تبیان، دستیار زندگی

خواب کودکان دغدغه والدین

بعضی والدین از پرخوابی کودکانشان نگرانند که می‌گویند بچه من تا سرش روی بالش می‌رود می‌خوابد و به سختی او را بیدار می‌کنم و بعضی والدین از .... بعضی والدین از پرخوابی کودکانشان نگرانند که می‌گویند بچه من تا سرش روی بالش می‌رود می‌خوابد و به سختی او را بیدار می‌کنم و بعضی والدین از کم خوابی کودکانشان نگرانند و می‌گویند وروجک من که اصلا خواب ندارد و نمی‌گذارد ما یک نفس راحت بکشیم. اما در پاسخ به این والدین نگران می‌توان گفت:

اخیرا دانشمندان سوئیسی به این نگرانی پاسخ دادند: آنها با تحقیق روی سه تا پنج کودک 1 تا 10 ساله متوجه شدند کودکان از نظر میزان خواب با یکدیگر تفاوت قابل توجهی دارند و اگر کودکی کم خواب یا پرخواب باشد در سراسردوران کودکی به همان صورت باقی می‌ماند. نکته جالبتر این تحقیق آن است که مشخص شده بعد از 10 سالگی نیز عادت خواب دراکثر بچه‌ها ثابت باقی می‌ماند. به این ترتیب ساختار بیولوژیک (ساعت درونی) در کودک در تعیین مقدار خواب مورد نیاز کودکان نقش مهمی‌ایفا می‌کند و میزان خواب طبیعی از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. البته احتمالا عوامل دیگری از قبیل محیط کودک، ژنتیک و عادت اطرافیان نیز بی تاثیر نیست.

در واقع والدین بایستی میزان خواب کودک خود را ارزیابی کنند و آن را بپذیرند زیرا همانطور که گفتیم میزان خواب کودک با کودک دیگر متفاوت است.

ساعت خواب ثابت برای کودکتان در نظر بگیرید

- ساعت خواب کودکان باید ثابت باشد، یک ساعت خاص را در نظر بگیرید، اولین بار کودک خود را در آن ساعت روانه تختخواب نمایید و شب های دیگر، حتی تعطیلات آخر هفته آن ساعت را معیار فرا رسیدن زمان خواب کودکتان قرار دهید. برای بیدار شدن از خواب نیز همین رویه را ادامه دهید. توجه داشته باشید هر قدر کودکتان زودتر از خواب بر خیزد بهتر است، زیرا شب زودتر خسته می شود و در ساعت مقرر به آسانی به خواب می رود.

- نوع فعالیت کودک در طول روز، بر خواب شب او تاثیر مستقیم دارد، کودکان و نوجوانان در صورتی که در هوای آزاد قرار بگیرند و فعالیت های فیزیکی انجام دهند، بسیار راحت تر به خواب می روند. بنابراین سعی کنید تا حد امکان در برنامه روزانه کودکتان فعالیت های فیزیکی را نیز بگنجانید.

- بهترین زمان برای خوابیدن کودک را در نظر داشته باشید، به تدریج با نزدیک شدن به ساعت مورد نظر، کودک احساس خواب آلودگی کرده و برای به خواب رفتن کاملا آماده می گردد.

- ویژگی های فردی کودکتان را بشناسید، مهم این نیست که کودکان را وادار کنیم تعداد ساعت مشخصی بخوابند، بلکه نکته مهم تر این است که کودک در آن زمان به خواب عمیق فرو رفته و به استراحت بپردازد.

- در نظر داشته باشید که پس از فرا رسیدن ساعت خواب کودک، بد نیست او را برای مدتی تنها بگذارید تا در آرامش به خواب رود. لزومی ندارد والدین تا به خواب رفتن کامل کودک در کنار او باشند. هر کودک نیاز به یادگرفتن این نکته دارد که چگونه باید به تنهایی بخوابد.

روشی مناسب را به کار گیرید
- در برخی از کودکان شما می توانید به سادگی با گفتن این جمله که "پانزده دقیقه بیشتر به وقت خواب باقی نمانده، وقت آماده شدن برای رفتن به رختخواب است" کودکتان را روانه اتاق خواب نمایید.

- مراحل مختلفی را برای دستیابی به روش مناسب دنبال کنید، برای مثال کارهای زیر را درنظر بگیرید: پس از حمام گرفتن، کودک یک کتاب داستان را انتخاب می کند، پدر یا مادر بر روی صندلی همیشگی می نشیند. در پایان، ماجرا با بوسیدن و در آغوش گرفتن کودک و خاموش کردن چراغ اتاق پایان می یابد.

- این کار را ادامه دهید، استفاده از یک روش ثابت منجر به تغییر عادت کودک می شود. خوابیدن نیز عادتی است که کودک باید آن را بیاموزد و با تکرار این کار در خوابیدن مهارت پیدا می کند.

- دقت داشته باشید که هیچگاه یک روش ثابت در کودکان مختلف به یک نتیجه واحد نمی انجامد، هر کودکی روش خاصی نیاز دارد. والدین باید با شناخت کامل کودک خود، طریقه مناسب را بیابند. اگر یک روش جواب نداد، آن را تغییر دهید.

مکان مناسب خواب کودک را فراهم کنید

- بهترین روش این است که از قرار دادن وسایل الکترونیک مانند کامپیوتر، تلویزیون یا بازی های ویدیویی در اتاق خواب کودک اجتناب کنید.

- قبل از خواب اجازه ندهید کودکتان خوراکی های محرکی که مانع خواب او می شوند مانند شکلات و امثال آن را مصرف کند، بهتر است از دیدن فیلم ترسناک و تحرک بیش از اندازه کودک پیش از خواب نیز بپرهیزید.

- اتاق خواب کودک را از اسباب بازی پر نکنید.

- به خواسته های کودکتان در این مورد توجه کنید و آنها را رعایت کنید. برخی کودکان چراغ خواب دوست دارند، برخی ترجیح می دهند درب اتاق نیمه باز بماند یا حتی شخصیت کارتونی یا عروسک مورد علاقه شان را با خود به رختخواب ببرند.

از عادات بد اجتناب کنید
- هیچگاه به تختخواب رفتن و خوابیدن را به عنوان تنبیه در مورد کودک به کار نگیرید. در مواقع لزوم استفاده از جمله " خوب ... دیگر کافی است، وقت خواب فرا رسیده " بسیار مناسب تر از جملات تهدید آمیزی چون : "اگر بلافاصله دست از این کار برنداری، مجبور می شوی به تختخواب بروی " خواهد بود.

- از به خواب رفتن در تختخواب کودکتان بپرهیزید، زیرا ممکن است او نیمه شب به ناگهان از خواب برخیزد و با دیدن شما در کنار خود هراسان شود.

- هیچگاه کودک را تشویق نکنید در تختخواب شما بخوابد زیرا ممکن است این کار برای او عادت شود. به جز در موارد استثنایی که کودک با مشکلی مانند بیماری، تب و یا کابوس های شبانه روبرو شده، به او تلقین کنید که بهترین و راحت ترین جا برای خوابیدن تختخواب خودش است. به طور کلی هر کودک باید یاد بگیرد چگونه در تختخواب خودش بخوابد.

اگر کودک نیمه های شب از خواب پرید

- با ملایمت با او رفتار کنید، اعتماد به نفس لازم برای به خواب رفتن مجدد را به کودک بدهید. برخی مواقع اطمینان دادن به کودک آسان ترین و تنها چاره کار است.

