تبیان، دستیار زندگی

بقعه متبركه امامزاده زید

سومین بقعه متبركه شهر تهران از نظر قدمت تاریخ موجود در آن بقعه امامزاده زید است كه در مركز بازار تهران و د رانتهای جنوبی بازار بزازها به نام بازار امیر قرار دارد .این بقعه به طوری كه از تاریخ صندوق قدیمی آن (902ه)بر می آید ،پیش از دوران سلطنت سلسله شاهان صفویه در تهران دایر بوده است .بر روی این صندوق دو حاشیه افقی یكی در قسمت بالای چهار ضلع صندوق و دیگری در پایین آن تعبیه شده است . حاشیه بالایی حاوی كتیبه ای است كه آن زا به خط ثلث به طور برجسته منبت كاری كرده اند و مشتمل بر دو آیه اول آیه الكرسی است.در رابطه با نسب آن بزرگوار ،یك نظر این است كه ایشان حسنی و از اولاد حسن المثنی و پسر عموی حضرت عبد العظیم (ع)از احفاد امام حسن مجتبی (ع) است،امام در شجره نامه آن حضرت آمده كه وی از فرزندان یحیی بن زید بن علی بن الحسین است.غیر از صندوق روی مرقد مطهر ،سایر قسمتهای بقعه امامزاده زید تماما از آثار دوره قاجاریه است .بنای صحن و ایوان و حجرات در زمان سلطنت ناصر الدین شاه احداث گردیده ،و در داخل بقعه بر روی در خاتم كه میان ایوان و حرم قرار دارد ،دو تاریخ 1297 و 1309 خوانده می شود.این دو تاریخ در پایان دو كتیبه كاشی نیز نقش شده و معرف تعمیرات بنا در قرن 13 ه است . مقبره لطفعلی خان زند از سرداران دوره زندیه كه بر روی آن سنگ مرمری به نام وی نصب شده ،در ایوان جنب بقعه قرار دارد . كاشیكاری گنبد و تجدید تعمیر ایوان و آیینه كاری رواق و حرم و مقبره جنب آن در خلال سالهای 1315_1316 ش انجام یافته است .صحن قبلی این بقعه امروزه به مدرسه تبدیل شده است

بقعه متبركه امامزاده مطیب

بقعه آن حضرت كه از نوادگان امام موسی كاظم (ع) است ،در نزدیكی میدان عطاء الدین ،خیابان شهید كچویی در روستای اوین ،3كیلومتری شمال ونك در دامنه كوههای مشرف بر روستای دركه ،كه از هوای با طراوتی بر خوردار است ،واقع شده است. بقعه مزبور سابقا اتاق سنگی ساده مستطیل شكلی به مساحت حدود 70 متر مربع داشته كه ایوان ورودی آن رو به مشرق باز می شده است .ضریح و مرقد به صورت ساده و فاقد تزیینات است. نسبت زیارتنامه ایشان مطیب بن زید بن محسن بن موسی الكاظم (ع) ذكر شده است .تنها اثر باقی مانده این بقعه كه تا چند سال پیش از جلوه لازم برخوردار بود،دری خاتك سازی شده همراه با آیینه كاری است

بقعه متبركه امامزاده سید ناصر الدین

این بقعه در ضلع غربی خیابان خیام نرسیده به چهار راه گلوبندك واقع گردیده و منسوب به مدفن سید ناصر الدین از نوادگان امام محمد الباقر (ع) است .بقعه این امامزاده با مساحت 500 متر مربع مشتمل بر صحن و بنایی هشت ضلعی است .بخشی از صحن بقعه مزبور در طرح تعریض خیابان ، ازبین رفته است .كتیبه ای قدیمی بر روی قطعه چوبی بالای ضریح جدید قرار دارد كه می رساند حاجی میرزا تقی طهرانی در سال 993 ه.بانی ضریح قدیمی بوده و استاد قطب الدین بن سیف طرشتی آن را ساخته و امروزه به جز كتیبه مزبور چیزی از ضریح قدیمی باقی نمانده است .به نظر می رسد كه این بقعه با پلان هشت ضلعی از آثار قرن نهم هجری باشد و طبق كتیبه های موجود در سالهای 1310و 1311 ه.كه اواخر سلطنت ناصر الدین شاه قاجار بوده ،رواق،صحن،آیینه كاری و كاشیكاری های آن به دستور خانم منیر السلطنه ،مادر كامران میرزا انجام گرفته است .در زمان احداث خیابان خیام صحن وسیع و كاشیكاری این بقعه و درخت كهنسال آن از میان رفت و اینك تنها قسمت كوچكی از صحن قبلی در جلوی ایوان بقعه باقی مانده است .بقعه مزبور به شماره 2683 جزو آثار ملی ثبت شده است

