ج - شنا
علی اصغر حكمت وزیر معارف رضاشاه در گزارش ورزشی خود به محمدرضا شاه پهلوی ولیعهد آن روزگار در سال 1317، قدمت مسابقات رسمی شنا را به سال 1301 میرساند و متذكر میشود كه در آن سال انجمن ترویج ورزش وزارت جنگ كه به دستور سردار سپه تشكیل شده بود «مسابقههای شنا و فوتبال ایجاد نمود» (43). به این ترتیب ما نشانهای از اولین مسابقههای «شنا» راكه در گذشته به آن «آب بازی» هم گفته میشده (44) و هنوز هم در افغانستان به این نام خوانده میشود (45) در تاریخ ورزش نوین ایران مییابیم.
اما اولین نتایج رسمی این مسابقهها، نتایج مسابقهایست كه در استخر شصت متری و غیرقانونی منظریة تهران برپا شده است - طول استخر قانونی كه به آن استخر المپیك هم گفته میشود پنجاه متر است - در مسابقات منظریه كه پیش از افتتاح استخر قهرمانی امجدیه انجام شده، مواد مسابقات با نامهای شنای سینه، شنای پشت، شنای قورباغه و شنای آزاد معرفیگردیده است. (46) این اصطلاحات با كمی تغییر بصورت كرال سینه، كرال پشت و قورباغه وشنای آزاد تا حدود سالهای 1326 در فرهنگ واژههای ورزشی نوین هست. از این سال به بعد واژگان مواد شنا بصورتی كه در زیر میآید تثبیت و بكار برده شده است:
فارسی فرانسه انگلیسی
شنای آزاد free-style nege libre
شنای پروانه butterfly papillon
شنای پشت back stroke dos
شنای قورباغه breast stroke brass
شنای مختلط انفرادی 400 meters 4x100 metres
(= شنای چهار شنای انفرادی) quatre Nages individ ual medly
باید دانست كه دو شنای پروانه و چهارشنای انفرادی - كه در آن یك شناگر شناهای پُشت، پروانه، قورباغه، و سینه را اجرا میكند - از شناهای متأخر است كه اولی از 1956 و دومی از1960 وارد بازیهای المپیك شدهاند (47)، و با رسمی شدن این شناها در مسابقات، بلافاصله واژههای معادل آن در زبان فارسی ساخته و بكار برده شده است.
همچنین تذكر این نكته بیفایده نیست كه در كنار شنا، ورزشهای آبی دیگری نیز وجود دارد كه واژگان آنها در زبان فارسی با وضع خاصی قرار گرفتهاند از این قرار:
شیرجه كه واژة آن در زبان فارسی وجود داشته و شامل دو رشتة متفاوت است:
شیرجه از تخته و شیرجه از سكو. این هر دو واژه در برابر واژگان خارجی معادل قرار داده شده است.
فارسی فرانسه انگلیسی
شیرجه از تخته Spring board Diving plongeons (tremplin)
شیرجه از سكو Platform Diving plongeons (haut vol)
در شیرجه، مصطلحات فارسی قدیمی كه در چاله حوض بازی مصرف داشته، مانند پشتك، وارو، پیچ و جز آن در كنار اصطلاحات تازهساز مانند «ملائكه» و سپس «فرشته» و اصطلاحاتكاملاً فرنگی مثل جك، بك، جك بك، و اصطلاحات مركب مانند «جك از نو» همه بكار رفته و قبول شده است.
در مقابل، ورزش جمعی واترپلو مانند فوتبال و حتی شدیدتر از آن با تمام اصطلاحات خارجی به حیطة ورزش نوین ایران قدم نهاده است و گلر، بك، هافبك و فوروارد به همانصورت انگلیسی مورد استفاده قرار گرفته است.
اما یك ورزش آبی تازه و خاص بانوان كه به انگلیسی به آن Sznchronized Swimming و بهفرانسه به آن ballet nautique گفته میشود و از 1988 م. در بازیهای المپیك سئول رسمیت یافته، در زبان فارسی به ترجمة مركب فرانسه برگردانده شده و اصطلاح «بالة آبی» برای آن وضعگردیده است.