در دهه های اخیر توجه بسیاری از اندیشمندان به موضوع اسلام و غرب جلب شده است و این اهتمام در کشورهای غربی نسبت به کشورهای اسلامی بیشتر است. حال سئوال اینجاست که علت برتری و امتیاز دین اسلام نسبت به دیگر ادیان چه بوده که تا این حد بر عمق اندیشه و تفکر غربی ها اثر گذاشته است؟ این تأثیرگذاری آنچنان بوده که برخی از نویسندگان و نظریه پردازان با عنوان کردن موضوع برخورد تمدن ها سعی در بازشکافی و تجزیه و تحلیل این مسئله با محوریت اسلام و غرب داشته اند.
«ساموئل هانتینگتون» نخستین بار مسئله برخورد تمدن ها را مطرح کرد و هدف وی از طرح این مسئله برخورد تمدن غرب با تمدن اسلامی قلمداد شد به این معنا که در آینده برخورد اصلی میان این دو تمدن شکل خواهد گرفت درحالی که نظریه پردازان دیگر بر این باورند که این دو تمدن به یکدیگر نیاز دارند و با همکاری و نزدیکی روابط می توانند دنیای جدیدی براساس همزیستی مسالمت آمیز و توأم با صلح و آرامش بسازند. این متفکران در آثار خود بارها مسئله نیاز غرب به اسلام را عنوان کردند و افزودند نگرش ها و باورها نسبت به دین اسلام و مسلمانان باید تغییر کند و راه دوستی، هماهنگی و همکاری را درپیش بگیرند، در غیر این صورت به شکست خود اعتراف کنند و در مقابل اسلام سر تعظیم فرود آورند.
نفوذ فرهنگی و علمی اسلام در اروپا در پی تماس هایی که بین جهان اسلام و دنیای مسیحیت به وقوع پیوست آغاز شد و به تدریج بر وسعت آن افزوده شد. در اثر این تامل و روحیه گذشت و تساهل و رأفت مسلمانان آنچنان تأثیری در مردم اروپا و غرب گذاشته بود که بسیاری نویسندگان و مترجمان غربی شروع به ترجمه آثار مسلمانان به زبان های دیگر کردند و از سوی دیگر، دانشمندان اسلامی هم بیکار ننشستند و به ترجمه آثارشان به زبان های فرانسوی، لاتین و... پرداختند که نتیجه آن انتقال علوم اسلامی به اقصی نقاط جهان بود.
دانشمندان مسلمان و مورخان اروپایی در این موضوع اتفاق نظر دارند که درخشش تمدن اسلامی باعث بیداری ملل مغرب زمین و مبدأ تحول و انقلاب علمی و صنعتی کنونی شد.