بقعه متبركه سیده ملك خاتون

این زیارتگاه در خیابان خاوران ،خیابان شهید برادران سجادی ،هشت متری ملایری واقع شده است .در سال 1378 ش فعالیتهای عمرانی و نما كاری و اجرای طرحهای توسعه و محوطه سازی و ایجاد فضای سبز ،به طرز زیبایی در این بقعه انجام شده است .بنای اصلی حرم ،تاریخی و از آثار زمان فتحعلی شاه قاجار است كه طبق كتیبه سنگ مرمرو كاشیهای مرقد توسط نواب علیه سلطنت خانم ملقب به محترم السلطنه بنت بدیع الملك میرزای عماد الدوله در سال 1309 ه ق تعمیر گردیده است .بنای فعلی بقعه شامل ایوان آجری و رواق جدید سر تاسری اطراف است .و ورودی آن از سمت شمال و نمای آن فاقد كاشیكاری است .در سال 1381 ش ،به دلیل فرسودگی ضریح چوبی مشبك عهد قاجار ،ضریح جدید مطلا و بدیعی توسط استاد روزگاریان در اصفهان ساخته شده و در این مكان نصب گردیده است .طرح مرمت سر در قدیمی محوطه نیز با هماهنگی میراث فرهنگی در دست اقدام است .طبق متن زیارتنامه موجود ،صاحب بقعه از نوادگان امام موسی كاظم (ع) است .بقعه مزبور دارای محوطه ای پارك مانند همراه با وسایل بازی كودكان و دیگر امكانات مورد نیاز زائران است و مراسم دعا و روضه خوانی در طول هفته در آن برگزار می شود

بقعه متبركه امامزادگان یحیی و محمد

بقعه متبركه حضرت ابو القاسم عزالدین یحیی (ع) مشهور به امامزاده یحیی در كوچه ای به همین  نام در خیابان ری،نرسیده به خیابان شهید مصطفی خمینی در یكی از محلات قدیمی شهر تهران كه سابقا به آن عود لاجان گفته می شد واقع شده است .نسبت شریف آن حضرت كه از نقبای شهر های قم و ری بوده است به امام زین العابدین (ع) كه گفته می شود برادر ایشان است قرار دارد وبقعه مقدس امامزادگان یحیی و محمد دارای صحن وسیع ،مسجد ،ایوان ،رواق،ضریح،حرم آیینه كاری ،سرداب ،گنبد كاشی مخروطی شكل و سقاخانه است .قدیمی ترین اثر منقول این بقعه تاریخی كه ساختمان اصلی بنای آن نیز به دوره مغول نسبت  داده می شود ،صندوق چوبی روی مرقد است كه دارای تاریخ 895 ه است. در باب نام و نسب شریف امامزاده یحیی چنین نوشته شده این بزرگوار با 15 واسطه به امام چهارم (ع) می رسد و پس از پدر نقابت طالبیه ری ،قم و آمل را به عهده داشته و به سال 592 ه ق به دست علا ء الدین تكش خوارزمشاه به شهادت رسیده است .بنای قدیمی این بقعه شامل برج خشتی هشت ضلعی متعلق به قرن هفتم هجری است كه مانند ابنیه دیگر عصر مغول ،یك گنبد آجری 12 ضلعی هرمی شكل بر بالای آن قرار داشت و در عهد قاجاریه هم اطراف این برج را با كاشیهای هفت رنگ مزین ساخته بودند و اینك در محل برج خشتی و قبلی ،بقعه هشت ضلعی كنونی ساخته شده است .بر روی در قدیمی بقعه كه چندان بزرگ نبوده ،در دو كتیبه كوچك به خط ثلث نوشته اند :بانی .بقعه خشتی قدیم شخصی به نام قرابشاره بوده و معمار آن ،دیو حسن نام داشته است .صندوق منبت عتیقه امامزاده یحیی _چنان كه در كتیبه آن اشاره شده _به دستور ملكشاه غازی در سال 895 ه ق به وسیله دو برادر به نامهای استاد حسین و استاد محمد لواسانی ساخته شده است .در سالهای اخیر فعالیتهای عمرانی بسیاری در بقعه متبركه امامزاده یحیی (ع) انجام پذیرفته كه ضمن حفظ و نگهداری آثار گذشته ،فضای اطراف حرم مطهر توسعه یافته است