- در چنین مواقعی از صحبت کردن و بحث دوری کنید، اگر کودک خواب بدی دیده، هرگز در آن حالت از او نخواهید خوابش را تعریف کند و مطلقا وارد جزئیات نشوید.

- هیچگاه مراحل انجام شده برای خواب کودکتان را تکرار نکنید، مثلا مجددا کتاب داستان برای او نخوانید، بلکه خیلی راحت با قضیه برخورد کنید و به کودک تلقین کنید که قادر است به آرامی ادامه خوابش را دنبال کند.

- صبح ها کودک را به دلیل خوابیدن در اتاق خودش تشویق کنید و به او جایزه بدهید. این کار به سرعت تاثیر می گذارد و برای پایان روز تدارک مناسبی است.

اگر مشکل به روش های فوق حل نشد، چه باید کرد؟
- بی خوابی کودکان در شب، ممکن است دلایل بسیاری داشته باشد، طبیعتا راه حل های بی شماری نیز برای مقابله با آنها وجود دارند. ممکن است شما نیاز داشته باشید در مورد بی خوابی کودکتان با یک پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.

- اگر کابوس های شبانه، ترس و نگرانی به هنگام خواب در کودکتان ادامه پیدا کرد، بهتر است ریشه این ترس را بیابید. ممکن است این احساس کودک از مشکلاتی در مدرسه، یک مشکل روحی و یا مشکلات خانوادگی ناشی شده باشد.

- اگر مدت زمان خواب کودکتان بیش از حد طولانی یا بیش از انداره کوتاه است، این موضوع را جدی بگیرید و دلیل آنرا پی گیری نمایید. ممکن است منشاء این قضیه مشکلات روحی و روانی کودک باشد.

شیو ه های خواباندن کودک کم خواب

اینکه کودکان در این سن حدود 12-11 ساعت در شب به طور پیوسته بخوابند یک نیاز است نه یک امر تجملاتی. اگر که شما پدر و مادر عزیز، کودکتان را آموزش دهید که از ساعت اولیه شب خود به تنهایی بخوابد، این نشاندهنده این نیست که شما از خودراضی هستید و برای راحتی خود کودکتان را زود می خوابانید، بلکه نشان دهنده این است که به یکی از ضروری ترین احتیاجات کودک که خواب عمیق طولانی در شب است پاسخ داده اید. بنابراین آفرین به شما، انشاءالله در سالیان آتی که کودک مدرسه رفتن را شروع می کند نتیجه این کار پر زحمت، که آموزش رفتارهای صحیح خواباندن کودک است را خواهید دید.از طرف دیگر اگر شما پدر و مادر عزیز هنوز روتینی برای خواباندن کودکتان درست نکرده اید و کودک شما زمانیکه شما برای خواب آماده می شوید تازه می فهمد که وقت خواب رسیده و یا به قول معروف اول او شما را می خواباند و بعد خود به خواب می رود، خبر خوش این است که هنوز دیر نشده و همین الان نیز شما می توانید عادتهای درست خواب را به کودکتان بیاموزید.
اینکه کودک در طول روز، اوقات خود را چگونه می گذراند تاَثیر مستقیم بر خوابیدن او در شب دارد. کودکان در این سن سرشار از انرژی هستند بنابراین اجازه دهید تا این انرژی ها را در طول روز بسوزانند تا هنگامی که زمان خوابیدن فرا رسید، آمادگی خوابیدن را داشته باشند. همچنین تحقیقات نشان می دهد کودکانی که در طول روز زیاد تلویزیون تماشا می کنند، در هنگام شب سخت تر به خواب می روند. خواب میان روزی نیز در خواب شامگاهی موثر است، سعی کنید حتماً کودکتان در ساعتی مقرر در هر روز بعنوان مثال کمی پس از ناهار حدود 5/1 تا 2 ساعت بخوابند. در طول روز اطمینان حاصل کنید که کودک در وعده های مقرر و در حدود یک ساعت مشخص در هر روز غذای کافی و سالم می خورد، زمانی که در هنگام شب کودکان سیر باشند، راحتتر می خوابند. اگر همه تمهیدات را در طول روز انجام دهید تا کودکتان برای خواب شامگاهی آماده باشد، حالا زمان آن می رسد که روش خواباندن او را طبق ترجیحات مادرانه یا پدرانه خود انتخاب کنید.
کودکان همه چیز را با تکرار یاد می گیرند. اگر هر کاری را شما به طور مداوم انجام دهید، خیلی زود کودکتان به آن عادت می کند. این در مورد به خوابیدن و رفتارهای پیش از خواب نیز صدق می کند اگر شما یک روتین برای خواب کودک درست کنید و
خود را به آن پایبند کنید پس از گذشت زمانی حدود 2 هفته می بینید که کودکتان به آن کاملاً عادت کرده و از آن پیروی می کند. اما پزشکان اطفال و روان شناسان کودک عقاید و روشهای متفاوتی برای خواباندن کودک دارند. شما با تکیه بر غریزه مادریتان یا پدریتان و همچنین با توجه به سبک و روش زندگیتان روشی را انتخاب کنید که سازگاری بیشتری با خود و فرزندتان دارد.
اما نکتۀ مهم این است که برای کودکتان در زمان خوابش روتینی را ایجاد کرده و با تکرار هر شب آن کودکتان را به خوابیدن در تمام طول شب به مدت 11-10 ساعت عادت دهید.

1- روش دکتر فربر:

دکتر فربر متخص اطفال و رئیس مرکز اختلالات خواب کودکان در بیمارستان اطفال شهر بوستون در آمریکا می باشد. او در سال 1985 میلادی و سپس در سال 2006 کتابی در مورد خواباندن نوزادان و کودکان به نام «مشکلات خواب کودکتان را حل کنید» را چاپ کرده است. هر چند که از همان زمان تاکنون اختلاف نظرات بسیار میان روانپزشکان و متخصصان اطفال و همچنین پدران و مادران در مورد این روش وجود داشته است، ولی بسیاری از پدران و مادرن با دنبال کردن این روش توانسته اند مشکلات خواب کودکشان را برطرف کنند. بسیاری روش دکتر فربر را بعنوان روش «گریه کردن تا خوابیدن» می دانند. اما دکتر فربر خود می گوید که او هیچگاه در این روش نگفته است که کودک خود را در تختش تنها بگذارید و هر چقدر هم که گریه کرد توجه نکنید تا او به خواب برود.

