش را هدیه ‏اى بدهد.  ارشاد القلوب جلد 1  صفحه 190

حضرت امام حسن علیه السّلام فرمود: كه در این دنیا چیزى جز قرآن باقى نماند پس قرآن را امام و پیشواى خویش قرار دهید شما را براستى رهنمائى میكند و همانا سزاوارترین مردم كسى است كه بقرآن عمل كند و گرچه آیاتش را حفظ نكند، و از قرآن دور باشند كسانى كه بقرآن عمل نكنند و اگر چه آن را بخوانند.   ارشاد القلوب جلد 1 صفحه 193