نکاتی در سخنوری

سپیده سخن

آنچه پیش رو دارید نکته هایی است درباره سخنوری و مجموعه ای است، متنوع و خواندنی که به زیور قلم آراسته شده و در نشریه شمیم یاس و نشریه مبلغان در چند شماره چاپ گردیده است. در این 200 نکته می توانید عنوانهای زیر را ببینید.

تعریف سخنرانی، اهداف سخنرانی، عوامل مؤثر در سخنرانی، اصول سخنرانی، نکات پیش از سخنرانی، نکات آغاز سخنرانی، نکات هنگام سخنرانی، مواد سخنرانی، نکات پایان سخنرانی، نکات پس از سخنرانی، شرایط سخن، شرایط سخنران، شرایط سخنرانی، آفات سخنرانی، آداب سخنرانی؛

نویسنده کوشیده که نکته ها را به صورت کوتاه بازگو نماید و تلاش شده هر نکته ای را با مثال و نمونه همراه نمایند تا جنبه کاربردی داشته باشد.

89. از مطالب مطرح شده در سخنرانی تان نیز برای دعاهای پایان آن استفاده کنید. فی المثل، اگر درباره امام زمان ( علیه السلام) سخن گفته اید، در پایان سخنرانی تان، این گونه نیز دعا کنید: «خدایا! دیدگان تاریک ما را به جمال دل آرای امام زمان ( علیه السلام) روشن بفرما!» ; «خدایا! این انقلاب اسلامی را زمینه ساز انقلاب جهانی امام زمان ( علیه السلام) بگردان!»

و چنانچه درباره «روشنفکر و روشنفکری» سخنرانی کرده اید، در فرجام سخنانتان، این چنین دعا نمایید: «خدایا! فکر ما را به نور خود روشن فرما!»؛ «خدایا! روشنفکران ما را متعهد به دین خود و دینداران ما را روشنفکر در دین خود بگردان!»

مجموعا 89 نکته را از این مجموعه را از نظر گذراندیم که در این موضوعات بود: تعریف سخنرانی، اهداف سخنرانی، عوامل مؤثر در سخنرانی، اصول سخنرانی، نکات پیش از سخنرانی، نکات آغاز سخنرانی، نکات هنگام سخنرانی و نکات پایان سخنرانی

نه. نکات پس از سخنرانی

90. در صورت امکان و پس از سخنرانی خود، مدتی در محل سخنرانی تان حضور داشته باشید تابه انتقادها و پرسش های احتمالی شنوندگان پاسخ دهید.

91. چنانچه پس از سخنرانی تان، از سخنان شما انتقادی درست و سودمند کردند، فروتنانه و شجاعانه آن را بپذیرید و مواظب باشید که آن را به صورت غیر منطقی توجیه نکنید. این کار به شخصیت شما اعتبار بیشتری میبخشد.

ده. مواد سخنرانی

92. برای سخنرانی خود، مواد و مصالح لازم را تهیه و پیریزی کنید تا سخن شما از استحکام بیشتری برخوردار گردد. مواد مورد استفاده در سخنرانی میتواند از این مواد باشند:

قوانین علمی و تجربی، خاطرات و داستان ها، اشعار، تمثیلات، ضرب المثل ها، سخنان بزرگان دین و دانش، لطایف و ظرایف، آمار و اخبار.

93. دقت کنید آیات، روایات، اصول عقلی، قوانین علمی، اشعار، داستانها و مانند آن را که در سخنرانی تان مورد استفاده قرار میدهید، با موضوع و محتوای سخنرانی شما موافقت داشته و متناسب باشند.

مثلا طبق نظر بسیاری از مفسران قدیم - بر خلاف نظر برخی از مفسران جدید- آیه «إن الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم»؛ بی گمان خداوند، آنچه قومی دارند، دگرگون نکند، مگر آنکه آن چه در دل هایشان دارند، دگرگون کنند، به مسائل اجتماعی و جامعه شناسی و فلسفه تاریخ ارتباطی ندارد تا آن را این گونه معنی کنیم: «بی گمان خداوند زندگی و سرنوشت قومی را از بد به خوب تغییر نمیدهد، مگر آنکه آن قوم، خودشان، زندگی و سرنوشت خود را از بد به خوب تغییر دهند.» (3)

94. مواظب باشید اشعاری را که در سخنرانی تان میخوانید، از نظر محتوا، چینش، وزن، قافیه، تلفظ، سراینده و مانند آن صحیح باشند. مثلا شعر

چون که با کودک سر و کارت فتاد
پس زبان کودکی باید گشاد


از «سعدی» نیست، بلکه از «مولوی» است و چینش آن بدین صورت است:



چون که با کودک سر و کارم فتاد
هـم زبان کـودکان باید گـشاد

95. داستانهای مطرح شده در سخنرانی باید از نظر محتوا، درست و از نظر مدرک و ماخذ، معتبر باشند.

به طور نمونه، داستان جزیره خضراء، محل زندگانی امام زمان (علیه السلام)، به آن گونهای که در برخی از کتابها نقل شده، طبق نظرشماری از بزرگان و محققان، هم از نظر محتوا مخدوش است و هم از نظر مأخذ نامعتبر است.

96. بکوشید داستانی را که در سخنرانی تان نقل میکنید، آن قدر طولانی نباشد تا قسمت عمده سخنانتان را دربر گیرد؛ بلکه داستان نقل شده را به صورت مختصر و مفید و به دور از حشو و زوائد نقل نمایید.

97. از داستانهایی استفاده کنید که جالب، تازه، نکته دار و انگیزه برانگیز باشند، به گونه ای که شنونده همواره در پی آن باشد تا دنباله داستان را بشنود و فرجام آن را بداند.

98. داستانهایی را که در سخنرانی نقل میکنید، گاهی از سه مرحله و قسمت «مقدمه» ، «اوج» و «فرود» تشکیل میشود. توجه به این نکته و رعایت آن در سخنرانی شایسته است.

99. اگر آمار و اخباری را در سخنرانی خود مطرح میکنید، توجه داشته باشید که صحیح و دقیق و معتبر باشند و چنانچه از لطیفه ها و مطایبههایی در سخنان خویش استفاده مینمایید، مواظب باشید که رکیک، سخیف و مستهجن نباشند.

100. از ضرب المثل هایی استفاده نمایید که اغلب مخاطبانتان با معنا و کاربرد آن آشنا باشند.

مثلا میخواهید بگویید که مقصود و مراد ما در کنارمان است و ما از آن بی خبریم، بگویید: «آب در کوزه و ما تشنه لبان میگردیم»، تا اغلب و یا همه شنوندگان شما از این ضرب المثلی که به کار گرفتهاید، مقصود و مراد شما را دریابند.