روش دکتر فربر چیست؟

دکتر فربر می گوید شما می توانید زمانی که کودکتان از نظر فیزیکی و احساساتی آماده است که تمام شب را یک تکه بخوابد، به کودکتان یاد دهید تا خود به تنهایی به خواب برود. او توصیه می کند که ابتدا برای کودکتان یک روتین پیش از خواب درست کنید. این روتین باید توام با محبت و عشق باشد و حتماً پیش از خواب شما و کودکتان زمانی خاص را با هم داشته باشید. این روتین می تواند یک حمام گرم به دنبال خورن شیر (شیر مادر یا شیر گاو) مسواک زدن، بغل کردن و خواندن یک قصه یا شعر باشد. سپس در حالیکه هنوز کودکتان بیدار است او را بوسیده و به او بگویید که زمان خواب رسیده است. دکتر فربر می گوید که کلید موفقیت برای اینکه کودک یابد بگیرد خودش به تنهایی بخوابد این است که تا زمانیکه هنوز بیدار است او را در تختش بگذارید و سپس دوباره او را بوس کرده و چراغ را خاموش کنید و از اطاقش بیرون بیایید حالا اگر کودکتان شروع به گریه کرد مراحل زیر را پیروی کنید:
مرحله اول: زمانیکه کودکتان شروع به گریه می کند تا مدت زمان مشخصی به اطاق او برنگردید. این زمان مشخص به شرح زیر می باشد:
• شب اول: 3 دقیقه برای اولین بار، 5 دقیقه برای دومین بار، 10 دقیقه برای موارد بعدی.
• شب دوم: 5 دقیقه برای اولین بار، 10 دقیقه برای دومین بار، 12 دقیقه برای موارد بعدی.
• شب سوم به بعد: به تدریج این فاصله ها را 2-1 دقیقه افزایش دهید.
البته به یاد داشته باشید که این مدت زمان برای صبر کردن پیش از آنکه مجدداً به اطاق او بروید، حتماً نباید ثابت باشند اگر بعنوان مثال شما نمی توانید و تحمل اینکه 10 دقیقه صبر کنید را ندارید زودتر به اطاق او برگردید.
مرحله دوم: برای مدت 1 تا 2 دقیقه به اطاق او بروید. بدون اینکه چراغ را روشن کنید و یا او را بغل کنید، به او اطمینان دهید که شما نزدیک او هستید. آرام به او بگویید که الان وقت خواب است و شما نیز می خواهید بخوابید. سپس حتی اگر هنوز هم گریه می کند اطاقش را ترک کنید.
مرحله سوم: این بار مدت زمان بیشتری را بیرون اطاق او منتظر بمانید و هربار همان عمل را انجام دهید که به مدت 1 یا 2 دقیقه با چراغ خاموش به اطاق او سر بزنید و او را از حضور خودتان مطمئن کنید و او را نوازش کرده و یا ببوسید و درحالی که هنوز بیدار است اطاقش را ترک کنید.
مرحله چهارم: این کار را آنقدر تکرار کنید تا کودکتان در حالی که شما خارج از اطاقش هستید، به خواب رود.
مرحله پنجم: اگر که کودکتان در نیمه شب بیدار شد پس از اینکه اطمینان حاصل کردید که بیدار شدنش بعلت مریضی و یا درد نمی باشد، همان روش را ادامه بدهید و هر بار مدت زمان صبر کردنتان را چند دقیقه بیشتر کنید تا به بیشترین زمان مجاز برای آن شب برسد.
مرحله ششم: مدت زمان سر زدن به اطاق کودکان را در هر شب به اندازه 2-1 دقیقه افزایش دهید. دکتر فربر معتقد است که بیشتر کودکان پس از شب سوم یا چهارم بدون گریه کردن خود به خواب می روند. البته این زمان برای کودکان متفاوت می باشد. اگر کودک شما هیچ پیشرفتی پس از انجام این روش نشان نداد، می توانید پس از چند هفته توقف، دوباره این روش را انجام دهید.
بسیاری از والدین و متخصصان کودک مخالف روش دکتر فربر می باشند. این مخالفین معتقدند که رها کردن کودک در حالی که او گریه می کند حتی برای مدتی کوتاه ، می تواند پیامدهای بلند مدت بر روی کودک داشته باشد. یکی از این پیامدها این است که کودک اعتمادش را به مادر و پدر خود از دست می دهد. زیرا که او آنها را بعنوان منبع ایمنی و آرامش خاطر خود می شناسد و هنگامی که آنها به گریه های او سریعاً پاسخ ندهند، او از آنها نا امید می شود.
پاسخ دکتر فربر به این نوع اعتراضات این است که اگر شما در طول روز به میزان زیاد عشق و محبت به کودکتان نشان دهید و همه نیازها و احتیاجات او را برآورده کنید، اینکه به گریه کردن او در شب بلافاصله عکس العمل نشان ندهید، اثری منفی بر روی او نخواهد گذشت. او می گوید «کودک کوچک در این سن هنوز نمی داند که چه چیز برایش خوب و چه چیز برایش بد است. اگر او به چیزی که بخواهد نرسد گریه خواهد کرد. اگر او بخواهد با یک چاقوی تیز بازی کند شما به او اجازه نخواهید داد و هر چقدر هم که او در مقابل گریه کند شما تصمیمتان را عوض نخواهید کرد و پس از آنهم احساس عذاب وجدان نخواهید داشت که کودکتان به خاطر اینکه به او چاقو را نداده اید 20 دقیقه گریه کرد و نیز از پیامدهای روانی آن گریه نیز نگران نخواهید بود. عادتهای غلط خوابیدن و کم خوابی نیز برای کودکان مضر است و این وظیفه شماست که آنها را اصلاح کنید.»
حالا که با روش دکتر فربر آشنا شدید این بسته به شماست که آیا می خواهید این روش را امتحان کنید یا نه. در صورت امتحان این روش نتیجه آنرا در قسمت تبادل نظر برای سایر خوانندگان نیز یادداشت کنید.

2- روش دکتر سیرز:

پروفسور سیرز متخصص اطفال در دانشگاه کالیفورنیا می باشد. پروفسور سیرز یکی از منتقدان روش دکتر فربر است. پروفسور سیرز معتقد است که نیازمندیهای کودک چه در شب چه در روز باید توسط والدین مورد توجه قرار گیرد و به آنها پاسخ داده شود.
او همچنین خوابیدن کودک در تخت پدر و مادر را تشویق کرده و می گوید کیفیت خواب کودک در حالی که پیش پدر و مادرش بخوابد بسیار بالاتر است و این کودکان دارای اعتماد به نفس بیشتری می شوند. البته به خاطر داشته باشید که برخی از متخصصان معتقدند خوابیدن کودک در تخت پدر و مادر در سنین نوزادی و درکمتر از 6 ماهگی می تواند احتمال بروز سندرم ناگهانی مرگ کودک را افزایش دهد.

توصیه های دکتر سیرز برای خواباندن کودک به شرح زیر است:

