تبیان، دستیار زندگی

آیا می دانید علت اینكه وزنه برداری در رده تیم ملی اعزامی به المپیك وقتی روی صحنه می رود فراموش می كند به دستان خود گچ مخصوص بزند چیست ؟  آیا می دانید علت اینكه تكواندو كاری در رده تیم ملی اعزامی به المپیك وقتی روی تشك مسابقه می رود فراموش می كند كلاه مخصوص خود را بر سر گذارد چیست ؟ آیا می دانید علت اینكه دوچرخه سواری در رده تیم ملی اعزامی به مسابقات آسیایی وقتی در ابتدا خط استارت قرار می گیرد چنان پاهایش می لرزد كه نمی تواند روی پنجه ركاب دوچرخه نیرو وارد كند و از مسابقه باز می ماند چیست ؟ مسلماً پاسخ شما شامل توضیح مسائل فنی این رشته های ورزشی نیست و بر روی كلمه اضطراب متفق القول هستید .

 اضطراب یكی از مهمترین مسئله هایی است كه انسان با آن دست به گریبان است. بخصوص زمانی كه پای رقابت در میان باشد. در اكثر كتابها و مقالات بیشتر به مسائل تخصصی رشته های ورزشی توجه شده است .

اما آیا می دانید طبق تحقیقات به عمل آمده بسیاری از عدم موفقیت های ورزشی ریشه در علل روانی دارد . از آن رو تصمیم گرفتیم تا با طرح سلسله مقالات روانشناسی و آموزشی اضطراب، نقش كوچكی در موفقیت های آتی ورزشكاران شطرنج باز ایران عزیزمان داشته باشیم .

راههای مقابله با افکار منفی

1- توقف افکار منفی: وقتی افکار منفی خود را باز شناختید می توانید با خود پایی و مراقبه ای که از این طریق بر فرایند تفکر خود می کنید، هر گاه متوجه بروز حالات هیجانی و افکار منفی ناشی از آن شدید، بلافاصله آن افکار را متوقف کنید.

2- تجزیه و تحلیل افکار منفی: افکار خود را ارزیابی کنید، در مقابل افکار منفی، جنبه های مثبت خود را یادآور شوید. قبول کنید که دارید برای حریف، قدرت بیشتری قائل می شوید، قبول کنید که حتی شکست خوردن انتهای کار نیست.

3- جایگزینی افکار مثبت: در این روش فرد در مقابل افکار منفی، زمینه های مثبت و استعدادهای خود را جویا می شود و سعی در توجه و شکوفایی آنها می نماید.

ایده های غیرمنطقی و موجد استرس در ورزشکاران

1- در عملکردهایم نقصی نباید وجود داشته باشد و نمای عملکرد را ضعیف بنمایاند. اگر چنین شود، وحشتناک است.

2- اگر  واقعه ای درگذشته بر زندگی ام تأثیر گذاشته، امروز نیز تأثیر خود را در احساسات و رفتارم همچنان حفظ کرده است .

3- همیشه باید افراد غیرمنصف و غیر صمیمی را سرزنش کرد و آنها را موجدات شریر و فاسدی پنداشت.

4- وقایع باید همیشه آنگونه پیش روند و افراد آنسان عمل کنند که ، مطابق میل من است.

ادراک

 ادراک فرآیندی است که ما از طریق آن، طرحهایی از محرکها را در محیط خود، سازمان می دهیم و تفسیر می کنیم.

از این رو می توان گفت وقتی محسوسات و احساسهایتان برای شما مشخص می گردند و به آنها وقوف می یابید، در واقع ادراک صورت گرفته است. به این سبب فرایند ادراک مستلزم وجود و حضور دو عامل مهم دیگر است که عبارتند از توجه و تمرکز در هر لحظه محرکهای مختلفی به مغز مخابره می شوند و حتی در حافظه بایگانی می شوند. اما ما تنها به آن دسته از محرکهایی که توجه و به نوعی تمرکز داشته ایم وقوف می یابیم و ادراکشان می کنیم.

 توجه و تمرکز

قسمت اعظم استراتژی ورزشی بر مبنای «توجه» پایه ریزی شده است.

«توجه» یک فرآیند شناختی است که بوسیله آن اطلاعات رسیده از محرکات، کشفف سازمانبندی و هدایت می شوند.

در واقع ادراک زمانی به سهولت صورت می گیرد که شما به حس و احساسهای دریافتی خود توجه کنید. شایان ذکر است که در ادبیات ورزشی، تمرکز و توجه یکسان انگاشته می شوند، اما در واقع چنین نیست.

تمرکز، توان نگهداری  توجه به روی محرک انتخاب شده برای زمان معینی است. به عبارتی تمرکز ، تثبیت توجه بر موضوع مورد نظر و قدرت حفظ آن است.

 سه عامل مهم که برفرایند توجه اثر می گذارند، عبارتند از :

1- علاقه و رغبت

2- طرح و راههای ذهنی

3- قدرت جداسازی و تمیز و تشخیص حرکات نامربوط.

چند توصیه :

1- برای تمرکز فکر، تلاش و سعی زیادی نکنید.

2- اگر پس از چند هفته تمرین اشکال جدی در تمرکز فکر داشتید و به نوعی پرش افکار و هجوم در شما شدت داشت ، مناسب است با یک روان شناس مشاوره کنید.

3- اگر هنگام خیره شدن به شعله شمع ، گاهی چشمهای شما سنگین شدند و یا ریزش اشک را داشتید، می توانید برای چند لحظه به آرامی پلک ها را روی هم بگذارید و سپس به خیره شدن ادامه دهید.

4- این را بدانید، تمرکز باید كششی خود انگیخته باشد و نه کوششی پر زحمت، تمرکز نباید با فشار انجام شود.

5- تمرکز در کار یا بازی بدین معنی نیست که شخص همه انرژی ذهن خود را تنها به یک عمل و یک موضوع محدود کند، این عمل سبب می شود تا میدان هوشیاری و وقوف او تنگ شود، لذا نسبت به سایر محرکها و رویدادهای ضروری پیرامون خود بی خبر و ناآگاه شود.

بهترین حالت آزاد بودن ذهن، توجه جهت داده شده و هدایت آگاهی در مسیر مورد نظر است.

مربیگری در شرایط حساس و تحت فشار

در هر رشته ای از امور زندگی، وظیفه مربیگری مسئولیتی خطیر و قابل تعمق است . در ورزش فوتبال نیز این حکم جاری بوده و باید مراعات شود تا بازیکنان نوجوان و جوان با عشق و علاقه به دستورات مربی توجه کرده و از دانش او توشه کافی برگیرد.

برای مربیانی که احساس مسئولیت را رکن اساسی فعالیت خود قرارداده اند، برنامه ریزی آموزشی و انضباط در کارها از اقدامات اولیه بوده و چنانچه برنامه ریزی و سازماندهی جلسات آموزشی بر پایه اصول علمی و مدیریتی اجرا شود، مسلماٌ بازیکن تحت تعلیم او نیز ضمن فراگیری دستورات مربی و در ذهن داشتن فرامین او، با روحیه بهتر و انگیزه قوی تر به فوتبال ادامه می دهد.