تبیان، دستیار زندگی

تعریف اهمال كارى

روان شناسان در تعریف اهمال كارى گفته اند: اهمال كارى این است كه كارى را كه تصمیم به اجراى آن داریم به آینده موكول كنیم. در یك كلمه مى توان گفت:جوهره این آسیب روانى به تعویق انداختن، تعلل ورزیدن، سبك گرفتنوسهل انگارى در كار است.

بنابراین، اهمال هم در امور فردى و هم جمعى معنا و مفهوم پیدا مى كند. در نهایت مى توان گفت: در همه این معانى نوعى این دست آن دست كردن نهفته است.

در زبان عربى واژه هاى كسل، ضجر مرادف اهمال كارى است. عناوینى چون تهاون  و إبطاء چندان دور از این واژه نیستند. 

دو واژه مماطله و تسویف نیز مرادف اهمال كارى اجتماعى است كه در قول و قرارهاى زمانى تحقق پیدا مى كند.

در كلام صاعدِ امام سجاد(علیه السلام) در دعاى ابوحمزه این گونه آمده است:
«و قد افنیت بالتسویف و الآمال عمرى»; 
خدایا من عمرم را به امروز، فردا كردن (در عمل به عهد و پیمانى كه با تو داشته ام) و آرزوهاى طولانى و بلند، گذرانده ام.

در دعاى كمیل تحت عنوان مطال این گونه آمده است:
«و خدعتنى الدنیا بغرورها، و نفسى بجنایتها و مطالى»; 
دنیا به وسیله فریفتن خود و نفسم به جنایت و سهل انگاریش مرا گول زده است.

واژه بطئ به معنى كُندى، معناى اهمال را مى رساند.
«و ان كنت بطیئا حین یدعونى»;
گرچه هنگامى كه تو مرا به سوى خود خوانده اى، من كندى (سستى) به خرج داده ام.

«او لعلك آلف مجالس البطالین فبینى و بینهم خلیتنى»; 
خدایا! مبادا مرا مأنوس به هم صحبتى آنان كه عمر خود را به بیهودگى مى گذرانند دیده اى، كه توفیق دعا و عبادت را از من گرفته اى؟

*******ویژگی های اهمال کار*******

1. اهمال كار، تصمیم به انجام كارى مى گیرد ولى بدون علت شناخته شده آن را به تعویق مى اندازد.

2. بى شك همگان، حتى مبتلایان به اهمال كارى، این آسیب روانى را نكوهش كرده و از آن تنفر دارند;  زیرا این حالت در واقع، مصداق ناسپاسى است، حال آن كه، انسان ها بر مبناى فطرت خود تمایل به سپاس گزارى دارند و به آن اظهار علاقه مى كنند. بنابراین، این بیمارى را برخود و دیگران بر نمى تابند.

3. اهمال كارى به سرعت به صورت عادت در افراد ظاهر مى شود و از نظر آمارى، این عادت نزد بیش تر مردم رایج است.

آلبرت آلیس و ویلیام جیمزنال مى گویند: حدس ما آن است كه 95 درصد مردم به این بیمارى مبتلا هستند.  پس، درمان آن به سهولت انجام پذیر نخواهد بود. بدین جهت، امام حسن عسكرى(علیه السلام)مى فرمایند: «رد المعتاد عن عادته كالمعجز»;  كسى كه به چیزى عادت كرده، باز گردانیدن او از عادتش شبیه معجزه است.

4. این بیمارى مسرى است و از حالتى به حالت دیگر و از انسانى به انسان دیگر و از فرد به جامعه و از جامعه اى به جامعه دیگر سرایت مى كند. بنابراین، باید به تأثیر و تأثرات آن توجه جدى داشت; چرا كه مى تواند به خانواده، جامعه، ملت و فرهنگ یك كشور آسیب رساند. پژوهش هاى روان شناسى بالینى نشان مى دهد كه این عادت در جوامع مختلف شایع و روندى رو به رشد دارد.

*******آثار اهمال كارى*******

آثار اهمال كارى را مى توان در امورى چند خلاصه كرد كه عبارتند از:

1. بیش تر افراد از تأخیر در انجام كار خود و دیگران پشیمان و ناراحتند.

2. اهمال كاران در خود احساس پوچى و بى ارزشى مى كنند.

حضرت باقرالعلوم(علیه السلام) بستر اهمال كارى و تسویف را به دریایى تشبیه فرموده كه غرق شدگان در آن ورطه را به هلاكت مى رساند: «ایاك و التسویف، فانه بحر یغرق فیه الهلكى.»

3. در بیش تر گزارش هایى كه اهمال كاران داده اند، این نكته جلب توجه كرده كه همه از بى اعتمادى به نفس خود گلایه كرده اند.

4. بالاخره، استمرار بر اهمال كارى انسان را به وادى حیرت و سرگردانى سوق خواهد داد.

چنانچه امام صادق(علیه السلام) به این واقعیت اشاره مى فرمایند: «... و طول التسویف حیرة.»

نتیجه اهمال كارى

شخص اهمال كار به چند عارضه مبتلا خواهد شد كه برخى از آن ها عبارتند از:

1. افسردگى;

این بیمارى خود گواه و نشانه این است كه اهمال كار مى خواهد خود را از رنج اهمال كارى نجات دهد.

افسردگى داراى نشانه هایى چون: خستگى، سر دردهاى شدید، بى خوابى، فشارخون و زخم معده است.

2. وحشت زدگى درونى،

دلهره و احساس ترس هاى درونى;

3. بى كنترلى و بریدگى.

ناگفته نماند كه ویژگى هاى مزبور، خود از نشانه هاى شكست روحى شخص اهمال كار مى باشند.

بررسى علل اساسى و ریشه یابى اهمال كارى

اگر بتوانیم اهمال كارى را ریشه یابى كنیم، بى تردید درمان آن سهل و آسان خواهد بود. اینك نوبت آن فرا رسیده كه به برخى ریشه ها و عوامل اساسى اهمال كارى توجه كرده راهى براى درمان آن بیابیم.

روان شناسان چند عامل مهم را براى این آسیب روانى نام برده اند كه آن ها را در دو دسته كلى، مورد بررسى قرار مى دهیم:

1. آسیب ها و نابهنجارى هایى كه مربوط به روان شخص اهمال كار است;

همچون:

خودكم بینى،
توقع بیش از حد از خود
پایین بودن سطح تحمل،
كمال طلبى وسواس گونه
اشتیاق به لذت جویى كوتاه مدت،
فقدان قاطعیت
عدم اعتماد به نفس.

2. آسیب هایى كه در ارتباط با دیگر اشخاص و یا محیط اطراف، خود را نشان مى دهد;

مانند:

نارضایتى از وضع موجود
عدم تسلط بر كار
نگرش منفى به كار
نگرش غیر واقع بینانه از دیگران
احساس عدم مسؤولیت در برابر دیگران
لجبازى با دیگران
اهمال كارى و پرخاشگرى انفعالى
بر چسب زدن به این و آن.