• نسبت به عادات خواب کودک خود واقع بین باشید: دکتر سیرز معتقد است که خوابیدن نیز مانند خوردن نباید به زور به کودک تحمیل شود. بهترین کاری که شما می توانید بکنید این است که برای کودکتان محیطی را فراهم کنید تا کمک کند تا کودک خوابش بگیرد. هدف شما باید این باشد که کودکتان نظری مثبت نسبت به خواب پیدا کند. او باید بهفمد که خواب یک پدیده لذت بخش است و در هنگام خواب و هنگامی که از خواب بیدار می شود (حتی اگر نیمه شب باشد) احساس امنیت کند.اگر شما از سنین کم کودک به او خوابیدن در آرامش را یاد دهید هر دو می توانید از خوابیدن طولانی لذت ببرید.
• انعطاف پذیر باشید: پروفسور سیرز معتقد است که هیچ یک روش خاصی نیست که برای همه کودکان کار کند و یا حتی هر شب برای یک کودک کار کند او می گوید " اگر برنامه خوابی را برای کودکتان پیاده می کنید که می بینید اثر ندارد، آنرا ادامه ندهید و برنامه ای دیگر را شروع کنید که با زندگی شما همامنگی دارد و می تواند برای شما کار ساز باشد. کودکان خلق و خوی متفاوت دارند و این امر در مورد عادات خواب آنها نیز صدق می کند. بنابراین اگر کسی می گوید که برا ی کودک او فلان روش کار می کند، آن روش ممکن است برای شما جواب ندهد. لذا آماده باشید تا روشهای مختلف را برای خواباندن کودکتان به کار برید، هر مدام بهتر جواب داد به همان بچسبید. البته با بزرگ شدن کودک و وارد شدن او به مرحله جدیدی از رشد و تکامل، روش قدیمی ممکن است دیگر کارساز نباشد. بنابراین فکر خود را برای امتحان روشهای دیگر باز بگذارید. در پیدا کردن روشهای مناسب خواباندن کودکتان سعی کنید که از قلب و غریزه مادریتان فرمان بگیرید. در این صورت مطمئناً روشی که برای خانواده شما عملی است را پیدا خواهید کرد".
• تصمیم بگیرید که کجا برای خوابیدن کودک بهترین است: هیچ جا برای خواباندن کودک، درست و یا غلط نمی باشد. چیزی که مهم است این است که همه خانواده به راحتی بخوابند. حالا کودک شما می تواند در گهواره، تخت نرده دار، تخت بدون نرده و یا در تختخواب شما بخوابد. شما باید ببینید که شما و کودکتان با کدام عمل راحت تر هستید. بسیاری از کودکان ترجیح می دهند که حداقل برای مرحله خوابیدن در تخت پدر و مادرشان بخوابند و پس از اینکه خواب آنها سنگین شد شما می توانید آنها را به تخت خودشان مستقل کنید. این روش می تواند بسیار آرام بخش برای کودک باشد زیرا که او پیش از خواب از اینکه بغل پدر و مادر باشد لذت برده و احساس امنیت می کند. بنابراین زودتر و راحت تر به خواب می رود. و یا اینکه می توانید او را در تخت خودش خوابانده و درکنار او بنشینید تا به خواب برود. شما خود بهتر می دانید که چه چیزی برای شما و فرزندتان بهتر است.
دکتر سیرز خواباندن کودک را به سه فاز تقسیم کرده و تکنیک های مختلفی را برای هر مرحله پیشنهاد می کند.
1- روشهای آماده کردن کودک برای خواب
2- روشهای کمک به خواباندن کودک برای تمام طول شب.
3- روشهای خواباندن کودک در صورتی که نصف شب بیدار شد.

1- روشهای آماده کردن کودک برای خواب:

دکتر سیرز معتقد است که شما نمی توانید کودک خود را به خوابیدن مجبور کنید بلکه خواب باید به طور طبیعی سراغ کودک بیاید. وظیفه شما بعنوان پدر و مادر این است که شرایطی را فراهم آورید که خوابیدن را برای کودک جالب توجه کرده و به او اشاراتی را نشان دهید که وقت خواب فرا رسیده است.

توصیه های دکتر سیرز برای آماده کردن کودک برای خواب به شرح زیر می باشد:
• اجازه دهید کودکتان به یک سری عادات مربوط به خوابیدن عادت کند:

در این میان می توانید تکان دادن کودک در بغل و یار روی پا، شیر دادن (از سینه یا با شیشه)، شعر یا قصه خواندن و یا بغل کردن یک عروسک یا پتو را امتحان کنید. البته به یاد داشته باشید که معمولاً کودکان با هر روشی که عادت کنند به خواب روند، انتظار دارند که در صورت بیدار شدن در میان شب نیز همان روش برایشان پیاده شود. بنابراین اگر او را تکان داده و یا شیر دهید او انتظار دارد که نصفه شب که از خواب بیدار می شوند نیز تکان داده شده و یا شیر بخورد، این ممکن است برای شما کمی خسته کننده باشد.

• دلپذیر کردن روز:

دکتر سیرز معتقد است، اگر که کودک شما روزی پر از آرامش داشته باشد شب را بهتر خواهد خوابید .هر چه که شما با او در طول روز نزدیک تر باشید و با بغل کردن و ابراز محبت او را در طول روز آرام نگه دارید، او شب را نیز در آرامش خواهد خوابید. اگر در شب کودک شما خوب نمی خوابد و مکرراً از خواب بیدار می شود، فکر کنید که روز را چگونه گذرانده است. آیا شما آنقدر مشغول بوده اید که نتوانسته اید به او توجه کافی داشته باشید و یا در مهد کودک مربی ها برای او وقت کافی نگذاشته اند؟ خواب شب کودک ارتباط مستقیم با کیفیت وقت گذراندن او در روز دارد.

• در طول روز در ساعاتی مقرر او را بخوابانید:

اگر تاکنون کودک شما به خوابیدن در طول روز در ساعاتی مشخص از روز عادت نکرده است، همین الان شروع کنید به مدت یک تا دو هفته در ساعاتی از روز که می دانید او خسته تر از باقی زمانهاست و خود شما هم خسته هستید او را به تخت خود برده و در کنار هم دراز بکشید تا او خوابش ببرد. با تکرار این کار بدن او کم کم به ساعت خواب و میزان خواب در روز عادت می کند. اگر کودک شما به مهد کودک می رود از مربیانش بخواهید که هر روز یک ساعت او را در تختخواب گذاشته و آماده خواب کنند.

• حتماً برای کودک یک روتین مشخص پیش از خواب درست کنید:

کودکانی که دارای روتینی برای خوابشان هستند و از طرف پدر و مادر سیگنالهای مشخص و تکراری برای خواب دریافت می کنند، بهتر و طولانی تر در طول شب می خوابند. یک روتین خوب برای کودک می تواند حمام آب گرم به همراه ماساژ ملایم پس از آن، تکان دادن کودک در بغل ، شیر دادن به او و قصه، لالایی یا کتاب خواندن باشد. به این ترتیب هر شب که این کارها را برای کودک تکرارکنید او می داند که از او انتظار دارید تا بخوابد. مغز در حال رشد کودکان مانند کامپیوتر می ماند که هزاران رشته و تابع را در آن ذخیره می کند تا از آنها یک طرح بسازد. وقتی که شما روتین قبل از خواب را برای او تکرار کنید، مغز او برنامه ریزی می شود تا با شروع این رشته بداند که وقت خواب رسیده است.

• در طول روز او را سیر نگه دارید.

کودک شما الان باید فرق روز و شب را کامل یاد گرفته باشد که روز برای غذا خوردن و شب برای خوابیدن است. ولی در این سن کودکان آنقدر مشغول بازی هستند که ممکن است تمایلی به غذا خوردن نداشته باشند. ولی شما اطمینان حاصل کنید که او سه وعده غذای کامل و دو وعده غذای میان روزی داشته باشد و پیش از خواب نیز به او شیر بدهید تا نیمه شب از گرسنگی بیدار نشود.

2- روشهای کمک به خواباندن کودک برای تمام طول شب.

• لباس خواب راحت تن کودک کنید و دمای اطاق را طوری تنظیم نمایید که کودک در میان شب احساس گرما یا سرما نکند. در زمستان بهتر است از کیسه خواب برای کودک استفاده کنید. زیرا که کودکان در این سن حتی در خواب نیز بسیار پر جنب و جوش هستند و به احتمال خیلی زیاد پتو را از رویشان پس می زنند.
• بسیاری از کودکان در این سن دارای خوابی سبک می باشند و با کوچکترین صدا از خواب بیدار می شوند بنابراین بهتر است در اطاق او را بسته تا سرو صدا او را بیدار نکند. همچنین می توانید لولای در را روغن بزنید تا در صورت که بخواهید به کودک سر بزنید صدای قیج قیج نداشته باشد. همچنین برای اطاق کودک پرده کلفت مد نظر بگیرید تا نور صبحگاهی و یا احیاناً نور ماشین ها او را از خواب بیدار نکند.
• می توانید در طول شب برای کودک صداهای یکنواخت و تکراری را از طریق ضبط صوت پخش کنید این صداهای یکنواخت که به «صدای سفید» شناخته می شوند کمک می کنند تا اگر کودک در طول شب بیدار شده دوباره به خواب رود. این صداها می توانند صدای ضبط شده یک آبشار، اقیانوس، صدای حبابهای یک آکواریوم، صدای یک پنکه و یا حتی صدای از راه دور یک جاروبرقی باشد. می توانید هر کدام از این صداها را برای کودک ضبط کرده و در طول شب آنرا برای او پخش کنید.
• در شبهای سرد، پیش از اینکه کودک را در تختش بگذارید ملافه و متکایش را گرم کنید. برای این کار می توانید یک حوله را روی شوفاژ داغ کرده و به مدت ده دقیقه پیش از اینکه کودک را در تختش بگذارید، روی ملافه اش بیاندازید. سپس حتماً ابتدا حوله را از تخت برداشته و کودک رت در تخت قرار دهید. این کمک می کند تا کودک خواب عمیق تر و راحت تری داشته باشد.

3- روشهای خوباندن کودک در صورتی که نصفه شب بیدار شد:

دکتر سیرز می گوید اگر که کودکتان در طول شب از خواب بیدار شد روشی را در پیش بگیرید که به نیازهای کودکتان اهمیت داده و راحتی و اعتماد او را به عنوان اولویت در نظر بگیرید. البته این روش باید به گونه ای باشد که هم کودک و هم شما سریعاً دوباره به خواب برگردید. اگر کودکتان در نیمه شب شیر می خواهد بهتر است که همان ابتدا به او سینه یا شیشه بدهید نه اینکه بگذارید نیم ساعت او گریه کند و بعد از زور خواب بالاخره راضی شوید که به او شیر بدهید. فایده بهتر خوابیدن کودک و شما بسیار غالب تر از مضرافتی است که نخواهید به او شیر دهید.
اگر بتوانید تا قبل از اینکه کودکتان به طور کامل بیدار شود به او برسید، می توانید از کامل بیدار شدن او جلوگیری کنید. اگر کوکتان پستانک می خورد می توانید با دادن پستانک به او و یا با قرار دادن دستهایتان بر پشت کودک و ضربه زدن آرام به پشت او طوری که این ضربه ها با ضربان قلب شما هم آهنگ باشد، از کامل بیدار شدن او جلوگیری کنید و کمک کنید او دوباره وارد خواب عمیق شود.
اگر شما همه این کارها را امتحان کردید و باز هم کودک شما مکرراً در طول شب بیدار می شود، ممکن است یک دلیل پزشکی در پشت این بی خوابیها وجود داشته باشد. بنابراین بهتر است با پزشکتان صحبت کنید.
همانطور که دیدید در روش پروفسور سیرز کودک محور ایجاد این روشها می باشد. اگر خواستید روشهای دکتر سیرز را امتحان کنید در قسمت تبادل نظر ما را نیز در جریان موفقیت و یا عدم موفقیت این روش قرار دهید.

جدول خواب کودکان در شبانه روز

خواب کودک و هر چه به آن مربوط می شود، از خواباندن او و بیداری های شبانه دوران نوزادی گرفته تا به رختخواب فرستادن کودکان بازیگوش در سن دبستان، یکی از مشغله های همیشگی ذهن پدر و مادرها و پرستاران کودک است.

اما یک کودک از تولد تا پایان نوجوانی به چه میزان خواب در شبانه روز نیاز دارد؟ در زیر، پاسخ یک کارشناس در سایت جام جم را به این پرسش می خوانید:
 در ۱ تا ۴ هفتگی:
نوزادان معمولا ۱۵ تا ۱۸ ساعت در روز می‌خوابند، اما فقط در یک دوره کوتاه ۲ تا ۴ هفته‌ای. نوزادان نارس بیشتر می‌خوابند و نوزادانی که قولنج می‌کنند کمتر. از آنجا که نوازادان هنوز ساعت بیولوژیکی داخلی ندارند، الگوهای خوابشان با چرخه روز و شب هماهنگ نیست. در حقیقت آن ها اصلا از الگوی خواب خاصی پیروی نمی‌کنند.
ا تا ۴ماهگی :
در سن ۶ هفتگی نوزاد شروع به هماهنگ کردن ساعت بیولوژیک بدن خود می‌کند و شما پیدایش الگوهای منظم خواب را در او خواهید دید. در این زمان، کودک چند بار در شبانه روز و هر بار بین ۴ تا ۶ ساعت می خوابد و  کم کم سردرگمی ‌بین روز و شب پایان می پذیرد.
۴ تا ۱۲ ماهگی:
در حالی که میزان خواب بهینه در این سن ۱۵ ساعت در شبانه روز است، بیشتر نوزادان تا ۱۱ ماهگی فقط در حدود ۱۲ ساعت در روز می‌خوابند. ایجاد یک الگوی خواب مناسب برای کودک، در این زمان، باید از هدف های اصلی پدر و مادرها باشد. هر قدر که نوزاد  بزرگ‌تر می‌شود اجتماعی ‌تر خواهد شد و الگوی خوابش نیز به بزرگسالان شبیه تر می‌شود.
نوزادان معمولا در طول روز ۳ بار چرت می‌زنند که این تعداد در ۶ ماهگی به ۲ بار در روز کاهش مییابد. در این سن یا کمی زودتر، کودک می‌تواند تمام طول شب را بخوابد. ایجاد الگوی زمانی مناسب برای چرت زدن کودک را باید به زمانی که ساعت بیولوژیکی او کامل شده موکول کنید .چرت صبحگاهی کودک معمولا در ساعت ۹ صبح است و یک ساعت طول می‌کشد. چرت بعدازظهر او بین ساعت ۱۲ تا ۲ است و یک تا دو ساعت طول می‌کشد و آخرین چرت او بین ساعت ۳ تا ۵ بعدازظهر است.
۱ تا ۳ سالگی:
در سن یک سالگی و بین ۱۸ تا ۲۱ ماهگی کودک دیگر صبح‌ها چرت نمی‌زند و فقط یک بار در طول روز می خوابد. کودکان نو پا به ۱۴ساعت خواب در شبانه ‌روز نیاز دارند، اما معمولا فقط نزدیک به۱۰ساعت می‌خوابند.
بیشتر کودکان هنوز در ۲۱ تا ۳۶ ماهگی به خواب نیمروز نیاز دارند که مدت آن بین ۱ تا ۳/۵ ساعت تغییر می کند. آن ها معمولاْ بین ساعت ۷ تا ۹ شب به تخت می‌روند و بین ساعت ۶ تا ۸ صبح بیدار می‌شوند.
۳ تا ۶ سالگی:
کودکان در این سن هم، بین ساعت ۷ تا ۹ شب به تخت می‌روند و بین ساعت ۶ تا ۸ صبح بیدار می‌شوند. در ۳ سالگی هنوز بیشتر کودکان در نیمروز استراحت می کنند. در حالی که در ۵ سالگی کمتر این کار را انجام می‌دهند و  خواب نیمروزی کوتاه تر می‌شود. معمولا کودک بعد از ۳ سالگی نباید هنوز دچار بی‌نظمی ‌در خواب باشد.
۷ تا ۱۲ سالگی:
در این سن با افزایش روابط اجتماعی، مدرسه و فعالیت های خانوادگی، ساعت خواب شبانه کودک دیرتر می‌شود، اما هنوز هم برخی کودکان در این سن ساعت ۹ شب می‌خوابند. اما بیشتر آن ها بین ساعت ۷:۳۰ تا ۱۰ شب به رختخواب می روند. اگر چه کودکان در این سن به ۹ تا ۱۲ ساعت خواب شبانه روز نیاز دارند، میانگین خواب آن ها فقط ۹ ساعت است.
۱۲ تا ۱۸ سالگی:
 خواب مناسب به همان اندازه دوران کودکی برای سلامتی نوجوانان هم لازم است. کارشناسان دریافته‌اند که ممکن است نوجوانان بیشتر از زمان کودکی شان بخوابند. اگر چه فشارهای اجتماعی در این سن مانع از خوب خوابیدن نوجوانان می‌شود، بدن آن ها به ۶ تا ۸ ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارد.

بررسی کیفیت و میزان خواب کودک و تاثیر آن بر سلامتی

والدین با تعیین برنامه منظم خواب، سلامتی کودکتان را تضمین کنند
دانشمندان معتقدند: تعیین برنامه مشخص خواب شبانه برای کودکان، کیفیت و میزان خواب آنها را بهبود بخشیده و در تضمین سلامتی شان موثر است.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  لوزن هاله، پروفسور مرکز پزشکی دانشگاه استونی بروک در نیویورک معتقد است: «اگر یک برنامه و ساعت مشخص برای خواب شب کودکان تعیین شود، این الگو بر روی کل زندگی آنها تأثیر گذار خواهد بود».

یافته‌ها حاکی از آن است که داشتن برنامه خواب اثرات کوتاه مدت و بلندمدت مفیدی بر روی سلامتی کودکان دارد. در حقیقت برنامه مشخص خواب شبانه برای بچه ها بر روی الگوی خواب آنها در تمام طول زندگی تأثیر خواهد گذاشت و داشتن وقت خواب مشخص بر روی کیفیت و میزان خواب آنها تأثیر می گذارد.

دانشمندان می گویند نداشتن خواب کافی برای کودکان بر روی رفتار، حافظه، توجه، وضعیت عاطفی آنها تأثیر منفی می گذارد.

خانواده ها با سطح درآمد و سواد پایین کمتر به این مسئله توجه می کنند ولی این عامل هم برروی سلامتی کودک و هم بر روی زندگی بزرگسالی آنها تآثیر می گذارد.

نتایج این بررسی در مقاله در ژرنال Development and Behavioral pediatrics منتشر شده است.

* دانشمندان سوئیسی با تحقیق روی سه تا پنج کودک ۱ تا ۱۰ ساله متوجه شدند کودکان از نظر میزان خواب با یکدیگر تفاوت قابل توجهی دارند و اگر کودکی کم خواب یا پرخواب باشد در سراسردوران کودکی به همان صورت باقی می‌ماند. نکته جالبتر این تحقیق آن است که مشخص شده بعد از ۱۰ سالگی نیز عادت خواب دراکثر بچه‌ها ثابت باقی می‌ماند. به این ترتیب ساختار بیولوژیک (ساعت درونی) در کودک در تعیین مقدار خواب مورد نیاز کودکان نقش مهمی‌ایفا می‌کند و میزان خواب طبیعی از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. البته احتمالا عوامل دیگری از قبیل محیط کودک، ژنتیک و عادت اطرافیان نیز بی تاثیر نیست.

در واقع والدین بایستی میزان خواب کودک خود را ارزیابی کنند و آن را بپذیرند زیرا همانطور که گفتیم میزان خواب کودک با کودک دیگر متفاوت است.

*  اما چگونه می‌توان میزان خواب کودکمان را ارزیابی کنیم؟

اگر کودک صبح بدون مشکل بیدار شود و در طول روز خواب آلود و بدخلق و کسل نباشد مشخص است که خواب شب او خوب و کافی بوده در غیر اینصورت بایستی میزان خواب او را بیشتر کرد. درهر حال با توجه به تفاوت میزان خواب هرکودک بعد ازمدتی حساب آن دست والدین می‌آید اما در این زمینه محققان باز هم والدین را تنها نگذاشته و با تخمین مقدار خواب بچه‌ها در سنین مختلف والدین را دراین زمینه یاری داده اند:

* نوزاد یک روزه تا یک ماه:
نوزادان معمولا بین ۱۵ تا ۱۸ ساعت در شبانه روز می‌خوابند اما دوره خواب آنها کوتاه و حدود دو تا چهار ساعت است. کودکان نارس معمولا به خواب بیشتری نیاز دارند و با توجه به اینکه نوزادان هنوزساعت بیولوژیک درونی یا ریتم شبانه روزی ندارند الگوی خواب آنها به چرخه روز و شب ارتباط ندارد.
در حقیقت نیاز آنها به خواب اصلا قابل پیش بینی نیست و در این مورد هم کاری ازکسی ساخته نیست بایستی این دوران با صبر و خونسردی بگذرد. به عبارتی والدین بایستی با ساعت کودک تنظیم شوند چون خواب کودک در این دوران قابل تنظیم نیست.

* نوزاد یک تا دو ماه:
در این دوران که خنده و هیجانات کودک شروع می‌شود الگوی خواب منظم تر می‌شود و طولانی ترین دوره خواب چهار تا شش ساعت می‌باشد که بیشتر بعد از ظهرهاست تا شب. دراین دوران طولانی ترین بیدار باش دو ساعت است و بعد از آن خسته می‌شود و می‌خوابد.
لطفا به این نیازکودک احترام بگذارید چون اگر بچه را زیاده از حد بیدار نگهداریم تا خسته تر شود و راحت تر بخوابد نتیجه عکس حاصل می‌شود. در این صورت کودک برای خواب مقاومت می‌کند و ترشح هورمون‌های خاص موجب بیداری شبانه کودک می‌شود.

* نوزاد سه تا چهار ماه:
در این دوران سه چهارم خواب کودک شبهاست و روزها با سه بار چرب زدن سپری می‌شود. دراین دوران چرخه روز و شب کودک پایدارترمی‌شود اما هنوز نظم ندارد و نمی‌توان برنامه مشخصی برایش تعیین کرد. در این دوران کودک اجتماعی‌تر شده و تمایل بیشتری به بازی دارد به این دلیل درمقابل خواب شب مقاومت می‌کند.

* نوزاد چهار تا هشت ماه:

در این دوران است که باید الگوی خواب سالم را در کودک به وجود آورد. از آنجایی که در این دوران الگوی خواب کودک به بزرگسالان شباهت بیشتری پیدا می‌کند توجه کنید که به نیازهای خواب کودکتان حساس باشید و سبک زندگی خود را با او هماهنگ کنید. اگر تا دیر وقت بیدارید و او را هم بیدار نگه می‌دارید این یک عادت غلط است و کم خوابی برایش نهادینه می‌کنید که درست به اندازه سو تغذیه برای کودک مضر است.
به همین دلیل برای کودک خود الگوی خواب منظمی ‌در نظر بگیرید و به آن پایبند باشید. بچه‌ها ممکن است در این سن صبح‌ها زود بیدار شوند حدود شش – پنج و دوباره بخوابند.
کودکان شش ماهه حدود دو تا سه ساعت چرت روزانه دارند که معمولا اولین چرت آنها حدود ۹ تا ۱۰ صبح است و یک ساعت طول می‌کشد. چرت بعدی ۱۲ ظهر است و یک تا دو ساعت طول می‌کشد و چرت عصرگاهی بین سه تا پنج بعد از ظهر متغیر است و مدت زمان متفاوتی دارد.

محققان توصیه می‌کنند هیچ گاه نگذارید کودک بعد از سه بعد از ظهر بخوابد در عوض شب او را زودتر بخوابانید.

* نوزاد ۹ تا ۱۲ ماه:
کودک شب‌ها ۱۰ تا ۱۲ ساعت می‌خوابد و دو بار در روز چرت می‌زند دیگر به شیرخوردن شبانگاهی نیاز چندانی ندارد. با توجه به اینکه در این دوران سومین چرت روزانه حذف می‌شود ممکن است شبها زودتر بخوابد. البته این مساله بسته به کودک فرق می‌کند.

جالب این است که در این سن اگر فقط ۲۰ دقیقه درمقدار خواب او تغییر اتفاق نیفتد بر روی رفتار او اثر زیادی دارد.
هرگز به خاطر یک خواب کامل شبانه چرت بچه را حذف نکنید چون این عمل باعث خستگی و بد خلقی او شده و کودک شب سخت تر و بامقاومت می‌خوابد و تا صبح چند بار بیدار می‌شود.

* کودک یک تا سه سال:
در این دوران چرت صبحگاهی او حذف می‌شود و فقط یک بار در روز آن هم برای ۱/۵ تا دو ساعت چرت می‌زند. این تغییر گاهی باعث دردسر می‌شود چون برای بعضی کودکان یک بار چرت زدن کافی نیست و دو بار چرت زدن هم زیاد است.
اگر چنین کودکی دارید شب او را کمی‌ زودتر بخوابانید تا استراحت کافی داشته باشد و از خیر چرت صبحگاهی او بگذرید. اگر بچه‌های ۲۱ تا ۳۶ ماهه فقط یک بار چرت روزانه احتیاج دارند که بین ۱ تا ۵/۳ ساعت متغیر است.

این کودکان معمولا بین ۷ تا ۹ شب می‌خوابند و بین ۶ تا هشت صبح بیدار می‌شوند. برای کودکانی به این سن بهتر است خواب شبانه ون چرت آنها منظم باشد اما خیلی هم در این موارد سخت گیری نکنید چون نتیجه عکس می‌دهد.

* کودک ۳ تا ۶ ساله:
معمولا دراین دوران کودکان نه شب به بسترمی‌روند و حدود شش تا هشت صبح بیدار می‌شوند. اکثر بچه‌ها در سن سه سالگی هنوز چرت روزانه دارند ولی تا سن پنج سالگی این چرت کوتاه تر و یا حذف می‌شود.
در این دوران هم توجه به نیاز خواب کودک از واجبات است. مهدکودک یا کلاس‌های ورزشی یا … گاهی باعث حذف چرت عصرگاهی می‌شود. دراین صورت باید برنامه خواب شبانه بچه را تغییر دهید (مثلا او را زودتر بخوابانید) و هیچوقت به اصرار چرت روزانه او را حذف نکنید.

توجه کنید که خواب تاثیر زیادی بر خلق و خوی کودک می‌گذارد. کم خوابی باعث بروز مشکلات رفتاری مثل حالت تهاجمی، تدافعی، عدم پذیرش شرایط، رفتار متضاد و مخالف و گاهی بیش فعالی می‌شود.

* کودک ۷ تا ۱۲ سال:
در این سنین ب توجه به فعالیت‌های اجتماعی مدرسه و غیره زمان خواب شبانه دیرتر می‌شود و به حدود ساعت هشت تا ۱۰ شب می‌رسد. مقدار خواب هم بین ۹ تا ۱۲ ساعت در شبانه روز متغیر است.

توجه کنید دراین سنین هنوز میزان خواب کافی برای کودک اهمیت ویژه‌ای دارد و کم خوابی باعث خواب آلودگی روزانه کودک می‌شود و ضعف درسی به همراه دارد.

اختلالات خواب کودکان درمان پذیر است!
شاید شما هم با کودکانی که شب ها درست نمی خوابند برخورد کرده باشید .این اختلالات که به ظاهر  بسیار ساده هستند ، می توانند مشکلات فراوانی را برای کودکان به دنبال داشته باشند ، به همین خاطر والدین همواره در تلاشند تا با یافتن راه های جدید از بروز این اختلالات در فرزندان خود جلوگیری کنند . متخصصان بر این باورند که شناختن گونه های مختلف اختلالات خواب می تواند والدین را در بهبود این روند کمک کند .

اختلالات ساده خواب :

براساس بررسی هایی که تا کنون صورت گرفته ، حدود یک چهارم کل کودکان دنیا از اختلالات شدید خواب رنج می برند . برخی از آنها از زمان کودکی و برخی دیگر در زمانی مشخص به این بیماری مبتلا می شوند و این در  حالی است که به طور مثال : نوجوانان پس از ابتلا به بیماری های مختلف در معرض ابتلا به بیماری قرار می گیرند .

 برخی از اطفال به منظور خوردن غذا درخواب راه می روند . اگر تمایل داشته باشید از این کار جلو گیری کنید ، غذا دادن شبانه به فرزندان را قطع کنید . سعی کنید به جای غذا به هنگام شب شیرو یا آب به فرزندان بدهید

روش های ساده

 1-     زمانی مشخص و مناسب برای خواب فرزندان انتخاب کنید .

2-     به اطفال خود اجازه دهید که آزادانه و تنها بخوابند . ( در کنار این عمل آنها را تنها نگذارید )

3-     محیط اطراف را ساکت نگه دارید . می توان به کودک یاد داد که شب یا روز متفاوت است و به هنگام شب استراحت کند .
4-     اجازه دهید با صداهای طبیعی محیط در جریان باشد .
5-     پیش از خواب رفتن کودک ، مطمئن شوید که او به خوبی و با آرامش کامل در رختخواب خود قرار گرفته است .
6-     اگر پس از آنکه کودکان  را درون رختخواب قرار داده اید او دوباره بلند شد، شما باید با مهربانی اورا به محل خوابش بازگردانید .

 بیدار شدنهای زود هنگام کودک

 برای آنکه اتاق کودک خود را تاریک تر کنید بر روی چشمان وی چشم بند های مخصوص قرار دهید یا دراتاقش از پرده های ضخیم استفاده کنید. این امر موجب می شود که با روشن شدن هوا فرزند شما ازخواب بیدار نشود .

* استفاده از رواندازی که کمی سنگین باشد خواب بچه را عمیق تر می کند .
* اسباب بازی های ساده ای را در نزدیکی فرزند خود قرار دهید تا به هنگام صبح با آنها بازی کند.
* اگر فرزند شما به صورت طبیعی سحر خیز است ، او را همانطور که هست بپذیرید و صبور باشید

احتیاج به خواب در انسانها در سنین مختلف متفاوت است، به عنوان مثال به طور متوسط یك كودك دوازده ساله به نه  ساعت خواب و یك كودك چهار ساله به یازده و نیم ساعت خواب احتیاج دارد، البته این مسئله بین كودكان  با هم در یك سن فرق می كند. 

كودكی كه شبها با آرامش و به حد كافی خوابیده ،  روز بعد به موقع از خواب بیدار می شود   و ا گر به حد كافی نخوابد ، صبح روز بعد به علت كافی نبودن مقدار خواب بهانه گیر و كج رفتار می شود و كمتر شاد به نظر می رسد و انرژی كمتری دارد در بچه های بزرگتر ، به اندازه نبودن خواب شب آنها را خسته ، كند و حساس می كند و نمی توانند بر روی درس تمركز كنند .

والدین در خواباندن كودك نقش مهمی را ایفا می كنند، حتی عده ای از كودكان تا زمانی كه یكی از والدین خصوصا مادر در كنارشان نباشد به خواب فرو نمی روند. عواملی كه سبب دیر به خواب رفتن در كودكان می شود  ممكن است دلایل متعددی داشته باشد. 

وقتی می بینید كودك شما در به خواب رفتن مشكل دارد بهتر است به موارد زیر توجه كنید:                                   

1ـ آیا ساعتی مشخص و منظمی برای رفتن كودك به تخت وجود دارد؟

 2ـ آیا كودك در تخت خود احساس خوبی دارد (به عنوان مثال : محیط اتاق خواب برایش مطبوع است؟ خیلی روشن یا تاریك نیست؟ زیاد گرم یا سرد نیست؟ آیا تخت مرتب شده و یا تشك خوبی دارد؟                                              

3ـ آیا بچه های متعدد در یك اتاق می خوابند و همدیگر را بیدار نگه می دارند؟    4ـ آیا كودك شما در طول روز مسائلی داشته كه فكرش را به طور مداوم مشغول می دارد و وی را هیجان زده می كند و باعث اخلال در خواب می شود ؟ (مثال: هیجانات ، دعوا و در گیری ، فیلمهای مهیج  و یا تولد بچه دیگر )       

5ـ آیا ممكن است سر و صدا زیاد باشد و مانع خواب كودك شود؟

6ـ آیا مهمان آمده و كودك تمایل دارد ترجیحا بیدار بماند؟ 

7ـ آیا كودك در اتاق وقتی تنها است احساس ترس می كند؟       

در كل دلایل متفاوتی می تواند باعث نرفتن به موقع كودك به طرف تخت خود شود. 

واقعیت این است كه برای خوابی راحت داشتن در شب برای كودك تنها یك روش وجود ندارد، راه حلها و توصیه های گوناگونی در این زمینه وجود دارد كه چكیده ای از آنها به شرح زیر است:

برای كودكتان زمان خواب با مشورت با خودش تعیین كنید و وقتی به زمان خواب وی نزدیك است به كودك باید حتما فرا رسیدن زمان خواب را یاد آوری كنید ، آنها  به برخورد قاطع شما و یك قرار ثابت برای خواب نیاز دارند. 

سعی كنید برو به اتاق خوابت مثل یك عمل تنبیهی به نظر نرسد و به جای آن می توانید به كودك بگویید كه لازم نیست بخوابی بلكه باید در تخت خودت استراحت كنی ، وقتی جنبه اجبار برای خواب از بین برود احساس آرامش و خواب خود به خود به وجود می آید .

  تشویق كودك با صحبت و با عمل ، به این صورت كه هر شب به وقت شناسی و در رختخواب رفتن  وی جایزه بدهید. جایزه  می تواند یك خوراكی ویژه قبل از خواب مثل یك لیوان شیر یا خوراكی كه كودك دوست دارد باشد و یا به عنوان تشویق یك لباس خواب نو و قشنگ به او هدیه بدهید

می توانید قبل از خواب با یك عمل مطبوع مثل : قصه گفتن و یا گوش كردن به نوار قصه و یا لالایی روزش را به پایان برسانید همین طور حمام كردن و ماساژ قبل از خواب  و یا تكان دادن كودكان كوچكتر به آرامی ، مفید خواهد بود.               

سعی كنید هنگام خواب ، كودك لباس خواب راحتی بپوشد و اتاق خواب كودك تهویه  خوبی داشته باشد و لحافهای سنگین را برای  او نگذارید. توجه كنید كودك شما یك محل خواب مطبوع داشته باشد كه خوب به نظر برسد مثل: یك اتاق شخصی و یا تخت شخصی. 

 فعالیتهای بدنی كودك مانند: بازی كردن در پارك، برنامه های ورزشی و ... را در طول روز افزایش دهید. البته باید این بازیها تا غروب ادامه داشته باشد و بتدریج فعالیت كودك را از زمان غروب به بعد كاهش داده و به جای بازیهای پر تحرك ، فعالیتهایی مثل: مطالعه كردن و شنیدن قصه و یا تماشای تلویزیون را جایگزین كرد، باید سعی كرد قبل از خواب بازیهای هیجان انگیز مثل: بازیهای كامپیوتری انجام ندهند  و یا فیلمهای هیجان انگیز نبیند.                                         

اگر كودك در شب سخت به خواب می رود به او اجازه خوابیدن در طول روز را ندهید.                               
به خاطر داشته باشید مصرف شبانه برخی از مواد غذایی مانند : چای و یا نوشابه ،  خواب كودك را كاهش می دهد.

اگر كودك شما در اتاق خواب خودش می ترسد خیلی مهم است كه شما ترس او را جدی بگیرید ، كودك را آرام كنید و سعی كنید با هم پی به علت ترس ببرید . به كودك این فرصت را بدهید كه در مورد مشكل احتمالی و هیجانات یا چیزهای جالبی كه در روز برایش اتفاق افتاده با شما صحبت كند ، حتی كودك می تواند  وقتی در تخت  خود دراز كشید از زبان خودش داستانی برای شما بگویید و در مورد این داستان با او صحبت كنید و مطمئن شوید كه تخیلات در ذهن او نماند. این مسئله كمك می كند كه كودك با آرامش بیشتری به خواب فرو رود.  

 سوال : مقدار لازم خواب برای كودكان در سنین نوزادی، 1 سالگی ، 3 سالگی ، 5 سالگی و 7 سالگی تقریبا چقدر است؟                 

 معمولا كودكان و نوجوانان 8 ساعت در شبانه روز می خوابند و مقدار نیاز به خواب در انسانها را نمی توان به طور دقیق گفت به این دلیل كه مقدار خواب بر اساس نیازهای فرد فرق می كند. اما به طور میانگین می توان گفت: یك نوزاد در 24 ساعت بین 19 تا 20 ساعت می خوابد و یك كودك 1 ساله معمولا در شبانه روز بین 14 تا 15 ساعت در خواب است ، همینطور یك كودك 3 ساله در 24 ساعت به طور میانگین 12 ساعت در خواب است و یك كودك 5 ساله معمولا در شبانه روز 11 ساعت می خوابد و همچنین یك كودك 7 ساله در طول 24 ساعت به طور میانگین 9 تا 10 ساعت می خوابد .

 سوال : دیر خوابیدن كودكان زیر 1 سال كه تقریبا زیاد مشاهده می شود چه علتی دارد؟          

 خواب یك نوزاد به طور كل  با خواب بزرگسالان تفاوت دارد و ما نمی توانیم توقع داشته باشیم كه بتوانیم نوزاد را به خواب منظمی عادت دهیم ، خواب نوزاد قبل از 3 ماهگی خیلی سبك است و نوزاد می تواند بر اثر گرسنگی و سر و صدا از خواب  بپرد ، در واقع این به این دلیل است كه خواب  نوزاد در این مرحله به این صورت است كه او در جریان خواب ، در مرحله خواب سبك و  سپس خواب سنگین در تناوب است و تدریجا با رشد سنی او این خواب به مراحل عمیقتری تبدیل می گردد ، معمولا از 3 ماهگی خواب كودك ریتم پیدا می كند و در 6 ماهگی كودك می تواند تمام شب را یكسره به خواب رود و در صبح و بعد ظهر خواب كوتاهی داشته باشد

در مورد كودكان بین 9 تا 12 ماه می توان گفت كه این كودكان در این سن به این دلیل كه  می خواهند محیط اطراف را شناسائی كنند و میل به شناخت محیط اطراف آنها را فعال می كند ، معمولا دیر به خواب فرو می روند .